Երկու կարծիք դարձյալ նույն թեմայով՝ սերիալներ

Նախորդ հրապարակումներում մեր թղթակիցները իրենց վրդովվմունքն էին հայտնել սերիալների, հատկապես եթեր հեռարձակվող «Մերժվածը» սերիալի վերաբերյալ: Սակայն քննադատությունը միարժեք չընդունվեց: Ձեզ ենք ներկայացնում ևս երկու կարծիք:

Անիմաստ անհանգստություն

hasmik givargizyanՎերջերս թողարկվող «Մերժվածը» հեռուստասերիալը դարձել է քննադատությունների և քննարկումների առարկա: Այդ սերիալը դիտում են մեծ թե փոքր՝ անկախ սեռից: Այդ սերիալը ես նայել եմ կեսից: Մի քանի սերիա բաց եմ թողել սկզբում, մի քանիսը` մեջտեղում: Դպրոցում, փողոցում, տանը, ամենուր հիշատակվում է այդ սերիալը: Սկզբում ես այն նայում էի, քանի որ անելու ավելի հետաքրքիր բան չկար, բայց հետո, երբ տեսա, թե ինչ ոգևորությամբ է տատիկս նայում այդ սերիալը, հարցրեցի նրան, թե ի՞նչ կա դրա մեջ, որ նա այդպես ոգևորվում ու տխրում է հերոսների հետ միասին:

-Միշտ էլ հայ տենցի. փող ունեցողը չունեցողի տեղն էլի որոշել: Խեղճ, խելոք աղջիկի, բայց վա՞վ ինչ անի, որ էն պառավը սաղին խառնել իրար:

Հետո սկսեցի ավելի ուշադիր նայել այն, ոչ թե նրա համար, որ տարված էի, այլ նրա համար, որ փորձում էի զուգահեռներ տանել իրական կյանքի ու այդ սերիալի միջև:

Ես շատ երկար փնտրեցի համացանցում, ու այդպես էլ չկարողացա գտնել, թե իրականում քանի սերիայից է բաղկացած այդ սերիալը: Նշանակում է` այդքան ծանր տանել այն փաստը, որ այն ունի մոտավորապես 1500 սերիա, կարծում եմ դեռևս անիմաստ է: Ու ընդհանրապես մի բան հասկացա: Հիմա այդ սերիալը քննադատողներն ավելի շատ են, քան նայողներն ու ընկալողները: Երևի, մեր պես բամբասկոտ ազգի համար վաղուց խոսելու թեմա չէր ստեղծվել:

Բայց չէ՞ որ կարելի է պարզապես հարմարվել այն մտքի հետ, որ այն դուր է գալիս մարդկանց մեծամասնությանը:

Հասմիկ Գիվարգիզյան

***

Իչայով տարվածները

marine ghahramanyanՓողոցում, ավտոբուսներում, դպրոցներում, տանը, մի խոսքով, ամենուր, քննարկում են Իչայի և Տապուի արարքները: Ինչը ճիշտ արեցին, ինչը` սխալ, ով ինչի է արժանի, և այդպես շարունակ: Անգամ փոքր երեխաներն էլ են մեծ հաճույքով, առանց հոգնելու նստում նայում են, հետո էլ նմանակումներ անում:

Նույնիսկ դիտողների մեծ մասը, մանավանդ մեծահասակները, շատ դեպքերում հուզվում էլ են: Դե, դպրոցականների մասին էլ չասեմ: Երբ լսում են երաժշտության ձայնը, անմիջապես դասերը, ամեն ինչ թողնում, վազում են նայելու. հանկարծ մի սերիա բաց չթողնեն, որպեսզի հաջորդ օրը դպրոցում խոսելու թեմա ունենան:

Հեռուստասերիալն իր բնույթով դաստիարակչական հեռուստասերիալ է` հատկապես երեխաների համար: Սերիալը սովորեցնում է սուտ չխոսել, անկեղծ լավ մարդ լինել և ամենակարևորը` սովորեցնում է կյանքում ճիշտ ապրել:

Էհ, եթե չլիներ այս հեռուստասերիալը, տեսնես մարդկանց խոսելու թեման ի՞նչը կլիներ:

Մարինե Ղահրամանյան

erik alexanyan

Կառուցվող երջանկություն

 

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Մի քանի օր առաջ սկսվեց Բաղանիսում հազվադեպ կառուցվող տներից մեկի շինարարությունը:Հազվադեպ, որովհետև մնացած մարդիկ ցանկանում են հեռանալ գյուղից, քան թե սահմանի բերանին տուն կառուցել: Տուն կառուցողը իմ հորեղբայրն է: Տան կառուցման համար իրենց օգնությունն են առաջարկել շատ գյուղացիներ: Տան շինարարությանը մենք սպասել ենք չորս տարի: Եվ վերջապես եկել է այդ պահը: Հորեղբայրս ցանկանում է մինչև Նոր տարի վերջացնել առաջին հարկի շինարարությունը: Սակայն դա կախված է եղանակից և սահմանային իրադրությունից:

Ես և եղբայրս մասնակցում ենք տան շինարարությանը: Մեր ընկերները նույնպես առաջարկում են իրենց օգնությունը: Մի խոսքով, Բաղանիսում կառուցվող յուրաքանչյուր տանը սպասում են բոլոր բնակիչները: Այն գումարը, որով հորեղբայրս կառուցում է տունը, վաստակել է անասնապահությամբ, իսկ անասունները պահել է սահմանամերձ արոտավայրերում:

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Մի խոսքով, սահմանամերձ գյուղում ամեն պահը շատ վտանգավոր է. դա լինի անասուն պահել, խոտ հնձել, տուն կառուցել, թե ուղղակի խաղալ դրսում:

Բայց այսօր բոլորս ենք ուրախ. Բաղանիսում նոր տան շինարարություն է սկսվել:

serine harutyunyan

Ու երանի

Ու երանի Հայոց պատմության դասագրքի թեմաները ոչնչով չավելանային: Նույնը մնային, ու վերջ: Ու երանի ես չճանաչեի Ռոբերտին, Քյարամին ու մեր մյուս տղերքին: Հա՛, թող ես չճանաչեի նրանց, չլսեի նրանց մասին, նրանց հերոսությունների մասին: Թող նրանք Հերոս չլինեին, ու մեր կողքին հոգեպես լինելու հետ մեկտեղ, ֆիզիկապես էլ լինեին: Ամեն ինչ կտայի, միայն թե պատմության դասագիրքս չբացեի ու Ռոբերտի կամ Քյարամի անունը կարդայի, ամեն ինչ կտայի…

Դասի վերջին տասը րոպեներն են, ու արդեն ուսուցչուհուս հերթն է դաս պատմելու: «Անկախ պետականության կայացման գործընթացը», մեղմ ձայնով ասում է ուսուցչուհիս ու սպասում, որ գրքերը փակենք, որպեսզի սկսի պատմել: Մենք, ինչպես միշտ, առանց դասի երկար ու կարճ լինելը ստուգելու, գրքերը չենք փակում: Բոլորը սկսում են թերթել գիրքը, ես էլ… Ռոբերտ Աբաջյան, դասարանի լռության մեջ լսվում է ձայնս: Չհասկացա էլ, թե ինչ կատարվեց հետս… Թերթեցի ու միանգամից Ռոբերտի անունն ընկավ աչքովս: Ամեն ինչ կտայի, միայն թե պատմության դասագրքի թեմաները չավելանային, ուղղակի նույնը մնային…

Ու երանի… Մյուս դասաժամն է: Համադասարանցիներս դաս են պատմում, Ռոբերտի ու Քյարամի մասին անցյալով են խոսում: Իսկ ես անընդհատ ուզում եմ ուղղել նրանց, ասել, որ ներկայով խոսեն: Ուզում եմ ուղղել ու ասել, որ նրանք ոչ թե մահացան, այլ՝ անմահացան: Նրանք մեզ հետ են, մեր ներկայում, ու մեզ հետ են լինելու, քանի դեռ հիշում ենք նրանց, մեզ հետ են մնալու միշտ…
Ու երանի պատմության դասագրքի թեմաները ոչնչով չավելանային, նույնը մնային, ու վերջ…

davit aleqsanyan

Հայի մեծ քիթն ու օդը

Անասունները տարել էինք հանդ արածեցնելու: Ես, եղբայրս՝ Էրիկը: Դե որ պարապ չմնանք, մեզ հետ նաև վերցրել էինք «Սասունցի Դավիթ» էպոսը: Դե, առավոտյան ժամը 6-ից մինչև երեկոյան ժամը 5-ը այնտեղ էինք լինելու: Մառախլապատ օր էր, ոչինչ չէր երևում: Որոշեցինք կրակ վառել և տաքանալ: Պառկած կրակի մոտ գիրք էի կարդում, մեկ էլ Էրիկն ասաց.

-Դավ, Դավ…

-Արա, դե ի՞նչ ա, է՜…

-Արա, գիդե՞ս էս հայերի քիթը խի ա էսքան մեծ:

-Չէ, չգիտեմ, խի՞:

-Որովհետև օդը ձրի ա:

-Դու էլ կգնաս –կգաս` ապուշ-ապուշ կխոսաս:

Շարունակում եմ էպոսը կարդալ, մեկ էլ.

-Դավ, Դավ…

-Արա, դե սպանեցիր, ի՞նչ ա:

-Արա, լա տես` էն նապաստակ չի՞:

-Ո՞ւր ա:

-Նա հա՜.յ..

-Հա, էլի: Արի` կամանց մոդանանք:

Մոտեցանք, սակայն ի՞նչ. նա մեզ նկատել և փախել էր: Վերադարձանք կրակի մոտ, ու ես նորից սկսեցի գիրք կարդալ: Կլիներ 10-15 րոպե` եղբորս ձայնը չէր լսվում: Մտքիս մեջ կարդում եմ «Սանասար ասավ Բաղդասարը», ու էդ պահին Էրիկը գոռաց.

-Դավ, Դավ, արա, էն իմ շունը չի՞: Եդներն էլ Վահեի շներն են ընգած:

-Արա, արխեին, բան չի ըլէլ: Քու շունը լավ ա փախչըմ, եդները կարալ չեն հասնեն:

-Հա, նայ` Վահեի շները եդ էկան:

Ճիշտ է, եղբայրս հայի նման մեծ քիթ չունի, սակայն իր այդ փոքր քիթը խոթում է ամեն տեղ: Ու այդ ամբողջ օրը նա ինձ չթողեց գիրք կարդալ:

Մառախուղը ետ քաշվեց: Ինչպես մենք ենք սիրում ասել` «Արևի պոզը ըրեվաց», օրը սկսեց տաքանալ: Հանգցրինք խարույկը և վերադարձանք տուն:

Seroj araqelyan

«Հայրենիքի դարպասներ»

Այսօր ուզում եմ պատմել «Հայրենիքի դարպասներ» կազմակերպության հիմնադիր Արման Հայրապետյանի մասին: Մարդ, ում կարելի է անվանել հայրենասեր, ու եթե ֆիզիկապես` ոչ, ապա հոգով, սրտով միշտ սահմանամերձ գյուղերում է: 

Իր կազմակերպած մտահղացումների մասին կպատմեմ, բայց մինչ այդ կներկայացնեմ, թե ինչու սկսեցինք իրեն Թումոյի Արման ասել:

Մեր գյուղ՝ Բաղանիս, Դիլիջանի Թումոյից մարդիկ եկան, որպեսզի հարցերի միջոցով ընտրեն այն հինգ երեխաներին, ովքեր կանցնեն և կսովորեն Դիլիջանի Թումոյում: Այդ ամենը ներկայացնողը Արմանն էր: Երբ ինքը ներկայացավ, թե ով է, ինչի համար է եկել, այդ կարճ ժամանակահատվածում երեխաները երկու անուն փոխեցին. մեկը` պարոն Հայրապետյան, իսկ ծանոթանալուց հետո` Արման:

Սկզբից չէի ուզում մասնակցել, հյուրեր ունեինք տանը, բայց հետո ասացի` հյուրերին տեսնելու հնարավորություն միշտ էլ կլինի, բայց անվճար Թումո գնալու հնարավորություն ամեն մեկին չի տրված: Մտքումս ասացի ու վազեցի դեպի դպրոց: Երևի առավոտվա 10:00-ից մինչև 18:00 շունչներս պահած, այդ լարված ապրումներից հետո սպասում էինք լավագուն հնգյակի հայտարարմանը: Որոշ ժամանակ անց, երբ պարզ դարձավ հնգյակի անունը, այդ ժամանակ լսեցի իմ անունը՝ Առաքելյան Սերյոժա, շնորհավորում եմ: Ու երբ շնորհավորում էին ինձ, չգիտեմ ինչու` խառնվել էի իրար ու չէի հավատում, որ անցել եմ: Մի խոսքով, քվեարկությունից անմիջապես հետո մենք մոտեցանք Թումոյի Արմանին, վերցրեցինք հեռախոսահամարը, որպեսզի կապի մեջ լինենք և իմանանք, թե երբվանից ենք Թումո գնալու: Անցավ երկու ամիս, արդեն երեխաներից շատերը հույսեր չունեին, որ կգնանք: Բայց գնացինք. Թումոյի Արմանը զանգեց: Անցան այդ ամիսները, և մեր դասաժամերը վերջացան: Շատ ժամանակ, երբ գնում էինք Դիլիջան, մի պահ ուրախանում էինք, մի պահ տխրում: Ուրախանում էինք, որ նոր շրջապատի ունենք, համակարգիչներով զբաղվում ենք: Իսկ տխրում էինք, որովհետև ամեն մեկ այցից հետո մեկ դասաժամ էր պակասում:

Ուրիշների համար չգիտեմ, հնարավոր է` ժամանակ անցկացնելու վայր էր, բայց ես ստացա այն գիտելիքները, ինչը գյուղում հաստատ չէի ստանա:

Եթե Արմանի կատարած բարեգործությունների մասին պատմեմ, երևի էջը չբավականացնի: Բայց կնշեմ մի քանիսը, որոնք դժվար թե մոռանանք: Օրինակ, «Տատիկից Զինվորին» ծրագիրը, երբ տատիկներին բաժանվեցին թելեր և շյուղեր` տաք գուլպաներ գործելու, ինչպես նաև խմորեղենի անհրաժեշտ բաղադրամասեր` ավանդական թխվածքներ թխելու համար: Տատիկների գործած գուլպաները և թխած քաղցրավենիքը ուղարկվեց սահմանամերձ զորամասեր: Դրանից հետո մեր գեղարվեստի դպրոցն ապահովվեց այն պարագաներով, ինչը բացակայում էր կամ հաշված քանակով էր. թուղթ, ռետին, մատիտ, գունավոր ներկեր և այլն: Եվ իհարկե, այս ամենը Արմանի շնորհիվ: Հա, մոռացա նշել նաև մի քանի ամիս առաջ Արմանի խոստացած Երևան Թումոյի այցի մասին: Մի քանի շաբաթ առաջ մենք այցելեցինք Երևանի Թումո: Դիլիջան Թումոյից գնացինք Beeline-ի գրասենյակ, որովհետև տրանսպորտի և սննդի հովhանավոր էր հանդիսանում Beeline Armenia-ն: Գնացինք Երևանի Թումո: Շրջեցինք ամբողջ շենքով, ծանոթացանք ուսանողների, տեղի առօրյայի և մասնագետների հետ:

Հենց էնպես չէի գրել, որ ինքը՝ Արմանը, միշտ սահմանամերձ գյուղերի կողքին է: Արմանին ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել թե իր շնորհիվ ձեռք բերած նոր շրջապատի, թե ստացած գիտելիքներ համար:

Մենք կփոխենք Հայաստանը

Այսօր ֆեյսբուքում կարդացի մի հոդված, որն այնքան ոգեշնչեց ինձ։ Հոդվածի հեղինակը Վահագն Դիլբարյանն էր։ Նա «100 բիզնես գաղտնիքներ» գրքի հեղինակն է։

Հոդվածում նա գրել էր, թե ինչքան է ափսոսում, որ շատ բաներ չի արել մինչև իր քսաներկու տարեկանը, և դրանց կարևորությունը հասկացել է միայն վեց տարի հետո։ Դրանցից մեկը այն էր, որ գրքեր կարդալու փոխարեն հեռուստացույց է դիտել, որից շատ քիչ բան է սովորել։ Երբեք չի մտածել, որ կարելի է աշխատել մինչև բուհն ավարտելը։ Նա շատ քիչ է շփվել հարուստ և հաջողակ մարդկանց հետ, և լսել է այն մարդկանց, ովքեր ասել են, որ հարուստ մարդիկ վատն են, պետք է նրանցից հեռու մնալ։ Երբեք չի մտածել բիզնես հիմնելու մասին։ Բայց նա այդ ամենը հիմա գիտակցում է և ահա գրել է մի գիրք, որը շատ հայտնի է Հայաստանում, և բացի այդ, շատ անհրաժեշտ է հայ հասարակությանը։

Հիմա ամեն ինչ այլ է։ Երիտասարդները, թեկուզ միայն համացանցի շնորհիվ, ավելի շուտ են գիտակցում բաներ, որոնք հասկանալու համար առաջ պահանջվում էր կյանքի փորձ։ Հայաստանը ունի շատ խելացի երիտասարդներ, ովքեր համոզված եմ, կդառնան լավ մասնագետներ և կփոխեն Հայաստանը դեպի լավը։ Երիտասարդները, ցավոք ոչ բոլորը, գիտակցում են, որ կարող են շատ բան փոխել Հայաստանում, նրանք չեն վախենում սխալվելուց կամ անհաջողություններից։ Նրանցից շատերի մտքում կա Հայաստանում բիզնես հիմնելու գաղափարը։ Շատ մեծ հույս ունեմ, որ այս հիանալի սերնդի շնորհիվ Հայաստանի վիճակը կբարելավվի։ Հայ երիտասարդները ունեն մեծ ներուժ, որը նրանց առաջնորդելու է իրենց ողջ կյանքի ընթացքում։

Ինձ ոգեշնչում են շատ մարդիկ, որոնցից են` Ցուքերբերգը, Կալանիկը, Սթիվ Ջոբսը, ինչպես նաև` Վահագն Դիլբարյանը, Վահրամ Միրաքյանը… Շատ են նրանք։ Նրանք հասել են հաջողության։ Կիսվելով իրենց հաջողություններով, նրանք ոգեշնչում են շատերին։ Ես նույնպես հաջողության հասնելուց հետո, անելու եմ հնարավորը, որ մեր երիտասարդներին հայտնի դարձնեմ իմ հաջողության պատմությունը, կկիսվեմ իմ փորձով, կպատմեմ նրանց իմ գործած սխալների մասին, որ նրանք դասեր քաղեն դրանցից։

Միշտ պետք է հիշենք, որ Հայաստանի ապագան մեր ձեռքերում է։ Չպետք է թողնել հայրենիքը, հեռանալ այլ երկրներ` լավ կյանքի ակնկալիքներով։ Պետք է մնանք այստեղ և նպաստենք մեր երկրի զարգացմանը։ Չպետք է առաջնորդվենք շրջապատի այն մարդկանցով, որոնցից շատերը անվերջ բողոքում են կյանքի անարդար լինելուց և ոչինչ չեն ձեռնարկում։ Փոխենք ինքներս մեզ, հավատանք մեր ուժերին, թեկուզ մեզ հանդիպի անհաջողություն, պարզապես մոռանանք դրա մասին և առաջ գնանք։ Միշտ հիշենք, որ բոլոր հաջողակ մարդիկ շատ անհաջողություններ են ունեցել մինչև հաջողակ դառնալը։

Մենք կփոխենք Հայաստանը։

marine ghahramanyan

Արձակուրդները մեզ համար չեն

Ավարտվեց աշնանային արձակուրդների շրջանը: Բայց այս արձակուրդները նախատեսված էին դպրոցականների, ոչ մեր՝ ուսանողներիս համար: Շատ ուսանողներ՝ մանավանդ առաջին կուրսեցիները, անհավես են գնում դասի և դպրոցականներին նայում բարի նախանձով: Իսկ ավելի հին ուսանողները արդեն սովոր են: Բայց ես շատ ուրախ եմ, որ մեզ աշնանային արձակուրդ չի հասնում: Այդպես մի զարմացեք, այո, ուրախ եմ, որ մի շաբաթ տանը պարապ չեմ նստելու, գնալու եմ շատ հարազատ միջավայր, մեկ շաբաթ կարիք չի լինի կարոտելու դասերը, կուրսընկերներիս: Ճիշտ է՝ արդեն հասցրել եմ հոգնել դասերից, և յոթօրյա հանգիստը չէր խանգարի: Բայց երբ գտնվում ես հաճելի միջավայրում, անկախ քեզնից մոռանում ես դասերից հոգնելու մասին: Իսկ սովորելը ոչ մեկիս վնաս չի տալիս, պետք է խելացի լինել՝ նպատակին հասնելու համար: Բոլորն էլ ուզում են լավ մասնագետ դառնալ, իսկ դրա համար պետք է անդադար սովորենք, սովորենք ու էլի սովորենք:

Եկեք չդժգոհենք մեկ շաբաթ ավել դասի գնալուց, որովհետև հաստատ ոչ մեկս չենք տուժում:

Կողբ

Կողբը իմ հայրենի գյուղն է, որը դարերի պատմություն ունի: Դեռ վաղ ժամանակներից պատմության մեջ նշվել է Կողբի անունը: Սկզբում գյուղի անունը եղել է Կողբափոր, իսկ գետի անունը՝ Կողբաչայ: Կողբը երեք կողմից շրջապատված է սարերով: Վաղ ժամանակներում պատերազմական տարիներին գերիներին բերել, պահել են այդ սարերի վրա կառուցված բանտերում:

Կողբը տարածքի մեծությամբ Հայաստանում առաջնային տեղերից մեկն է զբաղեցնում: Վաղ ժամանակներում Կողբում կառուցվել են մատուռներ, վանքեր, դեռևս կան որոշ բնակատեղիների և գերեզմանների հետքեր: Կողբում յուրաքանչյուր տեղանուն, կոթող ունի իր պատմությունը: Որոշեցի գտնել դրանցից գոնե մի քանիսը:

Կողբում կա մի վանք` Մշկավանք անունով: Այն ինձ վաղուց էր հետաքրքրում, թե ինչու է վանքը կոչվել Մշկավանք: Որոշեցի գյուղի տարեց մարդկանց հարցնել և իմացա մի պատմություն, որը ինձ շատ զարմացրեց:

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Կողբում աշխատող մշակները մի օր հավաքվում են և որոշում, որ պետք է վանք կառուցվի ոչ թե Աստծո կամ ինչ-որ սրբի պատվին, այլ հենց իրենց՝ մշակների: Եվ վանքի անունն էլ կնքում են իրենց անունով՝ Մշկավանք:

Մյուս վանքը, որից գրեթե ոչինչ չի մնացել ասում են հինգերորդ դարի կառույց է, որը հայտնի է Ագեղցի անունով: Կա մի պատմություն` կապված եկեղեցու և վանքի քահանայի հետ:  Ամեն տարի, մեկ անգամ զինված լեզգիները հարձակվում էին գյուղի վրա, թալանում և գնում: Նրանք ունեին մի սովորություն. ամեն անգամ գյուղ էին մտնում` զուռնա-դհոլ նվագելով: Հերթական հարձակման ժամանակ վանքի քահանան լսում է նրանց երգի ձայնը, վերցնում է զենքը և կրակում զուռնա նվագողի վրա: Այդ դեպքից հետո նրանք այլևս չեն հարձակվում գյուղի վրա:

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Հաջորդ պատմությունը, որ կարողացա իմանալ` Ամուրիների սարի պատմությունն է: Տասնչորսերորդ դարում լեզգիները մշտապես հարձակվում էին այս շրջանի վրա: Մի անգամ նրանք հարձակվում են գյուղի վրա և իրենց հետ տանում մի գեղեցիկ աղջկա, ով նշանված էր տեղացի տղաներից մեկի հետ: Տղան նշանածին փրկելու համար հետապնդում է նրանց:

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Նրան են միանում նաև քսանինը համագյուղացիներ: Երկար հետապնդումից հետո հարձակվում են լեզգիների վրա, ազատում աղջկան և վերադառնում, իսկ լեզգիները փախուստի են դիմում: Վերադարձի ճանապարհին կանգ են առնում մի սարի վրա և որոշում նշել իրենց հաղթանակը, այդ գիշեր էլ մնում են սարի վրա: Վրեժ լուծելու համար լեզգիները հետ են վերադառնում և հարձակվում քնած երիտասարդների վրա, և քանի որ նրանք թվով գերակշռում էին` հաղթում են և կոտորում բոլոր երեսուն երիտասարդներին և աղջկան: Քանի որ նրանք բոլորը ամուրի էին, սարը կոչվեց Ամուրիների սար: Այնտեղ դեռևս պահպանվում են երիտասարդների պայմանական գերեզմանները և խաչքարեր:

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Մենք` բաղանիսցիներս, այստեղ ենք

Հարցազրույց Բաղանիս գյուղի բնակիչ Սերյոժա Առաքելյանի հետ: Սերյոժան «Մանանա»-ի թղթակիցներից է: Ծանոթացել ենք Դիլիջանի մեդիա ճամբարի ժամանակ: Որոշեցի Սերյոժայից հարցազրույց վերցնել, քանի որ ապրում է Բաղանիսում, որը սահմանից 700-800 մ է հեռու, իսկ դա շատ վտանգավոր է:

-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ ապրում ես Բաղանիսում:

-Ճիշտ է, ես 16 տարեկան եմ, բայց 10 տարի է, ինչ ապրում եմ սահմանամերձ Բաղանիսում: 10 տարի, որովհետև ես փոքր ժամանակ Ռուսաստանում եմ ապրել ու Բաղանիս տեղափոխվել եմ 6 տարեկան հասակում:

-Պատմիր մի փոքր ձեր գյուղի մասին:

-Գյուղը, դե երևի արդեն տեղյակ կլինեք, գտնվում է հայ-ադրբեջանական սահմանին, դիրքերի և գյուղի միջև ընկած հեռավորությունը 700-800 մ է: Վերջին հաշվարկներով բնակչության թիվը եղել է 835 մարդ: Գյուղից հեռացել է ընդամենը մի քանի ընտանիք`մի մասը տեղափոխվել է Երևան, իսկ մյուս մասը` Ռուսաստան: Բաղանիս անունը առաջացել է (բաղ) և (նիստ) անունից: (Բաղ) նշանակում է` այգի: Բաղ և նիստ անուններից առաջացել է` այգիների նիստ, Բաղանիս անունը, քանի որ գյուղի հարավային մասի ճանապարհի ներքևի հատվածը ամբողջությամբ այգիներ են, որոնց երկարությունը հասնում է 1կմ-ի:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

-Ես լսել եմ, որ համայնքների խոշորացման ծրագրով, ձեր գյուղը միացվել է այլ գյուղերի: Ի՞նչ կասես այդ մասին:

-Ես այդ մասին նյութ ունեմ գրած 17.am-ում, որտեղ նշել եմ տարբերությունը միացվելուց առաջ և հետո: Ներկայացված է նաև բացասական կողմերը: Բնականաբար, մարդիկ տրամադրված էին վատ, քանի որ գյուղի անուն չի լինելու: Էն ժամանակ այսպես էր. մեկ գյուղ` մեկ անուն, իսկ հիմա չորս գյուղ` մեկ անուն: Անվանվելու է Նոյեմբերյանի համայնք: Էն ժամանակ, ասում են էս գյուղի վրա են կրակել՝ շեշտվում էր գյուղի անունը, հիմա չեն ասելու, ասելու են` կրակել են Նոյեմբերյանի համայնքի վրա, որը իր մեջ ներառում է մի քանի գյուղ: Ճանապարհներ փակվեցին, ցույցեր կազմակերպվեցին, բայց անօգուտ: Գյուղերը միացան:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

-Դժվար չէ՞ արդյոք սահմանին այդքան մոտ ապրելը:

-«Սահմանին դժվար ապրել»` մի քիչ ճիշտ չէ ասված: Քանի որ ինչպես քաղաքներում, սահմանից հեռու գյուղերում են ապրում, այդ նույն ձևով ապրում են նաև այստեղ՝ Բաղանիսում: Այդ իսկ պատճառով, «դժվար» բառը կարելի է փոխարինել «վտանգավոր» բառով, քանի որ գյուղը գտնվում է հակառակորդի նշանառության տակ: Ամեն պահի կարող են կրակ բացել գյուղի վրա, դրա համար սահմանամերձ գյուղում ապրող յուրաքանչուր մարդ, այդ թվում նաև առաջին դասարանցի երեխան, գիտի, թե ինչ պետք է անի կրակոցների ժամանակ: Եթե գնացել է գյուղամեջ` խաղալու, կամ դպրոցից տուն է վերադառնում: Իսկ մնացած պարագաներում մտնում են նկուղ` մեծ զենքերից պաշտպանվելու համար:

-Գյուղացիները ինչո՞վ են զբաղվում: Աշխատանք կա: 

-Գյուղի հիմնական զբաղմունքներից է` անասնապահությունը, այգեգործությունը, բայց կրակոցների պատճառով որոշ գործեր մնում են անավարտ: Օրինակ, եղել են դեպքեր, երբ կրակոցների պատճառով գյուղացիները երկար ժամանակ այգի չեն գնացել, և բերքին հետևել չկարողանալու պատճառով, ամեն ինչ ջուրն է ընկել: Զբաղվում են բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակմամբ և ծխախոտի արտադրությամբ: Գյուղում կան նաև մարդիկ, ովքեր պայմանագրային ծառայում են գյուղի զորամասում:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

-Եղե՞լ է, որ կրակոցներից տուժողներ լինեն ձեր գյուղում:

-Այո, շատ է եղել: Կրակել են գյուղի վրա և կպել են տարբեր տեղերի`կտուրներին, լուսամուտներին, գազատար խողովակներին: Իսկ գազատար խողովակներն էլ, բախտի բերմամբ, միացված չեն եղել, և փառք Աստծո, վնասները եղել են միայն նյութական:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

-Եղե՞լ են դեպքեր,երբ սահմանից զինվորները որևէ հարցով գան և դիմեն գյուղացիներին:

-Ճիշտն ասած, էդպիսի դեպք չեմ հիշում, քանի որ զինվորականները ապահովված են ամեն ինչով` թե սննդով, թե հագուստով: Երևի թե միակը բանը, որ գյուղացիներից հարցրել են, դա եղել է «տվարած» գնալու վերաբերյալ, թե առավոտյան որտեղ են տանելու անասունները արածացնելու, որպեսզի իմանան. արդյո՞ք ապահով վայր են գնալու, թե ոչ:

-Բաղանիսի երիտասարդությունը ինչո՞վ է զբաղվում:

-Կես կատակ-կես լուրջ կարելի է ասել, որ գյուղում զբաղվելու բան չկա, և այդ իսկ պատճառով մի մասը մեկնում է Ռուսաստան արտագնա աշխատելու, մի քանիսը պայմանագրային ծառայողներ են գյուղի զորամասում: Ու լինում է նաև, որ գյուղում կատարվող շինարարություններին են մասնակցում:

-Ի՞նչ խմբակներ կան գյուղում, կամ արդյո՞ք կան: 

-Խմբակներ չկան հիմա, ժամանակին եղել է կարատեի և պարի խմբակ: Բայց հիմա չկան այն պատճառով, որովհետև գյուղում չկա այնպիսի մի շինություն, որտեղ կարող են գործել այդ խմբակները:

-Ինչպե՞ս սկսեցիր ուսումնական տարին, ինչպե՞ս ես այս տարի տրամադրված: 

-Տրամադրված եմ «մարտական», քանի որ դասարանում 3 երեխա ենք: Ավարտական դասարան ենք, ունենալու ենք 3 հոգանոց «վերջին զանգ», և ամենակարևորը ինձ համար այն է, որ դպրոց գնալու առաջին օրը, սեպտեմբերի 1-ին իմ ծննդյան օրն էր:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

-Ինչպե՞ս ես պատկերացնում Բաղանիսի վաղվա օրը:

-Համեմատելով Բաղանիսը մի քանի տարի առաջվա հետ, տարբերությունը շատ մեծ է: Տեսնելով, թե ինչպես է գյուղս զարգանում և ծաղկում: Համոզված եմ, էլ ավելի է լավանալու գյուղի վիճակը, ու ոչ մի կրակոց չի կարող խանգարել իմ գյուղի զարգացմանը, քանի որ մենք՝ բաղանիսցիներս այստեղ ենք: