Արդեն սեպտեմբեր է: Ոմանց համար տոն, ոմանց համար «տանջանքների սկիզբ», ոմանց համար էլ ինքնազարգացման նոր հնարավորություն: Յուրաքանչյուր աշակերտ իր կյանքում ունենում է տասներկու սեպտեմբերի մեկ, տասներկու նոր սկիզբ: Ոմանք այդ տասներկուսից ոչ մեկն էլ չեն օգտագործում իրենց ապագան հնարավորինս գեղեցիկ դարձնելու համար, ոմանք զղջում են, որ իրենց տարիներից մեկը աննպատակ վատնել են, իսկ մյուսները հնարավորինս շատ օգուտ են քաղում այդ տասներկու նոր ուսումնական տարիներից:

Ձեզ երբևէ հարց տվե՞լ եք, թե ձեր կյանքի այդ մի տարում ինչ սովորեցիք: Իսկապես սովորեցիք, այլ ոչ թե գնահատականի և ուսուցչին գոհացնելու համար, ինքդ քեզ համար ի՞նչ սովորեցիր: Որևէ բան գոնե հիշո՞ւմ ես: Տուր քեզ այս հարցը:

Աշակերտներ կան, ովքեր դպրոցը ասոցացնում են ընկերներին հանդիպելու, զվարճանալու և ժամանակ ծախսելու միջավայրի հետ, բայց դա դպրոցի իրական կողմը չէ: Դպրոցը մենք պետք է ասոցացնենք գիտելիքների մի մեծ պաշարի հետ, դպրոցը մեր աչքերում պետք է երևա որպես մեր անձերի զարգացման կենտրոն, ինքնաճանաչման և նոր բացահայտումների միջոց:

Ուսուցիչները իրենց հերթին պետք է հնարավորինս շատ  բացատրեն, որ յուրաքանչյուր դպրոցական սովորում է ինքն իր համար, մի նոր գիտելիք ստանալու, այլ ոչ թե գնահատականի, մի թվի համար:

Աշակերտները պետք է զինվեն գիտելիք ստանալու ցանկությամբ: Իրենք, այլ ոչ թե ուսուցիչները, պետք է ամեն ինչ անեն ավելի շատ  գիտելիքով հարստանալու համար:

Եկեք սիրենք դպրոցը, եկեք զինվենք գիտելիքով: Ամեն ինչ անենք, որ մեր ուսուցիչները սիրով մատուցեն գիտելիքը: Սովորենք, որ տարիներ անց չփոշմանենք տարիները աննպատակ վատնելու համար: Սովորենք, որ ունենանք մեր երազած ապագան, այլ ոչ թե ինչպես կյանքը թելադրի:

Բոլորիս մաղթում եմ լավ ուսումնական տարի:

Հ.Գ. Չմոռանանք մյուս տարի տալ վերևում նշված հարցը:

Ես ուսումնասիրել եմ չորս լեզու՝ անգլերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, թուրքերեն, և ինձ համար կատարել եմ մի քանի բացահայտումներ, որոնցով կցանկանամ կիսվել ձեզ հետ։ Լեզուներ սովորելու գործընթացը բոլորս դպրոցից ենք հիշում՝ տառեր, քերականություն, ուղղագրություն, և այս շարքը տևում է բավականին երկար, մինչև անցնում են տարիներ, ու մեր բանավոր խոսքը մնում է միայն բազային մակարդակի վրա։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև քերականությունը մեզ չի սովորեցնում խոսել, այն միայն կարող է արդեն իսկ ձևավորված խոսքը բարելավել։ Իսկ նոր լեզու սովորելու և դրան ազատ տիրապետելու համար սկզբում պետք է․

Ես ուսումնասիրել եմ չորս լեզու՝ անգլերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, թուրքերեն, և ինձ համար կատարել եմ մի քանի բացահայտումներ, որոնցով կցանկանամ կիսվել ձեզ հետ։ Լեզուներ սովորելու գործընթացը բոլորս դպրոցից ենք հիշում՝ տառեր, քերականություն, ուղղագրություն, և այս շարքը տևում է բավականին երկար, մինչև անցնում են տարիներ, ու մեր բանավոր խոսքը մնում է միայն բազային մակարդակի վրա։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև քերականությունը մեզ չի սովորեցնում խոսել, այն միայն կարող է արդեն իսկ ձևավորված խոսքը բարելավել։ Իսկ նոր լեզու սովորելու և դրան ազատ տիրապետելու համար սկզբում պետք է․

1․ Լսել

Այո, այո։ Ես անգլերենին արդեն իսկ որոշ չափով տիրապետում էի մինչ համալսարան ընդունվելս, որովհետև 11 տարեկանից լսում էի անգլալեզու երգեր։ Ժամանակի ընթացքում այդ լեզվի արտասանությունն ինձ համար բավականին պարզ դարձավ, և չնայած՝ դեռ որոշակի բառեր կարդում եմ գերմանական արտասանությամբ, բայց բանավոր ելույթի ժամանակ խոսքս քիչ թե շատ հասկանալի է դառնում։ Իհարկե, լսելը չէ միայն, որ ձեզ կտա տեսանելի արդյունք։ Պետք է նաև․

2․ Արտասանել

Այս կետը տրամաբանորեն առաջինի շարունակությունն է, բայց իր կարևորությունն ստիպեց ինձ առանձնացնել այն։ Միայն լսելը չի կարող արդյունք տալ, որովհետև անգլերենում շատ բառեր միանման են հնչում, և դրանք հստակ տարանջատելու համար պետք է բավականին մեծ ուշադրություն։ Նույնը չեմ կարող ասել գերմաներենի մասին, որտեղ բառերի 90 տոկոսն ունեն հստակ արտասանություն, և հեշտորեն կարելի է դրանք տարբերել։ Անգլերենում, օրինակ, հետևյալ բառերը ունեն տարբեր նշանակություն և միանման արտասանություն․ read-red, bare- bear, be-bee, coarse-course։ Լսելու ընթացքում միայն տեքստի կոնտեքստից կարող եք հասկանալ թե խոսողն ինչ նկատի ունի։ Խոսակցական թյուրիմացություններից խուսափելու համար պետք է նաև արտասանել լսածը։ Վերոնշյալ անգլալեզու երգերի տեքստերը ժամանակի ընթացքում ես սկսեցի նաև կարդալ։ Մի կողմից ես լսում էի տեքստը, իսկ մյուս կողմից կարդում, ինչի շնորհիվ շատ բառեր ինձ համար հասկանալի դարձան։ Նաև կարդում էի որոշակի երգերի թարգմանություններ ռուսերենով, ինչը հավելյալ ինձ օգնում էր երկու լեզուների լեզվամտածողության զարգացման, ինչպես նաև ռուսերենի բարելավման համար։

3․ Պատմել

Այս կետը, թերևս, սկսնակ լեզվակրի համար ամենադժվար, բայց և ամենաօգտակար կետն է։ Տեքստի բովանդակությունը մայրենի լեզվով իմանալն ու օրիգինալ լեզվով պատմելը շատ օգտակար է բառապաշարի համար։ Ունենալով անգլերենի որոշակի բազային մակարդակ և գրեթե չունենալով բանավոր խոսք՝ ես սկսեցի մասնագիտական տեքստեր պատմել, որը, ինչ խոսք, չափազանց դժվար էր։ Առաջին հերթին դա թարգմանելն էր դժվար, և հետո՝ պատմելը։ Բավականին ժամանակատար և հոգնեցնող էր, բայց քանի որ արդեն արտասանության և կարդալու վրա ժամանակ չէի ծախսում, գործս մի փոքր հեշտանում էր։ Պատմելու միջոցով բառապաշարս բավականին զարգանում էր, և թարգմանություն կատարելու կամ խոսելու պահին ես կարող էի հիշել առանձին անգլերեն բառեր, որոնք սովորել էի հենց այդ տեքստերից։ Օտար լեզուն լեզվակրի մոտ կարող է զարգանալ միայն այն ժամանակ, երբ այն ակտիվ է։ Իսկ օտարալեզու տեքստեր պատմելը օգտակար է և՛ արտասանության, և՛ լսողության, և՛ իհարկե, բառապաշարի զարգացման համար։

4․ Առանձին արտահայտություններ

Եվ հասանք վերջին կետին, որը կարելի է լրացում համարել։ Այս կետը նույնպես կարևորում եմ նրանով, որ ընդհանրապես, օտար լեզվով խոսելու ժամանակ կարևոր է օգտագործել առանձին արտահայտություններ խոսքը պարզունակության մակարդակից բարձրացնելու և ավելի քաղաքակիրթ ձևով շարադրելու համար։ Այլապես նախադասությունները տախտակների նման կշարվեն և դրանց մեջ կապող ոչինչ չի լինի։ Խոսքը կդառնա անիմաստ, անկապ և չոր։ Իհարկե, խոսքը ճոռոմաբանությունների և ամպագոռգոռ ու նույնիսկ լեզվակրի համար չօգտագործելի բառերի մասին չէ, ոչ, այլ այնպիսի արտահայտությունների, որոնք խոսքը ավելի գրագետ և խոսակցական ոճից ավելի բարձր են դարձնում։ Օրինակ՝ այստեղ կարող եմ ներկայացնել գերմաներեն մի քանի այդպիսի արտահայտություններ։

Ich bin der Überzeugung, dass․․․ -Ես այն համոզման եմ, որ․․․

Mit Sicherheit kann ich behaupten, dass․․․ -Վստահությամբ կարող եմ հավաստիացնել, որ․․․

Nach meiner persönlichen Einschätzung․․․ -Ըստ իմ անձնական գնահատականի/եզրակացության․․․

Ein wichtiger/zentraler Punkt ist… -Կարևոր/կենտրոնական հանգամանք է այն, որ…

Սրանք հարմար կապող արտահայտություններ են, որոնք թույլ են տալիս ձեզ տարբեր նախադասությունների մեջ իմաստալից և տրամաբանական կապ ստեղծելու։

Այս նյութում ներկայացնում եմ իմ կուրսեցի հոգեբան-պրակտիկանտների կարծիքները պրակտիկայի, ներկայիս դպրոցների, մանկավարժական գործունեության վերաբերյալ։ Հետևելով գաղտնապահության սկզբունքին՝ չեմ նշում անուններ։

Պրակտիկանտ 1․ – Ես գնում եմ պրակտիկայի մի դպրոց, որը իր բարեկարգ տեսքով բոլորին այլ բան է ասում։ Դպրոցն ունի բավականին շատ աշակերտներ, դասարանները չեն բավականացնում դասի անցկացման համար, ու ստիպված ֆիզկուլտուրայի դահլիճում են դաս անցկացնում կամ բուժքրոջ սենյակում։ Ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչը ոտքով հարվածում է տղաներին։

Պրակտիկանտ 2․ – Մեկ այլ դպրոցում եմ։ Մաթեմատիկայի ուսուցչուհին դասարանը չի կարողանում կառավարել, տետրով հարվածում է երեխաների դեմքին։ Դասի ժամանակ աշակերտի ինքնազգացողությունը վատացել էր, բուժքույրը եկավ, միայն ճնշումը չափեց, ավել՝ ոչ մի բան։ Միայն տնօրենն էր փորձում որոշակի օգնություն ցուցաբերել։

Պրակտիկանտ 3․ -Մինչ պրակտիկայի գնալը, ունեի բազմաթիվ մտքեր և սպասումներ թե՛ դպրոցի, և թե՛ պրակտիկայի ղեկավարների հետ կապված։ Սկսեմ դպրոցից: Պատկերացրեք մի դպրոց, որտեղ տիրում են «տերթոդիկյան» մեթոդներ, որտեղ հաշված ուսուցիչների կարելի է համարել մանկավարժ։ Ինչպե՞ս կարելի է աուտիզմով երեխային հարվածել հրահանգները չկատարելու համար։ Ես հատուկ հոգեբան չեմ, բայց բավականին ինֆորմացված եմ աուտիզմ ունեցող երեխաներից։ Դպրոցը չունի հոգեբան։ Պրակտիկայի ղեկավարներին որևէ հարցով դիմելիս ստանում ենք հետևյալ պատասխանը․

-Երեխեք ջան, սա պասիվ պրակտիկա է, մենք ձեզանից ոչինչ չենք պահանջելու։

Մենք տեսնում ենք այլ խմբերի, որոնք ունեն բավականին առաջադրանքներ, իսկ մենք ինչ ուզենք, դա կարող ենք անել (անորոշություն):

Դիտում եմ իրականացրել ֆիզկուլտուրայի դասաժամին․ ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչը այնպես բղավեց ներառական կրթություն ստացող աշակերտի վրա, որ աշակերտը տևական ժամանակ վախենում էր խոսել (նշեմ, որ նման դեպքերում վախից երեխայի մոտ կարող է առաջանալ կակազություն)։ Բուֆետում հավաքվում են ուսուցիչները ու սկսում քննարկել աշակերտներին և նրանց ընտանիքները։

Պրակտիկանտ 4․ -Առաջին օրից էլ լավ ընդունելություն եղավ, ինքնահաստատվողների ու անկայունների չտեսանք։ Շատ պատրաստված են թե՛ ուսուցիչները, թե՛ տնօրենը, թե՛ պահակը, և թե՛ աշակերտները: Ուսուցումը բացառիկ կրեատիվ է, կան ուսուցիչներ, որոնք կարողանում են ներգրավել բոլորին դասապրոցեսի ընթացքում։

Պրակտիկայից ես իմ ձեռքբերումները կունենամ, իհարկե, բայց ի՞նչ է նշանակում՝ թարգմանեք այս թեստը, որպեսզի կարողանան կիրառել աշակերտների հետ, իսկ թարգմանելուց հետո էլ՝ վատ թարգմանություն էր, այն դեպքում, երբ դու նոր ես սկսում քայլեր անել, որպեսզի լեզվի իմացությանդ մակարդակը մի քիչ բարելավվի:
Սովորեցնում են, այլ ոչ թե ասում՝ մենք անցել ենք նույն ճանապարհով, դուք նույնպես պետք է անցնեք այդ նույն ճանապարհով: Ոչ, շնորհակալ եմ:

Մոտիվացիան էսպիսի դեպքերում գրեթե զրոյանում է, բայց դպրոցը, դասապրոցեսի անցկացման կարգը ուղղում են մեզ իրենց կողմ։

Այսքանը, իսկ մեզ՝ լավ, հաջող պրակտիկայի պաշտպանություն։

Երբ դասախոսները բողոքում են ուսանողների չսովորելուց, անպատասխանատու լինելուց, մոտիվացիա չունենալուց, ապա հարց՝ արդյո՞ք ուսանողները նույն պատճառաբանություններով բողոքելու տեղ չունեն։ Երբ պրակտիկանտին ասում են՝ մենք ձեզանից բան չենք պահանջելու, դա ի՞նչ է, եթե ոչ մոտիվացիայի ոչնչացում։ Կամ երբ ասում են՝ մի մտածեք ձեր գնահատականի մասին։ Ինչո՞ւ եք մտածում, որ ուսանողի մոտիվացիան միայն գնահատականն է, բա գիտելի՞քը։ Չէ՞ որ մենք գումար ենք վճարում։ Ես, իհարկե, ուսանողների մի հատվածի մասին եմ խոսում, որովհետև կան շատ ուսանողներ, որոնց նման վիճակը «ձեռք է տալիս»։

Ողջույն բոլորին։ Վաղուց է,  ինչ նյութ չեմ գրում։ Այնպիսի տպավորություն է, որ երկու տարի է` նյութ չեմ գրել, մինչդեռ ընդամենը երեք ամիս է անցել։

Հիմա երևի հարց առաջացավ, թե ինչու չեմ գրում։ Կպատասխանեմ մի  բառով՝ քննություններ։ Այս բառը երևի բավական է ամեն ինչ հասկանալու համար։

12-րդ դասարանի աշակերտների մեծ մասը, ինչպես ասում են,  «քիթ սրբելու ժամանակ չունի»։

Մենք՝ աշակերտներս, ամեն օր «գլուխ ենք ջարդում» շտեմարանային տարբեր վարժությունների ճիշտ պատասխանները գտնելու համար, պարապում ենք, հոգնում, բարկանում, նույնիսկ ատում բոլոր գրքերն ու հատկապես շտեմարանները։

Իսկ ի՞նչ են տալիս մեզ այս շտեմարանները։ Չէ՛, չեմ պատրաստվում ասել, որ ոչինչ չեն տալիս, որովհետև իսկապես  սովորել ցանկացողները որոշակի գիտելիքներ ստանում են,  իսկ չսովորողները բնականաբար «անգիր են անում»։  Չնայած որոշակի գիտելիքներ ստանալուն՝ շտեմարանները անգամ «ռոբոտացնում» են խելացի աշակերտներին։

Շտեմարանների շնորհիվ այսօր համալսարան ընդունվելը խաղ ու պար է դարձել շատերի համար։ Հա՛, ի՞նչ խնդիր կա, 20 միավորից  8-ը կստանան ու մի կերպ կընդունվեն համալսարան։ Մի կերպ կսովորեն, անընդհատ «լիկվիդ» կմնան,  մի կերպ կավարտեն  ու հետո էլ կբողոքեն, թե  աշխատանք չկա։

Երկար ժամանակ է, ինչ ընդունելության քննությունները անցկացվում են շտեմարանային հարցերով, որը մեծ թվով աշակերտների հնարավորություն է տալիս ընդունվել համալսարան և սովորել։ Հենց այս շտեմարանային հարցերը ծուլացրել, բթացրել են աշակերտներին, և հենց սա է պատճառը, որ այդքան բուհ ավարտողներից շատերը աշխատանք չունեն։ Մարդիկ անընդհատ բողոքում են, որ աշխատանք չկա և այլ և այլն, բայց հավատացեք, որ խելացի ու կայացած մարդը միշտ էլ աշխատանք կգտնի, որովհետև մեր երկրում խելացի ու զարգացած կադրերի մեծ պահանջարկ կա։ Իսկ խելացի ու զարգացած կադրեր ունենալու համար առաջին  հերթին պետք է փոփոխություններ սկսել հենց դպրոցում ու ամբողջ կրթական համակարգում։ Ես կասեի՝ ամբողջ կրթական համակարգը պետք է արմատախիլ անել  և նորը «տնկել»։ Դպրոցը պետք է լինի այն տեղը, ուր աշակերտները կստանան բավարար գիտելիքներ ու չեն հաճախի հավելյալ պարապմունքների, իսկ համալսարանը չպետք է լինի  մի տեղ, որտեղ բոլորը հեշտությամբ կարող են ընդունվել, կապ չունի` խելացի են, թե ոչ։ Համալսարան ընդունվելը պետք է բարդ լինի, որպեսզի յուրաքանչյուր աշակերտ աշխատի իր վրա և իրոք սովորի, միայն այս դեպքում, որոշակի փոփոխություններ  կունենանք կրթական համակարգում։

Վստահ եմ, որ մեզնից շատերը մեծ ցանկություն ունեն, որ կրթական համակարգը փոխվի, և  մենք որակյալ կրթություն ստանանք, բայց պետք է նաև գիտակցել, որ այդ ամենը երկար տարիներ է պահանջում։ Ուղղակի  յուրաքանչյուրս պետք է համբերատար լինենք ու մեր հերթին պայքարենք, որ մենք ու մեր երեխաները լավ կրթություն ստանան…

Իսկ հիմա, ուզած-չուզած պետք է գնամ. շտեմարանները ինձ են սպասում։

Ուսանողական կյանքիս մասին, ընթերցողս, շա՜տ բաներ գիտես։ Սիրուն ու չկրկնվող քաղաքների գեղեկությունն ես տեսել ինձ հետ, ինքնաբերաբար դուրս թռչող ժպիտս ես կիսել, համեղ ուտելիքների բույրից ես արբել ինձ հետ, հնդկացի ու գերմանացի ընկերներիս հետ ես ընկերացել, մայրամուտների մանուշակագույնով ես հիացել ու թախծել մի քիչ։ Այսօր ուզում եմ քեզ պատմել ամենակարևորի մասին։ Ուզում եմ, որ իմանաս իմ ու շատ-շատերի կյանքը փոխած ու փոխող UWC-ի մասին։

UWC-ն (Աշխարհի միացյալ քոլեջներ) ծրագիր է, որի շրջանակներում բազմաթիվ երկներից աշակերտները հնարավորություն են ստանում երկու տարի ուսանելու աշխարհի 17 միացյալ քոլեջներից մեկում՝ դառնալով մշակութային փոխանակման, անկրկնելի փորձառության, որակյալ կրթության ու changemaker լինելու պատվավոր կրողը։ UWC-ն  մարդկային մեծ արժեքների ու փոխադարձ հարգանքի ծրագիր է, աշխարհի, մյուսների ու ինքդ քո հանդեպ ունեցած սիրո, խաղաղության, բարության ու հոգատարության ծրագիր։ Աշխարհի 17 UWC քոլեջներից մեկի մասին լսած կլինես, բարեկամս։ Դրանցից մեկը մեր Դիլիջանում է։ Ու հպարտանալու մեծ առիթ պիտի ունենանք հայերովս, որ մեր երկրում նման հաստատություն է գործում, որ դեռ էն ժամանակվանից, երբ մարդիկ արտագաղթում էին մեր երկրից՝ սովորելու ու աշխատանք գտնելու, աշխարհի տարբեր ծայրերից մեր Հայաստան էին գալիս իմ ու քո տարիքի հարյուրավոր ուսանողներ՝ UWC Դիլիջանի քոլեջում կրթություն ստանալու։ Քոլեջներից մեկն էլ կա, որի մասին պիտի որ իմանաս, հավատարիմ բարեկամ իմ։ Քեզ շատ եմ պատմել UWC Ադրիատիկի մասին, էդ էլ էն քոլեջն է, որտեղ ես եմ սովորում։ Իմ քոլեջը՝ ծովի ու երանության ափին, երազանքի ու իրականության հատման կետում՝ Իտալիայում։ UWC քոլեջները յուրահատուկ են նրանով, որ անկախ նրանց աշխարհագրական դիրքից՝ ուսանողներին հավասար հնարավորություններով են օժտում։ Ես ու Հայաստանում, Գերմանիայում, Չինաստանում ու Հնդկաստանում սովորող իմ տարեկիցները բոլորս IB (միջազգային բակալավրիատի) ուսումնական ծրագրով ենք սովորում՝ մարտահրավեր նետող, բայց, ինչ խոսք, որակյալ և ուժեղ։ Բայց IB-ն UWC-ի մի մասն է միայն։ Մենք աշխարհը փոխելու մեծ հեռանկարով ենք ապրում, որովհետև ինքնաբացահայտվելու ու մեր ձայնը լսելի դարձնելու հնարավորություն ունենք, որովհետև աշխարհի մյուս ծայրերում ապրող մեր հասակակիցներին (ու ոչ միայն) մեր մշակույթը ներկայացնելու ու իրենց մշակույթը ճանաչելու մե՜ծ հնարավորությունը ունենք։ Օրինակ՝ մեր քոլեջում մշակութային շաբաթներ են կազմակերպվում ամեն կիսամյակ։ Այս կիսամյակ Ասիական մշակույթի շաբաթն էր։ Հա, ի դեպ, կյանքում առաջին անգամ փորձեցի հնդկական ու K-pop պարել. ասում են՝ վատ չստացվեց: Հաջորդ կիսամյակ Արևելյան Եվրոպայի երկրների ներկայացուցիչները ելույթ կունենան, անցյալ կիսամյակ էլ մեզ իրենց երկրում հյուրընկալ ընդունող իտալացիներն էին իտալական շաբաթ նախաձեռնել։ Ամեն առավոտ դասի գնալուց ու դասերից հետո դասապատրաստմամբ զբաղվելուց բացի, բարեկամս, մենք սպորտի ենք հաճախում, կամ գնում ենք մոտակա քաղաքներ ու գյուղեր՝ համայնքին որևէ սոցիալական ծառայություն մատուցելու։ Օրինակ՝ ես ու իմ ընկերները ամեն հինգշաբթի գնում ենք մոտակա ավան՝ Մոնֆալկոնե՝ տարբեր տարիքի իտալացիներին անգլերեն ուսուցանելու։ Ամեն չորեքշաբթի և ուրբաթ ես լողի եմ գնում։ Երբ քոլեջ եկա, լողալ չգիտեի։ Մի տեսակ ափսոսում էի․ ծովի ափին էի ապրելու ու լողալ չգիտեի։ Դժվար էլ սովորեի, շատ բարդ էր թվում։ Այ, դա է UWC-ն․ այն, որ ես հիմա լողում եմ ազատ ու շա՜տ հավեսով, էնպես, ոնց ամիսներ առաջ պատկերացնել անգամ չէի կարող։ Ու համ էլ իմ լողի մարզիչը իմ՝ իտալերենի հմտությունները բարելավելու առաջին ու ամենասիրելի օգնականն է։ Էնքան շատ ենք զրուցում։ Դժվար կլինի բացատրել՝ ոնց եմ ամեն անգամ ոգևորվում մի նոր երկխոսություն վարելուց ու վերջում Tu sei brava ստանալուց հետո։ Երեքշաբթի իմ երգելու օրն է։ Իմ վոկալի ուսուցիչը ամենալավն է։ Քոլեջի համերգներին ելույթ ունենալն էլ մի ուրիշ հաճելի զգացողություն է։ Բացի էն ընկերներից, որոնք ժամանակի ընթացքում դառնում են մեր մտերիմները քոլեջում, մենք նաև մեր դասղեկական փոքրիկ խմբեր ունենք։ Իմ դասղեկը լեզվաբան է։ Բազմաթիվ լեզուներով է խոսում ու հայերեն էլ հասկանում է։ Ամեն ամիս հավաքվում ենք ու ջերմ զրույցներով համեմում մեր իսկ ձեռքով պատրաստած ազգային ուտելիքներով լիքը սեղանը։

Թե ինչքան բարդ է սովորելն էստեղ, բարեկամս, չեմ ասի։ Գիտե՞ս, մարտահրավերները նրա համար են, որ ընդունենք, դժվարություններն էլ՝ հաղթահարենք։ Ամեն ինչի մեջ որ մի պայծառ գույն ու լավատեսության մի նշույլ տեսնենք, որ ժպտալու առիթ տեսնենք, կսիրենք ամեն ինչը։

Ու հա, հարազատս, գիշերներ կլինեն՝ գիշերալամպի լույսից հոգնած աչքերս կտրորեմ ու կհոգնեմ հորանջել անգամ, օրեր կլինեն՝ զարթուցիչս չի զանգի, ու ես կարթնանամ ինտուիցիայովս (որը, ի դեպ, մինչև էսօր ինձ երբևէ հուսախաբ չի արել): Երգեր կլինեն՝ չեմ հասցնի լսել, որովհետև պիտի էկոլոգիայիս թեստին պատրաստվեմ կամ փիլիսոփայության վերլուծությունս ավարտին հասցնեմ։ Օրեր էլ կլինեն՝ կուզենամ մի թույլ սուրճ խմել, որ արթուն մնամ, բայց ձեռքս ինքնաբերաբար կբռնի թեյնիկն ու իր կամքից անկախ թեյ կպատրաստի՝ հոգու խորքում իմանալով, որ սուրճն իմը չէ, ես թեյահոլիկ եմ։ Օրեր էլ կլինեն՝ մամային կգրեմ, որ լավ եմ, հաց եմ կերել ու դասերը լավ են, բայց չեմ հասցնի զանգել։ Կպատահի, որ մտերիմ ընկերներիս քննությունների օրերը առաջվա պես անգիր չեմ հիշի ու անգամ կմոռանամ հարցնել։ Կլինեն, բարեկամս, կլինեն․․․ Բայց ես կսիրեմ ու կգնահատեմ էդ օրերը էն նույն անկեղծ ու նվիրական սիրով, որով սիրում եմ մանուշակագույն մայրամուտն ու իմ ու քո զրույցները․․․ Այն զրույցները, որոնցում ես խոսում եմ, պատմում, իսկ դու պատասխանում ես ինձ երբեմնի լավագույն ձևով՝ հյուրընկալ լռությամբ․․․

Բարդի կամ հեշտի գիտակցելը չի, որ քեզ պիտի UWC-ի մասին պատկերացում տա: Պիտի պատկերացնես, որ այն օրվանից, երբ դու դառնում ես էս կենսական շարժման մի մասնիկը, էդ թեթև մարմնիդ ու պուճուրիկ ուսերիդ վրա աշխարհը փոխելու ու ավելի լավը դարձնելու ծանր ու մեծ պատասխանատվությունն ես վերցնում․․․

Ես սիրում եմ էս պատասխանատվությունը, էն էլ ինչքան շա՜տ․․․ Մինչև լուսին ու․․․ Անվերադարձ․․․ (To the moon and never back)…

Հա, ու անցյալ տարի այս օրն էր, երբ UWC ընտրության վերջին փուլին էինք մասնակցում՝ ապագայի հանդեպ մե՜ծ հույսով լցված․․․ Շնորհավոր էս օրը՝ կյանքիս ամենագունավորներից ու ամենահիշարժաններից մեկը․․․

Մեդիան ամենահետաքրքիր հարթակն է, որտեղ պետք է ցանկացած անձ կարողանա կառավարել գիտելիքները, օգտագործել այն և փորձել հաղթահարել միևնույն ժամանակ հեշտ թվացող, մեդիադաշտի խրթին «ճանապարհները»:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավորությամբ աշխարհի տարբեր երկրներում ամեն տարի նշվում է Մեդիագրագիտության շաբաթ` կրթական տարբեր ծրագրերով ու միջոցառումներով։ Այս տարի Հայաստանն անմասն չմնաց։ ՀՀ Կրթության և գիտության նախարարությունը և Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնը նոյեմբերի 5-9-ը հայտարարել էին Մեդիագրագիտության շաբաթ Հայաստանի բոլոր դպրոցներում:

Վանաձորի պետական համալսարանին կից հենակետային վարժարանում նույնպես մեդիաշաբաթ էր:

Ամենագլխավորը՝ քննարկում-դասընթացն էր, որի դասընթացավարը տողերիս հեղինակն էր: Դասընթաց-քննարկման ժամանակ 10, 11 և 12-րդ դասարանի  աշակերտները, ովքեր հետաքրքրված են մեդիայով  կամ ապագայում իրենց աշխատանքն են ծավալելու մեդիա ոլորտում, ծանոթացան մեդիայի կենսագրությանը, որը ինչպես և մարդը, գալիս է անտիկ ժամանակներից։

Իմ կարծիքով, ամենամեծ հարցը, որ տրվում էր կենսագրության մեջ, դա հայերի պատմության հետ նույնականացվող հարցն էր. որտեղից է գալիս մեդիան և ուր է գնում։ Մեդիայի ճանապարհն անհասկանալիորեն գնում է այնտեղ, որտեղ մեզնից շատերը չեն էլ լինելու։ Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների հետ համընթաց զարգանում և վերելք է ապրում նաև մեդիան։ Սակայն ինչպես ամենուր, մեդիայում ևս առավելությունների կողքին կան նաև թերություններ։

Մեդիագրագիտության շաբաթվա հիմնական նպատակը թերություններին ծանոթանալն էր, դրանք կանխելը և մի շարք կարևոր գործոններ, որոնք պետք են ցանկացածիս։ Դասընթացի ժամանակ փոքրիկ թեստերի միջոցով փորձում էինք ավելի ամրապնդել ստացած տեսական նյութը, և ինչու չէ, նաև դրանք ապագայում օգտագործել գործնականում։ Հարց ու պատասխանի շնորհիվ պարզ էր դառնում, թե նոր` 21-րդ դարի սերունդը, այդքան ծանոթ լինելով նոր տեխնոլոգիաներին, սոցցանցերին, և ընկղմված լինելով դրանց մեջ, որքանով է տիրապետում անվտանգության կանոններին, որքանով է տեղեկացված  լուրերի կամ կայքերի կեղծ կամ իրական լինելուն, ինչպես է տարբերում դրանք, և իհարկե ամենակարևորը, թե ինչպես են վերլուծում  լուրերը։ Դասընթացի ժամանակ վերլուծություններ արեցինք, քննարկեցինք մի քանի նյութեր։

Դասընթացի երկրորդ մասն ավելի հետաքրքրեց աշակերտներին, քանի որ այն վերաբերվում էր սոցիալական մեդիային։ Խոսեցինք դրա վտանգների մասին, և իհարկե, ինչպես զերծ մնալ դրանցից։ Կարևորն այն է, որ երիտասարդները կարողանան զերծ մնալ  պրովոկացիոն և մանիպուլյացիոն լուրերից, տարածեն միայն ճիշտ և գրագետ լուրեր և նյութեր։

Իրազեկված լինելը շատ կարևոր է, քանզի  այդպես մենք մեզ որոշ չափով պաշտպանված ենք զգում։ Կարևորը գիտելիքն է, որ ստացան աշակերտները, և իհարկե, իրազեկված լինելով, կփորձեն խուսափել կեղծ կայքերի, լուրերի և ինտերնետային վարակներից: