Սովորական, դպրոցական օր էր՝ ինչքան հիշում եմ մարտի 19-ը, արթնացա զարթուցիչի անբարեհաճ ձայնից, աչքերս մի լավ տրորելուց հետո նայեցի ժամացույցին, հետո պահարանիս, ժամերով մտորելուց հետո հագա առաջինը աչքիս ընկած հագուստն ու շտապեցի խոհանոց՝ նախաճաշելու: Դե, նախաճաշ ասվածը սովորաբար թեյն է՝ հաց ու պանրով, կամ ձվածեղը, որը սովորաբար սիրում եմ ուտել 10 գդալ շաքարով շաղախված: Այս անգամ հերթը թեյինն էր, արագ-արագ թեյեցի այն հույսով, որ եթե արագ խմեմ, քունս շուտ կփախնի ու կկարողանամ սթափ գնալ դպրոց, չնայած առանց թեյի ազդեցության էլ, դպրոց տանող միակ ճանապարհին բնակություն հաստատած հնդիկ ուսանողների ձայները չեն թողնի, որ անսթափ լքեմ այդ փողոցը (տնաշեններն այնքան արագ ու այնքան բարձր են խոսում): Մի կերպ ինձ զսպեցի, որ աչքերս չփակեմ, կապեցի կոշիկներիս շուղակապերը, պայուսակս գցեցի ուսերս ու դուրս եկա տնից: Սակայն հույսերս չարդարացան. թեյը չօգնեց, իսկ ուսանողները, չգիտես ինչու, մոռացել էին ինձ ուշքի բերելու իրենց պարտականության մասին ու քնել: Փողոցը լի էր երեխաների իրար խառնված ամբոխով: «Ահա, հեսա ոնց էլ չլինի կհանդիպեմ ընկերներիցս մեկին, կցրվեմ ու կմոռանամ քնի մասին», մտածեցի ես՝ չորս կողմս զննող հայացք նետելով: Բայց չէ, է՜, ախր տաքուկ-փափուկ մահճակալս ինձ է սպասում, ինչպե՞ս թողնեմ նրան մենակ՝ սենյակիս խառնաշփոթի մեջ, ու գնամ դպրոց՝ անցկացնելու հերթական ձանձրալի օրը: Վե՛րջ, հետ եմ դառնում:

Վերադարձա տուն, հանեցի կոշիկներս, մի կողմ նետեցի պայուսակս ու սլացա դեպի սենյակս, որ մայրս չնկատի, բայց դե ո՞նց չէր նկատի… Զարմացած եկավ հետևիցս, հետո զարմանքին փոխարինեց բարկությունը, բայց տեսնելով, որ մուշ-մուշ քնած եմ, որոշեց չարթնացնել: Դուռը փակեց, որ տատիկի «Իչան» ու «Վիրը» չխանգարեն ինձ ու զգույշ հեռացավ: Երևի 7-րդ երազն էի տեսնում, երբ հեռախոսս ծնգաց: Անակնկալի եկած, կամ ավելի շուտ վեր թռնելով բացեցի աչքերս, քթիս տակ փնթփնթացի, մի կերպ ինձ ստիպելով հավաքեցի հեռախոսիս մի քանի մետրանոց գաղտնաբառը, բնականաբար մի քանի անգամ սխալվելով, դա միշտ ինձ նյարդայնացնում է: Ընկերներիցս մեկն էր գրել: Նրա, ինչպես նաև մյուս ֆեյսբուքյան ընկերներիս հետ ծանոթացել եմ Հարրի Փոթթերի աշխարհի շնորհիվ: Մի խումբ փոթթերհեդներ են, ովքեր արդեն մի տարի է, ընտանիք են կազմում, և ի դեպ, ես նույնպես նրանցից մեկն եմ.

-Էս ի՞նչ ա:

-Ըըը՜, շարադրություն:

-Ինչի՞ համար ես գրել:

-Դասատուս էր հանձնարարել:

-17.am-ի մասին գիտե՞ս:

-Դե լսել եմ:

-Որեմն «Ով եմ ես» թեմայով շարադրություն կգրես ու նկարի հետ կուղարկես:

Տեսել էր ֆեյսբուքյան էջումս տեղադրված շարադրությունը, հավանել ու մտածել, որ ես նույնպես պետք է շարադրություններս ուղարկեմ 17.am-ին:

Սկզբից կարևորություն չտվեցի, դա միայն խոսակցություն էր, որը ուղղակի «հարամ էր արել» քունս, հետո սկսեցի մտածել այդ հարցի վերաբերյալ: Ինչո՞ւ չլցնեմ ձանձրալի օրս կյանքով, արկածներով, չէ՞ որ դա կարող էր հենց այն լինել, ինչին այդքան ժամանակ սպասում էի՝ փոփոխության, ու որոշեցի գրել այդ շարադրությունը:

Ոգևորված, սենյակիս քաոսի միջից գտա թուղթ ու գրիչ ու սկսեցի գրել: Բայց մի րոպե, ո՞վ եմ ես, ի՞նչ գրեմ, գրողը տանի: Երևի այդ հարցն ինձ երբեք չէի տվել, դե անհրաժեշտություն էլ չէր եղել դրա մասին մտածելու ու ընդհանրապես, մինչ վերջերս ես շատ քիչ էի մտածում ու չէի էլ նկատում շուրջս տիրող քաոսին միախառնված բնության բազմաթիվ հրաշքերի գոյությունը, հետևաբար իմ մասին գրելը շատ ավելի խրթին էր, քան ես պատկերացնում էի:

Ես աղջիկ եմ, ով երազում է, հավատում հրաշքների, ամենուր փնտրում է արկածեր, 15 տարեկան մագլ (այդպես են դիմում մարդկանց Հարրի Փոթթերի աշխարհում), ով հույսը չի կտրում ու սպասում է Հոգվարթսի իր նամակին: Ունեմ աչքի չընկնող արտաքին, մեծ, շագանակագույն աչքեր, որոնք ամեն ինչի մեջ մի մեծ դույլ յուրահատկություն են տեսնում: Սիրում եմ նվագել դաշնամուր ու երգել, չնայած երգելուցս «ագռավները հավաքվում են շուրջս»: Ունեմ բազմաթիվ վախեր, բայց և այնպես էքստրիմի սիրահար եմ: Ատում եմ ձմեռը, քանի որ շատ շուտ եմ սառում և չեմ կարողանում նորմալ ձնագնդի խաղալ: Գարունն ատում եմ նրա համար, որ անձրևների պատճառով միշտ կոշիկներս ցեխոտվում են, թեև խենթանում եմ անձրևի համար:

Ամռանը մեր քաղաքում անտանելի շոգ է լինում, կամ նրա համար, որ ծիտիկները ափալ-թափալ կեղտոտում են մարդկանց, իսկ աշնանն արդեն պաղպաղակ չեմ կարող ուտել, և երկարատև հանգստից հետո էլի պետք է դպրոց հաճախեմ: Սպասում եմ իմ 5-րդ եղանակին:

Սիրում եմ ֆանտաստիկ ժանրի ֆիլմերն ու գրքերը: Ըստ ընկերներիս, ես բացի լավ շարադրություններ գրելուց, ոչինչ չեմ կարողանում անել: Չնայած մյուս կողմից էլ ասում են, որ եթե հաղթահարեմ ծուլությունս, ամեն ինչի էլ կհասնեմ: Հա՜, մոռացա մի բան ասել. խենթանում եմ բենզինի, նոր գրքերի ու ներկի բուրմունքի համար: Դե լավ, արդեն ինչ-որ երկար խոսեցի: Ես ուղղակի խենթ եմ, ով փնտրում է արկածներ այնտեղ, որտեղ ըստ մարդկության՝ դրանք լինել չեն կարող:

Կյանքը լի է անակնկալներով։ Մեկ ամիս առաջ  աշխարհի ամենաաշխույժ  պատանիներից մեկն էի և գիտեի, թե լիովին առողջ եմ։ Բայց այդ երանելի պահերը միայն թվացյալ էին։

Պատահաբար սկսվեցին սուր ցավեր՝ ծակոցներ, ինձ տեղափոխեցին հիվանդանոց։ Միանգամից մի  քանի բժիշկ  հրավիրվեց  ընդունարանին կից  սենյակ։ Ամեն մասնագետ  իր եզրակացությունն էր  տալիս։ Սկզբից խոսեց վիրաբույժը.
-Աղջկա կույրաղիքն է  շտապ վիրահատության պատրաստեք:
Հետո խոսեց քիթ-կոկորդի մասնագետը.
-Վիրահատությունից հետո անպայման ռենտգեն հետազոտություն է պետք։
Ես շփոթված էի և վախեցած, չգիտեի՝ ինչ է ինձ սպասվում…
Ահա եկավ վիրահատության ժամանակը։  Բուժքույրն ինձ վիրահատարան ուղեկցեց, ես իմ  ոտքով գնացի։ Շատ վախեցած էի, սակայն  պատկերացում չունեի, թե այդքան  բարի  մթնոլորտ կտիրեր։ Բոլոր բժիշկները սիրալիր էին, քաջալերում էին ինձ։

Երբ արթնացա, արդեն  հիվանդասենյակում էի։ Ճիշտ է, ցավեր ունեի, բայց  ուրախ էի, որ ողջ եմ։ Անցավ մի քանի ժամ: Արդեն պետք է տանեին  ռենտգեն հետազոտության։
Հետազոտությունը տևեց վայրկյաններ։ Գլխացավերիս  պատճառը հայմորիտյան խոռոչների բորբոքումն էր: Չդիմացա մինչև բժշկին հանդիպելն ու նրա բացատրությունը լսելը, դիմեցի համացանցի օգնությանը։ Կարդացի, որ բուժելի հիվանդություն է և բուժվում է դեղերի միջոցով։
Մի պահ հոգոց հանեցի և ասացի՝ ինչ լավ է, ես անպայման կբուժվեմ։ Երբ արդեն բժիշկն իր նշանակումները արեց,  վերադարձա հիվանդասենյակ:

Հիմա դեռ հիվանդանոցում եմ, բուժումները դեռ չեն ավարտվել:

Ես այս ընթացքում շատ բան հասկացա:  Երբ հասկանում ես, թե ինչքան փխրուն է կյանքը, ինչքան հեշտ կարող ես կորցնել առողջությունդ, սկսում ես ավելի շատ գնահատել կյանքիդ ամեն վայրկյանը։

Շնորհակալություն աշխարհի բոլոր բժիշկներին։

Ես այսօր անցել եմ Ն.Զ.Պ. առարկայի դաշտային պարապմունք:

Ոչինչ չասող նախադասություն, չէ՞: Դա նշանակում է, որ ես գնացել եմ կրակադաշտ ու կրակել եմ իսկական, իրական զենքից: Էլի համարյա ոչինչ չասող նախադասություն: Ախր, պատկերացնո՞ւմ եք իրական զենք, որը հնարավոր է, որ բռնում ես առաջին ու վերջին անգամ, իրական կրակադաշտ, որտեղ հնարավոր է, որ գտնվում ես առաջին ու վերջին անգամ:

Երևի չկարողանամ նկարագրել՝ ինչ էր կատարվում հետս, երբ էնտեղ էի, երբ մի քանի մետրից լսում էի կրակոցների ձայներ, երբ ձեռքումս բռնել էի պահեստատուփը, երբ ականջներս սկսեցին խլանալ առաջին կրակոցից հետո, երբ մտածում ես, որ քեզ շրջապատող երիտասարդների ու հենց քո ձեռքում է հայրենիքի ապագան, ու դու ուղղակի իրավունք չունես սխալվելու:

Շատերից եմ լսում՝ աղջիկներ են, թող չկրակեն, կարող է՝ վախենան: Էստեղ ուղղակի մի բան կասեմ, մեր էպոսից՝ առյուծը առյուծ է, լինի՝ էգ, թե որձ:

Ուղղակի այս ամենն ասելուց հետո, մի բան եմ ուզում: Եթե պիտի կրակեն, թող որ Հայաստանում մարդիկ կրակեն ամենաշատը խաղահրապարակների հրաձգարաններում՝ փափուկ արջուկ նվաճելու համար:

1941թվական, Հայրենական մեծ պատերազմ: Ինչպես գիտեք, մեծ թվով հայեր են մասնակցել պատերազմին: Միշա Գաբրիելյանը նրանցից մեկն է եղել: Միշա պապը պապիս եղբայրն է: 1942թ-ին մեկնել է ռազմադաշտ և չի  վերադարձել: Որոշ ժամանակ առաջ փորձեցի տեղեկություն փնտրել նրա մասին: Շատ փնտրտուքներից հետո գտա նրա ուղարկած նամակներից: Շատ մեծ դժվարությամբ ընթերցեցի նամակները: Դե, արդեն 74 տարի է անցել: Տառերը համարյա ջնջված էին, բայց մի քանի նամակ կարողացա կարդալ: Հիմնականում պատմում է իր առօրյայի մասին, թե ինչ են անում, որտեղ են գտնվում, բարևներ է ուղարկում քույրերին և եղբայրներին, ու ամեն անգամ նամակի վերջում կրկնում նույն նախադասությունը. «Ես հետ եմ գալու, սպասեք ինձ»: Այդպես և ամեն ամիսը մեկ անգամ կամ ավելի ուշ ուղարկել է նամակներ:

Վերջին նամակը, որ ուղարկվել է 1944 թվականին, նորից նույն բովանդակությամբ ու էլի վերջում նույն նախադասությունը. «Ես հետ եմ գալու, սպասեք ինձ»: Այդ վերջին նամակից հետո ոչ պապիս, ոչ մնացած բարեկամներիս նամակ չի ուղարկել: Պատերազմը ավարտվում է, բայց էլի ոչ մի լուր: Անցնում են օրեր, տարիներ, ամեն օրվա հետ հույսը մարում է: Ծնողներիս պատմելով պապիս մայրը միշտ սպասել է իր որդուն: Մինչև վերջին օրը այդ վերջին նամակը ձեռքին սպասելով, որ որդին հետ կվերադառնա:

Եվս մեկ ուսումնական տարի մոտենում է իր ավարտին, իր հետ տանելով բազմաթիվ ուրախ ու տխուր պահեր, լավ ու վատ հիշողություններ: Վերջին զանգի պատրաստությունները արդեն սկսվել են: Շրջանավարտների մեծ մասն էլ պատրաստվում է միասնական քննություններին: Հաջողությու~ն բոլորիդ:

Երբեմն այնքա~ն եմ ուրախանում, երբ հիշում եմ, որ շրջանավարտ չեմ, քննություններ չկան, բայց շտեմարանները, քննությունները և Վերջին զանգի պատրաստությունները մի օր ինձ էլ կհետապնդեն: Այնքա~ն եմ տխրում, երբ հիշում եմ, որ դպրոցը իմ սիրելի դասարանի հետ չեմ ավարտելու, քանի որ պետք է գնամ ԱՄՆ սովորելու: Ամեն անգամ աչքիս առջև են հայտնվում այն 11 երկար և միաժամանակ կարճ տարիները, որոնք անցկացրել եմ դպրոցում, դասարանիս և սիրելի ուսուցիչներիս հետ:

Գիտեք, մենք դասարանով սիրում ենք նստել և երկար զրուցել, խոսել մեր երազանքների, ապագայի պլանների մասին, իրար խորհուրդ ենք տալիս և խորհուրդ հարցնում: 11 տարի մեր բոլոր երազանքները, հույսերը և ապրումները իրար հետ ենք կիսել: Որքա~ն կկարոտեմ մեր փոքրիկ 7 հոգանոց դասարանը: Կկարոտեմ ձմռանը վառարանի շուրջ հավաքվելը, տղաների կռիվները, թե ով պետք է գնա փայտ բերելու, իրարից նեղանալը և երկու րոպե հետո նորից հաշտվելը: Կկարոտեմ տղաների կատակները, որոնցից շատերը բարկացնում էին ինձ, կկարոտեմ ուսուցիչներիս, դպրոցի բոլոր աշակերտներին, որոնցից յուրաքանչյուրի դեմքը պարզ գծագրված է հիշողությանս մեջ, և վերջապես կկարոտեմ իմ ցուրտ, բայց ջերմ դպրոցը, որը իր հին պատերի մեջ ինձ կոփել է, դարձրել հասուն և ուժեղ աշակերտ, կյանքի բոլոր դժվարություններին դիմակայելու պատրաստ: Երևի անվերջանալի մի նյութ կստացվի, եթե գրեմ բոլոր այն բաների մասին, որոնց կկարոտեմ:

Բայց ես վստահ եմ, որ եթե անգամ դասարանիս հետ չավարտեմ դպրոցը, միևնույն է, մեր ընկերությունը, մեր իրար հետ կիսած վառ հիշողությունները երբեք չեն մոռացվի: Ընկերներիցս յուրաքանչյուրը իր երազանքներն ու նպատակներն ունի, ու ես վստահ եմ, որ նրանք կիրագործեն դրանք:

Համոզված եմ, Անին լավ մանկավարժ կդառնա, Նաիրան` նկարչուհի, Դավիթը` ծրագրավորող, Գոռը` իրավաբան, մյուս Դավիթը` պատմաբան, իսկ մյուս Գոռը` մեխանիկ: Այո’, ճիշտ հասկացաք, մենք դասարանում չորս տղա ունենք` երկու Գոռ և երկու Դավիթ, սա էլ մեր դասարանի յուրահատկություններից մեկն է:

Կարծես երազ լինի, դեռ երեկ էի առաջին դասարան, իսկ այսօր կարծես ես էլ արդեն շրջանավարտ լինեմ: Վերջին զանգի օրը ես էլ շրջանավարտների հետ հրաժեշտ կտամ դպրոցիս ու իմ դպրոցի կերտած հիմքով կշարունակեմ կառուցել ապագաս` իրականացնելով բոլոր երազանքներս: Այնքա~ն երախտապարտ եմ դպրոցիս, բոլոր ուսուցիչներիս, ինձ այսպիսին դաստիարակելու, այսպիսի լավ որակներ իմ մեջ սերմանելու համար: Ուղղակի ուզում եմ ասել.

-Շնորհակա~լ եմ, կկարոտեմ բոլորիդ: