Լուսանկարը` Սվետա Մելիքյանի

Օդեսա… Քաղաքի մասին առաջին պատկերացումը սառն էր ու մռայլ։ Շատ ցուրտ էր, անձրևոտ, իսկ ես՝ հիվանդ։ Չէ, չէ հոգեկան չէ, ուղղակի գրիպ էի ու դեռ հիմա էլ։ Շենքերը վանում էին, մարդ չկար փողոցներում, կարծես թափառող հոգիների քաղաք լիներ։ Ժամանակի ու տարածության մեջ ես էլ էի արդեն խճճվել։ Մի պահ ինձ թվաց 90-ականների Գյումրի եմ ընկել։ Տխրեցի։

Լուսանկարը` Սվետա Մելիքյանի

Ձմռանը ամբողջ օրը դրսում դրված երկաթի էր նման էս քաղաքը՝ ժանգոտված ու մոռացված էր: Առաջին օրը սառած էի և՛ հոգեպես, և՛ ֆիզիկապես: Ժամերն էի հաշվում, որ մտնեմ տաքուկ ու ինձ միշտ սպասող անկողինս, որը ինձ ներում էր նույնիսկ, եթե ուշ էի տուն գալիս։ Իսկ Սև ծովը իր համար հանգիստ ննջում էր ինձանից 15 րոպե հեռու։

Ծովը սև էր, երկինքը՝ կապույտ, մարդիկ՝ մոխրագույն, իսկ ես կարմիր կրակ դարձած այրվում էի ինքս ինձ տանջելով, որ Օդեսան էն քաղաքը չէր, որ կարծում էի։ Պատկերացումներս բախվեցին իրականության հետ, ու ժամանակից առաջ ուզեցի հիսաթափվել այն քաղաքից, որը երկար ժամանակ է ուզում էի տեսնել:

Լուսանկարը` Սվետա Մելիքյանի

Վերջին օրը հետ չէի ուզում գալ: Սիրահարվել էի քաղաքի մթնոլորտին: Հիմա մտածում եմ, բայց ինչ տարօրինակ քաղաք է: Կարծես կին լինի. Ուզեց՝ կսիրես, չուզեց՝ քիչ չէ, կտանջի քեզ, մի հատ էլ դու մեղավոր կլինես: Իսկ Սև ծովը վերջում ինձ աչքով արեց ու խոստացավ, որ էլի կտեսնվենք, միգուցե հաջորդ անգամ նրա մյուս ափին:

Բարև ձեզ, ես Դաթոն եմ։ Հիմա կասեք՝ ինչ ա ասում էս տղեն։ Բացատրեմ։ Վրացիները Դավիթին դիմում են Դաթո, և
ես բացառություն չեմ։ Երբ ծանոթանում էի փառատոնի կազմակերպիչներից մեկի հետ, ու նա հարցրեց իմ անունը,
երբ ասացի, նա բարձր բացականչեց՝ օ, Դաթո, Դաթո… Սկզբում չէի հասկանում, թե ինչ է խոսում, հետո
բացատրեց ինձ, որ վրացիները Դավիթին այդպես են դիմում։
Իսկ հիմա պատմեմ երրորդ օրվա մասին։ Երրորդ օրը նույնպես ֆիլմերի դիտում ու քննարկում էր։ Բայց այս անգամ
արդեն ուրիշ երկրների ֆիլմեր էինք դիտում: Օրինակ, Ռուսաստանի,  Ուկրաինայի և այլ երկրների։Ասեմ՝ իմանաք. հիմնականում անիմացիոն եվ խաղարկային ֆիլմեր էին, որոնցից մի քանիսի վերջաբանը շատ
տարօրինակ էր։ Այսօրվա ֆիլմերում դոկումենտալ ֆիլմեր քիչ կային։ Հոլանդիան էլ, որը ֆիլմ էր ներկայացրել,
ավելի շատ երկրի պատմական վայրերի մասին ռեպորտաժի էր նմանվում։Ֆիլմերը դիտելուց հետո սկսվում էին քննարկումները։ Ամեն երկրից մի մասնակից մոտենում էր բեմահարթակին եվ
հայտնում իր կարծիքը այն ֆիլմի մասին, որը հավանել էր, որի մեջ իրեն տպավորող ինչ-որ բան էր տեսել։
Քննարկումներից հետո ազատ ժամանակ ունեինք և գնացինք զբոսնելու: Հետո կինոդիտումը նորից շարունակվեց:
Այս մի շաբաթը մեզ համար ասես կինո տոն լինի: Ողջ օրը ֆիլմեր, կինոգործիչների հետ շփումներ, կինոյի մասին
զրույցներ… Երանի թե շատերդ կարողանայիք մասնակցել տարբեր կինոփառատոների, զգալ այդ մթնոլորտը:
Երրորդ օրն էլ այսպես անցավ:

Երկրորդ օրը կրկին լիքն էր զգացմունքներով ու կարևոր դեպքերով։ Այսօր ցուցադրվում էին բոլոր մասնակից երկրների ֆիլմերը։ Բացումը հայերինն էր։ Առաջին ֆիլմը կրկին հայկական էր՝ անիմացիա: Հետո մեր կենտրոնի ֆիլմերի ցուցադրության հերթն էր։ Հանդիսատեսն ուշադիր նայում էր: Մեզ շատ հետաքրքրում էր, որ պահին ինչպես կարձագանքեն, արդյո՞ք կհասկանան: Բայց մութ դահլիճում դա նկատելն անհնար է, ուստի երբ հայտարարեցին ընդմիջում, միջանցքում մոտեցանք այլ երկրների ներկայացուցիչներիի՝ իմանալու նրանց կարծիքը, տպավորությունները:Ուկրաինայից Նադեժդա Կուչմանը, ով ներկայացնում էր «Վիսնյանկա» կենտրոնը, հավանել էր «Խայտաբղետ աշխարհը» ֆիլմի գաղափարը, գույները, երաժշտությունը։ Գերմանիայի ներկայացուցիչներից Նատիա Ռոթիի կարծիքով, «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմը մարդու իրավունքների շատ նուրբ հարցերից մեկն է բարձրաձայնում։ Մարգարիտա Նագիբինան Յարոսլավից հավանել էր «Խայտաբղետ աշխարհը» ֆիլմը, և նրան շատ էր դուր եկել ֆիլմից անիմացիա անցումը։ Վրաստանից Էթեր Պրչուկիձեն ևս հայտնեց իր կարծիքը, ասելով, որ իրեն նույնպես դուր է եկել «Խայտաբղետ աշխարհը» ֆիլմը, որովհետև այն բարձրացնում է տրամադրությունը, գույները շատ տրամադրող են և հենց ֆիլմը իրենով շատ գրավիչ և ուրախ է։ 

Մեզ համար շատ կարևոր և հուզիչ էր ժյուրիի անդամներից մեկի՝ Գերմանիայից ժամանած Մուրադ Ատշանիի կարծիքը, ով շատ տպավորված էր «Մի սիրո պատմություն» ֆիլմից: Ի դեպ, նա անձամբ մեզ գտավ՝ իր կարծիքը հայտնելու համար, որը ինչ խոսք շատ պարտավորեցնող էր և կարևոր։

Չմոռանամ ասել, որ ինձ ընտրեցին որպես երիտասարդական ժյուրիի անդամ, և ցուցադրվող ֆիլմերից հետո ես պետք է հայտնեի իմ կարծիքը և ընտրեի ամենից շատ դուր եկած ֆիլմը։

Անուշ Հովհաննիսյան 

***

Կինոփառատոնի երկրորդ օրը պետք է դիտեինք ու քննարկեինք տարբեր երկրների ներկայացրած ֆիլմերը։ Առաջին ֆիլմը ներկայացնում էր Երևանից ժամանած մյուս խումբը։ Սակայն այդ ֆիլմը իրենք չէին նկարահանել։ Երկրորդը, արդեն Անուշը գրեց, մեր ֆիլմերը ցուցադրվեցին: Տպավորությունների մասին արդեն Անուշը գրել է, ես կշարունակեմ պատմել ցուցադրության մասին:Մեր ֆիլմերից հետո ցուցադրեցին Գերմանիայի, Դանիայի, Վրաստանի և մի քանի այլ երկրների անիմացիոն և դոկումենտալ ֆիլմեր։ Ֆիլմերը դիտելուց հետո ժյուրիի անդամները առանձնացան քննարկումների համար։

Ֆիլմերը դիտելուց հետո մենք պետք է հանդիպեինք փառատոնի երեխաներից մեկի ընտանիքի հետ և նրանց հետ շրջեինք Թբիլիսիով։ Մեր ուղեկցի անունը նույնպես Դավիթ էր: Դավիթենց ընտանիքի հետ եկել էր նաև մի կին, ով շատ լավ կարողանում էր խոսել հայերեն։ Սկզբում նրանք մեզ փոխանցեցին իրենց պատրաստած նվերները, հետո գնացինք Թբիլիսիում կառուցված ամենամեծ եկեղեցին։ Մտանք, ուսումնասիրեցինք եկեղեցին և դուրս եկանք զբոսնելու եկեղեցու շրջակայքում։ Զբոսանքից հետո միասին գնացինք վրացական ուտելիքներ համտեսելու։

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Ծանոթացանք վրացական խոհանոցին,ընթրելուց հետո գնացինք Մտատամինդա կոչվող այգի զբոսնելու: Այնտեղից շատ պարզ երևում էր Թբիլիսին իր ողջ հմայքով։ Այս ամենից հետո հոգնած, բայց շատ բարձր տրամադրությամբ վերադարձանք հյուրանոց։

Դավիթ Ալեքսանյան

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ինչպես արդեն տեղեկացրել էինք, նոյեմբերի 1-5-ը Թբիլիսիում անց է կացվում Tbilisi Sunrise մանկապատանեկան միջազգային կինոփառատոնը, որին ներկայացված են նաև «Մանանա» կենտրոնի երեք ֆիլմեր: Մեր պատվիրակությունը՝ Անուշ Հովհաննիսյանը, Դավիթ Ալեքսանյանը և Լիլիթ Կարապետյանը հրավիրված են փառատոնին և պարբերաբար մեզ կհաղորդեն փառատոնային օրագիրը: Եվ այսպես.

Թբիլիսյան հագեցած օրվա մասին խոսելը մի քիչ բարդ է, քանի որ շատ բաներ կան պատմելու ու տեսնելու, բայց սկսեմ։ Ծանոթություններ ՝ ինձ համար ամենահետաքրքիր պահերից մեկը։ Հաճելի է օտարերկրացուն, ով նույնպես քեզ պես է ֆիլմեր է նկարահանում, պատմել հայրենիքից, ներկայացված ֆիլմերից ու մշակույթից։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Առաջին օրը, կարելի է ասել, շատ հագեցած էր եւ մի քիչ բարդ, քանի որ ներկայանում էին բոլոր մասնակից երկրները, ու պետք է ինչ-որ չափով հիշես նրանց մասին, ով գիտի, կարող է հաջորդ օրը նրա հետ անձամբ ծանոթանաս։ Կազմակերպիչները մեզ ուղեկցեցին դեպի Թբիլիսիի Երիտասարդական պալատ: ։ Աստիճանների մոտ մեզ դիմավորեցին Չարլի Չապլինի հանդերձանքով շատ երեխաներ, ի միջի այլոց, շատ գեղեցիկ էր մտածված։ Երբ արդեն բարձրացել էինք, մեզ ասացին, որ այսօր Չարլի Չապլինի արձանի բացման արարողությունն է։ Չապլինյան ոգի ու շունչ կար մի տեսակ։ Բացման արարողությունից հետո մեզ հրավիրեցին դահլիճ, եւ փառատոնը շարունակվեց այնտեղ։ Մի աղջիկ ՝դաշնակահարուհի, նվագեց հետաքրքիր միքս, մասնակից բոլոր երկրներից երգերի հատվածներ։ Շվեդիայի համար հնչեց ABBA հայտնի խմբի երգերից մեկը, Ուկրաինայի համար՝ «Տի ժ մենե պիդմանուլա»-ն, իսկ Հայաստանի պատվին դաշնակահարուհին կատարեց «Երեւան դարձած իմ Էրեբունի» երգի մեղեդին։ Շատ հետաքրքիր մի բան նույնպես եղավ։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Մեզ ցուցադրեցին մի քանի կարճ ֆիլմեր, իսկ վերջում ցուցադրվեց 35 տարի առաջ նկարահանված մի ֆիլմ։ Ֆիլմում ներկայացված էր մի բազմազավակ ընտանիքի պատմություն: Նրանք ունեին 9 երեխա՝ 8 աղջիկ, իսկ վերջում երկար սպասված 1 տղա։ Ֆիլմի վերջին հատվածը նկարահանել էին արդեն վերջերս, ցուցադրելով նույն ընտանիքը, բայց արդեն ֆիլմի երեխաները մեծացել էին ու իրենց ընտանիքներն էին կազմել։ Իսկ վերջում՝ անակնկա՜լ, նրանք բոլորը դահլիճում էին։ Ընտանիքի միակ տղան փոքր ժամանակ հեծանիվ էր ուզեցել, ու քանի որ նա արդեն բավականին մեծ է, հեծանիվ նվեր ստանալու համար, նրա փոխարեն իր տղան ստացավ այն։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Շատ գեղեցիկ էր նվերի հանձման պահը: Հեծանիվը իջեցրին վերեւից։ Ըհն, արդեն ժամանակն է մեզ՝ մասնակիցներին ներկայացնելու։ Բոլորիս հրավիրեցին բեմ։ Հնչում էր փառատոնի հիմնը, որի ներքո բարձրացվեց փառատոնի դրոշը։ Լույսեր, հրավառություն ՝շատ-շատ գեղեցիկ էր։ Հետո Թբիլիսիի մշակույթի տան երեխաները ազգային պարերն ու երաժշտությունը ներկայացրին, որից հետո կինոսենյակ գնացինք, որտեղ պետք է ներկայացնեինք մեր երկիրն ու կազմակերպությունը, ժյուրիին ու մասնակիցներին։ Քանի որ Հայաստանից մեզ հետ մեկ ուրիշ կազմակերպությունից մարդիկ կան, որոշեցինք, որ նրանք կներկայացնեն երկիրը, իսկ մենք՝ մեր կենտրոնը։ Բացումը արեցինք մենք, մեզ ողջունեցին հայերեն «Բարեւ»-ով, ինչ խոսք՝ շատ հաճելի էր։ Մեր խոսքից հետո ներկայացան եւ մյուս բոլոր երկրների ներկայացուցիչ կազմակերպությունները, պատմեցին, թե ինչով են զբաղվում, ինչ ֆիլմեր կամ անիմացիաներ են նկարում։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ամեն ինչ արված էր, բոլորս արդեն միմյանց ճանաչում էինք, մնում էր ճաշել ու գնալ քնելու։ Ճաշի սեղանի շուրջ ծանոթացա ուկրաինացիների հետ. պատմում էի մեր ավանդական ուտելիքների, մեր ֆիլմերի ու իմ մասին, նույնն էլ՝ իրենք։ Իսկ հիմա սպասում ենք վաղվան, քանի որ մեր ֆիլմերը պետք է առաջինը ցուցադրվեն, հուսանք ամեն ինչ շատ լավ կանցնի։

Անուշ Հովհաննիսյան

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

***

-Ձեզ Մեյդան իջացնեմ՝ լա՞վ ա,- տաքսու վարորդն էր, ով մեզ հասցրել էր Թիֆլիս։

Տաքսուց իջնելուց հետո սկսեցինք շարժվել դեպի «Բաբիլինա» հյուրանոց, որտեղ պետք է մնանք մոտակա մի շաբաթը։ Մենք մեկ օր շուտ էինք եկել Թբիլիսի, ազատ օր ունեինք, ուստի որոշեցինք մեր ազատ օրը անցկացնել զբոսնելով եւ քաղաքին ծանոթանալով։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Քայլում եմ նեղ փողոցներով, որտեղ հանդիպում եմ հին-հին, բայց նոր լուսամուտներով ու դռներով տների։ Ամեն երեք տունը մեկ հանդիպում են եկեղեցիներ։ Դրանցից որոշները հին են, եւ միայն հեռվից նայելուց կարելի է հասկանալ, որ եկեղեցի է։ Որոշներն էլ նոր են կառուցած, բայց թեև այդքան շատ եկեղեցիներին, կան այնպիսիները, որոնք դեռ կառուցվում են։

Թբիլիսիի փողոցներում, այգիներում եւ պուրակներում հանդիպում են օտարազգի մարդիկ, ովքեր միմյանց հետ խոսում են ինձ համար տարօրինկ հնչող լեզուներով։ Կհանդիպեք նաեւ այնպիսի մարդկանց, ում կողքով անցնելիս, պետք է ձեր հայացքը մի լավ բարձրացնեք, որ գոնե դեմքը տեսնեք։

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Մի երկու ժամ զբոսնելուց հետո վերադարձանք հյուրանոց, որտեղ տեսանք մեր հայրենակիցներին, ովքեր նոր էին ժամանել։ Ծանոթացանք, զրուցեցինք, նրանք ներկայացնում էին Ռոլան Բիկովի հիմնադրամը։ Միասին նորից դուրս եկանք զբոսնելու գիշերային Թբիլիսիով։

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Կարապետյանի

Վերադարձանք հոգնած ու մրսած, բայց տպավորություններով լի։ Հա, մեկ էլ մոռացա ասեմ՝ էս Թիֆլիսը շատ ցուրտ է ու քամոտ, ու հեչ կապ չունի, որ արեւոտ է։

Դավիթ Ալեքսանյան