davit aleqsanyan

Էս ե՞րբ մեծացանք

Երբ դեռ չէինք բաժանվել իմ պապիկից ու տատիկից, և մնացած տան անդամներից ու գնացել ուրիշ տեղ ապրելու, ես և եղբայրս շատ ու շատ չարություններ էինք անում: Դե, ես դա չեմ կարող հիշել, բայց հիշող կա՝ մայրս:

Ամենաարտառոցներից մեկը սա է: Մայրս պատմում է, որ ես և եղբայրս՝ Էրիկը, փոքր ժամանակ տատիկիս պղնձե և ալյումինե կաթսաները թաքուն լցնում էինք տան տակով հոսող գետը: Տատիկը զգում էր, որ մի բան այն չէ, որ կաթսաները պակասում են: Սակայն չգիտեր, թե ով է դրանք, մեղմ ասած, գողանում: Կաթսաները ջուրը լցնելու պատճառ կար: Մենք մտածում էինք, թե դրանք լողացող նավակներ են, և ջրում դնելուց և դրանց նայելուց հաճույք էինք ստանում: Մի անգամ հայրս նկատում է մեզ ջրի մոտ, բայց չի հասկանում, թե ինչ ենք անում: Թաքուն մոտենում և տեսնում է, որ կաթսաները ջուրն ենք լցնում և մեզ վրա շատ խիստ բարկանում է: Ես էլ նրանից նեղացած գնում մտնում եմ 2 կիլոմետր երկարությամբ ձգվող խողովակի մեջ և այնտեղ, չգիտեմ ոնց, քնում եմ: Այս ամենը եղբայրս տեսնում է, բայց այդ ժամանակ մենք դեռ պարզ չէինք խոսում: Անցնում է 1 ժամ, 2 ժամ՝ Դավիթ չկա: Սկսում են փնտրել, բայց չեն գտնում: Հարցնում են Էրիկին:

-Ապո, ըն, ըն…,- ասում է նա և մատով ցույց տալիս խողովակը: Հայրս բարձրանում է խողովակների վրա և տեսնում, որ ես մեջը քնած եմ:

Օֆ, է, ես ե՞րբ մեծացանք:

lia avagyan portret

Մութ պատմություն լուսավոր քաղաքում

Մոտ  երկու տարի առաջ՝ Բերդում:

Հիշեցնեմ, որ Բերդ քաղաքը գտնվում է Տավուշի մարզում, մեր գյուղից՝  Ներքին Կարմիրաղբյուրից մոտավորապես 12 կմ հեռավորության վրա: Մի խոսքով, Բերդում տեղադրվեց  գնդապետ Վազգեն Ղավալյանի կիսանդրին:  Վազգեն Ղավալյանը Վերին Կարմիրաղբյուրից էր: Այս գյուղի մասին պատմել եմ, բայց քիչ , մեր գյուղի հետ զույգ «եղբայրներ» են: Ես հաճախ եմ Բերդ այցելում, ամիսը մոտ երկու-երեք անգամ: Ու, երբ  նոր էին տեղադրել արձանը, մինչև պաշտոնական բացումը ջարդեցին:  Չէ,  ամբողջությամբ  չէ, միայն քիթը: Ու, երբ լսեցի այդ մասին, տատիս-պապիս պատճառ բռնած, մերոնց օրերով համոզում էի, որ գնանք Բերդ:  Գնացինք, բայց ահագին ժամանակ էր անցել արդեն, ու քիթն էլ վերանորոգել էին:

Ու հետո, որ Բերդ էի եկել, չգիտես ինչու, մտքովս անցավ, թե ինչու են էդ մարդու քիթը ջարդել, վերջիվերջո գնդապետ մարդ էր: Ու այս հարցիս պատասխանեց տատիկս, որին հյուր էի գնացել: Դե ինքն էլ իր հարևան ծանոթներից էր լսել: Պատմում է, որ վերջին կռիվների ժամանակ, երբ կրակում էին, մեր գնդապետ Ղավալյան Վազգենը չի թողել հակահարված տան մերոնք, դրա համար ջարդեցին: Ու տատս էլ բան չպատմեց, որովհետև  ինքն  էլ չգիտեր: Բայց պապս, ինչպես միշտ, հակաճառեց տատիս, կապ չունի՝ ճիշտ-սխալ, տեղի-անտեղի:

Ասում է.

-Չէ հա, տրա հըմար չի, տա վիրևների արած պան ա…

Դե պարզ է, տատս տակ չի մնում, մի երկու բան ավել էլ ինքն է ասում: Ու այդպես ամեն օր՝ տարբեր թեմաների շուրջ: Միայն թե թեմա լինի: Իսկ թեմա միշտ էլ կա ի դեմս Շամշադինի առաջին գնդապետ պարոն Ղավալյանի:

Anushik Esayan

Պապիս տրտունջը

Պաց եմ անըմ ըշկաֆիս տուռը, բայց մենակ թոռներիս շորերն ա: Հա, հա, մենակ շորերը: Քնացել են. իրանք էլ չդմացան: 

Մին-մին մտածըմ եմ` ես, վեր ստի կցա, մթամ ո՞ւմ եմ պետկը… Մինին էլ ա… Բայց, չէ , բա րեխե՞քս, բա իմ հե՞րը: Սհե մենակ էլ կարըմ չեմ… Էհհհհհ , էս անկարողությունն ա էլի, վեր ինձ սպանըմ ա: Վիրի տանը մենակ դմանըմ չեմ, ասեցի՝ դվերեմ, տենամ իմ հերն ի՞նչ ա անըմ:

Տուռը պացանիլի հետ լսեցի հորս հոգոցը.

-Վերթի, տո՞ւ ես:

-Հա, ապա, ես եմ:

-Րեխեքս Պերթիցը (Բերդից) եկել չե՞ն:

-Այ հերա, մի կես ժամ առաջ խոսացի, ասեցին՝ դերմ են:

Նորից իմ հերը մի հատ հոգոց հանեց: Ա,  գի՞դմ եք՝ ինչ կա: Էս հլեն հե տեղը հանած հոգոց չի, է, վեր մեծերը հանըմ են: Սրա տակին էնքան պան կա, վեր կարող ա մինիս մտքովն էլա անց չկենա:

Րեխեքս ախիրը եկան: Եկան, ուրըխըցրին ինձ ու իմ հորը, բայց դե իրանք էլ տուն-տեղ ունեն, կարալ չեն շատ կենան: Րեխեքս քնացին, ու մնացինք մեն-մենակ` ես ու իմ հերը:

Նորից սկսեցի ալբոմնին մտիկ անիլը, ու էն լավ օրերը հիշիլը: Գիդմ չեմ ` խի պերանիցս մի երկար էէէէէ թռավ, ու հաստատ էլ ետ էլ չդի կալ:

Ու նորից մենակ ենք… Ես ու իմ հերը:

Լուսանկարը` Լիա Ավագյանի

Հայաստանի քաղաքները. Բերդ, Տավուշի մարզ

Sona Hovakimyan

Րեխե՜ք, տյուս եկեք…

Հիշում եմ, երբ փոքր էի, Բերդում չկար մի այնպիսի բակ, որտեղ չլսվեին խաղացող երեխաների ձայները: Արթնանալուն պես դուրս էի վազում տնից, գլխիս էի հավաքում բոլոր երեխաներին, և գնում էինք խաղալու: Ամեն օր մեր առօրյան ամբողջովին փոխվում էր, չկար մի այնպիսի օր, որ կրկնեինք նախորդ օրվա արկածները: Նույնիսկ եղանակը չէր կարողանում խոչընդոտել մեզ: Անձրևոտ օրերին շենքի միջանցքներում «ռեզին» էինք խաղում, «տուն-տունիկ», կամ էլ տնից հանում էինք բոլոր խաղալիքները, դասավորում աստիճաններին և «խանութպան» խաղում: Իսկ ամռանը շենքի բոլոր երեխաներով ձևավորում էինք բակը և հանդեսներ կազմակերպում ծնողների համար: Մանկությունս նման էր մի կախարդական, հրաշքներով լի հեքիաթի: Երբ գնում եմ իմ հին բակ, որտեղ անց եմ կացրել մանկությունս, ընկնում եմ հիշողություններիս գիրկը: Նայում եմ շուրջս, ամեն ինչ նույնն է մնացել, ամեն բան իր տեղում է, սակայն այլևս չկան խաղացող երեխաներ: Չէ՜, կան խաղացող երեխաներ, բայց ոչ առաջվա նման, այլ ամեն մեկը նստած մի անկյունում, և ամբողջովին մտած հեռախոսների մեջ: Մի անգամ պատահաբար լսեցի նրանց խոսակցությունից մի հատված.

-Րեխե՜ք, «ռեկորդ» խփեցի:

-Արա՜, էդ վե՞րն ա:

-Էն գնացքների խաղը, մի միլիոն քյնացի:

Եվ գիտե՞ք, դա էր նրանց զրուցելու միակ թեման: Հիշեցի մեր խաղերի ընթացքում հնչած բացականչությունները.

-Մի պա՜ս։

-Րեխե՜ք, տյուս եկեք, պաժառ ա, նորից են փակըմ, կամ էլ՝ էլ խաղ չեմ:

-Չէ՜, օյինս տու, նոր:

Շատ կցանկանայի, որ ամեն բան լիներ առաջվա նման:

anushik davtyan

Թե ինչեր են տեղ գտնում սենյակիս պատերին

Իմ սենյակի պատերը ոչ միայն բաժանում են իմ սենյակը մյուսներից, այլ նաև ինձ համար ունեն շատ կարևոր նշանակություն: Ես դրանց վրա եմ փակցնում այն ամենը, ինչը միանգամից հիշելը ինձ համար դժվար է, օրինակ` անգլերեն բառեր կամ մաթեմատիկական բանաձևեր:  Ամեն օր, կամա թե ակամա, ես նայում եմ դրանց և որոշ ժամանակ անց յուրացնում եմ: Այնքան հեշտ է սովորել և հիշել ամեն ինչ այս ձևով:

Իմ սենյակի պատին տեղ են գտնում նաև հայտնի մարդկանց հայտնի խոսքերը: Ամեն անգամ այդ խոսքերը կարդալիս ես ոգեշնչվում եմ: Ժամանակի ընթացքում դրանք դառնում են ինձ հարազատ: Խոսքերի մոտ գրում եմ նաև դրանց հեղինակների անունները: Ժամանակի ընթացքում սովորում եմ, թե որ խոսքի հեղինակը ով է: Շատ հաճելի է, երբ դիմացինդ մի հայտնի կամ ոչ այնքան հայտնի խոսք է ասում, իսկ դու գիտես, թե ով է դրա հեղինակը:

Եվ վերջապես, իմ սենյակի պատերը տարբերվում են տան մյուս սենյակների պատերից: Տարիներ առաջ ես և եղբայրս ծնողներիս մի կերպ համոզեցինք, որ սենյակիս պատերին նկարենք նյույորքյան շենքեր, թռչուններ, ամպեր և այլն: Եվ հիմա իմ սենյակ մտնելիս՝ ինձ հեքիաթի մեջ եմ զգում: Միշտ այնքան ուրախ է իմ սենյակում: Այդ գույները և պատկերները երբեք թույլ չեն տալիս, որ ես ունենամ վատ տրամադրություն:

Կարծում եմ՝ կարողացա ցույց տալ սենյակի պատերը ավելի էֆեկտիվ օգտագործելու ձևեր: Դե, հետևեք իմ օրինակին և չեք փոշմանի:

Մեր նոր թղթակիցները

Gayane GasparyanՇփման կետը «Ե» տառը

Ես Գայանեն եմ: Չեք հավատա, բայց ինձ համար ամենադժվար բաներից մեկը ինձ ներկայացնելն է: Չէ, իրականում ահագին դժվար գործ է: Չէ որ առաջին բառերն են որոշում, թե դիմացինդ ինչ կարծիք կկազմի քո մասին:

Միշտ առաջինը մտքիս է գալիս այն, որ ատում եմ, երբ ինձ Գայան են ասում: Մտածում եք փո՞քր բան է` ի՞նչ տարբերություն. Գայան, թե Գայանե, բայց իրականում այդ «ե» տառը «կուլ տվողները» մի քանի տասնամյակ են ավելացնում իմ կենսաբանական տարիքին: Դե, դուք մտածեք, թե ով  կուզեր շուտ մեծանալ: Պարզից էլ պարզ է` ոչ ոք:

Ես կարծում եմ, որ իրականում այդ մեր կենսաբանական տարիք կոչվածը շատ էլ էական չէ: Դա ընդամենը թիվ է`միանիշ, երկնիշ, գուցե եռանիշ: Թվերը չեն, որ շփում են ստեղծում, որ մարդկանց են կապում, որ ընկերներ են դարձնում: Կարևորը մի ընդհանուր կետ լինի, որի վրա կկարողանաք հենվել: Այդ կետը կարող է լինել երգի տեսքով, մի ժպիտի տեսքով, մի կտոր պիցայի կամ էլ մի զվարճալի կատակի: Պարզապես կյանքում կարևոր է այս հսկայական տիեզերքում ինչքան հնարավոր է շատ կետեր գտնել. ամեն կետը մի մարդ է:

Իսկ այ, ծանոթության  գործում մեր գործը կատարում են երգերը, ժպիտները, մի կտոր պիցան ու կատակները:

Եկեք այսօր մեր կետը լինի «ե» տառը, որի ներկայությունը ինձ թողնում է մնալ իմ թվային քառակուսում:

Էմմա, այսինքն, խորհրդավոր

Emma KosakyanԵս Էմման եմ, անվանս բացատրության համաձայն՝ խորհրդավոր, դա չգիտեմ, բայց այն, որ հետաքրքրասեր եմ, դա հաստատ գիտեմ։ Խոսքը միանշանակ այլոց կյանքով  հետաքրքրվելը չէ, այլ այն ամենով, ինչ ը կարող է  դրական փոփոխություն մտցնել իմ ու իմ շրջապատի կյանքում։

Ցանկացած նոր գիրք, ծրագիր, գաղափար ինձ շատ է հետաքրքրում։ Ես վստահ եմ, որ ամեն պահ պետք է սովորենք, ու ինքս փորձում եմ այդպես ապրել։ Չկան այնպիսի մարդիկ, որոնցից ոչ մի լավ, դրական բան չես կարող գտնել։ Գուցե վատը այնքան շատ է, որ ստվերի տակ է վերցրել լավը, բայց ես շատ եմ սիրում զրուցել տարբեր տարիքի ու նախասիրությունների տեր մարդկանց հետ ու նրանց մեջ բացահայտել մի լավ բան ու վերցնել։ Տանել չեմ կարողանում, երբ ազատ ժամանակ եմ ունենում . սիրում եմ միշտ զբաղված լինել, նաև  ակտիվ հանգստի սիրահար եմ։ Ընտրել եմ հոգեբանություն մասնագիտությունը, որովհետև ինձ շատ է հետաքրքրում  մարդը՝ իր բոլոր ապրումներով, ծածուկ մտքերով ու  անթափանց հոգով։ Միշտ ցանկանում եմ օգնել մարդկանց՝ հատկապես, երբ նրանք  հոգեպես ծանր վիճակում են, կարծում եմ դա նյութականից կարևոր աջակցություն է, ու այս մասնագիտությունը ինձ տանում է հենց այդ ճանապարհով։

Նաև շատ եմ սիրում հաղորդավարական գործը։ Մանկուց ինձ գրավել է բեմը՝ սկզբում մեր այգում սարքած բեմը, իսկ հետո միջոցառումներ եմ վարել Բերդի և տարածաշրջանի մշակութային օջախներում։ Ցանկանում եմ դառնալ և՛ հոգեբան, և՛ հաղորդավարուհի։ Այս երկուսն էլ ինձ շատ հարազատ են, նրանից մեկը չլինելու դեպքում ես ինձ թերի կզգամ։

Մարդկանց մեջ առավել  գնահատում եմ հավատարմությունը։ Ապրում եմ այն կարգախոսով, որ երբեք պետք չէ հանձնվել, միշտ վերջում լավ կլինի։ Հավատում եմ բարու գոյությանը։ Քնում եմ երազներով, արթնանում ՝ նպատակներով։ Միշտ հավատում եմ, որ աշխատասիրությունը ունի մեկ ճանապարհ, ու այդ ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ ու հաղթանակ։

Seroj araqelyan

Առաջին աշխատավարձս

Երևի վերնագիրը էնպես արեց, որ ստիպի ձեզ մտածել, թե ես աշխատանքի եմ ընդունվել: Բայց ոչ, ես հիմա միայն սովորում եմ: Շատ անգամ է եղել, երբ ծննդյանս նվերի փոխարեն ինձ գումար են տվել, ինչը համոզված եմ, կատարվել է նաև այն մարդկանց հետ, ովքեր կարդում են այս տողերը: Դե այդ գումարը տվեցին, հա՝ վերցրեցի, ծախսեցի, ու էլ չկա: Հենց էնպես ես գումար ստացա, բայց ո՞ւր է այդ գումարը: Հաջորդ օրը իհարկե այդ գումարը չկար: Շուտով ամառ է, օրվա անբաժան մաս են դառնալու պաղպաղակն ու սառը հյութը, ու հաստատ դրանք մեզ անվճար ոչ մեկը չի տա: Ու համոզված եմ, դրանք կծախսվեն տնից դուրս գալիս կամ պարապմունքի գնալիս, ինչու չէ, նաև դպրոցից տուն գնալիս:

Հա, խոսքս կիսատ թողեցի, ասենք, վերցրեցի այդ ծննդյան գումարը՝ ծախսեցի: Չէ՞ որ ես չեմ աշխատել, կարող եմ հանգիստ ծախսել: Չէ, հանկարծ այսպես չմտածեք երբեք: Ասե՞մ ինչու՝ կասեմ: Երբ ես վաստակեցի առաջին աշխատավարձս՝ հազար դրամը, դա ինձ համար ավելի թանկ էր, քան թե ծննդյանս օրը նվիրած հինգ կամ տաս հազար դրամը, որովհետև ես ունեի իմ աշխատանքի բաժինը: Եթե ասեմ՝ իմ արդար քրտինքը, սուտ կլինի, էդպես չեմ տանջվել, բայց այդքանն էլ էր բավական, որ հասկանամ, թե ինչքան դժվար է գումար աշխատելը: Հասկանում էի, երբ հազար դրամանոց թղթադրամը դառնում էր մետաղադրամներ և սկսում կամաց-կամաց ծախսվել: Մեկ տուփ ծամոն, մեկ չիպս և մեկ պաղպաղակ՝ ես արդեն ունեմ հինգ հարյուր դրամ, աշխատավարձիս հիսուն տոկոսը: Այդ ժամանակ էի պատկերացնում, թե ինչ է աշխատանք-աշխատավարձ հասկացությունը, ու հասկանում, որ միայն վերցնելով չի, գալու է մի օր, երբ մենք նույնպես աշխատելու ենք, ու պետք է ամեն ինչ գնահատել, ինչու չէ, նաև գնահատել մեր ծնողների աշխատանքը և ոչինչ չխնայելը մեզ համար: Աշխատավարձս երբ ստացել եմ, մի քանի տարի առաջ էր: Ուղղակի հիմա գրպանումս կա հազար դրամ, ու այդ հազար դրամը ստիպեց ինձ հիշել առաջին վաստակած գումարս: Այն ժամանակ եմ հասկացել վաստակած գումարի արժեքը, գումարը ճիշտ ծախսելու մասին մտածել, սակայն չեմ բարձրաձայնել, որովհետև այն ժամանակ 17.am-ի մասին անգամ չէի լսել: Հիմա կիսվում եմ ձեզ հետ ու մի կարևոր բան էլ հասկանում. 17.am-ը հնարավորություն է տալիս արտահայտել մեր մտքերը, կիսվել մեր պատմություններով, մեր հասակակիցների կյանքի փորձն էլ իմանալ, խորհուրդները լսել, զգալ, որ դու մենակ չես, քեզ նմանա հազարավոր պատանիներ կան, որոնց հետ կարող ես հանդիպել այստեղ՝ 17-ի էջերում: