Գիտեք, երբ դպրոցում 12-ցիները ավարտում էին, միշտ մտածում էի, ավելի շատ երազում, որ իմ ավարտելու ժամանակն էլ գա: Ես էլ էի ուզում վերջին անգամ հագնել դպրոցական համազգեստը, ուզում էի ինձ համար էլ վեջին անգամ հնչեր դպրոցի զանգը, ես էլ էի ուզում վերջին անգամ նստել աշակերտական նստարանին, վերջին անգամ գրել ստուգողական աշխատանքներս… Բայց հիմա, երբ արդեն մի քանի օր է մնացել, ուղղակի ուզում եմ ձեռքով օրերը պահել, որ չմոտենա պահը բաժանման:
Իսկ հիմա ես արդեն վերջին անգամ եմ բացելու դասասենյակիս դուռը ու ասեմ.
-Բարև, երեխեք:
-Բարև, երեխա:

Երբ միպահ հետ ես նայում, ուզում ես, որ նորից հետ գան այն 12 տարիները, որոնք օրեր հետո անցյալում են մնալու: Հասկանում ես, որ մանկությունդ իր տեղն է զիջում պատանեկությանը: Մեր ներսում թախիծն ու ուրախությունը միախառնվել են: Հասկանում ես, որ կարոտելու ես ամեն ինչ, ինչ կապված է դասարանիդ հետ: Նույնիսկ կարոտով ես հիշելու բոլոր կռիվները: 12 տարի նույն դպրոցում, նույն դասասենյակում ենք լացել, ուրախացել, դաս պատասխանել: Հասկանում ենք, որ 12 տարի անցավ կյանքիցդ` իր հետ կապելով դպրոցն ու աշակերտական կյանքը: Հասկանում ես, որ էլ առավոտյան մեզ ոչ ոք չի զանգելու ու ասի:
-Արագացրու, ուշանում ենք դասից:
Օրեր հետո վերջին անգամ ենք բացելու դպրոցի դուռը, ու վերցնելով քաղցր հիշողությունները` դուրս ենք գալու: Մեր կապույտ սենյակն ու կանաչ երազը ես կարոտով եմ հիշելու: Կարոտելու եմ նույնիսկ դպրոցի պահակին, որ ամեն մեր ուշանալը ներում էր ու դպրոց թողնում: Կարոտելու եմ, այն աթոռը, որի վրա նստել ենք: Կարոտելու եմ ամենաուրախ դասամիջոցները: Մնաց մի քանի օր, և դպրոցը կդառնա մի մեծ կարոտ:

Ապրիլի 28-ին, ինչպես 17-ի 200-ից ավելի թղթակիցներ, այնպես էլ ես, Անին, Ստելլան ու Սեդան երկար սպասումներից հետո ճանապարհ ընկանք հեռավոր Դսեղից` պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությանը մասնակցելու:

Որպեսզի ժամանակն արագ անցներ, սկսեցինք «Այլ կերպ» խաղալ: Ընկերներով ճանապարհ գնալը միշտ էլ հաճելի է լինում:

Շատ չանցած, ի զարմանս ինձ, տեղ էինք հասել:

-Անու՜շ,- տասնյակ դեմքերի միջից միայն Անուշին ու Սոնային էի ճանաչում: Գրկախառնություններից հետո փորձում էի գտնել այն ծանոթ դեմքերից, ում հոդվածները միշտ կարդում եմ: Հենց այդ պահին էր, երբ մի աղջիկ մոտեցավ ինձ, մի փոքրիկ թուղթ տվեց ու ասաց, որ մի գեղեցիկ բան գրենք 17-ի մասին: Առաջին բանը, որ մտքիս եկավ. «17.am-ը կյանքն է»…

Ամեն բան շատ հաճելի էր ու ոգեշնչող էր, միայն վատ էր, որ ընդամենը երկու հոգու էի ճանաչում: Դե, քանի որ Անին ու Ստելլան միշտ Միլենայի ու Ինեսայի հետ էին, ես էլ ծանոթացա նրանց հետ ու սելֆիներն սկսվեցին… (Լավ, էս պահը մի քիչ անցնեմ ու հասնեմ մրցանակաբաշխության պահին…)

Անկեղծ ասած, մինչև այն պահը, երբ իմ անունն էլ հայտարարեցին 100 հոգու մեջ, ես չէի էլ պատկերացնում, որ կարող եմ կամ արժանի եմ նրանց մեջ լինել, շատ անսպասելի էր: Չէ որ դասընթացի չէի մասնակցել, ճամբար չէի գնացել, այլ միայն թղթակցություններ էի ուղարկել փոստով:

-Շնորհավոր,- մի քանի կողմերից լսվեց այս հաճելի բառը:

Բայց դա չէր ինձ համար կարևորը, ես սպասում էի, թե երբ են Անիի անունը տալու, որովհետև համոզված էի, որ նա արժանի է:

-Անի Ղուլինյան,- հնչեց հաղորդավարի շուրթերից Անիի անունը, ու այդ ժամանակ արդեն սիրտս տեղն ընկավ:

Դե ինչ, հիմա միայն ինձ մնում է ավելի պարտաճանաչ դառնալ ու արդարացնել 17-ի հույսերը…

Արդեն տանը նստած ամփոփում էի հիանալի օրը, երբ Սեդա Հարությունյանը նամակ գրեց.

-Լավ հասա°ք:

-Ես Երևանում եմ մնացել… Մյուսները լավ են հասել…

-Դե լավ ա: Ափսոս չշփվեցինք, բայց շատ լավ մարդ եք երևում, ձեր նյութերն էլ կարդացել եմ, ձեզ տեսա, ասացի՝ մոտենամ, էն էլ մի քիչ ամաչեցի…

Իսկ ես կարծում էի՝ ինձ ոչ ոք չի ճանաչում:

Փոքր էի, երբ իմացա, որ հինգ թերթիկ ունեցող յասամանը երազանքներ իրականացնելու կարողություն ունի: Թաղի երեխաներով հավաքվում էինք յասամանի ծառի շուրջն ու սկսում  փնտրտուքը: Փնտրում էինք հինգ թերթիկ ունեցող յասամանի ծաղիկ ու… Տարօրինակ կթվա, բայց պահում էինք երազանք ու կուլ տալիս այն: Արդյունքում տուժում էր մեր հարևանուհու յասամանի ծառը, որովհետև յասամանի՝ երազանքներ իրականացնելու կարողությանը հավատացողները շատ էին մեր մեջ, ու շատ էին նաև երազանքները: Մի ծաղկով չէինք բավարարվում, թեև ծաղիկները բավականին դառն էին: Կուլ էինք տալիս դառը ծաղիկներն ու պահում քաղցր երազանքներ. հավատում էինք, որ կատարվելու են, մանավանդ ես: Երևի յասաման շատ սիրելուց էր…

Յասամանի սեզոնն սկսվել է մեր գյուղում, ու ախորժակ պահողներ էլ, անշուշտ, կան: Ես էլ, անպայման փնտրելու եմ հինգ թերթիկ ունեցող ծաղիկ, երազանք եմ պահելու ու կուլ տալու ծաղիկը: Ես դեռ հավատում եմ յասամանի երազանքներ իրականցնելու կարողությանը. երևի պատճառն այն է, որ հավատում եմ երազանքիս:

Հերթական պարապմունքիս օրն էր: Որոշեցի չգնալ պարապմունքի և գնալ «Լույս մանկանց» ծրագրին: Նախ ասեմ, որ արդեն երկու տարի է մասնակցում եմ այդ ծրագրին  և կարող եմ վստահորեն ասել, որ այն ինձ վրա մեծ ազդեցություն է թողել:

Մի փոքր խոսեմ ծրագրի մասին: «Լույս մանկանց» ծրագիրը ծնվել է Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Տեր Մկրտիչ եպիսկոպոս Պռոշյանի և «Դանիական-հայկական բարեգործական առաքելություն» հասրակական կազմակերպության ծրագրերի ղեկավար Նանե Խաչատրյանի ջանքերով: Իրականացվել է յուրաքանչյուր համայնքի քահանաների, երեցկանանց անձնվեր աշխատանքի և Երևանի պետական համալսարանի Աստվածաբանության ֆակուլտետի ուսանողների եռանդի և մեծ աշխատասիրության շնորհիվ: 2012թ. ապրիլ ամսին ազդարարվեց ծրագրի սկիզբը Արագածոտնի թեմի  Աշտարակ, Թալին, Ապարան քաղաքներում, Ագարակ, Ոսկեվազ, Մուղնի, Սաղմոսավան, Վարդենիս, Բյուրական և Ուջան գյուղերում: Ծրագրի ընթացքում քահանայի և երեցկնոջ կողմից հավաքագրված 20-25 երեխաները 12 ամիսների ընթացքում Աստվածաբանության ֆակուլտետի ուսանողների օգնությամբ սովորում են Ս. Գիրք, Հայ առաքելական եկեղեցու տոները և վարվեցողության կարգ եկեղեցում, ինչպես նաև ձեռագործ աշխատանքներ:

Շնորհալություն եմ ուզում հայտնել պատանյաց խմբի ղեկավար Տեր Զորայր քահանային, ինչպես նաև իր տիկնոջը՝ Զինա Անտոնյանին: Նրանց շնորհիվ  ահա այսօր ես ճանաչում եմ մեր եկեղեցին, նրա պատմությունը և դավանանքը:

Արևոտ օր էր: Դպրոցում դասերը շուտ վերջացնելուց հետո չէինք ուզում գնալ տուն, և քույրիկիս հետ որոշեցինք այցելել ընկերուհուս: Ճանապարհին զանգեցի ընկերուհուս, ասաց, որ տանը մենակ է:

-Ուխ, ինչ լավ ա. տանը մենակ կմնանք վերջապես:

Բայց երբ մտանք ներս, ինչ-որ մեկի հետ էր խոսում ընկերուհիս:

-Վարդ, բա ասացիր՝ մենակ ես տանը:

Խոսելով առաջացա ու տեսա, որ ընկերուհիս խոսում է իր շան հետ: Նրա շունը շատ է ուտում ու ոչինչ չի անում, անգամ չի հաչում: Շունը ոչ ոքի մոտ չի սիրում գնալ, բայց չգիտեմ ինչու, ինձ տեսնելիս վազում է մոտ, ասես գիտի, որ իրեն չեմ սիրում՝ դրա համար է մոտ գալիս:

-Վարդ, հեռու տար քո Մուռկային: Գիտես, որ չեմ սիրում:

Իսկ ընկերուհիս ամեն անգամ ինձ ստիպում էր, որ սիրեմ շանը:

Այդ հանդիպումից մի քանի օր անց դուրս եկա տնից, որպեսզի գնամ խանութ, և ճանապարհին եղավ այն, ինչ չէի ուզում: Վարդի շունը դուրս եկավ իմ առաջ: Ես շատ բարկացա և մի լավ խփեցի շանը, և խեղճը մի կերպ քայլելով հեռացավ: Շարունակեցի ճանապարհս: Վերադառնալու ժամանակ ճանապարհին դիմացս դուրս եկան երկու հսկա շներ: Շատ վախեցա, իրականում արդեն պատրաստվում էին կծել, երբ հայտնվեց իմ փրկիչը: Այն շունը ում ես չէի սիրում ժամանակին, փրկեց ինձ պարզապես: Այդ պահից շնիկին տարա մեր տուն, խնամեցի, և երբ ընկերուհիս եկավ և տեսավ, աչքերին չէր հավատում: Այդ պահից ի վեր ես սկսեցի սիրել Մուռկային, իսկ ընկերուհիս կատակելով ասաց.

-Դա քեզ հետ պետք ա շուտ պատահեր:

Մի քանի օր առաջ ուսուցչուհին տեղեկացրեց մեզ, որ գրականության ամփոփիչ գնահատականը դրվելու է միայն բանավոր հարցումից հետո: Ապա մեզ թելադրեց տոմսերի հարցերը: Հակառակ իմ սովորության, ես ուրբաթ օրը նստեցի, տանջվեցի այդ տոմսերի համար: Շաբաթ, կիրակի օրերին ինքս ինձ ասում էի.

-Էս էլ էսպես: Ի՞նչ մնաց սովորելու: Հը՞ն: Վայ, վայ, վայ: Մնաց ամենաբարդը՝ Դանիել Վարուժանի  «Ցորյանի ծովերը»: Լավ, է, դա էլ վաղը կսովորեմ;

Ամեն օր այդպես էի ասում, բայց սովորեցի ընդամենը երկու տուն;

Եվ եկավ սպասված օրը. քննություն է: Երրորդը ես պետք է պատասխանեմ: Աստված եմ կանչում, որ միայն թե «Ցորյանի ծովերը» չընկնի: Եվ ահա ուսուցչուհու ներկայությամբ քաշեցի տոմսը. համար 9: Ուսուցչուհին ասաց.

-Ժաննա, գրիր,-թելադրեց երկու հարց, մի պահ կանգ առավ  և երրորդ հարցը թելադրեց,- «Ցորյանի ծովեր»:

Միայն թե այդ պահին իմ դեմքի արտահայտությունը տեսնեիք: Բախտս գոնե բերել էր այն հարցում, որ առաջին և  երկրորդ հարցերին շատ լավ պատրաստ էի:

Քննությունից հետո բոլորը հարցնում էին.

-Հը՞: Ո՞նց պատասխանեցիր:

Ախ, եթե իմանայի, որ դա կընկնի…

Բոլոր ուսանողների պես ես էլ շատ զբաղված եմ լինում, դե էն զբաղվածությունների նման՝ միջանկյալների եմ, բանավոր քննությունների եմ պատրասվում և այլն: Դրանից բացի նաև պրակտիկայի էի մեկ ամիսը, որը շատ հաճելի, բայց միաժամանակ ահավոր հոգնեցնող էր: Արդեն պրակտիկայիս ամենապարտավորեցնող վերջին շաբաթն էր ,երբ զանգ ստացա «Մանանա» կենտրոնից և հրավիրվեցի Հայաստանի պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխությանը: Սկզբում չգիտեի՝ ինչ պատասխանել, բայց զգացողություն ունեի, որ մի ինչ-որ հետաքրքիր բան է լինելու: Համաձայնեցի:

Եկա ու… Չէի սխալվում, տեսա պատանիների մի հոծ բազմություն. «Մանանայի» սաներն էին, մի հիանալի մթնոլորտ: Մի տեսակ հպարտության նման մի բան զգացի՝ չէ որ ես էլ եմ այդ սաներից մեկը: Սկսեցի նոր ծանոթյուններ հաստատել երեխաներից շատերի հետ, այնքան հաճելի էր շփվելը նրանց հետ ,ամեն մեկը մի յուրահատուկ կերպար էր:
Հետո սկսեցի ծանոթ դեմքեր փնտրել, ճիշտ է, շատերին չէի ճանաչում, բայց իրենց նյութերից արդեն գիտեի: Օրինակ, կարդացել էի մի տղայի նյութ, ով «ժարիտի» մասին էր գրել, կամ կարդացել էի հայերիս մեջ տարածված հնդկականների քննարկումներին վերաբերող նյութերը, սահմանամերձ գյուղերում ապրող երեխաների գրած նյութերը, քառօրյա պատերազմի ու նրան հաջորդող օրերի մասին, հարցազրույցները, տոներին վերաբերող մի շարք հետաքրքիր նյութեր… Մի խոսքով, ես գտա նրանց, որոնց գիտեի միայն իրենց գրած նյութերով ու լուսանկարներով, ու հիմա տեսնում եմ իրականում: Էն պահն էր, որ տեսնում ես հայտնի մարդկանց էկրանից այն կողմ ու այս կողմ…
Ես հպարտ եմ, որ «Մանանան» կա իմ կյանքում, ու ինձ հնարավորություն է ընձեռում շփվելու նման տաղանդավոր երեխաների հետ և ունենալու նման լավ ընկերներ:
Հ.Գ. Պատանիներն իմ պատկերացրածից ավելի լավն էին…