Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

tatevik haroyan

Լուսանկարներով և իրական կյանքում

Բոլոր ուսանողների պես ես էլ շատ զբաղված եմ լինում, դե էն զբաղվածությունների նման՝ միջանկյալների եմ, բանավոր քննությունների եմ պատրասվում և այլն: Դրանից բացի նաև պրակտիկայի էի մեկ ամիսը, որը շատ հաճելի, բայց միաժամանակ ահավոր հոգնեցնող էր: Արդեն պրակտիկայիս ամենապարտավորեցնող վերջին շաբաթն էր ,երբ զանգ ստացա «Մանանա» կենտրոնից և հրավիրվեցի Հայաստանի պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությանը: Սկզբում չգիտեի՝ ինչ պատասխանել, բայց զգացողություն ունեի, որ մի ինչ-որ հետաքրքիր բան է լինելու: Համաձայնեցի:

Եկա ու… Չէի սխալվում, տեսա պատանիների մի հոծ բազմություն. «Մանանայի» սաներն էին, մի հիանալի մթնոլորտ: Մի տեսակ հպարտության նման մի բան զգացի՝ չէ որ ես էլ եմ այդ սաներից մեկը: Սկսեցի նոր ծանոթյուններ հաստատել երեխաներից շատերի հետ, այնքան հաճելի էր շփվելը նրանց հետ ,ամեն մեկը մի յուրահատուկ կերպար էր:
Հետո սկսեցի ծանոթ դեմքեր փնտրել, ճիշտ է, շատերին չէի ճանաչում, բայց իրենց նյութերից արդեն գիտեի: Օրինակ, կարդացել էի մի տղայի նյութ, ով «ժարիտի» մասին էր գրել, կամ կարդացել էի հայերիս մեջ տարածված հնդկականների քննարկումներին վերաբերող նյութերը, սահմանամերձ գյուղերում ապրող երեխաների գրած նյութերը, քառօրյա պատերազմի ու նրան հաջորդող օրերի մասին, հարցազրույցները, տոներին վերաբերող մի շարք հետաքրքիր նյութեր… Մի խոսքով, ես գտա նրանց, որոնց գիտեի միայն իրենց գրած նյութերով ու լուսանկարներով, ու հիմա տեսնում եմ իրականում: Էն պահն էր, որ տեսնում ես հայտնի մարդկանց էկրանից այն կողմ ու այս կողմ…
Ես հպարտ եմ, որ «Մանանան» կա իմ կյանքում, ու ինձ հնարավորություն է ընձեռում շփվելու նման տաղանդավոր երեխաների հետ և ունենալու նման լավ ընկերներ:
Հ.Գ. Պատանիներն իմ պատկերացրածից ավելի լավն էին…

amalya harutyunyan

Մեկը` կապտականաչ դպրոցից

Մտնում եմ ներս, կապույտ կամ էլ կանաչ (էդպես էլ չեմ հասկացել նրանց գույնը) պատեր, քայլում եմ առաջ, սկսում եմ ոտքերս գետնին դնել կամաց ու անձայն, որ նկատելի չլինեմ, քայլում եմ հանդարտ, նպատակակետ ունենալով, բայց հոգու խորքում ուզենալով չհասնել նրան: Հասնում եմ, ոտքս կդնեմ, մեկ, երկու, երեք, չորս, էսպես կհաշվեմ 10-ը, կբացեմ դուռը, գլուխս կախ ու միաժամանակ զննելով նստածների դեմքերը կմտնեմ իմ կապտականաչ սենյակը, ու այդ պահին աշխարհի բոլոր պատճառաբանությունները հօդս կցնդեն, ստերն էլ հետը, ու միակ բանը, որ կանցնի մտքովս ասել, դա կլինի.
-Կներեք, ընկեր Գրիգորյան, էլի քնած էի մնացել:
Կանցնեմ նստարանների միջով, կքայլեմ առաջ, դասարանցիս` Անին, գլխով կհասկացնի, որ ես իր կողքը նստեմ, բայց հենց պայուսակս դնեմ սեղանին, կլսեմ ինձ այնքան ծանոթ ու միաժամանակ այնքան տխրեցնող արտահայտությունը:
-Ուշացողները նստում են դիմացը:
Հետ կգամ, կնստեմ ազատ աթոռներից մեկին, կողքիս կդնեմ պայուսակս, ու կպատկերացնեմ, որ ես մենակ չեմ:
Կբացեմ գիրքը, նորից կփակեմ, կնստեմ, աչքերս ուղիղ գրատախտակին, բայց միտքս կանցնի տիեզերքը ու Մարս կհասնի:
Հասարակ, դպրոցական օր, բայց մեկ-մեկ էլ միապաղաղ չէ, մեկ էլ տեսար՝ դպրոցում կվիճեմ ուսուցիչների հետ, ու այս անգամ ոտքերս ուժեղ խփելով գետնին կասեմ:
-Թե ինչի՞ ես եկա էս դպրոց, ուրիշ տեղ կգնայի:
Անվերջ կբողոքեմ, անվերջ ինձ ոչինչ դուր չի գա, բայց որ վայրկյանին մայրիկս գա ու ասի, որ այսօր չգնամ դասի ու նշի մի մեծ ու կարևոր պատճառ, բունտն ու վեճը պատրաստ է:
11-րդ դասարանում նույնիկս ռեկորդ էի սահմանել, 0 բացակա ունեի:
Հետո կգնամ մյուս կապտականաչ սենյակը, էստեղ էլ կքնեմ մի քիչ, էս հանգրվանի սեղաններն ավելի հարմար են բարձ ծառայում:
Կարթնանամ, կվազեմ թեմատիկի անսահման մեծ միջանցքում, իրարից շատ հեռու նստած, կփորձեմ բոլորի գրավորը գրել, ու վերջում էլ հասկանալ, որ իմը մոռացության եմ մատնել, ու աներևակայելի արագությամբ կգրեմ իմն ու մի անհոգ ժպիտով կհանձնեմ գրավորս:
Վերջում ուսուցիչս կբարկանա վատ գրավորիս համար, իսկ ես կժպտամ, որ ընկերներս բարձր են ստացել:
Հետո կգնամ մյուս կապույտ սենյակը, էստեղ էլ իբր վերջին զանգի խոսք կգրեմ, փորձ կանեմ, ու մի քիչ էլ կհանգստանամ շտեմարաններից, կգնամ ֆիզկուլտի դահլիճ, կխաղամ, կցատկոտեմ, կպարեմ, ու մյուս վայրկյանին կվազեմ կանաչ սենյակը` հայոց լեզվի պարապմունքի:
Ու մի ուրիշ օր էլ կմնամ դրսում ու ամբողջ շենքով կգոռամ.
-Հանգրվան եմ ուզում:
Երեխեքը կգան ու կհարցնեն, թե հանգրվանն ինչ կապ ուներ, իսկ ես այն տեքստը, որ օրը հինգ անգամ ասում եմ նույն հարցը տվողների համար, կպատասխանեմ:
-Ես կաբինետներին հանգրվան եմ ասում, որովհետև էնտեղ եմ քնում ու երազում:
Ու ի վերջո բովանդակալից օրից հետո կգնամ ու անմեղ հայացքով կխնդրեմ, որ պահակը դուռը բացի, որ տուն գնանք, չորս փորձ ձախողելուց հետո, նորից կփորձեմ, ու այս անգամ ամբողջ դասարանով դուրս կգանք ու կգնանք տուն:
Ու երբ մի քանի օր հետո էլ նույն բանալիով բացեն դուռը, որ մենք գնանք, այս անգամ մեզնից հետո փակելու են: Ու մեզ համար անհասանելի է դառնալու ոչ թե դպրոցից գնալը, այլ դպրոց գալը:
Մենք կիջնենք աստիճանները այնպես, որ ոչ ոք չնկատի: Բայց այս անգամ մեր գնալը բացահայտ կլինի:
Կմտնեմ համալսարան, գաղափար չունեմ՝ պատերը ինչ գույնի կլինեն, կքայլեմ առաջ, կսկսեմ ոտքերս գետնին դնել կամաց ու անձայն, որ նկատելի չլինեմ, կքայլեմ հանդարտ, նպատակակետ ունենալով, բայց հոգու խորքում ուզենալով չհասնել նրան, այլ հասնել դպրոց:

Inesa Zohrabyan aragacotn

Երկու օր Երևանում

-Զգույշ կլինես, հենց հասնես տեղ՝ կզանգես:

-Լավ, մամ:

-Հենց մրցանակաբաշխությունը վերջացավ, որ արդեն պիտի երթուղային նստես՝ կզանգես:

-Լավ, մամ:

Գալիս էի Պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությանը, երկու օր պետք է Երևանում մնայի, որովհետև հաջորդ օրն էլ գործեր ունեի ու պետք է գնայի բարեկամիս տուն: Բոլորիս ծնողներն էլ անհանգիստ են, երբ երեխան միայնակ քաղաք է գնում, բայց պետք է սովորեն: Չէ ՞ որ շուտով ուսանող ենք դառնալու ու պետք է մի քիչ ինքնուրույն լինենք: Ես հանգիստ հասա, մասնակցեցի ու գնացի բարեկամուհուս տուն, իսկ իմ բարեկամուհին բողոքում  էր, որովհետև մայրիկս նրան էլ էր շատ-շատ զանգել:

Մեր ծնողները, հատկապես մայրերը, շատ են սիրում իրենց երեխաներին, բայց նրանք աղջիկների նկատմամբ ավելի ուշադիր են, քան տղաների: Իսկ ինչո՞ւ, հետաքրքիր է: Մի օր ես էլ կիմանամ:

arsine

Ասպետական շաբաթը

Սովորական մի օր էր, որը ոչ սովորական ընթացք ունեցավ իմ և դասընկերուհուս համար: Չեմ հիշում, թե շաբաթվա ո՞ր օրն էր, բայց մի բան հստակ դաջվել է մտքումս՝  հայոց լեզվի ժամ էր: Չնայած դա դեռ առաջինն էր, բայց մեր «10.1» հասարակությունն արդեն հասցրել էր հոգնել շտեմարանային վարժություններ գրելուց և դաս պատմելուց: Ոմանք ձեռքերը բարձ դարձրած, ոմանք էլ շշուկով խոսելով, փորձում էին հանգստանալ դասի վերջին հինգ րոպեներին, երբ հանկարծ բացվեց դուռը, և ներս մտավ մեր ուսուցիչներից մեկը՝ ասելով.

-Տնօրենը Արսինեին և Մարիաննային կանչում է:

Հինգ վայրկյան դասարանում քար լռությունից հետո, երկուսս կանգնեցինք և անորոշ դեմքերով շարժվեցինք դեպի դուռը: Իհարկե, դժվար է ասել և բացատրել, թե  ի՞նչ էինք զգում այդ պահին, երբ մի նախադասության մեջ լսեցինք մեր անունները՝ տնօրենի անվան  կողքին, բայց մի բան հստակ էր՝ մի ուրիշ կարգի լարված էինք:

Քայլում էինք, նայում իրար վախեցած դեմքերով, հետո մի պահ կանգ առնում: Փորձում էինք հիշել ամբողջ ապրիլ ամսվա մեր գործերը, գնահատականները, բայց դրանցում ոչ մի վատ բան չգտնելով, որ կարող էր մեզ տանել տնօրենի  կաբինետ՝ շարժվում էինք առաջ: Եվ ահա հասանք «վախի սենյակ» կոչվածին: Այո՛, դա տնօրենի կաբինետն էր, որտեղ չի երազի հայտնվել և ոչ մի աշակերտ, բայց վստահ կարող եմ ասել, որ գոնե մեկ անգամ մեզանից  յուրաքանչյուրը ցանկացել է տեսնել այն ոչ թե դրսից, այլ ներսից: Ի  զարմանս մեզ, այնտեղ բացի մեզնից էլի աշակերտներ կային և մեր պես լարված ու վախեցած էին:

-Արսին, մի հատ բացատրի ինձ, թե ինչ ա էստեղ կատարվում,- ամեն վայրկյան կրկնում էր Մարիաննան,  և քանի դեռ ես չէի հասցրել հասկանալ այդ հարցի պատասխանը՝ շատ էի լսելու նրա լարված ձայնը: Մինչ ներս  մտել ականջներիս էին հասնում խոսակցության պատառիկներ, որոնցից հստակ առանձնանում էին՝ «Հայ ասպետ»  բառերը: Ամեն ինչ պարզ դարձավ, մեզնից ոմանց շուտով բախտ էր վիճակվելու մասնակցելու խաղին, իսկ մյուս ներկաներին՝ պարզապես մեկ շաբաթ «վայելելու» այդ գերծանրաբեռնվածությունը:

-Էրեխեք, ընկեր Փանոսյանը կանչում է, ներս եկեք, -ասաց ընկեր Ժանետան և մեզ ուղեկցեց այնտեղ: Վերջ, բոլորս արդեն ներսում էինք և մենակ չէինք՝ ուսուցիչներ էլ կային: Հիմա կսկսվի աշակերտների ընտրությունը տարբեր առարկաների համար: Բնականաբար բնագիտական առարկաների շարքում չհայտնվեցի, իսկ արդեն հումանիտարներում պարբերաբար լսվեց անունս: Երբ արդեն մեր բոլորիս անունները բաշխվեցին տարբեր առարկաներում, ժամանակն էր ստանալու բոլորովին նոր դասացուցակը: Սա նման չէր մեր պատկերացրածին, որ թվերի առջև պետք է լինեն առարկաների անվանումներ, ո՛չ, այն լրիվ ուրիշ էր: Առաջին իսկ օրվանից ստացանք շատ-շատ հանձնարարություններ. խաղին հաշված շաբաթներ  էին մնացել, իսկ դասագրքերի պարունակությունը ծով էր:

Ծանրաբեռնված առաջին շաբաթն արդեն անցյալում էր: Հերթական  օրերից մեկն էր,  հա, հիշեցի. ուրբաթ էր ու չորրորդ ժամն էր, գնում էի «Պագանինի» թեմայից  առաջադրանք ստանալու, երբ ներս մտնելուն պես լսեցի ընկեր Մուրադյանի հետևյալ խոսքերը.

-Արսինե ջան, մենք այլևս միասին չենք աշխատի: Դու և մի քանի աշակերտ չեք ընդգրկվել հիմնական կազմի մեջ:

Իհարկե, մնացածի հետ մի քիչ տխրեցինք, բայց հետո մի լավ թեթևություն զգացինք: Դուրս գալով դասարանից, հասկացանք, որ ևս մեկ հիանալի և անմոռանալի շաբաթ ավարտվեց: Մենք միշտ կհիշենք այս յոթ օրերը և իհարկե ընկեր Մուրադյանի վերջին խորհուրդները.

-Սա վերջ չէ, չենք տխրում, չենք հուսահատվում, սա  դեռ նոր սկիզբ է: Այսօրվանից կենտրոնանում ենք դասերի և պարապմունքների վրա:

Իրոք, այդ օրից մենք՝ դուրս մնացածներս, վերադարձանք մեր դպրոցական բնականոն  կյանքին, դասերին, պարապմունքներին և իհարկե, լիովին տրվեցինք քննական թեստերին…

Anushik Mkrtchyan

Ինձնից նամակ չե՞ք ստացել

«Ինչքա՜ն լավն ա 17.am-ը»: Ամեն երեկո պառկելուց մտքումս ասում եմ այս բառերը, սակայն ավելի եռանդուն և ոգևորված ասացի ապրիլի 28-ի երեկոյան: Դե կարիք չի լինի նորից անդրադառնալ հիանալի փառատոնին և մրցանակաբաշխությանը, քանի որ դրա մասին գրեթե բոլորը իմացան: 17-ը հիանալի է իր անձնակազմով և թղթակիցներով: Անձնակազմի մասին կխոսեմ մեկ այլ նյութի մեջ, իսկ հիմա կցանկանայի խոսել իմ նոր ընկերների մասին, որոնց հետ ծանոթացել եմ 17.am-ի և «Մանանա» թիմի շնորհիվ:

Առաջին մարդը, ում հետ ծանոթացա, դա Մարի Բաղդասարյանն էր: Մի հիանալի անձնավորություն, ով հաշվի չի առնում մեր տարիքային մեծ տարբերությունը: Դրանից հետո ծանոթացա Լիլիթ Խղլաթյանի հետ: Փառատոնի օրը ես ոչ մեկի հետ չծանոթացա, սակայն երբ եկա տուն, տեսա որ նամակներ են գրում թղթակիցների համար բացված հատուկ «չաթում»: Եվ դրա շնորհիվ ծանոթացա նոր մարդկանց հետ, ինչպիսիք էին՝ Սոնա Թումանյանը, Մարիամ Տոնոյանը, Սարգիս Մելքոնյանը, Հեղինե Գրիգորյանը, Կարինե Նահապետյանը, Նինա Առուստամյանը, Անգելինա Կարապետյանը, Մերի Հարությունյանը, Նարե Շարմազանովան, Լիդա Արմենակյանը, Արտյոմ Ավետիսյանը… Նույնիսկ այնքան  մտերմացանք, որ մականուններ որոշեցինք: Ինձ այնպիսի անուն որոշվեց, որը միշտ ցանկացել եմ ունենալ: Շնորհիվ մեր Արտյոմի, նույն Տյոմի, ինձ անվանեցին Նուշ: Այդ անունը ինձ միշտ գրավել է: Տատիիս անունը Նուշ է, սակայն Անուշ անունը ժառանգել եմ հայրիկի տատիկից, այլ ոչ թե իմ, և դրա համար էլ շատ եմ ցանկացել, որ երբեմն այդպես դիմեն:

Ինձ շատ դուր են գալիս իմ նոր ընկերները, որոնց ձեռք եմ բերել, ինչպես նշեցի, շնորհիվ 17.am-ի: Չնայած բավականին շատ մարդկանց հետ եմ, բայց այնուամենայնիվ չեմ կարողանում հանգիստ նստել տեղս և անընդհատ նոր մարդկանց եմ համացանցի միջոցով գրում և ծանոթանում, և նրանք էլ մեծ հաճույքով պատասխանում են ինձ: Այդպես էլ սկսվոււմ է մեր շփումը:

Առանց ինձ վատ զգալու կամ ամաչելու, ես անմիջականորեն շփվում եմ նրանց հետ: Ու եթե ընթերցողներից կա մեկը, ով «Մանանայից» է, և ես էլ նրան չեմ ճանաչում, ուրեմն ուշադիր եղեք ձեր նամակներին, կարող է մի օր ինձնից նամակ ստանաք:

Սիրով՝ Նուշ

laura sekoyan

Բանջարի սեզոնը

Գաղտնիք չէ, որ գարնանը բոլոր գյուղերում սկսում են մաքրել այգիները աշնանից մնացած տերևներից։ Այգիները մաքրելը հաճելի գործընթաց է, և հաճախ երեխաները ծնողներին համոզում են, որ այդ գործը իրենք անեն։ Այդ իրավիճակն էր նաև մեր տանը։ Ես և տանեցիները մաքրում էինք այգին, երբ ձեռնոցները ձեռքին եկավ մեր հարևան Սոֆիկ տոտան։

-Հարևան ջան, բարլուս… Էս ի՞նչ լավ գործի եք։
-Բարև, Սոֆիկ տոտա…
Ես ու եղբայրս շարունակեցինք մաքրել այգին, երբ տատիկը մոտեցավ ցանկապատին, և նրանք սկսեցին ինչ որ բան քննարկել:
Մի քանի օր անց առավոտյան տատս ինչ-որ տեղ էր պատրաստվում գնալ, բայց թե ուր՝ չիմացա։ Երբ դասից տուն եկա, տատիկիս հարցրի, թե ինչ է պատրաստել ուտելու, նա ինձ ասաց, որ բանջար է տապակել։ Ես զարմացա, որովհետև սառնարանում պահած բոլոր բանջարները ձմռան ընթացքում կերել էինք, և տանը բանջար չկար։ Մի մասն էլ տվել էինք մեր ծանոթներին ու հարազատներին։ Տատս նկատեց զարմանքս և պատմեց ողջ եղելությունը։ Առավոտյան նա պատրաստվում էր Սոֆիկ տոտայի հետ գնալ դաշտ։ Նրանք գումար էին հավաքել, որպեսզի մեքենայի մեջ գազ լցնեն և տանից ուտելիք էին վերցրել։ Եվ քանի որ դեռ բանջարը լավ չէր աճել, շուտ էին վերադարձել տուն։

Դրանից հետո որոշ ժամանակ անցավ, և հարևաններով հավաքվել էին մեր տանը սուրճ խմելու։ Ինչպես ասում են, խոսքից խոսք բացվեց, և բոլորի խոսակցության թեման դարձավ այդքան ցանկալի բանջարը։ Բոլորը պատմում էին հետաքրքիր դեպքեր, որոնք բանջարի գնալուց է պատահել։ Ոմանք էլ հիշում էին, թե անցյալ տարի ինչ լավ բանջար էին բերել և ինչ համեղ պահածոներ էին պատրաստել։ Արդյունքում որոշեցին շաբաթ օրը գնալ բանջարի։ Որոշեցին շաբաթ օրը գնալ, քանի որ մյուս օրերին թաղի տղամարդիկ աշխատանքի էին, ու իրենց ավտոմեքենայով սար տանող չէր լինի։ Բոլորը գումար հավաքեցին՝ մեքենան գազ լցնելու համար, և որոշեցին, թե ով ինչ ուտելիք է իր հետ վերցնելու։ Գնացին բանջարի։ Կանայք տարբեր բանջարներ էին բերել, իսկ տղամարդիկ սունկ էին հավաքել։ Հաջորդ օրը հարևանները հավաքվել էին մեր բակում և մաքրում էին բանջարը։ Ինչպես միշտ բոլորը գովում էին իրենց բերածը` ցույց տալով բանջարի հաստ զոխերը։ Իսկ տղամարդիկ նույն օրը երեկոյան հավաքվել էին սունկ ուտելու։ Բոլորը սպասում են ամռան գալուն, որ լավ բանջար հավաքեն ու պահածոյացնեն, շատերն էլ դրանք թարմ-թարմ պահում են սառնարանում։ Իսկ թաղի փոքր տղաները սպասում են ոլոռի սեզոնին, որ գնան ոլոռի դաշտեր ու ոլոռ բերեն վաճառեն։ Ախ, այդ ցանկալի ամառն ու ցանկալի բանջարը, Սոլակ գյուղի լավագույն սեզոնը…

Խաչի երևման տոնը Ապարանի Սուրբ Խաչում

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Մայիս ամսին նշվող կարևոր տոներից է Սուրբ Խաչի երևման տոնը: Հայ Առաքելական եկեղեցին այսօր նշեց Սուրբ Խաչի երևման տոնը: Ս. Խաչի երևման տոնը նշվում է Զատիկից 28 օր հետո:Այն հիշատակություն է Երուսաղեմի երկնքում խաչանման լույսի երևման:

351 թվականի մայիսի 7-ին՝ ցերեկվա երրորդ ժամին, Երուսաղեմի երկինքը փայլատակվում է տերունական խաչի նշանով, որը հայտնվելով՝ տարածվում է Գողգոթայից մինչև Ձիթենյաց լեռը: Խաչի պայծառ երևումից մթագնում է անգամ արեգակի լույսը: Խաչանման լույսը երևացել էր Քրիստոսի Խաչափայտի առաջին անգամ երևան գալու ժամանակ: Այս անգամ նույնպես խաչի նշանը Երուսաղեմի երկնքում տեսնում են բազմաթիվ մարդիկ և դարձի են գալիս: Երկնային այս հրաշքի առիթով Երուսաղեմի այդ ժամանակվա հայրապետ Կյուրեղ Երուսաղեմցին նամակ է ուղարկում Կոնստանդին Բ կայսրին: Նամակը 5-րդ դարում թարգմանվում է հայերեն և մինչ օրս տոնի առթիվ կարդացվում է Հայոց եկեղեցիներում: Խաչի երևման տոնը առավել մեծ ոգևորությամբ տոնվում է Սուրբ Խաչ անունը կրող եկեղեցիներում: Այդ տոնը հավատացյալ ժողովրդի շրջանում առավել հայտնի է որպես Ապարանի Սուրբ Խաչ եկեղեցու ուխտի օր:

Հանրապետության տարբեր քաղաքներից, գյուղերից, քաղաքամայր Երևանից այսօր Ապարան էին հասել հարյուրավոր ուխտավորներ: Ամենայն Հայոց հայրապետի օրհնությամբ Քրիստոսի Սուրբ Խաչափայտի մասունքը այս տարի ևս բերվել է Ապարան: Վաղ առավոտից Ապարանի Սուրբ Խաչը հյուրերի պակաս չուներ: Ամենից հատկանշականը Ապարանի հոգևոր հովվության, մասնավորապես Տեր Մուշե քահանա Վահանյանի և Տեր Սարգիս քահանա Սարգսյանի տածած հոգատարությունն էր առ հավատացյալները: Պատարագիչ քահանան Տեր Մամբրե Պատուրյանն էր, ում տարիներ առաջ շնորհ էր արվել վերաշինված, վերաօծված տաճարում մատուցելու առաջին Սուրբ Պատարագը։ Տեր Հայրը իր քարոզում նշեց, որ եկեղեցին այսօր նաև նշում է վերաօծման 15-րդ տարին (2002, մայիսի 5):

Դե ինչ, սիրելիներս, Սուրբ Խաչը բոլորիս պահապան ու զորավիգ: Ստորև ձեզ եմ ներկայացնում կադրեր այս օրվանից.

Եվրոպայի հետ միասին

-Բարև ձեզ, իմ անունը Մարիամ է, ես ներկայացնում եմ 17.am պատանի թղթակիցների ցանցը…,- իմ ամենաշատ օգտագործվող արտահայտությունը:

Այս տարի առաջին անգամ Եվրոպայի օրվան նվիրված տոնակատարությանը ներկայացա որպես լրագրող, ոչ թե ուղղակի հանդիսատես: Անկեղծ ասած, մի տեսակ տարօրինակ էի ինձ զգում այդ դերում, սկզբում ուղղակի նկարում էի, չգիտեի էլ ոնց սկսեմ մարդկանց հետ խոսել: Եվ այսպես հանգիստ կանգնած նկարում էի, մեկ էլ մի աղջիկ մոտեցավ և հարցրեց.

-Դուք մամուլի՞ց եք:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Չհասցրեցի էլ այո ասել, ձեռքիցս բռնեց և տարավ ուրիշ լրագրողների մոտ, ասելով, որ մամլո ասուլիսը սկսվել է: Մամլո ասուլիսը ԵՄ դեսպան Պյոտր Սվիտալսկու հետ էր: Վերջապես անցա աշխատանքիս, միացրեցի ձայնագրիչը, տեսախցիկս վերցրեցի ձեռքս և սկսեցի:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

-Բարև ձեզ, մենք շատ ուրախ ենք լինել Վանաձորում: Մենք այստեղ ենք Եվրոպայի օրը նշելու նպատակով: Ինչպես գիտեք, Եվրոպայի օրը նշելու տոնակատարությունները սկսել ենք Գյումրիից, և այսօր մենք Վանաձորում ենք: Վանաձորը, որպես քաղաք կարևոր է մեզ համար, ոչ միայն իր գեղատեսիլ բնությամբ, այլ նաև նրանով, որ ունի խելացի և ակտիվ երիտասարդություն: Եվրոպայի օրը այս տարի տոնվում է հետևյալ կարգախոսով` «Եվրոպան Հայաստանի համար»: Եվրամիությունը Հայաստանում ամենամեծ նվիրատուն է: Աշխարհի բոլոր երկրներից Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրվող ընդհանուր աջակցության 50%-ից ավելին տրամադրվում է Եվրամիության երկրների կողմից: Մենք ցանկանում ենք, որ Եվրամիությունը ավելի ակտիվ աշխատանք ծավալի մարզերում և հատկապես ավելի ակտիվ լինի այնպիսի քաղաքներում` ինչպիսին Վանաձորն է,- ասաց Պյոտր Սվիտալսկին:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լրագրողներից մեկը հարց տվեց, թե ինչ ծրագրեր է իրականացնում Եվրամիությունը Հայաստանում, և ինչպսի ներդրումներ են կատարվում այդ ծրագրերը իրականացնելու համար:

-Այս պահին մենք դեռ աշխատում ենք մի շարք բավականին կարևոր փաստաթղթերի մշակման ուղղությամբ: Որոշ ծրագրեր դեռ քննարկվում են: Հայաստանին աջակցելու վերաբերյալ կա փաստաթուղթ` սահմանված մինչև 2020թ-ը, որը այժմ քննարկվում է Բրյուսելում, և դեռ պետք է պաշտոնապես հաստատվի: Բացի այս, փաստաթուղթը կան ևս երկու փաստաթղթեր, որոնցից մեկը նախատեսված է 2017-2019թթ-ի համար: Այս պահին մենք իրականացնում ենք ծրագրեր, որոնք վերաբերվում են ճանապարհաշինարարությանը (Եվրամիությունը արդեն աջակցում է Հյուսիս-հարավ ճանապարհի որոշ հատվածների կառուցմանը), փոքր և միջին ձեռնարկությունների զարգացմանը (Եվրամիության գործընկեր կազմակերպությունները պատրաստվում են իրականացնել երկու մեծ ծրագրեր՝ փոքր և միջին ձեռնարկությունների զարգացմանը նպաստելու համար):

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Բազմամիլիոնանոց ծրագրեր են սպասվում գյուղատնտեսության մեջ: Կան արդեն գործող ծրագրեր, որոնցից մեկը «ENPARD» ծրագիրն է (ծրագրի նպատակը` աջակցել գյուղատնտեսական կառույցներին, նպաստել ֆերմերների ասոցիացիաների զարգացմանը և բարելավել սննդի հասանելիությունը): Այս ծրագիրը մենք համարում ենք ամենահաջողվածներից մեկը: Արդարադատության ոլորտում` իրավական բարեփոխումների համար, մինչ օրս 15 մլն եվրո է ծախսվել, և աջակցությունը շարունակվում է: Հայաստանում մի քանի դատարանների շենքեր են վերակառուցվել: Ինչպես արդեն նկատեցիք, մեր ծրագրերի ցանկը իսկապես բավականին հարուստ է, և մենք շարունակելու ենք մեր ծրագրերը, սկսելով նաև նորերը: Ամեն շաբաթ Եվրամիությունը Հայաստանի վրա ծախսում է 1 մլն եվրո, և դա բավականին մեծ գումար է:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Այս բոլոր ծրագրերի մասին լսելուց հետո որոշեցի հարցնել, թե ի՞նչ միջոցառումներ են իրականացվում երիտասարդների և պատանիների համար: Պատասխանը եղավ այն, որ Եվրամիությունը ակտիվորեն խրախուսում է այն երիտասարդներին, ովքեր ունեն հետաքրքիր գաղափարներ և բիզնես ծրագրեր: Եվրամիության կողմից աջակցություն ստացած և հաջողված ծրագրերից մեկը «Erasmus+»-ն է, որը բավականին օգտակար է եղել երիտասարդների համար (ծրագիրը նախատեսված է Եվրոպական երկրներում կրթություն ստանալու համար):

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Ինչպես միշտ, Եվրոպայի օրը նշելիս ավանդական են Հայքի հրապարակի կենտրոնում` բեմի հետևում, տեղավորված տաղավարները, որոնցից յուրաքանչյուրը ներկայացնում է Եվրամիության կողմից իրականացվող կամ ֆինանսավորվող որևէ ծրագիր:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Հիշում եք, որ ամենասկզբում ասացի, որ ինձ ներկայացնող արտահայտությունը շատ էի օգտագործում: Պատճառն այն է, որ ես հերթով մոտենում էի բոլոր տաղավարներին, ներկայանում և ծանոթանում ծրագրերին: Բոլորի մասին խոսել չեմ կարող, որովհետև ցավոք աղմուկի պատճառով շատ ձայնագրություններ անիմաստ բնույթ են կրում, և բացի այդ էլ, բա այդքանի մասին խոսել կլինի՞: Դրա համար կառանձնացնեմ տաղավարներից մի քանիսը:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Առաջինը կցանկանայի խոսել «Նետոյի առասպել»-ի մասին: «Նետոյի առասպել»-ը խաղ է, որի միջոցով ներկայացվում են կոռուպցիայի հետևանքները: Խաղի հերոսը գտնվում է մի ֆանտաստիկ աշխարհում, և նա նկատում է, որ իր քաղաքում անարդարություններ են կատարվում: Եվ հերոսը սկսում է գտնել անարդարություններ իրականացնողներին և փորձում է խնդիրներին լուծումներ տալ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Այս ծրագիրը իրականացնում է «Թումո» կենտրոնը` Եվրամիության հետ համատեղ: Խաղը հասանելի է «Play Market»-ում: Անպայման ներբեռնելու եմ, սիրում եմ մեր հայկական արտադրության խաղերը:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Հաջորդ տաղավարը ներկայացնում էր ոչ թե ծրագիր, այլ եվրոպական երկիր` Շվեդիան: Շվեդիան ներկայացված էր որպես կանաչ երկիր, ներկայացված էր շվեդական խոհանոցը և իհարկե ծրագրեր, որոնք հնարավորություն են տալիս ուսանել Շվեդիայում:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Բոլոր տաղավարների ծրագրերին հերթով ծանոթանում էր նաև Վանաձորի քաղաքապետ Մամիկոն Ասլանյանը: Երկար սպասելուց հետո, վերջին տաղավարի մոտ կարողացա քաղաքապետին մի քանի հարց ուղղել:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

-Ի՞նչ եք կարծում, ի՞նչ է պետք անել, որպեսզի Եվրոպական միությունը ավելի շատ ներդրումներ կատարի Վանաձորում և ավելի շատ ծրագրեր անցկացնի այստեղ:

-Մենք արդեն աշխատում ենք այդ ուղղությամբ: Մասնակցում ենք Եվրամիության կողմից տրամադրվող դրամաշնորհային մրցույթներին: Այսօր մենք բանակցություններ ենք վարում Եվրոպական զարգացման և վերակառուցման բանկի հետ, որպեսզի քաղաքի զարգացմանը ուղղված հարցերով կարողանանք վարկեր վերցնել: Եվրոպական տարբեր կառույցների հետ մեր համագործակցությունը բազմակողմանի է և արդյունավետ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

-Քաղաքացիների իրավունքներին վերաբերվող ծրագրերը, որոնք իրականացնում է Եվոպական միությունը արդյո՞ք ռեալ ազդեցություն են ունենում Հայաստանում, թե` ոչ:

-Այդ ծրագրերը նոր չէ, որ անցկացվում են, ես ինքս որոշ ժամանակ մասնակցել եմ այդ ծրագրերից մեկին: Կարծում եմ, որ ուսուցողական ցանկացած ծրագիր, կվերաբերվի դա հասարակության զարգացմանը, քաղաքացիական հասարակությանը, թե ընդհանրապես քաղաքացիների շահերի պաշտպանությանը, դրանք միշտ պրոդուկտիվ և կարևոր են:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Երեկոյան բեմի առջև հավաքվեց Վանաձորի գրեթե ողջ երիտասարդությունը: Մաշա Մնջոյանի և Հայկ Պետրոսյանի երգերի ներքո բոլորը պարում էին և վայելում երեկոն: Քաղաքը իսկապես տոնում էր այս օրը Եվրոպայի հետ միասին:

Անձրևներ են

Լուսանկարը` Վիրսավիյա Դանիելյանի

Լուսանկարը` Վիրսավիյա Դանիելյանի

Գիշեր է: Լռություն: Դե, հարաբերական: Լսում եմ անձրևի ձայնը. երկինքը լացում է… Շատ եմ սիրում անձրևը: Մի տեսակ սենտիմենտալություն կա նրանում: Հետո, զգացե՞լ եք, անձրևից հետո ամեն ինչ կարծես նոր է դառնում՝ օդը, բնությունը… Երանի թե անձրևը մարդկանց սրտերն էլ մաքրեր չարությունից, այնպես, ինչպես բնությունն է մաքրում: Հետաքրքիր կլիներ, չէ՞: Մի գեղեցիկ օր ուտոպիական հասարակություն կունենայինք, որտեղ կիշխեր բարությունը, սերը, գիտելիքը…

Ավաղ, անձրևն ի զորու չէ դրան:

Ֆիզիկայի տեսանկյունից, անձրևը հասարակ ֆիզիկական երևույթ է, բայց ես անսահման գեղեցկություն եմ գտնում նրանում, իսկ հոգիս խաղաղվում է: Այս դեպքում՝ գեղեցիկն ու շքեղը հասարակի մեջ է:

-Ես չեմ հասկանում. ի՞նչ կա սիրելու, անձրև է, էլի:

-Ցեխոտ ճանապարհներից ի՞նչ հաճույք կարելի է ստանալ:

-Կամ թրջվելու հաճույքը ո՞րն ա:

Հաճախ եմ լսում: Երբևէ փորձե՞լ եք այս ամենից ավելին տեսնել: Ուղղակի հնարավոր չէ «ավելին»ը բառերով ներկայացնել:

Կամ, ասենք, կյանքն էլ անձրևի պես է. կան և՜ «ցեխոտ ճանապարհներ», և՜ ձանձրանալու աստիճան հասարակ պահեր, երբեմն էլ կյանքը տեղատարափ անձրևի պես փորձություններ է տեղում վրադ, և այդ փորձություններից անտանելի «թրջվում» ես ու սկզբում սարսռում: Բայց հետո… Քիչ-քիչ համակերպվում ես և, ավելին, կարողանում ես ժպտալ: Բայց բոլորս էլ սիրում ենք, չէ՞ կյանքը: Ուրեմն ինչո՞ւ անձրևն էլ չսիրել…

«Դու չե՞ս փորձել, շատ բան մարդ տեսնում է զգալով»: Նար-Դոսի «Սպանված աղավնին» գրքում եմ կարդացել:

Փորձենք այսուհետ նոր աչքերով ու նոր սրտով նայել (զգալ) ու բավականություն ստանալ անձրևային օրերից:

Tamara galstyan

Հայկական ֆիլմեր. սև ու սպիտակ

Մի երկու տարի առաջ, երբ մայրիկս հեռուստացույցով գրեթե միշտ հայկական ֆիլմեր էր դիտում, ես նյարդայնանում էի.

-Լավ էլի, մամ, էլի ես սև-սպիտակ կինոն ես նայում, ախր, մի հետաքրքիր բան էլ չկա, ի՞նչ էս էդքան կլանված նայում:

Այդ ժամանակ ես ընդհանրապես ցանկություն չունեի նայել այդ ֆիլմերը, որովհետև անհետաքրքիր էր (ինչ անխելքն էի): Այս տարի, քանի որ ունեմ բանավոր քննություն գրականություն առարկայից, ինձ հանձնարարված է կարդալ շատ ու շատ գեղարվեստական գրքեր: Գրքերը վերցնում էի դպրոցի գրադարանից, ու ամեն գիրք վերցնելուց գրադարանավարուհին՝ ընկեր Ջուլիկը, ասում էր, որ ֆիլմն անպայման դիտեմ, ու վաղը կիսվեմ տպավորություններով: Մտքիս մեջ ասում էի. «Վայ, էս էլի էն սև-սպիտակ կինոներից ա լինելու, հավես չունեմ նայեմ», բայց հետո մտածում էի. «Ախր, ինձ պետք ա, բա որ քննությանը դա ընկնի, գուցե ֆիլմը օգնի՞ ավելի լավ հասկանալ ստեղծագործությունը»: Գնացի տուն և առաջին ֆիլմը, որ դիտեցի, Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորն» էր: Մինչ այդ ամբողջությամբ չէի դիտել: Հա, «Գիքորը» միակ ֆիլմն էր, որ սիրել եմ (բայց հիմա միակը չէ), երկրորդը՝ Նար-Դոսի «Սպանված աղավնին», երրորդը՝ Ստեփան Զորյանի «Խնձորի այգին», չորրորդը՝ Հրանտ Մաթևոսյանի «Աշնան արևը», և այդպես շարունակ: Չեմ թաքցնի և կասեմ, որ այս բոլոր ֆիլմերի ժամանակ արցունքները աչքերիցս հոսում էին (երբեք այդպես չէի հուզվել ֆիլմերից): Կարծիքս հին հայկական ֆիլմերի մասին փոխվեց ամբողջությամբ, դրանք իմ աչքին երևացին այնքան գունավոր, այնքան լուսավոր, այնքան հեքիաթային: Անչափ հաճելի է հայկական ֆիլմեր դիտելը, նախ, հաճելի է տեսնել բնական գեղեցկությունը: Այսօրվա ֆիլմերում կանանց շպարը շատ ցայտուն է (մի քիչ մեղմ եմ արտահայտվում), իսկ հայկական հին ֆիլմերում կնոջը տենում ես իր բնական գեղեցկությամբ: Երկրորդը՝ հայկական ֆիլմերում իսկապես շունչ ես զգում, քեզ թվում է, թե այդ ամենը քո աչքի առաջ է տեղի ունենում: Այնքան բարություն կա այդ ֆիլմերի մեջ, այնքան մաքրություն, որ մարդկանց հոգում հետք են թողնում, ամեն ֆիլմից մի կարևոր բան ես սովորում: Երբ դիտում եմ հայկական ֆիլմ, զգում եմ, թե հերոսը կամ հերոսուհին ինչ հոգեվիճակում է գտնվում: Այդ ամենը նաև շնորհիվ դերասանական անձնակազմի, հրաշալի են կատարում իրենց դերը: Այնքան բան կա ասելու հայկական ֆիլմերի մասին, բայց այսքանով այսօր կսահմանափակվեմ: Ուղղակի խնդրում եմ բոլորին. անջատեք այդ հնդկական սերիալները ու նայեք մերը՝ մեր հայկականը, հաստատ այն ամենը, ինչ ստանալու եք հայկական ֆիլմերը դիտելուց, երբեք չեք ստանա այլ ֆիլմերից: Շնորհակալ եմ, մայրիկ, ու շնորհակալ եմ, ընկեր Ջուլիկ, որ ծանոթացրիք ինձ այդ հրաշալի, սև-սպիտակ ու գունավոր աշխարհի հետ:

Հ.Գ Առաջինը դիտեք «Աշնան արևը», հետո անպայման մյուսները: Բարի դիտում: