Երեկոյան պապիկիս`Սոս Մինասյանի հետ նստած զրուցում էինք, պատմում էր իր մանկությունից ու պատանեկությունից, ու որոշեցի հարցազրույց գրել:

-Պապիկ, որ խնդրեմ` կասե՞ս` երբ ես ծնվել և որտեղ:

-Ծնվել եմ 1947 թ-ի սեպտեմբերի 10-ին Ծաղկունք գյուղում, բայց հետո տեղափոխվել ենք Մասիս քաղաք:

-Ինչի՞ համար եք տեղափոխվել Մասիս:

-Հայրս այն ժամանակ հաշվապահ էր ու հրավեր էր ստացել այնտեղից՝ աշխատելու որպես կոլտնտեսության գլխավոր հաշվապահ, և մենք ստիպված ամբողջ ընտանիքով տեղափոխվեցինք Մասիս:

-Քանի՞ տարեկան էիր, երբ տեղափոխվեցիք այնտեղ:

-Ես 3 տարեկան էի:

-Ինչքա՞ն ժամանակ մնացիք այնտեղ:

-5 տարի մնացինք և վերադարձանք մեր գյուղ, քանի որ այնտեղի օդը մայրիկիս վրա լավ չազդեց, ջուրը մաքուր չէր, դրա պատճառով մայրս անընդհատ հիվանդանում էր:

-Ի՞նչ պատմություններ կհիշես Մասիսից :

-Դե մենք գյուղացի տղաներ էինք: Մի ավտո ունեինք, ամեն անգամ ախպերներով թաքուն վերցնում ու թռնում էինք, մի օր էլ վերցրինք ու գնացինք քաղաքով ման գալու: Սովորաբար մեծ ախպերս էր քշում ավտոն, էդ օրը, չգիտեմ ինչի, ուզեցի քշել: Ախպերս սկզբում չէր թողում, բայց հետո երբ ասացի` պապային կասեմ, որ դու ես ավտոն վեցրել, համաձայնվեց:

Հլը նոր էի նստել ու 100 մետր էլ չէի քշել, մի շուն կտրեց դիմացս, ես դուրս եկա հավասարակշռությունից, ու ավտոն խփեցի ծառին:

-Իսկ հետո ի՞նչ եղավ:

-Շատ էի վախենում. թե նրանից, որ ավտոն խփել եմ, համ էլ թե նրանից, որ պապան կծեծի:

-Վերջը ի՞նչ եղավ:

- Մեծ եղբայրս հասկացավ, որ ինքն է պատասխանատվությունը կրելու, դրա համար ամբողջ մեղքը վերցրեց իր վրա, բայց ոնց որ ասում են. «Ստի ոտքը կարճ ա»: Վերջում երեքս էլ պատժվեցինք:

Հետաքրքիր պատմություններ շատ կան, բայց հիմա չեմ հիշում:

-Բա տատիկի հետ ո՞նց ծանոթացար:

-Տատիկիդ հետ, վա՜յ… Գնացել էինք Նոր տարվա համար առևտուր անելու՝ Նիժիից: Էնտեղ հանդիպեցինք ծանոթ մարդու, ու ինքը մեզ հրավիրեց իրենց տուն, հենց իրենց տանն էլ տեսա տատիկիդ:

-Բա ո՞նց ամուսնացաք:

-Մենք հետ եկանք տուն ու մի շաբաթ հետո գնացինք տատիկիդ ուզելու:

-Ու իրենք էլ համաձայնվեցի՞ն:

-Հա, էդ ժամանակ հայերի վիճակը էնտեղ էդքան էլ լավ չէր, ու իրենք իմանալով, որ Հայաստան է գալու, համաձայնվեցին:

-Տատին քանի՞ տարեկան էր:

-Ինքը 16 էր, ես` 24:

-Իսկ այդ ժամանակ մասնագիտություն ունեի՞ր:

-Մասնագիտությամբ ճարտարապետ էի ու հիմա էլ եմ շարունակում մասնագիտությամբս աշխատել:

 -Ի՞նչ՞շինություններ ունես նախագծած ու կառուցած:

-Նախագծել ու կառուցել եմ մեր գյուղի հուշարձանը առանց վարձատրության, բայց հետո համագյուղացիներս ինձ ավտոմեքենա նվիրեցին:

Ահա այսպիսին է իմ պապիկը, իսկ ես չգիտեի: Հուսամ, էլի կզրուցենք ու դեռ շատ բան կպատմի իր կյանքից:

Երբևէ մտածե՞լ ես, թե ինչ կլիներ, եթե մարդիկ չհայտնագործեին գրիչը: Բոլորը կսկսեին հավ կամ աքլոր պահել և անընդհատ դրանց փետուրները պոկել ու թաթախելով թանաքի մեջ գրել:

Կամ դպրոցում, որ հարցնեն` ինչի՞ տնային չես գրել, կպատասխանեիր, որ փետուրիս ծայրը քոռացել է: Հետաքրքիր կլիներ, չէ՞:

Բայց գիտե՞ք, որ այդ անշունչ «էակը» շատ խելացի է: Օրինակ, ուսուցչուհին դաս է հարցնում ընկերներիցս մեկին, ով չի սովորել, հետո բարկանում է, ասելով` «Նստի՛ր, երկուս», ու հենց գրիչը տանում է, որ «երկուսը» դնի մատյանի մեջ, գրիչը սկսում է չգրել: Մինչև ուսուցչուհին հասկանում է, որ իրեն նոր գրիչ է պետք, հնչում է զանգը, և ընկերս չի ստանում այդ չարաբաստիկ «երկուսը»: Վերջ, գրիչը փրկեց ընկերոջս…

Իսկ, եթե լուրջ, ապա այդ փոքրիկ սարքը կախարդական էակ է, և առհասարակ մեր շրջապատում շատ չնչին բաներ, երբեմն ուշադրության կարիք ունեն, և արժե մտածել, թե ինչ կլիներ, եթե դա չլիներ:

Գնալով կյանքը զարգանում է, ու մեր 100 դրամանոց գրիչներին փոխարինելու են գալիս գերհզոր գրիչներ: Ի՞նչ գիտենք, շատ հնարավոր է, որ տարիներ հետո գրիչը դառնա փետուրի պես հին: Բայց հիմա, շատ լավ կլիներ, որ իմ գրիչը այսքանը գրեր առանց ինձ: Կամ թեմատիկի ժամանակ, գրիչը դնեիր տողի վրա, ու այն լուծեր այդ անլուծելի թվացող առաջադրանքը:

Բայց չէ, էէէ…. Առանց գրչի էլ մի բան չի: Գրիչները իմ կյանքում թողել են մի անմոռանալի վերք: Դա իմ աջ ձեռքի միջնամատի վրայի կոշտուկն է, որը ինձ ամեն անգամ հիշեցնում է, որ դրա պատճառը գրիչը ուժեղ սեղմելն է:

Բայց մի գաղտնիք բացահայտեմ. ես աջն ու ձախը հենց այդ կոշտուկով եմ տարբերում:

Մինչ ես այսքանը գրում էի, կոշտուկ արդեն կարմրեց, ու ինձ թվում է, որ այն ավելի կմեծանա, եթե շարունակեմ: Այնպես որ, կարևորեք գրիչները և մի մոռացեք թույլ սեղմել կոշտուկներից խուսափելու համար:

-Հա՜ս, Հաս ջան, ի՞նչ ես անում։

-Հա, մամ, դաս եմ անում։ Ի՞նչ կա։

-Լավ, լավ, դասերդ արա։ Ուզում էի` սուրճ եփեիր։

«Դասերդ արա»: Էնքան էլ հեշտ են ասում, կարծես մեկ-երկու րոպե, ու կվերջանան դասերդ, կամ էլ թեկուզ` մեկ-երկու ժամ։ Բայց չէ՜, ժամեր շարունակ, մինչև ուշ գիշեր։

Լավ, շարունակենք «տառապելը»։

Վա՜յ, էս իմ հեռախոսն է զանգում։ Փրկությու՜ն, թեկուզ երկու րոպեով կկտրվեմ Օհմից և նրա էլեկտրական դիմադրությունից։ Կարենը ֆիզիկայի դասի տեղն էր հարցնում։ Գնա` դու էլ տառապի Օհմի ձեռքը։

Լավ, կենտրոնանանք ու «տառապենք»։ Կարծես թե, էնքան էլ դժվար չի, որ կենտրոնանում եմ, լավ էլ հեշտ ստացվում է։

Ու՜ֆ, նորից հեռախոսս է զանգում։ Դե, մի խանգարեք, էլի։ Գոռն էր, քիմիայի խնդիրներից էր հարցնում։ Այ տղա, քիմիայից էլ հեշտ առարկա՞: Գնա, կարդա, սովորի, էլի։ Ուրիշներին էլ մի խանգարի։ Խորացանք ֆիզիկայի մեջ, չէ, լավ էլ ստացվում է։

Մայրիկս ճիշտ է. պետք է մտքիս տեղ լինի, որ սովորեմ։ Լավ, էս էլ վերջացրինք։ Հեռախոսս ո՞ւր դրեցի. պետք է լիցաթափվել։ Դրանում իհարկե ինձ կօգնի երաժշտությունը։ Երգս էլ հարամեցին։ Հիմա էլ Լևոնն է, թե՝ անգլերենիդ տետրը կբերես, որ արտագրեմ։ Կբերեմ, բա ի՞նչ կանեմ, թե չէ` դու ո՞ր օրվա անգլերեն գրողն ես։

Սուզվեցինք հայկական հարցի մեջ, հասանք Փարիզի խաղաղության կոնֆերանս։ Պատմություն շատ եմ սիրում, էդ պատճառով էլ չեմ զգում ոնց եմ վերջացնում։ Լիլո, այ, հիմա զանգի։ Սևրի պայմանագիրը կապելու փոխարեն պիտի քեզ հետ շատախոսեի։ Լավ, ինչ արած, ես կզանգեմ։

-Լիլ, ի՞նչ կա։

-Հեչ, կոֆե ենք խմում։

Վա՜յ, մայրիկին սուրճ էի խոստացել։

-Մամու՜լ, կոֆե եփե՞մ։

-Չէ, Հաս ջան… Ես եփել եմ, խմել եմ, դու դասերդ արա:

Համարյա ամեն օր նույնն է. դպրոցից հետո տուն, դասեր, մտքում կռիվ ամեն դասի հետ, իսկ ազատ ժամանակ համարյա չի մնում: