narine gabrielyan

Փախուստը

Գարնանային տաք ու արևոտ օր էր, և դասարանի երեխաներով որոշեցինք դասից փախչել: Երկար դասամիջոցն էր: Բոլորով հավաքվեցինք, սկսեցինք մտածել, թե ուր գնանք, եթե փախչենք:

-Ախր, որ գնանք, միևնույնն է, ուղղակի պտտվելու ենք փողոցներով:

-Ճիշտ է ասում Հրանուշը, դուրսն էլ ցեխ է:

Շատ խոսեցինք, շատ տարբերակներ առաջարկեցինք միմյանց, բայց միևնույնն է, ընդհանուր հայտարարի չեկանք:

-Թե ինչի՞ ենք Հրազդանում ապրում, ոչ  մի հետաքրքիր զբաղմունք չկա,- ասաց Բագրատը:

-Ճիշտ է ասում, ոչ սրճարան, ոչ կինո, ոչ թատրոն, ոչինչ:

-Երեխեք, փախչենք գնանք քաղաքապետի մոտ,- ասաց Բագրատը:

-Գնաս, ի՞նչ անես:

-Գնանք ու ասենք, որ Հրազդանում ժամանացի կենտրոններ չկան:

-Որ ասեցիր, ինչ-որ բան կփոխվի՞:

-Կփոխվի: Կիմանան, թե ինչ ենք ուզում ու մեր ցանկությունները հաշվի կառնեն:

-Հերիք է, Բագրա՛տ, մի՛ երազիր, աշխարհին ռեալ աչքերով նայիր:

-Ռեալիստ,- քմծիծաղով ասաց Բագրատը,- եթե մի քանի անգամ դիմենք, արդյունքի կհասնենք:

-Ի՞նչ կարող են փոխել մի խումբ երեխաները: Ոչինչ: Ավելի լավ է՝ ոչինչ չանենք,- ասացի ես:

-Լավ, կանենք, կտեսնենք:

-Կտեսնենք:

arev epremyan

Բոլորս էլ պատասխանատու ենք

2010 թվականի նոյեմբեր ամիսն էր: Պապիկս բուժվում էր Երևանի սրտաբանական գիտահետազոտական կենտրոնում, որտեղ իրենց կյանքի համար պայքարում էին մանկահասակ, երիտասարդ և մեծահասակ մարդիկ: Երբ մայրս վերադառնում էր հիվանդանոցից, հուզված պատմում էր այդ կենտրոնում բուժվող հիվանդ մարդկանց մասին: Նրանց կյանքը լուսավորվում էր, երբ հայտնվում էին այնպիսի մարդիկ, ովքեր նվիրաբերում էին իրենց արյունը հիվանդների կյանքը փրկելու համար: Անմասն չմնաց նաև մայրս: Հնչեց հեռախոսազանգ: Հիվանդանոցից էին զանգում, պետք էր փրկել երկու ամսական երեխայի կյանքը, որի արյունը համատեղելի էր մորս արյան հետ: Մայրս առանց վարանելու, առաջին իսկ երթուղայինով շտապեց հիվանդանոց: Երեխան այժմ առողջ է:

Այդ դեպքից երկու ամիս էլ չանցած՝ կյանքից հեռացավ սիրելի պապիկս: Եթե ժամանակին լինեին մայրիկիս պես մարդիկ, միգուցե պապիկս էլ հիմա ողջ և առողջ լիներ: Այժմ ես անհանգստանում եմ  բուժվող բոլոր մարդկանց համար: Երանի աշխարհում չլինեն հիվանդ մարդիկ:

Lilit Grigoryan

Սինուսոիդի ամենաբարձր կետում

Լուսանկարը` Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Գրիգորյանի

Սինուս, կոսինուսների պատճառով  կյանքից  հոգնած, ծանր-ծանր պայուսակներով դասերից աղջիկներով հետ էինք վերադառնում տուն…. Արևոտ օր էր, բայց էդ արևն էլ մի տեսակ չէր ուզում մեզ նայել, ախր, շատ  տհաճ դեմքերով էինք, ոնց որ թաղումից վերադառնայինք:

Մեկ էլ նայում եմ աջ ու ձախ, մարդ չկա, ու ամենահետաքրքիրը այն էր, որ հետս աղջիկներ էին, բայց  ինչ-որ պապիկի ձայն եմ լսում: Շրջվեցի, ինչ տեսնեմ. մի ծեր խանութպան՝ ոլորած բեղերով, իրենից  գոհ-գոհ խոսում է աղջիկների հետ: Որոշեցի ավելի մոտենալ, լավ չէր լսվում:
-Մեր ազգի հպարտությունն  եք դուք, նազանի, հրաշք, իսկական տան ու օջախի աղջիկներ: Ախր, ես ձեզ շատ եմ սիրում ու հարգում,- լսվում է այդ ծերուկի  ձայնը բեղերի տակից, լավ էլ բարձր բասով:
Ուղեղս անջատեցի, հետո միացրի: Ախր, էս պապիկն ով է, է՞: Մեր հավեսը ու ինքը …
Նայեցի աղջիկներին: Լավ էլ ուրախ – զվարթ, ոնց որ իրենք չէին երկրաչափության  դժոխքի կրակներում այրվում  մի քանի րոպե առաջ:
Մեկ էլ պապիկը  խոժոռ հայացքով  նայեց ինձ, հետո էնպես ժպտաց, որ անկարելի էր հոգնած դեմքդ հարյուր ութսուն աստիճանով  չշրջել:
-Ախր, շատ լավն եք ,է… Մեր նազանքով, սիրուն, աննման հայուհիներ: Անցնում-գնում եք, ես սենց ուրախանում եմ, էլի, ախր, շատ սիրուն եք, է…
Վայ, սենց  բան չկար, ո՞վ կարող է մեզ ժպիտ պարգևել էն ժամանակ, երբ մենք  սթրեսի տիրակալներ ենք: էս պապիկի մոտ միշտ ստացվում է, միշտ: Ասածս ինչ է. էս  անկապ կյանքում մեկ էլ էնպիսի մարդիկ են հայտնվում, չգիտես՝   ասես շնորհակալությո՞ւն , թե՞: Թե ի՞նչ: Պիտի ասես՝ շնորհակալություն, որ քեզ տարերային  աշխարհից քաշում-հանում են իրենց պարզ ու անմիջական խոսքով:

Ու էսպես  հենց  երկրաչափության բեռի տակ ճկռում եմ, բեռս թեթևացնողներից  մեկն էլ այդ ծերուկն է դառնում, նրա խոսքը հրաշքներ  է գործում:

Narek Soghoyan

Մարդ չգիտի՝ խնդա՞, թե՞ լա

Առավոտ էր: Օրը մռայլ էր, ամպոտ երկինքը անձրև էր խոստանում: Անձրև Հրազդանում: Երանելի բան է, գիտե՞ք, երբ այս ծանր ու կեղտոտ օդը գոնե մի քանի ժամով մաքրվում է ու դառնում «շնչելի»:

Դուրս եկա տանից ու շտապեցի դպրոց: Ամեն ինչ նույնն էր. նույն միապաղաղությունը, նույն պատկերները, իսկ հեռվում, ահա, երևում էր ինձ համար այդքան անտանելի դարձած Հրազդան ջէկի ծուխը: Գիտե՞ք, մի տեսակ այնքան անօգնական է իմ քաղաքը, երբ այսքան բողոքներից ու ցույցերից հետո ոչ մի կերպ լսելի չդարձավ հրազդանցիներիս ձայնը, որ գոնե այս անտեր գործարանի թունավոր ծուխը մաքրելու համար ֆիլտրեր տեղադրեն:

Սովորականի պես անցան յոթ դասաժամերս: Վերադարձի ճանապարհին նույն պատկերն էր՝ առանց որևէ տարբերության. նույն ծուխն ու նույն մտածկոտ դեմքերը: Այսպես անցավ օրվա առաջին կեսը, իսկ հետո ազատ ժամանակս որոշեցի անցկացնել համացանցում: Մի լրատվական կայք գրել էր. «Հրազդանցիները բողոքում են. Հրազդան ջէկը շուրջ չորս ամիս չի վճարել աշխատողների աշխատավարձերը»: Երևի հենց այսօրվա համար է Շիրազը ասել՝ մարդ չգիտի՝ խնդա՞, թե՞ լա»:

arman arshak

Պիգմենտների պակասը

Նոր ծանոթությունների ժամանակ «բարև»-ին հաջորդող՝ «Բա մազերդ խի՞ ա սպիտակ» հարցն ինձ համար արդեն սովորական է դարձել: Այն փոխարինում է «բարևներ»-ին հաջորդող «Ո՞նց ես»-ին։

Դեռ երևի 11 տարեկան էի, երբ սև մազերիս մեջ նշմարվեցին առաջին սպիտակ մազերը։ Ու հենց այդ ժամանակ իմացա, որ մայրիկիս մազերն էլ են շուտ սկսել սպիտակել։ Դե, բնականաբար, անհանգստանում էի ու անդադար մայրիկին ասում. «Մա՛մ, բա, որ իմն էլ շուտ սպիտակի՞»։ Ու այդպես էլ եղավ: Ո՞վ կմտածեր, որ պիգմենտների պակասը այդքան ծանր կտանեմ, իսկ հիմա, օր օրի ավելի սպիտակող մազերս ավելի հաճելի են դառնում ինձ համար։

Սպիտակ մազերի պատճառով հաճախ մտածում են, թե մեծ եմ։ Դե, անկեղծ ասած, այս տարիքում դա ինձ դուր է գալիս. ինձ հետ մեծի պես են վարվում, ընկերներս էլ իննից մեծ են տարիքով:

Ամեն մարդ պիտի ունենա մի հատկանշական բան, ու թող յուրաքանչյուրիս կյանքում, ինչ-որ բանի բացակայության դեպքում տխրելու փոխարեն համարենք, որ դա էլ մեր յուրահատկությունն է։

elada

Կրթության նախարարը մեր դպրոցում

Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանը, գիրք նվիրելու օրվան ընդառաջ, այցելեց Կոտայքի մարզի Արզականի Խ. Խաչատրյանի անվան միջնակարգ դպրոց՝ մեր դպրոց:

Նախարարը շրջեց դպրոցում, բաց դասի շրջանակներում զրուցեց մեզ հետ: Բաց դասի ընթացքում պարոն Մկրտչյանին ուղվեցին մի շարք հարցեր: Մասնավորապես՝ մեզ հետաքրքիր էր տասներկուամյա կրթության, թեմատիկ աշխատանքների, արտերկրում սովորելու հնարավորության, ապա ճիշտ մասնագիտության ընտրության հարցերը: Եվ պարոն Մկրտչյանը սպառիչ պատասխաններ տալով մեր հարցերին, կես կատակ կես լուրջ, պատասխանեց նաև այն հարցին, թե ինչպե՞ս ճիշտ մասնագիտություն ընտրել: Նա ասաց.

-Ծնողներին այս հարցում շատ մի լսեք: Շատ դեպքերում ծնողներն առաջնորդվում են այն սկզբունքով, որ իրենց չիրականացված երազանքները փորձում են երեխաների միջոցով իրականացնել:

Նաև պարոն Մկրտչյանը նշեց, որ մեր դպրոցը տարբերվում է նրանով, որ այն կենսունակ է և ունի 305 աշակերտ:

Նա նշեց, որ կրթօջախի ընտրությունը պատահական չէր, և պարոն Մկրտչյանը վստահ էր, որ անմիջապես գյուղական դպրոցներն են համակարգի հիմքը:

Նախարարը դատարկաձեռն չէր եկել՝ գիրք նվիրելու օրվան ընդառաջ գրքեր նվիրեց դպրոցին և խոստացավ, որ մենք շուտով կունենանք նորացված տեխնիկայով համակարգչային լսարան:

Այդ օրը նվերները փոխադարձ էին: Գիրք նվիրելու օրվան ընդառաջ դպրոցի տնօրեն տիկին Գևորգյանը, դպրոցի անունից Ցեղասպանության մասին գիրք նվիրեց պարոն Մկրտչյանին, և նախարարը նշեց, որ 2017 թվականի առաջին նվեր գիքն է ստանում:

Պարոն Մկրտչյանը նշեց, որ իր մեծ պապերը Ցեղասպանության վերապրողներ են եղել:

Աշակերտներիս համար մեծ պատիվ էր հնարավորություն ունենալ նախարարի հետ հանդիպելու, զրուցելու, նրան հարցեր ուղղելու և պատասխաններ ստանալու:

Լավ կլիներ, եթե բոլոր պաշտոնյաները այցելեն դպրոցներ, տեսնեն, թե ինչ խնդիրներ են հուզում երեխաներին: Չէ որ հենց մենք ենք այս երկրի ապագան:

Ձմեռ, Հրազդան, ակնթարթներ

karine nahapetyan

Թող չխանգարեն

Քեզ չէին խաբել:

Ի սկզբանե ասել էին` կյանքը նվեր է:
Երևակայությունդ է մեղավոր, որ նվերը կարմիր ժապավենով զարդարած ես պատկերացնում: Բայց, այնուամենայնիվ, կարմիր ժապավենի առկայության բացակայությունը թող չխանգարի քեզ հստակ իմանալ, որ կյանքը նվեր է, պարգև:
Նվերդ վերցրու, սիրածդ ֆիլմի անունը տուր նրան, վրան փորագրիր սիրածդ գրքի տողերը և վայելիր այն քո սիրած երգի հնչյունների ներքո:
Կյանքդ վերցրու քեզ հետ քաղաքում զբոսնելիս, բայց յուրաքանչյուր անկյունից լսվող նույն անճաշակ երգերը թող չխանգարեն կարծել, որ քո երգերը քոնն են, այնտեղ դու ես և դրանց հայտնիության ու արժեքի մասին քչերը գիտեն:
Երգեր կան, որի մի կտորն ենք մենակ սիրում, բայց առաջ չենք տալիս ու համբերատար սպասում ենք այդ կտորին: Թող այդ մի քանի «երկար ու ձիգ» րոպեները չխանգարեն սպասել ու սրտի թրթիռով լսել այն սպասված ու սիրելի կտորը:
Կյանքդ գրկած մտիր որևէ ուսումնական հաստատություն, ուսումնասիրիր ամեն ինչ: Եթե, այնուամենայնիվ, սիրես մաթեմատիկան ու լինես ռեալիստ, խնդրում եմ, թող մաթեմատիկական հմտություններդ չխանգարեն եղելության ու հորինվածքի միջև մեծի նշանը դնել հորինվածքի դիմաց. դա քեզ կապրենցի:
Կյանքդ շալակած կքայլես արդեն: Այն լցված կլինի հազար ու մի անուններով: Մի հարց կգա ու կկանգնի քո ճանապարհի վրա. իսկ ո՞ւր է հիմա նա: Մինչև դու շփոթված շուրջդ կնայես, իբրև թե քեզ բռնացրել են հանցանքի վայրում, ես կամաց կասեմ ականջիդ` թող անունների բազմությունն ու ծանրությունը չխանգարի քեզ հիշել նրան, ում անվան բոլոր տառերն են գրված մեծատառ ու սիրուն ձեռագրով:
Թող չխանգարեն հիշել նրան, թող չխանգարեն:
Չխանգարեցին:

arman arshak

Կինոյի շենքը կամ Լադոն

Եթե կարդում ես հոդվածս ու որևիցե անգամ եղել ես Աբովյանում, կամ առնչություն ես ունեցել Աբովյանի հետ, ապա համոզված եմ, որ լսել ես «Կինոյի շենք» արտահայտությունը: Իսկ բոլոր նրանց, ովքեր նոր են լսում, ասեմ, որ այնտեղ կինոթատրոն չկա, այլ պարզապես Աբովյանի կենտրոնական մասն է։

Շատ աբովյանցիներ անգամ չգիտեն, թե ինչու է կոչվում «Կինոյի շենք», իսկ ես իմ հետաքրքրությունը բավարարելու համար, սկսեցի հարցուփորձ անել տնեցիներին։
Ցանկացած աբովյանցի ամեն օր առնչվում է «Կինոյի շենք»-ի հետ։ Ես դեռ փոքր հասակից հետաքրքրվում էի, թե ինչու են ասում կինոյի շենք, իսկ ավելի լուրջ «հետաքննություն» սկսեցի վերջերս։ Ինչպե՞ս կինոյի շենքը սկսեց գործել, ինչպիսի՞ գործունեություն էր ծավալում ու թե ինչո՞ւ կինոյի շենքն այսօր դարձավ տոնավաճառ։

«Հարցաքննեցի» մայրիկիս ու հայրիկիս։ Հիշում եմ, թե ինչպիսի ոգևորվածությամբ էին պատմում՝ մեկը մյուսին հերթ չտալով։ Անգամ հսկիչին՝ Լադոյին էին հիշում, իսկ այն հարցին, թե ո՞ղջ է արդյոք Լադոն հիմա, մեծ ոգևորությամբ պատասխանեցին, որ Թբիլիսիում է։
-Հիմնականում հնդկական ֆիլմեր էին ցուցադրում,- կարոտով ասաց մայրիկս,- եղել է ֆիլմ, որը երկու անգամ եմ գնացել դիտելու։

-Երկիրը քանդվեց, կինոթատրոնն էլ փակվեց։ Այժմ «կինոյի շենք»-ի տեղում տոնավաճառ է գործում, բայց թե՛ հին, և թե՛ նոր աբովյանցին ասում է «կինոյի շենք»,- կարծես հիշելով հին Աբովյանը, ասաց հայրիկս։

Այս զրույցից հետո մտածում եմ՝ ինչ լավ կլիներ, որ հիմա Աբովյանում գործեր կինոթատրոնը, երեկոյան ընկերներով պարապ կանգնելու փոխարեն կգնայինք կինո, քաղաքում կլիներ մշակութային կյանք։

Լադոն էլ կվերադառնար Թբիլիսիից:

Ոչ միայն զենքով, այլև արվեստով․․․

Միշտ ցանկացել եմ նկարել իմանալ, բայց չեմ կարողացել: Հիշում եմ միայն, որ միշտ ցածր էի ստանում նկարչություն առարկայից, որովհետև չէի կարողանում գեղեցիկ նկարել: Վերջերս մի միտք էր ինձ տանջում` նկարիչներ ծնվո՞ւմ են, թե՞ դառնում: Սկսեցի որոնել մեկին, ով լավ նկարում է ու կպատմի, թե ինչպես սովորեց նկարել: Ուրախությամբ նշեմ, որ երկար չփնտրեցի։ Պարզվեց եղբորս ընկերը նկարիչ է, բայց նաև պարզվեց, որ բանակում է ծառայում, այն էլ` Ղարաբաղում: Տխրեցի, մտածեցի, որ հարցազրույցը չի ստացվի, բայց փորձեցի նրա ընտանիքի անդամների հետ կապնվել: Նախ զրուցեցի նրա ընտանիքի անդամների հետ։ Եղբայրը պատմեց Վահե Բաղումյանի մասին, ցույց տվեց նրա նկարները: Զարմացած նայում էի։ Փաստորեն`նկարիչ ծնվում են, որովհետև այն նկարները, որոնք ցույց էին տալիս, նկարել էր փոքր ժամանակ: Հարցազրույց լիարժեք չկարողացա անել, քանի որ տղան ծառայում էր, բայց նրա ասած քիչ տեղեկությունները, լսածս ու տեսածս կփորձեմ ներկայացնել:

Հաճախել է Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջը: Բանակում այժմ մասնակցում է համաբանակային մրցույթների, պատվոգրեր ունի: Մինչ բանակ գնալը դասավանդել է Սուրբ Ստեփանոս կենտրոնի կազմակերպած լուսանկարչական դասընթացներում: Իր սաների հետ մասնակցել է տարբեր մրցույթների, գրավել է մրցանակային տեղեր: Մինչ բանակ գնալը ունեցել է նաև անհատական ցուցահանդես Երևանի բնության պետական թանգարանում: Վահեն մանկուց է սիրել նկարել: Վահեի եղբայրը հիշում է, որ երբ ծնողները հարցրել են Վահեին, թե ինչ է ուզում դառնալ, նա լուռ նրանց դեմքին է նայել, բայց մի օր, երբ ծնողները տանը չեն եղել, վերցրել է մայրիկի շպարի պարագաները և սկսել է նկարել: Երբ ծնողները եկել ու տեսել են Վահեի նկարը, հասկացել են` որդին նկարիչ է դառնալու և տարել են նկարչության դասերի: Ծնողներն ասացին, որ դպրոցում էլ ամբողջ օրը նկարում էր։

-Վահեն որոշել է դառնալ գեղանկարիչ ու այդպես էլ անելու է,- ասաց եղբայրը: Երազում է արտասահմանում բարձրագույն կրթություն ստանալու մասին, տեսնենք` ինչպես կլինի: Ամեն դեպքում, նա նկարիչ դառնալու համար է ծնվել: Մի օր ինձ ասաց, որ բանակում ծառայելով հասկացել է, որ ոչ միայն զենքով, այլև արվեստով և մշակույթով պետք է հայրենքիդ ծառայես: Այդպես էլ անում է:

Թեպետ էդպես էլ չկարողացա զրուցել Վահեի հետ, բայց հասկացա, որ իրոք տաղանդավոր մարդիկ շատ կան։ Իսկ ես չէի իմանա Վահեի մասին, եթե չլիներ իմ հետաքրքրասիրությունը: Տաղանդավոր մարդ դառանալու համար շատ աշխատել է պետք և սիրել այն գործը, ինչով զբաղվում ես: Վահեն սիրում է նկարել, իր նկարներից երևում է, թե ինչ սիրով են դրանք նկարված: