Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

Աշնանային դասընթաց ապագա առաջնորդների համար

Սեպտեմբերի 15-19-ը Շիրակի մարզի Թորոսգյուղ համայնքում տեղի ունեցավ «Rural emPOWER-երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացը: Դասընթացին մասնակցում էին Լոռվա և Շիրակի մարզերի հիմնականում գյուղաբնակ երիտասարդները: Դասընթացի ավարտից հետո որոշեցի զրուցել կազմակերպիչների և մասնակիցների հետ:

syuzanna Kharatyan LoriՀարցս ուղղում եմ ծրագրի կազմակերպիչ Կարեն Այվազյանին:

-Ի՞նչը հաշվի առնելով ընտրեցիք մասնակիցներին: 

-Մասնակիցներն ընտրվել էին դիմում-հայտերի հիման վրա, և ընտրության ժամանակ հաշվի էին առնվել նրանց հետաքրքրվածությունն ու փորձառությունը: Հաշվի է առնվել նաև մասնակիցների տարբեր համայնքներից լինելը, որպեսզի ինչքան հնարավոր է ավելի շատ համայնքներ ներգրավվեին մեր ծրագրում:

-Ո՞րն էր դասընթացի հիմնական նպատակը: 

-Դասընթացի նպատակն էր՝ խթանել գյուղաբնակ երիտասարդության մասնակցությունը ժողովրդավարական գործընթացներին և որոշումների կայացմանը Շիրակ և Լոռի մարզերի գյուղական համայնքներում՝ աջակցելով նրանց բացահայտել իրենց առաջնորդական ներուժը, խթանել ինքնավստահության ու ինքնակազմակերպման հմտությունները:

Իսկ հիմա զրուցում եմ մասնակից Արեն Շախկյանի հետ (17 տարեկան, Լոռու մարզ, գյուղ Շնող):

-Ի՞նչ տվեց քեզ այս ճամբարը:

-Ճամբարը ինձ տվեց ինքս ինձ ճանաչելու ու ինքնադրսևորվելու հնարավորություն, նոր ընկերներ, որոնք ինձ օգնեցին ինձ համար այդ երկու կարևոր հարցերում: Դասընթացը շատ հետաքրքիր էր, միջավայրը՝ ընկերական:

Դավիթ Խաչատրյան, 16 տարեկան, Լոռու մարզ, քաղաք Վանաձոր. 

-Այս ծրագիրն ինձ տվեց հետաքրքիր մարդկանց հետ շփվելու հնարավորություն՝ ամենատարբեր բնագավառներից:

Տաթև Գումաշյան, 18 տարեկան, Լոռու մարզ, Մարգահովիտ համայնք. 

-Այս ծրագրին մասնակցեցի հիմնականում փորձ ձեռք բերելու, նաև գիտելիքներիս պաշարը հարստացնելու համար, հետագայում ինձ համար առավել հեշտ կլինի աշխատել ամենատարբեր բնագավառներում:

-Ի՞նչ դժվարություններ են առաջացել դասընթացի ընթացքում: 

Անի Ցոլակյան, 23 տարեկան, Շիրակի մարզ, ք. Գյումրի.

-Դժվարություններ ունեցել եմ դասընթացի ընթացքում, երբ տրվել է հանձնարարություն, և խումբը պետք է սեղմ ժամկետում կատարեր առաջադրանքը, որպես մասնակից չեմ ունեցել տվյալ պահին հետաքրքիր միտք, որ կարողանամ օգնել իմ թիմին:

Զրույցը վարեց Սյուզաննա Խառատյանը

***

stella avetiqyan

Կարծեմ սեպտեմբերի 6-ն էր, երբ էլեկտրոնային փոստիս հաղորդագրություն ստացա, որ ես ընտրվել եմ «Rural emPower- երիտասարդների մասնակցությունը որոշումների կայացմանը» դասընթացին մասնակցելու: Դե՜, ոգևորվեցի ու մտածում էի, թե գնում եմ սովորական 5-օրյա ճամբարի:

Դասընթացն ուղղված էր երիտասարդների մասնակցությանը ամեն կարգի որոշումների կայացման հարցում: Դասընթացի հովանավորները Սառնաղբյուրի «Համայնքային և երիտասարդական ակումբ» հասարակական կազմակերպությունն ու Եվրոպական երիտասարդական հիմնադրամն էին: Դասընթացի ընթացքում վեր հանեցինք երիտասարդների խնդիրները, սովորեցինք, թե ինչպիսին պետք է լինի իսկական առաջնորդը և մշակեցինք գաղափարներ, որոնք պետք է իրագործեինք մեր համայնքներում՝ խթանելու մեր երիտասարդների ներգրավվածությունը:

Սեպտեմբերի 15-ին, երբ ես ու Սյուզաննան արդեն ճանապարհին էինք, ես դեռ չէի գիտակցում, որ գնում եմ մի վայր, որը իմ մեջ հետք է թողնելու:

Պատկերացրեք՝ գնում եք այնտեղ, որտեղ ոչ ոքի չեք ճանաչում, իսկ նույն օրվա երեկոյան մտերմիկ միջավայրում նստած «մաֆիա» եք խաղում՝ առանց այդ խաղն իմանալու: Առաջին օրն ամբողջությամբ տրամադրված էր ծանոթանալուն ու իրար ճանաչելուն:

Երկրորդ օրը հասկացանք, որ մեր կյանքում բավականին շատ մանիպուլյացիաների ենք ենթարկվել («խարդախ» ձևով ներգրավվել ենք որևէ բանի մեջ): Հենց այս գիշեր էր, որ չքնեցինք ու հենց այս գիշերվանից հետո էր, որ առավոտվա դասընթացին մի կերպ էինք դիմանում, որ աչքներս չփակենք:

Երրորրդ օրը ծանոթացանք ՏԻՄ օրենքներին և կոփվեցինք ինչպես առաջնորդ: Գիտե՞ք, մինչ այս էլի էի մասնակցել առաջնորդության մասին դասընթացների, բայց այս մեկը տարբերվում էր, որովհետև մենք սովորում էինք, թե ինչպես պետք է լինել լավ առաջնորդ, իսկ մյուս պահին կիրառում էինք մեր գիտելիքները գործնական աշխատանքներում կամ ինտերակտիվ խաղերի մեջ:

Չորրորդ օրվանից սկսեցինք խմբերով մշակել այն գաղափարները, որոնք պետք է իրագործեինք՝ մեր համայնքներ վերադառնալով:

Վերջին՝ հինգերորդ օրը հույզերով լի օրն էր: Այն օրն էր, երբ փորձում ես արտահայտել տպավորությունդ, բայց հույզերդ խանգարում են: Այն օրն էր, երբ քեզ ստիպում ես չլացել, որ քեզ համար թանկ դարձած մարդու աչքերում արցունք չտեսնես: Ու այդ օրը այն օրն էր, երբ հասկացա, թե ինչքան լավ կարելի է զգալ նաև քեզանից մեծերի հետ (ինձ բացառության կարգով էին ընտրել):

Իրականում գիտակցում եմ, որ ամեն ինչ դեռ նոր է սկսվելու:

Բայց երբ նստում ես տրանսպորտ՝ հետևում թողնելով երբեք բարկանալ չկարողացող դասընթացավար, ավագ ընկեր Կարենին, թարմացնող վարժությունների «թագուհի» Սիրանուշին, Գևորգի «շտեմարանի» բառերը, Տաթևի հետ գրկախառնությունները, Անրիի կիթառի լարերը, Կարենի ասմունքն ու Վարդի «բլա-բլա»-ները, աչքերդ արցունքով են լցվում, բայց էլի հիշում ես, որ կողքիդ նստած է Տաթևն ու էլի զսպում ես քեզ, որ նրան էլ չլացացնես:

Հաջորդ օրը, երբ գնացի դպրոց, արդեն զգացի, որ շատ եմ փոխվել: Դարձել եմ ավելի ինքնվստահ ու հասկացել եմ, որ դեռ շատ հատկանիշներ եմ իմ մեջ հայտնաբերելու ու միշտ հիշելու եմ, որ այդ «հետքը» թողել է սեպտեմբերի 8-ին իմ՝ ճամբարի մասնակցության հաստատումը:

Ստելլա Ավետիքյան

lilit grigoryan

C. A. M. P.-ի մասին

2017 թվականի սեպտեմբերի 16-19 Աղվերանի «Կրիստալ» հյուրանոցային համալիրում տեղի ունեցավ C.A.M.P. (Cultural Awareness Migrants Program) ծրագիրը՝ հաստատված Եվրոպայի խորհրդի Եվրոպական երիտասարդական հիմնադրամի կողմից: Ծրագրի հիմնական նպատակը ինտեգրված հասարակության կառուցումն էր՝ տեղացի և սիրիահայ երիտասարդների մշակութային գիտակցության մակարդակը բարձրացնելու և նրանց միջև միջմշակութային երկխոսություն ստեղծելու միջոցով: Ծրագրին դիմել էին 300 մասնակիցներ, որոնցից միայն քառասունս հնարավորություն ստացանք մասնակցելու ճամբարին: 4-օրյա այս ծրագիրը մեզ հնարավորություն տվեց ծանոթանալու մշակութային բազմազանությանը, Եվրոպական երիտասարդական հիմնադրամի կազմակերպած ծրագրերին, մարդու իրավունքների մասին գիտելիքներ ձեռք բերելու, հասկանալու գենդերային հավասարության ճշմարիտ էությունը, մասնակցելու տարբեր թեմաներով բանավեճերի: Այս ամենից զատ՝ մասնակցեցինք ինտելեկտուալ խաղերի, ժամանցային ծրագրերի, երեկույթների: Մի խոսքով՝ ակտիվ հանգիստ ակտիվ միջավայրում:

Իսկ հիմա՝ պաշտոնական ինֆորմացիան հաղորդելուց հետո, ուզում եմ սովորությանս համաձայն կիսվել հաճելի տպավորություններով: Կթվա ինքնավստահություն, բայց դիմելիս համոզված էի, որ ընտրվելու ու մասնակցելու եմ քեմփին: Ամենը պայմանավորված է նրանով, որ ես հավատում եմ նրան, ինչ անում եմ ու չեմ սիրում պարտված դուրս գալ ինչ-որ բանից: Լավ, պատմեմ այն մասին, թե ինչքան շատ ուրախացա, երբ եկավ սեպտեմբերի 16-ն ու գնացինք «Հայ մարզային երիտասարդություն» ՀԿ-ի գրասենյակ, որպեսզի այնտեղից շարժվենք դեպի Աղվերան: Ուրախությունս ոչ այդքան այդ օրն էր, մեր այնտեղ հավաքվելը, կամ թե այլ բան, այլ 17-ի ընտանիքի անդամներից մեկին՝ Վահեին առաջին անգամ տեսնելը (երկար էինք սպասել): Դե, հետո արդեն «Sevan Startup Summit»-ի ընտանիքի ամենատպավորիչ ու առանձնահատուկ անդամներից մեկին՝ Մայային տեսա, հանդիպեցի և՛ տարօրինակ, և՛ կասկածելի, և՛ հաճելի դեմքերի ու իսկապես առաջին վայրկյանից սկսեցի մշակութային բազմազանությանը անմիջականորեն առնչվել ու մտածել այդ մասին:
Երևի երկար-բարակ չխոսեմ քեմփի ընթացքում օրակարգային իրադարձությունների մասին, որովհետև ապացուցված բան է, որ մարդկանց միշտ դուր է գալիս որևէ բանի անլուրջ ու արկածային մասը: Հա՛, իրականում մեր հրաշք սեմինարավարների և իրազեկ մասնակիցների շնորհիվ ես վերջապես հասկացա, թե ինչ է գենդերային հավասարությունը, ինչպես կարելի է ոչ ֆորմալ կրթական միջավայրում ավելի մեծ գիտելիքներ քաղել ու մարդու իրավունքներից վերցնել իմն ու պաշտպանել դրանք: Բայց, դե այսպիսի ծրագրերի ժամանակ մարդկային շփումը, նոր տեսակներ հայտնաբերելը մեկ այլ հաճույք է: Սկզբից ևեթ ինձ երջանկացրել էր այն գաղափարը, որ ժամանակս անցկացնելու եմ ոչ միայն տեղացի, այլ սիրիահայ երիտասարդների հետ, ու երբ ինձ քեմփի մասին էին հարցնում, անպայման շեշտում էի դա ու ժպտում: Ես զգում էի մարդկանց, ովքեր իրենց մեջ կեղծիքի նշույլ անգամ չունեին:
Մի քիչ էլ տիպիկ հայերիս մասին խոսեմ: Դե, իրականում այդքան խորանալու կարիք չեմ տեսնում, ուղղակի ուզում եմ ասել, որ 40-ի հետ էլ ուժեղ կապվեցի, որովհետև նրանք իրարից տարբեր էին: Նրանք ունեին տարբեր մասնագիտություններ, կարծիքներ, տարբեր ու մեկը մյուսից գեղեցիկ, աչքին հաճելի արտաքին, տարբեր էին նրանց ճաշակները, մոտեցումները, տաղանդները և այլն: «Եվ այլն»-ը իր մեջ ներառում է արտաքինի հետ կապված մի քանի բաներ ու բնավորության էլի տարբեր, շատ անգամ՝ ծայրահեղ գծեր: Հետաքրքիր է, որ խառը տեսակները մի տանիքի տակ հաշտ ու համերաշխ ապրեցին, անձնական մշակույթներով փոխանակվեցին, գտան իրար մեջ լավագույն ընկերներ, սիրեցին իրար, հետո 19-ից սկսած էլ՝ կարոտեցին: Ես երրորդ դեմքով եմ խոսում, բայց ասածներիս մեջ ինձ էլ պատկերացրեք:
Իրականում այս ամենն այսքան լավը չէր լինի, եթե չլիներ կազմակերպչական հրաշք խումբը: Ծրագրի ղեկավար Սաթեն ու կազմակերպիչներից յուրաքանչյուրը մեզ համար ստեղծեցին ապահով, գեղեցիկ, գիտելիքով լեցուն, հարգալից միջավայր, որի համար շնորհակալություն բառը օրվա մեջ մեկ քայլ անելու պես չնչին բան կթվա: Նրանք անընդհատ հետևում էին մեզ, հոգ տանում մեր մասին, աշխատում, ջանք ու եռանդ չէին խնայում, որպեսզի մենք գոհ ու երջանիկ լինենք մեր օրերից: Իսկապես, հաջողվեց: Ու, իսկապես,, շատ սիրեցինք նրանց:
Մենք սովորականի պես ապրում էինք մեր չորս օրերը՝ խաղալով մաֆիա, փարթիներ կազմակերպելով, խարույկի շուրջը հաճելի մի քանի ժամ անցկացնելով, որոնելով տարածքում թաքնված քաղցրահամ գանձերը, կիսելով մեր կյանքի փորձը, ծիծաղելի դեպքերը, պարելով տարբեր ազգային պարեր ու, նորից նշեմ, սիրելով ու հարգելով միմյանց «ես»-երը:

Տարբեր էինք մենք, ու դա էր հենց մշակութային երկխոսության գլխավոր նախապայմանը:

hovhannes ghulijanyan

Պապիս պատմած առակը

-Թոռներ ջա՛ն, հլը էկեք։

-Էկանք, պապի ջան, ասա, լսում ենք։

-Ուրեմն, այ սենց, որ ձեզ տեսնում եմ, ուզում եմ կենաց խմել իմ թոռների միասնության համար։

-Հա, պապի ջա՛ն, անուշ ըլնի։

-Դե, էկեք՝ մի պատմություն պատմեմ միասնության մասին։
Երկու ընկեր քայլում են, ու մի ուրիշը գալիս, խփում ա ընկերներից մեկի փորին: Էս տղեն ասում ա՝ վա՜խ, մեջքս: Մի հատ էլ ա խփում փորին, էլի ասում ա՝ վա՜խ մեջքս։ Հետո, որ էդ խփողը գնում ա, էս ընկերը ասում ա, թե՝ քո մեջքին էին խփում, ինչի՞ էիր ասում՝ վախ մեջքս։ Էս տղեն էլ ասում ա. «Որ ես մեջք ունենայի, իմ փորին խփող չէր լինի»։
Բա, թոռներս, նենց ապրեք, որ ոչ մեկի ձեռքը ձեր փորին չհասնի։

Թոռներից մեկն էլ ես էի, ու էս պատմությունը շատ դուր եկավ ինձ, ասացի՝ ձեզ էլ պատմեմ:

sona gevorgyan

Անկախությունն ու ռոքը

Երեկ անկախության տոնն էր։ Ինչպես ամեն տարի, այս տարի ևս բազմաթիվ միջոցառումներ կազմակերպվեցին տոնի առիթով։ Դրանցից մեկն էլ որոշեցի ներկայացնել։ Միջոցառումը Արաբկիր համայնքում էր։ Այգին կարծես բաժանված լիներ երկու մասի. մի հատվածում փոփն էր, մյուսում՝ ռոքը։

Ընտրությունս կանգ առավ ռոքի վրա (քանի որ կա տարածված կարծիք, որ ռոքը անկախության դրսևորումներից մեկն է)։ Միջոցառման մասնակիցները 54 դպրոցի սաներն էին՝ Վանիկը, Դավիթը, Անին, Արայիկն ու Արուսը՝ Մարիետա Էջոյանի ղեկավարությամբ։ Մինչ կսկսվեր միջոցառումը, որոշեցի զբոսնել ու հասկանալ, թե ինչ են մտածում մեր համաքաղաքացիները ռոքի մասին։ Հարցս հետևյալն էր՝ արդյո՞ք ռոքը կարող է ագրեսիայի պատճառ դառնալ։ Գրեթե բոլորն ասում էին, որ ռոքը երաժշտական ժանր է ու կախված է մարդու աշխարհայացքից ու բնավորությունից, միայն մի տատիկ կար, որ կտրականապես դեմ էր hard rock կոչվածին։

Հանկարծ լսեցի «Get lucky» հանրահայտ երգի ռոք տարբերակի հնչյուններն ու հայտնվեցի այնտեղ, որտեղ իշխում էր ռոքը։ Իհարկե, դժվար էր կտրվելը երիտասարդների ստեղծած աշխարհից, բայց լրագրող լինելով՝ չէի կարող չնկատել, որ նստարաններն ազատ էին՝ չնայած այն փաստին, որ հարցմանս ժամանակ բոլորը գովաբանում էին ռոքը։ Չնկատեցի՝ ինչպես անցավ ժամանակն ու հանկարծ տեսա, որ կողքիս նստած է այն տատիկը, որը րոպեներ առաջ հանդես էր գալիս որպես ռոքի «հակառակորդ»։ Կասկած անգամ չէր կարող լինել, որ միջոցառման վերջում ազատ տեղ չպիտի մնար, բայց այ, տատիկի ներկայությունը զարմանալի էր։

Միջոցառումն ավարտվեց, բայց Ալեքսանդր Բաբասյանի հետ զրույցի շնորհիվ (ի դեպ՝ նա կազմակերպիչներից մեկն էր) իմացա, որ դեռ էլի խմբեր են ներկայանալու, ու ելույթները շարունակվելու են մինչև ժամը 5-ը։

Չէի կարող բաց թողնել անկախության սերնդի ներկայացուցիչների հետ հարցազրույցի հնարավորությունն ու որոշեցի Վանիկի և Դավիթի (մենակատարների) հետ խոսել ռոքից ու անկախությունից:

-Ինչո՞ւ ընտրեցիք հենց ռոքը։

Վանիկ (սիրիահայ).

-Սկզբնական շրջանում երաժշտություն չէի լսում, մի անգամ եղբորս հետ ֆիլմ էինք դիտում, ու ֆիլմի սաունդթրեքը գրավեց ինձ, հետո սկսեցին հետաքրքրել նույն խմբի այլ կատարումները։ Այնուհետև «System of a down» աշխարհահռչակ ռոք խումբը եկավ Հայաստան, ու արդեն ռոքը մտավ իմ կյանք։

-Ո՞րն էր «System»-ից լսածդ առաջին երգը։

Վանիկ.

-«Holy Mountains»-ը:

Դավիթ.

-Ի սկզբանե լսում էի փոփ, բայց եկավ պահ, երբ ռոքը գրավեց ինձ ու հասկացա, որ իրականում ինձ ռոքն է հոգեհարազատ։ Այդ շրջանում շատերը մտածում էին, որ ռոքը սատանիստական ոճ ունի, բայց, այնուամենայնիվ, ես նրանց հետ համակարծիք չէի։

-Սերժ Թանկյանը միշտ փորձում է առաջ քաշել ցեղասպանության հարցը, իսկ դուք ո՞ր հարցի մասին կբարձրաձայնեիք։

Դավիթ.

-Ես էլ կխոսեի ցեղասպանության մասին, քանի որ ըստ իս՝ դա հայերիս համար առաջին խնդիրն է։

Վանիկ.

-Ես կարծում եմ, որ նախ պետք է խոսել երկրում առկա ներկայիս խնդիրների մասին, հատկապես՝ երիտասարդության միօրինակության ու անառողջ մթնոլորտի:

-Ինչպե՞ս են վերաբերվում ձեզ, երբ տեսնում են փողոցում ձեր «ռոքային» կերպարները, եղե՞լ են արդյոք հետաքրքիր դեպքեր:

Վանիկ.

-Մի անգամ հարցրել են՝ էս ի՞նչ դաշնամուր ա մեջքիդ դրած, ես էլ պատասխանել եմ, որ դաշնամուր չի, դհոլ ա։

-Նկատեցի, որ ձեր կատարումների մեջ մեծ տեղ էին զբաղեցնում «Nemra» ռոք խմբի ստեղծագործությունները. ինչո՞ւ հենց «Nemra»:

Դավիթ.

-Միջոցառումից 2 օր առաջ էինք իմացել, որ պետք է բեմ դուրս գանք ու ամեն բան հանպատրաստից էր, այսինքն՝ հավաքել ու ներկայացրել էինք այն երգերը, որոնք սիրում ենք։

Վանիկ.

-«Nemra»-ի երգացանկի երգերն ինձ ամենահոգեհարազատն են:

-Նկատեցի, որ ունեք շատ հեղինակային կատարումներ, կա՞ ցանկություն տեսահոլովակի կերպով դրանք հանձնելու հանրության դատին։

Վանիկ.

-Ինչ խոսք, կա, բայց խմբում կան որոշ տարաձայնություններ, դրանք հարթելուց հետո կանցնենք մյուս ծրագրերի կյանքի կոչմանը։

-Ամփոփիչ հարցը. անկախության սերնդի ներկայացուցիչների պատկերացումները անկախության մասին։

-Մենք անկախ չենք, քանի դեռ կախված ենք դիմացինի տեսակետից ու ապրում ենք նրա կարծիքի համար։

Պատմություններ օվկիանոսի այն կողմից. մաս 5

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Ամերիկայում օրը սկսվում է առավոտվա 6:00-ից: Դու էլ էնքան ինքնավստահ չես, որ քնես մինչև 8-ն ու 20 րոպե ուշացած դպրոց հասնելով՝ պատճառաբանես, որ ջերմությունդ հանկարծակի բարձրացել էր, հոպարդ թռչում էր Ռուսաստան, իսկ փոքր քույրդ լացում էր հետևիցդ:

Դպրոցական դեղին ավտոբուսը (հա, հա, հենց էն դեղին ավտոբուսը, որը բազմաթիվ հասակակիցներիս համար ամերիկյան «թինեյջերական» կյանքի եթերային մի դետալ է կազմում) ժամը 07:36 կանգ է առնում մեր փողոցի խաչմերուկում: Հա, կատակը մի կողմ, ոչ թե 7-ին կամ 07:30, այլ ուղիղ 07:36: Ու մտքովդ էլ չանցնի, որ կարելի է թեկուզ մի վայրկյան ուշանալ: Կթողնի կգնա:

Տան մեջ ինձ բնորոշ գերբնական արագությամբ իջնում եմ աստիճանները, մի մազի տարբերությամբ շրջանցում ոտքերիս տակ ընկնող Սնիկլ Ֆրեդին, գրկում հոսթ մամային, վերցնում պայուսակս ու Միյուի հետ վազում խաչմերուկ: Ուղիղ 7:36 րոպեին ավտոբուսը մեր փողոցում է:

-Բարի լույս:

-Բարի լույս, տիկին Լիզա:

Տիկին Լիզան մեր ավտոբուսի վարորդն է՝ ժպտերես մի կին, որը չի զլանում ավտոբուս բարձրացող յուրաքանչյուր աշակերտին ժպիտով «բարի լույս» ասել:

Մոտ 20 րոպե անց, շրջելով մյուս փողոցներով ու հավաքելով աշակերտներին՝ ավտոբուսը հասնում է դպրոց: Իջնում ենք ավտոբուսից:

-Շնորհակալություն, տիկին Լիզա:

-Չարժի, քաղցր: Բոլորիդ լավ օր եմ մաղթում:

Սկսվում է դպրոցական օրը՝ նոր թեստերով, քննություններով ու բացահայտումներով:

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Կանաչ շապիկավորները Արցախում

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Օրերս Տավուշի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տեր Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի օրհնությամբ և առաջնորդությամբ Հաղարծնի շաբաթվա կամավորներս, կամ ինչպես մենք ենք մեզ անվանում՝ կանաչ շապիկավորներս, այցելել էինք Արցախ՝ ուխտագնացության: Մեզնից շատերը, այդ թվում և ես, առաջին անգամ էինք Արցախում:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Դեռ վաղուց՝ Հայոց պատմության դասաժամերից, երազում էի տեսնել Արցախը, հպարտորեն քայել այն հողի վրա, որը մերն է, որի համար հարյուրավոր որդիներ ու հայրեր տուն չեն դարձել, որի համար շատ աչքեր են սառել ու երազանքներ կիսատ մնացել:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Մենք եղանք Դադիվանքում, Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց մայր տաճարում, Ստեփանակերտում, Գանձասարում: Իմ մեջ մի  անծանոթ զգացողություն էր առաջացել Արցախի տարբեր ճամփաներով անցնելիս: Այդ զգացողությունը երևի միայն Արցախում կարող ես ունենալ, երբ հպարտության հետ ցավ ու կսկիծ ես զգում: Երբ քեզ զգում ես երջանիկ, որ այժմ այս երկինքը խաղաղ է, կապույտ:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Իմ մեջ շատ տպավորվել է Տավուշի թեմի առաջնորդ գերաշնորհ Տեր Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի այս խոսքերը. «Երբ տղաները մուտք էին գործում Շուշի, բոլորի հայացքը դեպի Ղազանչեցոց եկեղեցին էր: Բոլորի հանդիպման վայրը եղավ այստեղ՝ այս սուրբ եկեղեցին… Մեր հաղթանակների, մեր ներկայության, մահվան վրա մեր իշխանություն ունենալու մեծագույն վկայության օրրանն է այստեղ:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Մենք այսօր իրոք երջանիկ սերունդ ենք, քանի որ մեր կյանքի ընթացքում Հայրենիքից տարածք ու հող չենք կորցրել, այլ ընդհակառակը՝ ազատագրել ենք: Այսօր մենք հաղթանակած իրականության մեջ ենք ապրում, որտեղ մեր արցունքները միայն ուրախության ու մեր զոհված եղբայրների, իրենց կյանքը Հայրենիքի ազատագրության զոհասեղանին դրած մարդկանց համար ափսոսանքի արցունքներ են: Կրկնում եմ՝ բազմաթիվ սերունդների չի հաջողվել այսպիսի երջանիկ իրականություն ունենալ, որ այսօր մենք ունենք»:

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

Լուսանկարը՝ Էմմա Քոսակյանի

«Ոսկե նուռ» տոնավաճառ

2005 թվականից Մոսկվայում սեպտեմբեր ամսին Հեղափոխության հրապարակում անցկացվում է հայկական ապրանքների «Ոսկե նուռ» ամենամյա տոնավաճառը:

Տոնավաճառի նպատակն է՝ ամրապնդել և զարգացնել գործարար կապերը Երևանի և Մոսկվայի արտադրողների միջև: «Ոսկե նուռը» գործարար բանակցությունների անցկացման, նոր կապեր հաստատելու, նոր պայմանագրեր կնքելու հարթակ է:

Տոնավաճառին մասնակցելու համար ամեն տարի հրավիրվում են սննդամթերքի, ոսկերչական իրերի և հուշանվերների հայ արտադրողներ, սպասարկման ոլորտի ներկայացուցիչներ և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների մասնագետներ:

Տոնավաճառի շրջանակներում կազմակերպվում են հայկական արտադրողների արտադրանքով առևտրային տաղավարներ, շնորհանդեսներ, ցուցահանդես-վաճառք, հայ վարպետների արվեստի ստեղծագործությունների ցուցադրություն, Հայաստանի նկարիչների օրվա բացումը, հայ և ռուս արտիստների երաժշտական ​​կատարումներ, երեխաների համար վարպետության դասընթացներ: Տոնավաճառի ընթացքում այցելուները կարող են նաև վայելել հայկական ազգային խոհանոցը:

Տոնավաճառին ներկա հայերը պատմում են, որ այս տոնավաճառը ևս մի առիթ եղավ հասկանալու, որ մենք՝ հայերս, ունենք աշխարհին ներկայացնելու մեծ մատենադարան` հոգու ու գաղափարի:

-Հայաստան ասելիս հպարտությունը գրկում է ինձ,- ասում էր հայերից մեկը:

«Խվալա»

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Այս տարի ամռանը ընտանիքով գնացինք Մոնտենեգրո: Մոնտենեգրո կամ Չեռնոգորիա: Մոնտենեգրո թարգմանաբար նշանակում է` սև լեռներ: Առաջին բանը, որ ես նկատեցի այնտեղ, հենց լեռներն էին:

Գիտե՞ք, ես չունեմ տեսողական հիշողություն: Նոր քաղաքներում չեմ կարողանում կողմնորոշվել, բայց Բուդվայում (որտեղ մենք ապրում էինք) ճանապարհները այնքան քիչ էին ու հեշտ, որ նույնիսկ ես հիշեցի դրանք:

Բուդվայում մի կղզի կար: Երբ տեսա այդ կղզին, ուզեցի լինել այնտեղ: Եվ մենք գնացինք կղզի՝ Սուրբ Նիկոլա: Այդ կղզին դարձավ իմ սիրած տեղերից մեկը: Կղզում մարդիկ քիչ էին, ջուրը ավելի մաքուր էր, և այդ ժամանակ մայրամուտի ժամն էր: Բայց մայրամուտը Ադրիատիկ ծովի այդ ափից չէր երևում:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Սուրբ Նիկոլայում բացահայտեցի իմ վախերից մեկը՝ մեծ քարերից ֆոբիան: Երբ ես մի քիչ խորն էի գնում, քարերը ահռելի չափսերի էին հասնում, ու ես վախենում էի: Սկսում էի տարօրինակ ձայներ արձակել:

Չգիտեմ, թե այդ վախը ինչպես է առաջացել և ինչպես է կոչվում, բայց մի օր հայրիկս շատ մեծ սունկ էր գնել: Ես տեսա այդ սնկի մեծ չափերը և, չեք հավատա, վախեցա:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Մոնտենեգրոյի քաղաքներից ամենաշատը հավանեցի Կոտորը: Կոտորը կատուների քաղաքն է: Այնտեղ այնքան շատ կատուներ կային: Կոտորը եղել է արհեստավորների քաղաք: Իսկ կատուները նավերի հետ Կոտոր են եկել, և մնացել այդ քաղաքում: Քաղաքը շատ հին էր՝ գեղեցիկ պատուհաններով: Փողոցները այնքան նեղ էին, որ երկու-երեք հոգի հազիվ կարող էին կողք կողքի քայլել:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Կոտորում ցերեկվա շոգին տանջվելով բարձրացանք քաղաքի պարիսպներով: Բարձրացանք 520 փլված աստիճան, որպեսզի տեսնենք փոքրիկ եկեղեցին: Կարող էինք շարունակել աստիճաններով բարձրանալը, բայց արդեն հոգնել էինք: Վերևից մենք տեսանք Կոտորի տների կարմիր տանիքները: Հետ գնալուց մենք ուժասպառ քայլում էինք քաղաքի լաբիրինթոսի պես ճանապարհներով և նայում տների ստվերներում անհոգ պառկած կատուներին:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Մենք եղանք նաև հին Բուդվայում, որը ինչպես անունից հասկացաք, հին ամրոց-քաղաք էր: Այն տեսքով նման էր Կոտորին: Բուդվան ժամանակին գրավել են ծովահենները: Երբ իմացա այդ մասին, հասկացա, թե ինչու էին այնտեղ ծովահեններով վերնաշապիկները վաճառվում 8 եվրոյով:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Իսկ մյուս քաղաքը, որտեղ եղանք՝ Հերցեգ Նովին էր: Հերցեգ Նովի գնացինք երեկոյան: Այդ պատճառով էլ քիչ ժամանակ ունեինք այնտեղ մնալու և չէինք կարող լողալ ծովափում: Բայց երբ տեսա այդ քաղաքի ափը, ափսոսեցի, որ չեմ լողալու: Հերցեգ Նովիում մենք եղանք երկու ամրոցում: Առաջինը իտալական էր, իսկ երկրորդը՝ թուրքական: Երբ մտանք իտալական ամրոց, տեսանք, որ այնտեղ կար բեմ: Այնտեղ բացօթյա բեմադրություններ էին ներկայացնում: Ընդհանրապես, բոլոր այն ամրոցներում, որտեղ ես եղա, ներկայացումների համար բեմահարթակներ կային: Թուրքական ամրոցից տեսքը շատ գեղեցիկ էր: Ծովի խորքում փոքր ժայռ կար: Մայրամուտ էր և ծովափը երևում էր սև ու դեղին գույներով: Մենք ընդամենը մի ժամ մնացինք այդ քաղաքում:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Հիմա կպատմեմ մեր տրանսպորտի մասին: Մենք նստում էինք ավտոբուս: Ավտոբուսը գնում էր մինչև նավահանգիստ: Հետո մի քանի ավտոբուսներ և ավտոմեքենաներ նստում էին մի մեծ լաստի վրա: Այդ մեծ լաստը ավտոմեքենաներին տեղափոխում էր ծովի մյուս ափ, և ավտոբուսը շարունակում էր ճանապարհը:

Մոնտենեգրոյում շատ էր օգտագործվում «խվալա» բառը: Երբ մենք գնումներ էինք կատարում, ասում էին՝ «խվալա»: Այդպես ես սովորեցի «խվալա» բառը, որը նշանակում է շնորհակալություն:

Պատմություններ օվկիանոսի այն կողմից. Մաս 4

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Ուիլոուբենդ:

Հենց էս փողոցի մի խաղաղ անկյունում էլ ապրում եմ ես՝ հոսթ (հյուրընկալող) ընտանիքիս, նրանց երկու շների՝ Սեյդիի ու Սոֆիի (կամ Սնիկլ Ֆրեդի, նայեք՝ ոնց հարմար է), ու Միյուի հետ:

Չնայած իր յուրահատուկ ազգային ու մշակութային համադրության, մեր ընտանիքն այնքան էլ մեծ չէ: Ավելի ճիշտ՝ մինչև այն պահը, երբ մոտենում են տոներն ու Ռիչարդսոնների երեք զավակներից երկուսը՝ Ջեքին ու Բրայսը, ովքեր ուսման նպատակով տեղափոխվել են Արկանզաս, վերադառնում են տուն: Էս երևույթը կոչվում է «ընտանեկան վերամիավորում»: Երևի թե ամերիկյան մշակույթի ամենասիրուն երևույթներից մեկն է: Վերադարձողները իրենց հետ բերում են բոլոր իրենց բնորոշ ձայներն ու սովորությունները, որոնք տարել էին: Բրայսի ճոճվող բազկաթոռի ճռռոցն արդեն երկար ժամանակ է չի լսվել: Ջեքին չի շրջում տանը՝ գրկելով բոլորիս ու անընդհատ կրկնելով, որ կկարոտի: Մոտ երկու ամսվա բաժանումից հետո՝ նոյեմբերյան տոներին, Ռիչարդսոնների ընտանիքն իր ողջ կազմով նորից կհավաքվի այս տանը, ու ամեն ինչ կվերականգնվի: