Զարմանալի է, երբ դուրս ես գալիս փողոց և տեսնում շատ միանման առանձնահատուկ մարդկանց: Երբ բոլորը ցանկանում են առանձնանալ ամբոխից` նմանվելով նրանում եղածներին: Թվում է, շատ տարօրինակ բան է, սակայն մարդիկ իրոք սա չեն հասկանում, քանի որ շատ են խորասուզված իրենց «մյուսներից տարբերվելու» ծրագրի մեջ: 

Յուրահատուկ եք համարում ձեզ անգամ այն ժամանակ, երբ չեք կարող թվել ձեր յուրահատուկ հատկանիշները, որոնք, իբրև թե, յուրացրել եք ձեզ համար յուրահատուկ թվացող մարդկանցից: Իսկ այդ մարդիկ այլ մարդկանցից են նմանակել ամեն ինչ: Այնս վերջինները` մյուսներից, և այս շղթան այսպես շարունակվում է` ձևանալով և նմանվելով քեզնից նախորդին, ում համարում ես ավելին, քան դու: Որոշները ուղղակի ձևանում են այդպիսին, որոշները արդեն այնքան են ձևացել, որ արդեն այդպիսին են, իսկ որոշները փորձում են ձևանալու առարկան դառնալ: Իսկ ինչո՞ւ եք միշտ ձևանում այնպիսին, ինչպիսին ես փորձում եմ դառնալ: Չե՞ք կարծում, որ ժամանակն է վազեք հայելու մոտ և ասեք, թե ով է ձեր դիմաց կանգնած: Դո՞ւք: Թե՞ այն «ավելին»:

Հերիք է ձեր այդ յուրահատուկ հատկությունները թաքցնեք մեկ բանի մեջ, որին ասում եք «մնացածից տարբերվելու տաղանդ` նրանց նմանվելով»: Եկեք բոլորս տարբերվենք մնացածից նրանց նման շարժվելու, հագնվելու և անգամ մտածելու միջոցով:

Ժամանակն է արդեն փոխվելու, ավելի ճիշտ, պետք չէ փոխվեք, ուղղակի հանեք բոլոր ձեր հոգու համար օտար ձևի մակբայները ձեր միջից: Վերցրեք ռետինը և ջնջեք դրանք բնավորության միջից: Եթե գրիչով եք գրել, ապա խզբզեք դրանց վրա, այնպես արեք, որ չերևան: Իսկ հիմա՞: Հիմա ի՞նչ եք տեսնում:

Հիմա կարող եք ասել յուրահատուկ բառը: Յուրահատուկ հենց այդ տետրով, որի մեջ կան շատ սխալներ, ջնջումներ: Որովհետև եթե ինձ տային գերազանցիկի տետր և ձերը, ինձ կհետաքրքրեր հենց այդ ճմրթված թերթերովը և ջնջումներովը:

Ուղղակի անպայման մի քիչ էլ պահպանեք ձեր միջի յուրահատկությունը, որ վերջում հանկարծակի չնկատեք, որ իրականում դուք հենց բոլորի նման էիք բոլորից տարբերվում:

Հավասարումը չի կարող ստացվել կատարյալ առանց պլյուսի և մինուսի:

Ահա և գտանք այս ամենի տրամաբանական ավարտի արդյունքը, որը անտրամաբանական ստացվեց: Հերիք է փորձեք դառնալ այնպիսին, ինչպիսին ես ձևանում եմ:

Էկրանի մյուս կողմում նստած մարդ, եթե կյանքում գոնե մեկ անգամ առնչվել ես ինձ հետ, ապա ծանոթության հաջորդ րոպեներին ապշած հարցրել ես.

-Ո՞նց թե, 18 տարեկան ես ու էս տարի նոր իններորդ դասարա՞նն ես ավարտում:

Ես էլ` իրավիճակը շտկելու, մտավոր հետամնացի տպավորություն և մի քանի անգամ նույն դասարանում մնացածի տպավորություն չթողնելու համար, պատասխանում եմ.

-Էրեխեք, չմտածեք` դեբիլ եմ, պարզապես, էս արտագաղթի հետևանք ա:

Ասել թե` կորուստ են այդ երեք տարիները, սխալ կլինի: Ավելի շուտ ձեռքբերում են: Իսկ թե ինչի` կիմանաս հենց հիմա:
Տասնմեկ տարեկանում գնացի հայկական դպրոց, նստեցրին 3-րդ դասարան: Մտա դասարան և, մինչև նոր դասարանս կշտապեր ինձ «ընկեր»-ով դիմել և համարեր ինձ իրենց նոր ուսուցիչը, դասվարս իրենցից առաջ ընկավ և ասաց.
-Երեխաներ, ինքը այսօրվանից ձեզ հետ է սովորելու:
Եվ դասվարիս հաջորդ բառերը եղան հետևյալը.
-Եղեք ազնիվ, շիտակ, արդար…
Այս բառերը նա ասում էր ամեն օր` դասի սկզբում: Եվ եթե ինձ խնդրեն կան նույնիսկ պահանջեն հիշել տարրական դասարաններում անցկացվող դասերից գոնե մի դրվագ, ապա ես միայն այդ երեք բառը կհիշեմ, և ոչ թե նրա համար, որ ամեն օր էի լսում, այլ նրա համար, որ դա էր ամենակարևոր դասը բոլոր դասերից:
Չէ, մի բան էլ եմ հիշում:
Ամեն տառ սովորելուց հետո այն գտնում էի փողոցում որևէ մի տեղ գրած և ուրախանում այնպես, ինչպես մարդ իր լավ ծանոթին տեսնելիս կուրախանար: Բարևում էի ու անցնում: Եվ եթե 11 տարեկան հասակում անցնելով խանութի մոտով քեզանից մի վայրկյան կպահանջվեր կարդալու համար «խանութ» բառը, ապա ինձանից պահանջվեց երկու ամիս:
Հաճախ կատակում էին ինձ հետ.
-Դրսի գրածները կարդալով` սկսեցիր սիրել ընթերցանությունը:

Հա, հա, դու սպասում ես երեխաների արձագանքին:
Դե, պատմեմ:
-Վա~յ, – լսվեց մեկի ձայնը,- իրա ականջին չորսը հատ ծակ կա:
-Վը~, չգիտի, որ դպրոց ա էկել, էս կոշիկները ինչի՞ ա հագել,- լսվեց մյուս կողմից:
-Ինքը իմ մամայի բոյին ա ու մեր հետ ա սովորելու….
Մտածեցի` լռեմ ու արեցի լրիվ հակառակը… Բայց դե, տարիների ընթացքում ընկերացանք:

Ես, կարելի է ասել, շահեցի, ոչ թե կորցրի: Կողոպտվեցին երեք տարիներս, բայց այդ դատարկ տեղերը լցվեցին շատ արագ: Չեմ կարող ասել, թե հեշտ էր, և այլն: Չէ: Ուղղակի հաղթահարելի էր:

Ուղղակի արտագաղթի հետևանք է այս ամենը, որի մասին շատերը  լռում են: Ինձ նման շատերը կամ այստեղից գնալիս, կամ այնտեղից վերադառնալիս ստիպված են եղել տարիներ կորցնել: Համոզված եմ, դու էլ ինձ նման շատերին ես ճանաչում:

Դե լավ, աչքերդ ցավացին, գնա և հանգստացիր:

Շատ հարցեր կան, որ ինձ հուզում են: Օրինակ, թե ինչու մեր բակում չկա ո՛չ ցայտաղբյուր, ո՛չ խաղահրապարակ, և ո՛չ էլ բակը ասֆալտապատված է, նույնիսկ տանիքը փոխված չէ: Մեր շենքում կա միայն մեկ նստարան, որտեղ հաճախ առավոտյան տատիկներն են գալիս իրենց թոռնիկների հետ, ցերեկը՝ մենք՝ երեխաներս, իսկ երեկոյան բոլորս միասին:

Բայց ամենաշատը ինձ անհանգստացնում է մեր բակային ֆուտբոլը: Քանի որ մենք՝ շենքի երեխաներով, շատ ենք սիրում ֆուտբոլ խաղալ և տարբեր տարածքներ ենք փնտրում խաղալու համար: Մեր շենքից մի քիչ վերև բեռնատար ավտոմեքենաների կայանատեղ կա, որի մեծ մասը դատարկ էր: Մոտ մեկ տարի առաջ մենք բարձրանում էինք այդտեղ՝ ֆուտբոլ խաղալու: Այնտեղ խաղալը վտանգավոր էր, և մեր ծնողները արգելել էին մեզ բարձրանալ և այդտեղ ֆուտբոլ խաղալ: Դրանից հետո մենք իջնում էինք մեր ներքևի շենքի բակ՝ ֆուտբոլ խաղալու, բայց դա էլ էր վտանգավոր, որովհետև մենք դրա համար անցնում էինք միջազգային մայրուղին, որտեղով անցնում են տարբեր երկրների, տարբեր չափսերի ու տարբեր արագությամբ սլացող մեքենաներ: Ասեմ, որ ապրում եմ Վայքում, և մայրուղին անցնում է հենց մեր քաղաքի միջով:   Բացի այդ էլ, երբ գնդակը ընկնում էր հենց այդ միջազգային մայրուղու վրա, չինգաչունգ էինք անում և որոշում,  թե ով պիտի վերցնի գնդակը: Մնացել էր միայն մեր Վայքի «Արևիկ» մարզադաշտը, որը վերանորոգման մեջ է, և  էլ չենք կարող խաղալ, որովհետև դաշտի խոտը շատ բարձր է, և այնտեղ ավելի հաճախ անասուններ են արածում, քան մենք ֆուտբոլ խաղում:  Իսկ մենք որտե՞ղ ֆուտբոլ խաղանք:

Հուլիսի տասի երեկոյան անձրև էր գալիս, բայց այդ անձրևը տարբերվում էր մնացած անձրևներից։ Տանը նստած գիրք էի կարդում։ Մի պահ վախեցած մտածեցի` կարկուտ է գալիս։ Մտածելուն պես աչքիս առաջ եկան դաշտերը, այգիները և, ի վերջո, այդ ամենը մշակող մարդը։ Բնազդաբար վազեցի պատուհանիս մոտ, կարծես դեմքիս ժպիտ հայտնվեց, որովհետև դա կարկուտ չէր, ուղղակի այնպիսի արագությամբ էր գալիս, որ թվում էր դույլերով լցնում էին գետնին։

Երբ անձրևը փոքր-ինչ դադարել էր, լույսերն անջատվեցին, ավելի շուտ հոսանքի լարերը վնասվել էին։ Այդ ժամանակ հայրիկս զանգահարեց․ ասում էր, որ տուն է վերադառնում ու շատ քաղցած է։ Ես և քույրիկս տան բոլոր անկյունները մոմեր էինք վառել, իսկ մայրիկը սեղան էր գցում։ Արդեն բոլորով ճաշի սեղանի մոտ էինք, երբ զանգահարեցին հայրիկիս տեղեկացնելու կարկտահարված դաշտերի մասին։ Չնայած դա մեղմ էր ասված։ Այն աստիճան էր եկել, որ ոչ մի նորմալ բույս չէր մնացել։ Այդ ամենը լսելուց հետո ընկա մտորումների մեջ․ «Այդքան ամիսներ մշակես, կարելի է ասել, երեխայի պես խնամես, վարկ կամ էլ պարտք անես ու վերջում մնաս դատարկաձեռն»։

Հաջորդ օրը փորձեցի զրուցել տուժած հողագործների հետ։ Բոլորը նույն բան էին ասում․

-Է՜ բալա ջան, մնացինք շիվար։ Էսքան տանջվելուց հետո նորից պարտքեր, ու դեռ հարց է` կկարողանա՞նք փակել վերցրածը։

Մի անգամ էլ կողքից լսեցի, թե երկու կին ինչպես են զրուցում․

-Սաղ ջարդել ա կարկուտը, բան չի մնացել կամ էլ մենակ քոքերը։

-Դե, շատ մի՛ մտածի, մի բան կլինի, էլի։

-Տո, ո՞նց չմտածեմ է, դրա հույսով պիտի ապրեինք, երեխուս վարձը պիտի տայի։

-Աստված մեծ ա, մի բան կլինի։

Դա ուղղակի պատկերացնել է պետք։ Այնքան դժվար է. տանջվել, բայց անօգուտ։ Տանջվել առանց եկամուտի, պարտքերով գոյատևել մինչև աշնանը բերք հավաքես ու վաճառես։ Ու դեռ հարց է` կհավաքե՞ս ինչ-որ մի բան, թե՝ ոչ։

Էս էն եզակի անգամներից ա, որ վերնագիրը գրեցի, նոր մտածեցի` ինչ գրեմ: Նախ ասեմ, շառ ասելով ես փուչիկ նկատի չունեմ: Ես ահագին նիհար եմ: Շառ՝ դե փորձանք, էլի: Էս ահագին կարճ կյանքում ինձ հետ անհավանական անհաջողություններ էնքան են եղել, որ իմ ուղեղը դրանց մեծ մասը որպես ավելորդ հիշողություն զբաղեցնող մասնիկներ ջնջել է: Ու այդպես, էս իմ մարմնի վրա գտնվող մի քանի տասնյակ սպիների կեսը չգիտեմ որտեղից են առաջացել:

Նախ, մի հետաքրքիր բան ասեմ. ինչքան էլ շառ եմ, մարմնիս ոչ մի մասը չեմ ջարդել: Դե, բացի քթիցս: Չգիտեմ` երբ ու ոնց եմ ջարդել քիթս, բայց նայելով քթիս, կռահում եմ, որ նույնիսկ մի քանի անգամ եմ ջարդել: Որովհետև քթիս միջնապատը սանտիմետրը մեկ փոփոխում ա ուղղությունը: Հա, լավ, «ինչ որայա»: Ուղղակի ասացի` մի երկու բան պատմեմ, մեկ էլ տեսար` հետաքրքիր լինի:

Դեպք առաջին (իրականում առաջինը չի, ուղղակի իմ երկարաժամկետ հիշողությունը բանի պետք չի):

Ես՝ մոտավորապես մի 9  տարեկան երեխա, վազվզում եմ մեր բարեկամներից մեկի բակում (ես չգիտեմ նույնիսկ` ինչ բարեկամ են մեզ): Դե, պարզ ա. ես մենակ չեմ վազվզում: Մեր բարեկամի երեխաների հետ: Չգիտեմ որերորդ «ճանկ» հողն էինք ուտում (հա, ես որպես նորմալ մանկություն տեսած մարդ, հող եմ կերել երեխա ժամանակ), մեկ էլ տան հեռախոսը զանգեց: Մեծերը, մեղմ ասած, «խորացել էին» զրույցի մեջ ու զարմանալի չի, որ ոչ մեկը չլսեց: Նամանավանդ, հեռախոսը երկրորդ հարկում էր: Ես ու «բարեկամիկներս» նայեցինք իրար մարտական հայացքով: Մեր համար նույնիսկ հեռախոսի զանգը խաղ էր: Առանց ինչ-որ խոսքի պայմանավորվեցինք իրար մեջ՝ ով շուտ հասավ ու վերցրեց հեռախոսը, ինքը դեմք ա՝ «ավտորիտետ»: Ես, ճիշտն ասած, ներքուստ ուրախացա ժամանակից շուտ, որովհետև էն ժամանակ էլ ահագին արագ էի վազում: Նայեցինք իրար ու առանց ինչ որ նշանի երեքով միասին տեղից պոկվեցինք: Ես շատ արագ առաջ անցա: Ու մտա սենյակը, որտեղ դրված էր հեռախոսը: Ահա էն անկյունում, «տումբչկի» վրայից ինձ էր նայում: Ես առանց երկար-բարակ մտածելու մի քանի տասնյակ կիլոմետր ժամ արագություն հավաքեցի: Ուզում էի ֆուտբոլիստների նման ծնկների վրա «սղալով» վերցնել հեռախոսը: Սղացի: Հետո արթանացա բազմոցին պառկած, գլխիս վերևից ամբողջ բարեկամությունը ինձ ա նայում, բերանիցս էլ արյունի համ ա գալիս: Պարզվեց, որ ես Իբրահիմովիչի նման չեմ կարողանում ծնկների վրա սղալ: Դեմքով հարվածել էի «տումբչկի» անկյունին: Էդ դեմքից մի հատ լավ սպի մնաց ներքևի շրթունքիս:

Դեպք երկրորդ

Ուրեմն էս դեպքը առաջինից մի կամ 2 տարի հետո եղավ: Ես արդեն հասկացել եմ, որ արագ վազելը վտանգավոր է: Է, այսինքն հասկանում եմ, բայց մեկ ա` վազում եմ: Վազում եմ թաղով ոտաբոբիկ (հա, իմ մանկությունը եղել է էն հներից, որ ոտաբոբիկ բակերում վազվզում էինք): Ամառ էր: Ոնց որ: Չէ, հաստատ ամառ էր, որովհետև ես ոնց որ մենակ ամառներն եմ բակերում ոտաբոբիկ վազել: Հա, ջրոցի էինք խաղում: Ջուր, փոշի, ցեխ,արյուն… Սպասի, է, ի՞նչ արյուն: Արա, հա էլի, արյուն ա: Էն էլ` իմ ոտքից: Քանի որ թաղում ապակիների կտորտանքների առկայությունը չէի ստուգել, ինձ թվում ա, արդարացի էր, որ ապակիներից մեկը ձախ ոտիս ճկույթը կտրել էր: Կտրելը որն ա: Մի քիչ էլ վազեի, մատս պոկվելու էր ու կորեր ցեխերի մեջ: Տարօրինակն էն ա, որ ես ոչ մի բան չէի զգացել: Պիտի գայի տուն ու նոր տեսնեի, որ մի մատս չկա. Համաձայնվեք, որ 11 տարեկան երեխան չէր կարող հանգիստ վերաբերվեր էն բանին, որ մատը կորցրել է, ջրոցի խաղալուց այն էլ:

Դեպք երրորդ

Էս լրիվ աբսուրդ ա է, ախր: Ես եմ` երկրորդ դեպքից մի կամ երկու տարի հետո: Ես եմ, գալիս եմ` չգիտեմ որտեղից: Իրիկուն էր: Ախ, էդ անիծված մատով լաթը: Ինձ համար քայլում էի: Մի քայլ, երկու քայլ , երեք քայլ… Մեկ էլ, հոպ, ես ընկած եմ գետնին` աջ ոտքս ոլորված: Ախր, ո՞նց էլի կբացատրեք: Ես հանգիստ քայում էի ընդամենը: Մեկ էլ, հոպ, ոտս ոլորեցի: Նախ, մի տասը րոպե նստեցի գետին զարմացած: Ուղեղումս մենակ. «Արա, ախր ո՞նց կարայի ոտքս ոլորեի ուղղակի քայլելուց»:

Լավ է, սենց որ շարունակեմ, վերջ չկա: Անվերջ անհաջողություններ: Փռշտացի՝ ճակատս ճղվեց մահճակալի անկյունին հարվածից: Հեծանիվով 20 կմ քշեցի անփորձանք, եկա կանգնեցի, հեծանիվից իջնելուց ոտքս խճճվեց կորպուսի մեջ՝ ընկա արյունլվիկ եղա: Ու սենց շարունակ… Լավ, է, երևի արդեն հետաքրքիր չի: Գնամ նստեմ` հեռուստացույց նայեմ: Շառից հեռու էլի: Չնայած, ո՞վ գիտի…

Հ.Գ. Երեխեք, էս նյութը գրելուց հետո մի պահ կասկած մտավ մեջս. Կարո՞ղ ա` աննորմալ ա, որ մենք երեխա ժամանակ հող ենք կերել, կամ ոտաբոբիկ վազել թաղի մեջ: Հը՞:

Ահա և վերջացան նաև մեր քննությունները… Հոգնել էինք արդեն ամեն օր պարապելուց և անգիր անելուց: Ուզում էինք շուտ ավարտվի այս, կարելի է ասել նաև, «մղձավանջը»: Պարապմունքների ժամանակ վազքի մեջ ես լինում (վազիր այս տուն կամ էլ մյուս): Ամեն պարապմունքը սկսելիս մենք միշտ հիշում էինք շտեմարան կազմողներին: Տեսնես` ի՞նչ են մտածել, որ կազմել են դա. երեխաներին սահմանափակե՞ն, մտածելու կարողությունից զրկե՞ն, թե՞ նեղմիտ դարձնեն: 

Մի խոսքով, ազատվեցինք այդ ապրումներից:
Մի կողմից ուրախ եմ, բայց մյուս կողմից էլ չեմ հավատում, որ ավարտվեց կյանքի ևս մի կարևոր ու շատ սպասված շրջան:

Մի փոքրիկ դրվագ պատմեմ իմ պարապմունքներով լի կյանքից:
Այս վերջին շրջանում ավելի լրջացել էի և սկսել էի ավելի արդյունավետ պարապել, որպեսզի հասնեմ նպատակիս: Ես պարապմունքից գալիս էի տուն հոգնած ու ընդհանրապես չէի խոսում տանեցիների հետ, հարց տալուց էլ գոռալով կամ դժկամությամբ էի պատասխանում նրանց: Մայրս զարմանում էր, թե ինչո՞ւ եմ այդքան ագրեսիվ դարձել: Ես չէի զգում, թե ինչպես եմ վիրավորում կողքիններիս, որովհետև ուշք ու միտքս շտեմարաններն էին: Տարօրինակ է, գիտե՞ք, հետևել, թե ինչպես է մարդը, ով միշտ տիրապետում է իրեն, կորցնում ինքնատիրապետումը: Կորցնելով ինքնատիրապետումը թողնում է իր ներսում գտնվող աշխարհը, վազում, փորձում փախչել: Բայց միևնույն է, չես կարող փախչել այն ամենից, ինչ քո ներսում է:

Մի անգամ երեխեքով հավաքվեցինք ու որոշեցինք վառել դրանք: Քանի որ որոշել էինք գնալ Վրաստան, մտածեցինք գրքի մնացորդներից որոշ մասը կլցնենք Քուռ գետը:

Մի խոսքով, վերջ, ով դիմացավ նյարդերի պատերազմին, քննությունները բարեհաջող տվեց, ով չդիմացավ, կամ պիտի բավարարվի իր չուզած ֆակուլտետում սովորելու հեռանկարով, որտեղ թափուր տեղեր կան, կամ նորից անցնի այս ամենի միջով:

Ինձ տանջում են շատ հարցեր: Հիմա կմտածեք` ինչո՞ւ տանջող, այլ ոչ թե հուզող, որովհետև այդ հարցերը ինձ իրոք շա՜տ են տանջում:

Տիեզերք: Մի մեծ աշխարհ: Այնքա՜ն գաղտնիքներ կան այնտեղ, որ մարդը գաղափար չունի դրանց բոլորի մասին: Մարդ, որ ամեն ինչի ունակ է, դեռ չի բացահայտել Տիեզերքի բոլոր գաղտնիքները: Ամեն գիշեր քնելուց ես մտածում եմ, թե որտե՞ղ է Տիեզերքի սահմանը, ուրիշ  ի՞նչ մոլորակներ կան, բացի մեր իմացածներից, արդյո՞ք գոյություն ունի կյանք Երկրից դուրս, ինչպե՞ս է առաջացել Տիեզերքը, չնայած, որ ես միշտ էլ հավատացել ու հավատալու եմ աստվածային ծագմանը:

Գիտնականները բազմաթիվ վարկածներ են առաջարկում, որոնցից քչերին է հաջողվում ապացուցել այդ: Օրինակ ՝ Տիեզերքն առաջացել է «Մեծ պայթյուն»-ից  կամ «Մեծ սառցակալման» հետևանքով (նրանք դա բացատրում են այսպես՝ քանի որ Տիեզերքը սառցակալում է, նրանում  «բյուրեղանում են» մեզ այսօր հայտնի ժամանակն ու տարածությունը, և ինչպես սառցի մեջ, այնպես էլ Տիեզերքում, ձևավորվում են ճեղքեր: Ու շատ ու շատ այլ վարկածներ:

Հետո մտքիս գալիս է մի ուրիշ հարց, թե ի՞նչ կա Սև խոռոչի ներսում: Այնտեղից ոչինչ էլ չի կարող դուրս գալ, քանի որ լույսի արագությունից ավելի մեծ արագություն գոյություն չունի: Գուցե այնտեղ կյա՞նք կա, ավելի հետաքրքիր ու տարբեր է մեր մոլորակից:

Հետո մտքիս գալիս է մյուսը, մյուսը, և այդպես շարունակ:

Իմ շրջապատում դեռ չեմ հանդիպել այնպիսի մեկին, ով ինձ նման հետաքրքրված լինի Տիեզերքով: Նրանք դա համարում են մի մեծ, մութ աշխարհ, որտեղ ամեն ինչ ձանձրալի է, բայց ես շա՜տ եմ հետաքրքրված Տիեզերքով: Երևի մի օր կհանդիպեմ մի մարդու, ում հետ կարող եմ քննարկել շատ ու շատ հարցեր:

Անթարթ աչքով, անխարխափ հոգով

Կարդում եմ քո վեհ ազդումներն անվերջ,

Կարդում եմ պայծառ, ուրախ ցերեկով,

Ու գիշերները ահավոր ու պերճ:

Ու վերանում է հոգիս զըվարթուն-

Չըկա մոտ ու տար, չըկա վեր ու ցած,

Տիեզերքն ամբողջ հայրենիք ու տուն,

Ու ես մի ազատ՝ անտարբեր աստված:

Հ.Գ. Գուցե մի օր բացահայտվի այս բոլոր հարցերի պատասխանները, որը ես շա՜տ եմ ուզում, և ամենակարևորը, գտնվի Տիեզերքի ՍԱՀՄԱՆԸ:

Մի քիչ արևոտ, մի քիչ անձրևոտ օր էր: Որոշել էի օրս ընկերներիս հետ անցկացնել: Պայմանավորվել էինք հանդիպել ժամը հինգին, իսկ յոթին համերգ պիտի գնայինք: Բայց քանի որ ես այդքան էլ ծանոթ չէի քաղաքին, սխալ ավտոբուս էի նստել և հասա միայն համերգի սկսվելու ժամին: Հնչում էին  ազգագրական, հայրենասիրական երգեր` կիթառի և ֆլեյտայի նվագակցությամբ: Այնքան ուրիշ է զգացողությունը, երբ կենդանի ես ունկնդրում երաժշտությունը:  Հնչյունները կպչում են հոգուդ: Իսկ երբ ասացին, որ համերգին ներկա են նաև զոհված զինվոր Արմեն Հովհաննիսյանի ծնողները, բոլորը կարծես սառել էին: Նրա պատվին հնչեց «Թռչեի մտքով տուն» երգը: Արցունքները ինքնաբերաբար հոսում էին բոլորի աչքերից: Ոչ ոք չի կարող պատկերացնել, թե ինչ է կատարվում Արմենի ծնողների հոգում: Աննկարագրելի զգացում է, երբ կողքիդ նստած են հանուն հայրենիքի կյանքը զոհած զինվորի ծնողները, ովքեր զավակ են ծնել, մեծացրել և «տվել» հայրենիքին: Ոչինչ չի կարող մեղմացնել նրանց ցավը, այն դրոշմված է նրանց դեմքերին: Բոլորս հոտընկայս հարգեցինք Արմենի հիշատակը: Ամբողջ դահլիճը կարծես արձագանքում էր` «թե չընկնեմ ես մարտում, տուն կգամ ես կրկին…»:

Այնքան մեղավոր ես քեզ զգում, որ դու վայելում ես երաժշտությունը,շնչում ես հայրենիքի օդը, ժպտում ու ժպիտ ես պարգևում, իսկ սահմանին կանգնած 18-20 տարեկան տղաները հեռանում են, հեռանում են հանուն մեզ, հանուն այն նորածին մանուկների կյանքի, ովքեր դեռ պետք է մեծանան, կարդան այդ լավագույնների անունները, հպարտանան, որ իրենք ապրում են այն հողում, որը պահել ու դեռ երկար տարիներ պահելու են մեր բոլորի եղբայրները:

Համերգից հետո ինձ անընդհատ տանջում էր մի հարց. արդյո՞ք մենք արժանի ենք այս զոհաբերությանը, պիտի ապրենք առաջվա պես, թե՞ պիտի գիտակցենք` ինչ թանկ գնով ենք ձեռք բերել մեր խաղաղությունը և ապրենք ինքներս մեր արածների համար հաշիվ տալով: