Ասում են` ուղիղ 28 տարի առաջ երկինքն ու գետինը ձուլվել էին իրար, ոռնում էր մի անխիղճ գազան ու իր երախը կլանում մի կոլորիտային ու կյանքով լի քաղաք` Գյումրիս…
Ասում են` ավերվեց մի ամբողջ քաղաք, որդին զրկվեց մորից, քույրը` եղբորից, կինն ամուսնուց, ու փոխվեց ամեն ինչ, ամեն, ամեն ինչ, բացի թասիբից, որ նստած է գյումրեցու արյան մեջ…
Ասում են` երկու օր անընդմեջ անձրև էր գալիս, մի տաք անձրև, որ հետո սառը ցնցուղ էր դառնալու Գյումրուս համար…
Ասում են` դեկտեմբերյան այդ օրը չարաբաստիկ դարձավ մեզ համար… Էնքա՜ն են ասել, որ ես էլ պատկերացնում եմ էդ օրը, էդ անիծված օրը, որ ասես զմռսվել է մեր պատմությանը ու չի ուզում սպիանալ…
Հիմա էլ կզգաս էդ օրվա «ներկայությունը», եթե տեսնես դեռևս կիսաքանդ որոշ կառույցներ, բայց նայելով Ամենափրկչի նորոգված սուրբ կատարին` կհասկանաս, որ չէ’, ամեն ինչ դեռ առջևում է. կյանքը շարունակվում է, ու ամեն ինչ լավ է լինելու…
Ես` արդի գյումրեցիս, որ դեռ կրում է նույն «ջիգյարն ու թասիբը», վստահ եմ, որ ամեն բան լավ է լինելու: Գյումրեցին էլի յոթ որդով սեղան է նստելու, ամեն կիրակի եկեղեցի է գնալու ու ասելու է. «Է՜հ, մեռնիմ զորությանդ…», շրջելու է նորակառույց, բայց հնաբույր փողոցներով ու հիանալու է իր աննման քաղաքով…
Ասում են նաև, որ մենք ուրիշ ենք, մենք մի ուրիշ տեսակ ենք ու դիմանում ենք ամեն ինչի: Ճի’շտ են ասում…
Դժվար է խոսելը այս օրվա մասին: Ամեն ինչ մի տեսակ դժգունում է, մանավանդ, երբ տեսնում ես մարդկանց տխուր ու մտածկոտ հայացքները… Բայց…
Վաղվա օրը միշտ ավելի խոստումնալից է, վաղն ավելի ուրախ ու ջերմ է լինելու, ու գյումրեցին գիտի դա…
12:30 էր, երբ սենյակս լուսավորվեց կրակի բոցից ու լսեցի այրվող խոտի ձայնը, վեր թռա տեղիցս ու տեսա, որ մեր հարևան Պայծառ տատիկի խոտը, որ գտնվում էր գոմի տանիքում, ամբողջությամբ այրվում է: Միանգամից բարձր ձայնով կանչեցի մերոնց, որ նրանք էլ արթնանան: Բոլորս վախեցած էինք ու չգիտեինք` ինչ անել, ու ընդամենը հինգ րոպե հետո գյուղի մեծ մասը արդեն կրակի մոտ էր: Առաջին բանը, որ արեցի արթնանալուց հետո, փրկարարներին զանգելն ու տեղեկացնելն էր: Մինչև փրկարարների գալը գյուղացիները փորձեցին հանգցնել կրակը, որովհետև վտանգը մեծ էր, որ կանցնի նաև դեպի մեր տան կողմը: Բայց դա էլ բարդ գործ էր, քանի որ հարևաններից ոչ մեկի բակում ջուր չկար. ջուրը դույլերով, կաթսաներով, շշերով և ով ինչով կարող էր, բերում էր գյուղի աղբյուրից: Ահավոր պահ էր, երբ աչքիդ առաջ վառվում էր քո ամբողջ մի տարվա աշխատանքը, երբ բարձր ձայնով կանչում էր տատիկը. «Ա՜յ, անջատեք, անջատեք կրակը»: Բայց ամենավատը դա չէր: Կրակը տեսնելով, Պայծառ տատը արագ դուրս էր եկել տնից, այնտեղ թողնելով իր քրոջը՝ Սաթո տատին, ու վախենում էր նրա համար, իսկ կրակը անընդհատ տարածվում էր: Չէին կարող Սաթո տատին էլ դուրս հանել տնից, որովհետև վառված փայտերը ընկնում էի դրսից տուն տանող ճանապարհի վրա:
