sona zaqaryan

Լռություն և աղմուկ

Ձմռան ցրտաշունչ, բայց և ուրախ ու հաճելի օրերից մեկն է: Գյուղը խրոխտ ու հպարտ կանգնած է ձմռան ցուրտ սառնամանիքի դեմ: Ձյան փաթիլները դանդաղ իջնում են ցած: Գյուղը կարծես տխուր է, բայց ժամանակ առ ժամանակ դեմքին ժպիտ է հայտնվում, երբ տեսնում է երեխաներին, ովքեր դրսում սահում են, ձնագնդիկ խաղում և աղմկում:

-Երեխեք, եկեք սահնակով սահենք,- ասաց նրանցից մեկը:
-Հա սահենք, հետո բոլորով ձնագնդիկ խաղանք:
-Սպասեք, Սոնային էլ կանչենք:
-Սոնա~, Սոնա~:
-Հա, երեխեք:
-Չե՞ս գալիս խաղանք:
Մաման տանը չի, որ հարցնեմ, տատիկն էլ ասում ա` ցուրտ ա, կմրսես:                                                    Տասնամյա փոքրիկ Սոնան պատուհանից նայում էր ընկերներին: Ինչպիսի հրճվանքով և ուրախությամբ էին նրանք խաղում: Ինչքա~ն կցանկանար ինքն էլ խաղալ:                                                               

-Տեսնես` մաման ե՞րբ կգա,- մտածում էր նա, երբ հանկարծ տեսավ, որ մայրիկը աստիճաններով բարձրանում է: Նա ուղղակի սլացավ մայրիկի մոտ ու շնչակտուր ասաց.
–Մա~մ, մա~մ, կթողնե՞ս գնամ երեխեքի հետ խաղամ, խնդրո~ւմ եմ:
-Հա’, գնա, բայց տաք կհագնվես:
Սոնան արագ-արագ հագնվեց.
-Հեսա մի հատ մեծ ձնագնդիկ եմ սարքելու, որ երեխեքին խփեմ,- մտածեց նա:                                                

Մի քանի րոպե անց ձնագնդիկը արդեն պատրաստ էր: Սոնան ինչքան ուժ ուներ, նետեց այն, բայց վրիպեց:
-Էս ո՞վ էր:
-Սոնա~ն, երեխեք…
-Ես եկա~,- բացականչեց Սոնան և վազեց ընկերների հետ խաղալու:
Ինչպիսի~ աղմուկ էր: Ճիշտ է, տատիկներն ու պապիկները անընդհատ բարկանում էին, որովհետև երեխաները խաթարում էին նրանց հանգիստը, բայց դե երեխաները չէին հանձնվում, շարունակում էին իրենց խաղը: Գյուղը չէր կարող չժպտալ: Այնպիսի տպավորություն էր, որ նա ուզում էր ամո~ւր-ամո~ւր գրկել երեխաներին, կարծես երեխաները նրա թոռնիկները լինեին: Եվ իրոք, երեխաները նրա թոռնիկներն են, և իրենց մեծ պապիկին շատ են սիրում: Աղմուկ էր…
Արդեն հինգ տարի է անցել: Փոքրիկ Սոնան կրկին նստած է պատուհանի մոտ: Այո’, փոքրիկ, մի’ զարմացեք: Գուցե տարիքով մեծացել է, բայց հոգու խորքում նա նույն փոքրիկ Սոնան է, ինչպես հինգ տարի առաջ: Ձյան փաթիլները իջնում են ցած, և գյուղը գնալով ծերանում է: Լռություն է: Դրսում որ ոք չկա: Փոքրիկ սահնակը ջարդվել է, և այն վաղուց ոչ ոք չի նորոգում: Ա~խ, այդ լռությունը: Վաղուց հարմարվել է դրան: Ես եմ, այն նույն փոքրիկ Սոնան, որ ժամանակին հենց այդտեղ, ձյան մեջ ձնագնդիկ էր խաղում: Իսկ հիմա լռություն է տիրում: Ինչքա~ն եմ կարոտել քեզ աղմուկ, իմ մանկության ընկեր: Դու վաղուց հեռացել ես ինձնից, բայց ոչ փոքրիկ Սոնայից, նա դեռ սպասում է քեզ: Նա գիտի, որ մի օր անպայման վերադառնալու ես…

Վաղվանից

Երևի չեն լինի մարդիկ, ովքեր իրենց կյանքում գոնե մեկ անգամ ասած չլինեն այս նախադասությունը. «Վերջ, վաղվանից այսպես եմ անելու»: Օրինակ, վաղվանից շուտ եմ արթնանալու, որպեսզի վազեմ, մարզվեմ կամ վաղվանից դիետա եմ պահելու, որոշակի ռեժիմի եմ անցնելու, և այլն և այլն: Իսկ հենց գալիս է այդ պատասխանատու վաղվա օրը, ամեն բան երեկվա օրվա պես է ստացվում. կրկին ուշ ենք արթնանում, ուտում ենք այն, ինչը որոշել էինք չուտել, բայց էլի ինքներս մեզ մխիթարում ենք և ասում. «Լավ, ոչինչ, այսօր չլինի` վաղը կլինի», ու այդպես շարունակ:

Հիմա ներկայացնեմ ինձ տվյալ իրավիճակում: Ես ամեն օր ինքս ինձ խոստանում եմ, որ վերջ, վաղվանից կենտրոնանալու եմ միայն դասերիս և քննություններիս վրա, սակայն զուր ջանքեր, ինչպես միշտ, գնում եմ դասի, սկզբի դասաժամերին մնում եմ խոստմանս տերը, այսինքն ուշադրությունս կենտրոնացնում եմ բացառապես դասերին և քննություներին վերաբերող հարցերին, ապա աստիճանաբար գիտակցաբար, թե անգիտակցաբար սկսում եմ ուշադրությունս կենտրոնացնել դասընկերներիս հումորների, խոսակցությունների և այլ բաների վրա: Ես ինքս իմ կամքով դառնում եմ մասնակից: Հետո, երբ գնում եմ տուն, մտածում եմ. «Լավ, գոնե տանը համակարգչով զբաղվելու փոխարեն գիրք կարդամ»: Այո, այո, մի քանի րոպեով ստացվոմ է: Վերցնում եմ գիրքը, ծանոթանում գրվածքի ծավալին, թերթում, նկարների դեպքում դրանք  ուսումնասիրում, ապա շատ գեղեցիկ և հանգիստ փակում եմ գիրքը, անկախ ինձանից մոտենում համակարգչին, սեղմում միանալու կոճակը, իսկ առավոտյան կրկին անգամ խոստանում նույնը: Երանի գա այն օրը, երբ ամեն բան կանեմ իմ պլանավորածի պես, այլ ոչ թե սովորությանս համաձայն:

Օտարազգի քույրս

Օտար երկրներից եկած բազում կամավորներ, բարեկամներ և հարազատներ եմ ունեցել: Բայց ամենաշատը շփվել եմ ամերիկացի կամավորների հետ, իսկ նրանցից մեկին յուրահատուկ կերպով եմ սիրել: Նրա անունը Լորեն է:

Առաջին անգամ նրան տեսա մայրիկիս աշխատասենյակում, չմոռանամ ասել, որ մայրս աշխատում է նաև կամավորների հետ: Երկար նայեցի նրան՝ հասկանալու համար, ճանաչո՞ւմ եմ, թե՞ ոչ: Նա նայեց ինձ իր երկնագույն աչքերով ու բարի հայացքով ժպտաց: Այդ պահից, կարծես, մենք դարձանք բարեկամներ: Մի քանի անգամ հանդիպելով՝ փորձում էր հայերեն խոսել իր տարօրինակ «ակցենտով» (հետաքրքիր առոգանություն ունեն): Հետո նա որոշեց ինձ հետ անգլերեն պարապել. ես էլ չհրաժարվեցի: Պարապմունքներն անցնում էին շատ հետաքրքիր, նաև ծանոթանցնում էր իրենց մշակույթին ու պատմում սովորույթների մասին: Երբեմն իրար չէինք հասկանում, որը ծիծաղ էր առաջացնում երկուսիս մոտ էլ:

Մի օր պարապմունքից հետո որոշեցինք նրա սիրելի խաղերից խաղալ, որը կոչվում է scrubble: Տեսնելով, որ խաղը շատ է ձգձգվում, մայրս աշխատասենյակի բանալին թողեց մեզ և գնաց տուն: Դա մի խաղ է, որի ժամանակ մեզ մոտ ունեցած անգլերեն տառերով պիտի կարողանայինք բառեր կազմել ու այդ բառերը միացնեինք իրար: Խաղը բավականին դժվար էր, այդ պատճառով էլ մենք այն ավարտեցինք ժամը 6-ին, երբ արդեն անձրևում էր: Վազելով գնացինք նրա բնակարան, որը հանրակացարանում էր ու կից էր աշխատավայրին: Ինձ տվեց իր անձրևանոցներից, զանգահարեց իր ընկերուհուն, ով նույնպես կամավոր էր, ու մենք գնացինք պիցա ուտելու: Դե՛, պատկերացրեք՝ սառը եղանակին՝ տաք պիցա… Այնպե՜ս էր բուրում: Արդեն ուշ էր: Ես վազեցի տուն:

Լորենը «Խաղաղության կորպուս»-ի կամավորներից էր, մասնակցում էր «Սահմանից սահման» ծրագրին, որի մեջ ներգրավեց նաև ինձ:

Արդեն ամառ էր: Ամառները մեր տանը համարյա ամեն օր փոքրիկ «հավաքույթներ» են լինում: Դա այն պարզ պատճառով է , որ մենք լողավազան ունենք, իսկ մենակ լողալը այնքան էլ հետաքրքիր չէ: Էլ չեմ ասում, թե ծննդյանս օրը մեր բակում ինչքան ուրախ է անցնում: Մոտավորապես շաբաթը երկու անգամ Լորենը մեր տուն էր գալիս, ու շա՜տ լավ ժամանակ էինք անցկացնում՝ լող, բասկետբոլ, վոլեյբոլ, ֆուտբոլ, գործնագործ ու թղթախաղ: Իմ իմացած պարերից էի նրան սովորեցնում (7 տարի հիփ-հօփ եմ սովորել), շանս հետ էինք խաղում, իսկ երեկոյան ֆիլմ էինք դիտում՝ համտեսելով մայրիկիս թխած համեղ խմորեղենները:

Այս ամառն ամենահետաքրքիրն էր:

Լորենն իր ընտանիքի միակ երեխան է, և այնքան կապված էր ինձ հետ, որ ինձ «քույրիկ» էր կոչում:

Շատ ափսոս, որ լրացավ Լորենի կամավորական ծառայության 2 տարին, և նա պիտի գնար իր հայրենիք: Ամենադժվարը  նրան ճանապարհելու պահն էր. մենք հրաժեշտ տվեցինք և շատ հուզվեցինք:

Հայաստանում անցկացրած իր վերջին օրերին միշտ ասում էր.

-Շատ սիրում եմ Հայաստան, շատ սիրուն: Ձեր ընտանիք շատ լավ: Սովորեմ Ամերիկա ու գամ Հայաստան՝ իմ բարեկամների մոտ:

Այսքանը երկու տարի առաջ էր, հենց այս տարի էլ խոստացել է գալ: Մենք միշտ  կապի մեջ ենք:

Անցած տարի՝ Ամանորին, նա նվեր էր ուղարկել մեզ ու փոքրիկ նամակ գրել այս բովանդակությամբ. «Շատ եմ սիրում ձեր ընտանիքը: Հուսով եմ ունեք լավ Սուրբ ծնունդ: Սոֆյա՛, Դավո՛, լսե՛ք մամա»:

Լորեն ջա՛ն, սիրով կսպասենք:

Հ.Գ. Լորեն, որը չհասկանաս, googletranslate-ը կա ու կա:

Մնաց երեք ամիս

 

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Եվս մի փետրվարյան մառախլապատ օր: Քնաթաթախ աչքերով, սառած մտանք դպրոց: Ինն անց վեց րոպե է:

-Մի՛ ուշացեք, էրեխե՛ք, էլ չտեսնեմ նման բան,- կիսաջղային ու կիսաներողամիտ տոնով ասում է փոխտնօրենը`արագ-արագ աստիճաններն իջնելով:

-Ու՛ֆ, էս ինչ անիմաստ համակարգ ա է, մեռանք արդեն, դաս, պարապմունք, դաս, շտեմարան, տնային, պարապմունք… Հետո էլ ասում էին` ավագ դպրոցում կրկնուսույց հարկավոր չի լինի,- փնթփնթում եմ ես ու շտապում Արևի հետ մի նոր ու համոզիչ պատճառ մտածել մեր ուշանալու համար:

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Վերջապես ծիծաղներս մի կերպ զսպելով բացում ենք դասարանի դուռն ու «Շռեկ» մուլտֆիլմի կատվի անմեղ հայացքով նայում ուսուցչուհուն:

-Ընկե՛ր Հունանյան, կոշիկն էր պոկվել, գնացինք, որ փոխի,-արդարանում է Արևը:

-Սուտասանի տունը հրդեհվում է, ոչ ոք չի հավատում,- սուր պատասխանում է ընկեր Հունանյանը:

-Հա, բայց ճիշտ ենք ասում, է,- ու ես էլի սկսում եմ ծիծաղել, ամոթից կարմրելու փոխարեն:

Մի կերպ ուղեղիս հրահանգում եմ, որ շարժվեմ դեպի տեղս: Վերջին նստարանին «հանգչում» է Մերին` մաթեմատիկայի բանաձևերը քթի տակ արտաբերելով, իսկ Լիան հավասարման անհայտի հայացքով նստած է կողքին: Վերջապես հասա այնքան սպասված աթոռիս ու ինձ հանձնեցի նրան: Հիմա մտածում եմ, թե որ ժամին եմ լուծելու «անըստգյուտ հայոց լեզվի սինլքոր շտեմարանի տարտարոսյան 70 վարժությունները»:

Ոչ մի կերպ չենք հասցնում համատեղել դասերն ու պարապմունքները: Էլ չեմ ասում երեք առարկա պարապող աշակերտների մասին. ոչ քուն ունեն, ոչ էլ հասցնում են հաց ուտել: Ու, չգիտես ինչու, բացակայության ժամերն էլ կրճատել, դարձրել են 80, 5 րոպե էլ ուշանում ես՝ պիտի անպայման նշանակեն: Ախր, մինչև գիշերվա մեկը, երկուսը պարապմունք անելուց հետո այնպես ենք մրափում, որ թեկուզ գան ասեն` 20 ենք ստացել ու ընդունվել համալսարան, մեկ է` չենք կարողանա վեր կենալ:

Իրար հույս ենք տալիս, որ մնաց 3 ամիս, և վերջ այս դժվար օրերին:

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյան