hripsime baloyan

Ձմռան պաշար

Մոտենում է ձմեռը: Ահա, ժամանակն է ձմեռվա պաշարը հավաքելու, տան դռները փակելու և ներսում հանգիստ նստելու: Այս օրերին Գյումրիի շուկան լիքն է մարդկանցով: Եկել են հեռու-մոտիկ գյուղերից՝ իրենց բերքը վաճառելու:

Իսկ ի՞նչ է պետք գյումրեցուն ձմռանը հանգիստ լինելու համար. պահածոներ, կարտոֆիլ, սոխ: Եթե գյումրեցու նկուղը լիքն է դրանցով, ուրեմն նա երջանիկ է:

Շուկան լիքն է սառած, կարմրած առևտրականներով, որոնք կանգնած են անթիվ պարկերի, արկղերի կողքին ու վաճառում են դրանց մեջ եղած կարտոֆիլը, սոխը, բազուկը, գազարը:

Վաճառում են, էն էլ ոնց են վաճառում: Այնպես են գովում իրենց ապրանքը, որ փոշմանում ես, որ դու կարտոֆիլ կամ սոխ չես ծնվել:

-Արի, արի հլը տես՝ ինչ կարտոլ է, ըսպես կարտոլ սաղ աշխարհ չկա:

Աջից, ձախից սկսում են միջամտել մյուս առևտրականները:

-Արի, արի, իմ բոստանի կարտոլն առ, բանմ երկուս ավել կուտամ:

-Տո մեռնիմ սրտիդ, էս կառտոշկեն թողած՝ ի՞նչխ ուրիշ կառտոշկեքի կնայես, ամոթ չե՞ս էնե, արի, արդեն կշռել եմ, որ տանիս:

-Հլը միամ նայե, հլը տես՝ կպեճը՝ բարակ-բարակ, միջինը՝ սիպտակ- սիպտակ, տանիս սաղ ձմեռ բանցնես, ընձի կօրհնես, որ ըսպես կարտոլ եմ տվել:

-Քա վայ, հլը ստեղ գծած կարտոշկի նայե, դաժե կափսոսաս՝ ուտես:

Ու վայ այն առևտրականին, ում մոտից վերջում գնում են կարտոֆիլը: Կողքի վաճառողները էնպես վերից վար չափող հայացքով են նայում, որ խեղճը «թամամն առնում է»:

Կանչում են ու կանչում: Ընտրության հսկայական հնարավորություն կա. շուկան լիքն է կարտոֆիլով՝ տարբեր չափի, ձևի:

Ու էս ամենը քիչ է, մեկ էլ շուկայի ծայրից հանկարծ կլսվի.

-Ըբը սոխ պետք չէ՞:

Ու սկսվում է սոխի գովքն ու երկրպագությունը:

anahit badalyan (kapan)

Ծանոթ դեմքը

Այսօր Կապանում էին Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի ներկայացուցիչները: Նրանք այցելել էին Կապանի ավագ դպրոցի աշակերտներին ՀԱՀ-ի բակալավրիատի և մագիստրատուրայի ծրագրերին ծանոթացնելու ու դպրոցականների հուզող հարցերին պատասխանելու համար: Բոլոր հանդիպումները, միջոցառումներն ու իրադարձությունները, որոնք վերաբերում են ՀԱՀ-ին և տեղի են ունենում իմ հայրենի քաղաքում, միշտ իմ ուշադրության կենտրոնում են: Այսօրվա հանդիպմանը ես նույնպես ներկա էի: Սկզբում աշխատակիցը սկսեց ներկայացնել համալսարանը, դրա ընձեռած հնարավորությունները, խոսեց իրականացվող ծրագրերի մասին ու հետո հարցրեց մեզ՝ մեզանից կա՞ն աշակերտներ, որոնք հստակ որոշել են ուսումը շարունակել ՀԱՀ-ում: Իմ ձեռքն առաջինը վեր բարձրացավ. ամենաարագն ու հաստատակամը: Դա երևի իմ կյանքի այն որոշումներից է, որոնք կայացվել են երկար ծանր ու թեթև անելուց հետո:

Այս ուսումնական տարվա սկզբից սկսել եմ ակնոց կրել: Ծանոթներիցս շատ-շատերը փողոցում տեսնելիս երկար նայում են, զգում եմ, որ երկմտում են՝ ես եմ, թե ոչ, ու էդպես էլ առանց բարևելու անցնում են կողքովս: Սկզբում նեղանում էի, հետո հասկացա՝ իրենք մեղավոր չեն: Բայց ամենազարմանալին գիտե՞ք՝ որն էր: Երբ ձեռքս բարձրացրի, աշխատակիցը նայեց դեմքիս ու ժպիտով ասաց.

-Վա՜յ, Ձեր դեմքը շատ ծանոթ ա, դուք մեր անցած պրեզենտացիային էլ էիք եկել, չէ՞: Ես հիշում եմ, շատ ակտիվ էիք:

Մարդու մտքին տեղ լինի, հիանում եմ այդ աղջկա հիշողությամբ, որը կարողացավ մտաբերել նրան, ում տեսել էր երկու տարի առաջ՝ աշխատանքային պրեզենտացիայի ժամանակ, հեռավոր քաղաքում: Բայց, դե, երևի ես էլ իմ «մեղքի բաժինն» ունեմ դրանում:

Երբեք պետք չէ հիասթափվել

Իմ կյանքի առանձնահատուկ, կարևոր և հիշարժան օրերից մեկն էր. առաջին անգամ գտնվում էի նախագահի նստավայրում: Հանդիպեցինք և անձամբ շփվելու հնարավորություն ունեցանք վարչապետ Կարեն Կարապետյանի, Սփյուռքի նախարար Հրանուշ Հակոբյանի, Կրթության և գիտության նախարար Լևոն Մկրտչյանի, հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ: Ամեն տարի բարձր առաջադիմություն ցույց տվող աշակերտները խրախուսվում և պարգևատրվում են նախագահի կողմից: Այս տարին նույնպես բացառություն չէր: Հանրապետության նախագահի նստավայրում տեղի ունեցավ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում Հայաստանի Հանրապետության նախագահի 2017 թվականի կրթական պարգևների հանձնումը: Պարգևատրվեցին լավագույն առաջադիմություն ցուցաբերած 17 աշակերտներ և 26 ուսանողներ 6 բուհերից և 8 ավագ դպրոցներից: Այս տարի աշակետների կողքին էինք գտնվում նաև մենք, քանի որ մասնակցել էինք «Technovation» աշխարհի խոշորագույն տեխնոլոգիական մրցույթին և մեր ստեղծած «Ժեստերի լեզու» հավելվածով դարձել հաղթող: Շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեցանք այս պարգևների հանձման արարողությանը ներկա գտնվել: Ինչպես իր ելույթում նշեց նախագահը՝ երբեք պետք չէ հիասթափվել, միշտ պետք է շարունակել սովորել, կատարելագործվել և քայլ առ քայլ մոտենալ երազանքին:

«Իմ հավասարության պատմությունը»

Օրերս համացանցում հայտնվեց «Խտրականության դեմ պայքարի և հանուն հավասարության» կոալիցիայի կողմից կազմակերպված մրցույթի հայտարարությունը, որը մեզ շատ հետաքրքրեց: Որոշեցինք ավելի մանրամասն իմանալ թե՛ մրցույթի, թե՛ կոալիցիայի մասին: Ձեզ ենք ներկայացնում մրցույթի պայմանները և հարցազրույցը՝ կազմակերպիչների հետ:

«Իմ հավասարության պատմությունը» խորագրով էսսեների և լուսանկարների մրցույթ

«Խտրականության դեմ պայքարի և հանուն հավասարության» կոալիցիան հայտարարում է խտրականության հիմնախնդիրների վերաբերյալ «Իմ հավասարության պատմությունը» խորագրով էսսեների և լուսանկարների մրցույթ։

Մրցույթին կարող են մասնակցել բոլորը՝ առանց տարիքային, գենդերային, ազգային, կրոնական և այլ սահմանափակումների։

Անհրաժեշտ է միայն ստեղծագործական միտք, համարձակություն ու ձեր կարծիքը կիսելու ազատություն, որոնց շնորհիվ հասանելի կդարձնեք ձեր պատմությունը՝ խտրականության, ձեզ երբևէ մտահոգած անհավասարության կամ այն հաղթահարելու հաջողության մասին:

Մասնագիտական հանձնաժողովը կընտրի երկու անվանակարգերում լավագույն աշխատանքները։

Ընտրության չափանիշներն են՝

նյութը պետք է լինի հանրամատչելի,

ներկայացվի խտրականության, իրավահավասարության, տարբեր ոլորտներում հավասարության հիմնահարցերը,

չպետք է պարունակի մարդու արժանապատվության, մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների հանդեպ անհարգալից վերաբերմունքի տարրեր,

պետք է պահպանի անձի անձնական կյանքի նկատմամբ հարգանք,

պետք է պահպանվի հեղինակային մոտեցումը:

Մրցույթի տեխնիկական պահանջներն են՝

Էսսեները՝ 400 – 800 բառի սահմաններում

Լուսանկարները՝ JPEG ֆորմատով (1000 -ից px ավել):

Յուրաքանչյուր անվանակարգում հաղթողներին կհանձնվեն վկայագրեր և դրամական պարգևներ

1-ին տեղ՝ 200000 դրամ,
2-րդ տեղ՝ 100
000 դրամ,
3-րդ տեղ՝ 50.000 դրամ:

Վերոնշյալ չափորոշիչներին համապատասխանող էսսեներն ու լուսանկարները մրցույթի ընթացքում, մասնակցի համաձայնության դեպքում՝ կհրապարակվեն Կոալիցիայի կայքէջում և կտարածվեն Կոալիցիայի Ֆեյսբուքյան էջով։

Յուրաքանչյուր անվանակարգում առավելագույն դրական արձագանքներ (լայքեր և կիսումներ հավաքած) մեկական նյութի հեղինակ կարժանանա խրախուսական մրցանակի։

Ձեր նյութերը կարող եք ուղարկել info@havasar.am էլ. հասցեին կամ անձամբ ներկայացնել Կոալիցիայի գրասենյակ՝ ք. Երեւան, Մ. Խորենացի 15, Էլիտ պլազա բիզնես կենտրոն, 1B2 սենյակ հասցեով:

Նյութերի ընդունման վերջնաժամկետն է 2017թ. նոյեմբերի 20-ը՝ ժամը 18։00-ն։

Լրացուցիչ տեղեկությունների համար կարող եք զանգահարել Կոալիցիայի գրասենյակ 060 657307 հեռախոսահամարով կամ գրել մեր էլ փոստին communication@havasar.am

 

Զրուցում եմ Ստելլա Գևորգյանի՝ «Խտրականության դեմ պայքարի և հանուն հավասարության» կոալիցիայի հաղորդակցման թիմի համակարգողի հետ:

-Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում մրցույթը:

-Մենք համոզված ենք, որ յուրաքանչյուր քաղաքացի իր կյանքի ընթացքում այս կամ այն կերպ բախվում է խտրական վերաբերմունքի: Եվ մտածեցինք, որ կոալիցիային հետաքրքիր կլինի, թե ինչ պատմություններ կան հենց խտրականության հետ կապված, թե որքանով է մեր հասարակությունը պատկերացնում՝ ինչ է խտրականությունը, ինչ է հավասարությունը: Հասկանալը, թե որքանով է հասարակությունը ծանոթ այդ գաղափարին, այդ հասկացություններին, մեր կոալիցիայի գործունեության հիմնական ճյուղերից մեկն է: Հայտարարությունից արդեն պարզ է, որ ունենք երկու անվանակարգ՝ էսսե և լուսանկար: Խտրականություն ընդհանրապես չկա, մրցույթին կարող է մասնակցել ցանկացած մարդ: Արդեն ունենք նամակներ, էսսեներ, որտեղ մարդիկ պատմում են խտրականության իրենց դեպքերի մասին: Այս բոլոր էսսեների մեջ առանցքայինը պետք է լինի մարդկային պատմությունը՝ կապված կա՛մ հենց հեղինակի, կա՛մ իր միջավայրի հետ: Կարելի է մեկ լուսանկարով պատկերել մի պատմություն, ինչը, կարծում եմ, բավականին բարդ է: Էսսեների մեջ կարող են ներառվել նաև անձնական որոշ գաղափարներ, վերլուծություններ: Միակ սահմանափակումը երևի բառերի մեջ է՝ էսսեները պետք է լինեն 400-600 բառ, սակայն եթե գաղափարը հետաքրքիր է, կթույլատրվի և ավելին: Իսկ լուսանկարների համար այդ սահմանափակումը այն որակն է, որը մեզ թույլ կտա հրապարակել լուսանկարը, իսկ հետագայում, եթե ունենանք ցուցահանդես, ներկայացնել այն ցուցահանդեսում:

Ունենք ևս մեկ անվանակարգ՝ ամենաշատ լայքեր հավաքած նյութերը, դրանք նույնպես կստանան խրախուսական մրցանակներ: Չնայած, որ հայտարարության մեջ նշված է, որ բոլոր նյութերը տեղադրվելու են մեր կայքում և տարածվելու են մեր ֆեյսբուքյան էջից, մենք ևս մեկ անգամ հարցնում ենք բոլոր մասնակիցներին՝ արդյո՞ք նրանք դեմ չեն, որ նյութը տպագրվի: Էսսեների ու լուսանկարների տարածման այս երևույթը ևս շատ կարևոր է, այսպիսով մենք ճանաչելի ենք դառնում, փորձում ենք հասկանալ, թե մարդկանց ինչ է հետաքրքրում այս պահին:

-Ի՞նչ սկզբունքով են ընտրվելու նյութերը:

-Հայտարարության մեջ նշված կոնկրետ կետեր կան՝ նյութը պետք է վերաբերվի խտրականությանը, հավասարության գաղափարներին, պետք է ունենա հեղինակային մոտեցում, այսինքն՝ ոչ մի տեղից կրկնօրինակված չլինի: Մենք հնարավորինս հարգելու ենք հեղինակի իրավունքը: Նախընտրելի է, որ նյութերը մինչև մեզ ուղարկելը հրապարակված չլինեն: Դա մեզ անհրաժեշտ է հասկանալու համար, թե մրցույթը ինչ արդյունք տվեց, քանի որ սա մեր առաջին փորձն է նման բան կազմակերպելու: Պետք է հասկանանք մեր դրական և բացասական կողմերը, որպեսզի որոշենք՝ արդյո՞ք մրցույթը շարունակական կդառնա, թե՝ ոչ: Մտածում ենք նաև կազմակերպել ցուցահանդես ոչ միայն Երևանում, այլ նաև մարզերում: Մրցույթի վերջնաժամկետը նոյեմբերի 20-ն է, հանձնախմբում ներառված են կոալիցիայի ներկայացուցիչներ, լրագրողներ, իրավաբաններ, լուսանկարիչներ: Փորձելու ենք համատեղ ուժերով անկողմնակալ գտնել ամենա-ամենա նյութերը, լուսանկարները: Յուրաքանչյուր անվանակարգն ունի երեք տեղ, ինչպես նաև՝ խրախուսական մրցանակներ:

Անահիտ Չիլինգարյան, «Խտրականության դեմ պայքարի և հանուն հավասարության» կոալիցիայի համակարգող: 

-Ե՞րբ է ստեղծվել «Խտրականության դեմ պայքարի և հանուն հավասարության» կոալիցիան, ի՞նչ նպատակով և ի՞նչ կազմակերպություններ են այժմ մտնում կոալիցիայի կազմի մեջ:

-Ոչ ֆորմալ կերպով կազմակերպությունների համագործակցությունը սկսվել է դեռևս 2012-2013 թվականներին, երբ սկսեցին բարձրաձայնվել խտրականությանը և հավասարությանը վերաբերող խնդիրները, իսկ պաշտոնապես գրանցվեցինք այս տարի հունվար ամսին: Կոալիցիան հասարակական կազմակերպությունների և անհատների միություն է, որոնք հավաքվել են հավասարության իրավունքի ջատագովման շուրջ: Կոալիցիայի անդամներ են այժմ 11 կազմակերպություններ և մեկ անհատ: Կազմակերպությունները գործում են շատ տարբեր ոլորտներում, օրինակ՝ մարդու իրավունքների պաշտպանության լայն շրջանակի շուրջ գործող կազմակերպություններ՝ Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեն, Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը, ունենք հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպություն՝ Գյումրիում գործողԱգաթ կազմակերպությունը: Կոալիցիայի անդամ են նաև կանանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող, գենդերային հավասարության ջատագովող կազմակերպություններ՝ ա, Հասարակություն առանց բռնության Հկ-ները, սեռի և սեռական կողմնորոշման եւ գենդերային ինքնության հիմքով խտրականությունների դեմ պայքարող կազմակերպություններ՝ Փինք Արմենիա, Նոր Սերունդ, Համագործակցություն հանուն ժողովրդավարության կազմակերպություն որպես կրոնական կազմակերպությունների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպություն, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ով ապրող անձանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպությունը՝ Իրական աշխարհ, իրական մարդիկ, մեդիայի հետ աշխատանքում մասնագիտացված կազմակերպություն՝ Հանուն հավասարության իրավունքների, առողջապահական իրավունքի ոլորտում մասնագիտացված՝ Իրավունքի զարգացման կենտրոն և մեկ անհատ՝ ծրագրի համակարգողս:

-Ինչո՞վ է խտրականության դեմ պայքարը կարևորվում, Հայաստանում հատկապես ո՞ր ոլորտներում են շատ հանդիպում նման դեպքեր: 

-Մենք կարևորում և ջատագովում ենք հավասարությունը, մեզ համար կարևոր է, որ յուրաքանչյուր անհատ Հայաստանում հավասար հնարավորություն ունենա ինքնիրացվելու: Եթե վերլուծենք, կտեսնենք, որ բոլորս էլ խտրականության ենթարկվել ենք: Խտրականություն կարող է դրվել սեռի հիմքով, Երևանից կամ մարզերից լինելու պատճառով, առողջական վիճակի հիմքով, օրինակ՝ անձը ունի որոշակի առողջական խնդիրներ և դրա պատճառով չի կարողանում աշխատանք գտնել: Մենք հասկացանք, որ գոյություն ունեն խտրականության դեպքեր, առկա են անհավասար մոտեցումները՝ կլինի դա պետության կողմից դրսևորվող, թե մարդ-մարդ հարաբերություններում: Ու նաև գիտակցեցինք, որ միշտ չէ, որ մենք հասկանում ենք՝ այդ իրավունքի խախտումը հետևանք է հենց խտրական վերաբերմունքի, անհավասարության, խարանի, կարծրատիպերի, նախապաշարմունքների: Ու մենք որոշեցինք իրականացնել՛ հետազոտական աշխատանքներ, իրավունքի պաշտպանության ուղղված գործողություններ, եւ փորձել կոտրել այդ կարծրատիպերը:

-Գործնականում ինչպե՞ս եք պայքարում խտրականության դեմ:

-Փորձում ենք պայքարել տարբեր ուղղություններով. առաջինը իրազեկվածության բարձրացումն է է: Դրան է ուղղված նաև այս մրցույթը՝ մարդկանց իրազեկել, թե ինչ է խտրականությունը և ինչ կարևոր է հավասարությունը: Իրազեկվածության միջոցառումներ, դասընթացներ ենք իրականացնում, մյուս կողմից՝ փորձում ենք ազդել իրավական դաշտի վրա: Այսինքն՝ մեր ջանքերն ենք ներդնում, որպեսզի պետական մարմինների կողմից ընդունվեն այնպիսի իրավական կարգավորումներ, որոնք կօգնեն մարդկանց պայքարել խտրականության դեմ և հասնել իրենց իրավունքների պաշտպանությանը:

Մեր աշխատանքի մյուս ուղղությունը հենց խտրականության ենթարկվող անձանց օգնություն, աջակցություն ցույց տալն է, մենք նաեւ վերջերս սկսել ենք տրամադրել անվճար իրավաբանական աջակցություն: Մենք փորձում ենք աշխատել այն խմբերի հետ, որոնք մեր դիտարկմամբ առավել շատ են ենթարկվում խտրականության, և որը տեսանելի է մեզ համար: Օրինակ՝ սոցիալ-հոգեբանական հաշմանդամություն ունեցող անձինք (հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձինք), ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ -ով ապրող մարդիկ: Եթե անձը պարբերաբար խտրականության է ենթարկվում, նա սկսում է կամաց-կամաց իր ուժերին չվստահել, վստահ չլինել, որ ինքն իրեն կարող է պաշտպանել: Մենք առաջին հերթին փորձում ենք անձանց իրազեկել իրենց իրավունքների մասին, որ իրենք իրավունք ունեն չենթարկվելու խտրականության, իրավունք ունեն օգտվելու հանրությանը հասու բարիքներից, և իրազեկում ենք նրանց այն գործիքների մասին, որով կարող են պայքարել այդ խտրականության դեմ:

Դե, ինչ, դուք արդեն տեղեկացվեցիք, թե մրցույթի մասին, թե կազմակերպիչների, մնում է միայն հաջողություն մաղթել բոլոր նրանց, ովքեր որոշել են փորձել իրենց ուժերը: Հիշեք վերջնաժամկետի մասին: 

marat sirunyan

Էդ ո՞նց եկավ-անցավ. մաս 2

Իրական զրույցների հիման վրա:

-Բարի օ՜ր, Աղո՛ւն մորքուր, ո՞նց ես։

-Աստծու բարին, Սաքո ջան, ոչինչ, էսպես՝ օրվա հետ։

-Բա էս ի՞նչ բանի ես։

-Հնդուշկեքիս հետ, Սաքո ջան, սրանք հոգիս հանեցին, հա՜… Փիս եմ սովորացրել. կերը սարքում, լցնում էի դեմները, ուտում, իրենց քեֆին պառկում էին։ Հիմի հանում եմ դուրս, թե՝ մի խոտ, մի քար, մի էս, մի էն ուտեն, ալարում են, որ իրար գան. չեն արածում։ Երեխի պես, է՜, որ վայ-վույ անելով բամբակի մեջ պահում ես, հեշտին են սովորում: Հիմի սրանք են: Ազատություն էլ եմ տվել, էլի ձեռիս են նայում: Բա իմացա՞ր՝ ինչ եղավ։

-Ի՞նչ։

-Աղջկաս պսակեցի։

-Ո՞նց թե… Ա՛յ Աղուն մորքո՞ւր, էս ի՞նչ ես ասում. ունեցածդ մի աղջիկը հիսունն անց կին, թոռ-երեխով, ի՞նչ պսակել։
-Հա՜, հա: Այ, էդպես երեխո՜վ-թոռով էլ հարսանիք արեցին ու պսակվեցին: Է՜հ, Սաքո ջան, է՜ն վախտով հնարավորություն չկար, հիմա մարդիկ տեղը հանեցին էլի: Եկեղեցով, կարգով հարսանիք արեցին. ոսկի էր, թե արծաթ՝ չգիտե՜մ: Բա՜, ծիծաղում ես, հիմա ի՜նչ ասես՝ կա, էն վախտերում ո՞վ էդպես բան կպատկերացներ։ Է՜, նենց եկան-անցան էդ ժամանակները, չիմացանք էլ՝ լա՞վն էին, վա՞տն էին։ Բայց հիմա լավ ա, թող ուրախանան ջահելները. աշխարհ մեռնել կա:

Վա՜յ, տղե՛ք ջան, կամաց եք, է՜, սրանց ակի տակով չտաք, սաղ չարչարանքս ջուրը լցվի։ Մուրազի վրա եմ. աղջկաս եմ օժիտ տալու: Էս երեխեքն էլ հո ամբողջ օրն ստեղ են, առավոտից-իրիկուն հեծանիվով էս կողմ, էն կողմ: Կծիծաղես, բա՜…

-Բա ի՞նչ անեն, Աղո՛ւն մորքուր: Գնան սար, խոտ քաղեն, տրակտորը սարում մոռանան, գիշերով ոտով տուն գան, հա՞:

-Վա՜յ, Սաքո, Սաքո: Համա թե օրեր էին, է՜… Բայց խեղճ բիձեն քանի օր գնաց եկավ, մինչև էդ տրակտորը սարքեց, սարից բերեց տուն։ Իրա հեծանիվն էլ կա, է՜, հա՜յ՝ տունը դրած։

-Հա՜, խեղճի հոգին շատ էինք հանում։ Բա էդ հեծանիվը հիմա գոնե քշող կա՞։

-Է՜հ, տղեքն ամենքը մի ավտո ունեն, էլ քշողն ո՞վ ա, ե՞ս։

-Բա ինչի՞ չես ծախում։

-Է՜, Սաքո ջան, յարա չի սաղցնի:

-Բա պահում ես ի՞նչ. մեկ էլ տեսար՝ Ապո բիձեն հե՞տ գա։

-Հա՜, բա՜: Էն լավ տեղը թողած՝ ո՞ւր կգա: Մնում ա՝ ես քարը փեշիցս թափեմ, ճամփա ընկնեմ էն աշխարհը՝ իրա մոտ։

-Բա ի՞նչ գիտես՝ լավ տեղ ա, էդ հո ինքը չեկա՞վ ասեց։

-Բա հենց էդ ա՝ չեկավ, է՜: Ասում ա՝ մեկին հարցնում են՝ էն աշխարհը լա՞վ տեղ ա, թե՞ չէ, ասում ա՝ որ լավը չեղներ, էդքան գնում են, մեկը հետ կգար, էլի: Ոչ չարչարվում են, ոչ մտածմունք ունեն, իրանց համար անդարդ, անցավ ապրում են էլի, բա լավ չի, ի՞նչ ա:

-Գալն էս ա, Աղուն մորքուր, էս մեր՝ իրանց հիշելով են հետ գալի։

-Հա՜, Սաքո ջան, էդ ա, որ կա: Բայց, դե, էդպես գալ-գնալ կլնի՞…

hovik vanyan dsex

Կյանքը մի կանգառ շուտ

Մի կանգառ շուտ իջա տրանսպորտից, որովհետև այլևս տեղ ու դադար չկար: Եղանակը խորհրդավոր ու միաժամանակ շատ վախեցնող էր: Մարդիկ կարծես այլ մոլորակից լինեին, ոչ մեկի երեսին մի փոքր ժպիտ անգամ չէր երևում: Երեկվա վիրավոր սև կատուն արդեն մահացել էր, նստարանի վրայի շիշը կոտրել էին, իսկ աղբամանի աղբն արդեն հասել էր գետնին: Աչքիցս չվրիպեց նաև այն կինը, ում արդեն մի շաբաթ էր՝ տեսնում էի ծաղիկների խանութի դիմացի նստարանի վրա: Ոնց հասկացա՝ նա տուն չունի. ճամպրուկը միշտ իր հետ է լինում: Ամբողջ ճանապարհին այդ կինն էր մտքիս մեջ:

Եհովայի վկաները նորից նստած էին իրենց մշտական տեղում ու ամեն անցնող մարդու ուշադիր զննում էին:

24-րդ շենքի տատիկներն էլ իրենց նստարանին էին, ու ինչպես միշտ՝ այն գեր ու սևահեր տատիկը աջ կողմում էր, ակնոցավորը՝ մեջտեղում, իսկ բոյովը՝ ձախ կողմում: Արդեն էնքան էի տեսել նրանց, որ անկախ ինձնից ուզում էի բարևել:

Կաղին հավաքող պապիկն էլ արդեն գրեթե լցրել էր տոպրակը. երևի խոզերի համար էր տանում:

Ափսոս, մյուս կանգառին շուտ հասա, որի մոտ էլ մեր տունն է: Ինչպես միշտ սպասեցի կանաչ լույսը վառվի՝ հետո անցնեմ փողոցը, իսկ էն մարդկանց, որ կարմիրի ժամանակ էլ են անցնում, երբեք չեմ հասկանա:

EducationUSA Fair 2017-ը Երևանում

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Հոկտեմբերի 26-ին Երևանի Best Western Congress հյուրանոցում միջազգային կրթության Ամերիկյան Խորհուրդների EducationUSA հայաստանյան գրասենյակի գլխավորությամբ տեղի ունեցավ EducationUSA ամենամյա կրթական ցուցահանդեսը:
Այն մեծ հնարավորություններ ընձեռեց մասնակիցներին՝ հանդիպելու ԱՄՆ տարբեր համալսարանների ներկայացուցիչների հետ և ստանալու իրենց հուզող հարցերի պատասխանը:
Ցուցահանդեսը ընդգրկում էր բազմաթիվ թեմատիկ դասախոսություններ ԱՄՆ համալսարաններ դիմելու գործընթացի, կրթական համակարգի, համայնքային քոլեջների, ուսանողական վիզաների և ԱՄՆ կրթությանը վերաբերող այլ բաղադրիչների մասին, առանձին հանդիպումներ ԱՄՆ-ի հետևյալ համալսարանների ներկայացուցիչների հետ՝ Central Penn College, New York University, San Diego State University Georgia, South Seattle College, University of Colorado Boulder, University of Wisconsin-River Falls, Upper Iowa:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Ցուցահանդեսի ընթացքում տեղեկատվություն հաղորդվեց ամերիկյան համայնքային քոլեջների մասին: Միացյալ Նահանգներում համայնքային քոլեջները հիմնականում երկու տարվա պետական բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ են: Համայնքային քոլեջն ավարտելուց հետո որոշ ուսանողներ տեղափոխվում են համալսարան՝ ավարտելու համար բակալավրիատը, իսկ մյուսներն անցնում են աշխատանքի: Համայնքային քոլեջների տարբերությունը քառամյա համալսարաններից և քոլեջներից կայանում է TOEFL/ESL (ստանդարտացված անգլերեն թեստեր) քննությունների պահանջվող ավելի ցածր գնահատականների, ուսման ավելի ցածր վարձի մեջ:
Այնուհետև դասախոսությունները ավելի շատ ծավալվեցին ամերիկյան բակալավրիական և մագիստրատուրական կրթության շուրջ:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Ամերիկյան համալսարանները իրարից տարբերովում են իրենց ընդունելության կարգով, կրթական ծրագրերով, առաջարկած մասնագիտական դասընթացներով, ուսման վարձով և այլն:
Ցուցահանդեսին մասնակից համալսարաններից մեկը՝ Կոլորադոյի համալսարանը, հետազոտության, տեխնոլոգիայի և ձեռներեցության ոլորտների կրթական ծրագրեր է առաջարկում: Այս համալսարանում սովորում է մոտավորապես 3000 միջազգային ուսանող աշխարհի 100 երկրներից: Ընդունելության համար ուսանողները լրացնում են համապատասխան հայտադիմում, ներկայացնում մի շարք անձնական փաստաթղթեր, հանձնում ACT/SAT, IETLS/ TOEFL քննություններ և այլն:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Համալսարանի պաշտոնական ներկայացուցիչն ասաց, որ իրենց համալսարանը առաջարկում է մասնագիտական կրթական բաժիններ Արվեստի և Գիտության, Տեխնիկական և Կիրառական, Հաղորդակցության Կապերի և Մեդիայի, Բիզնեսի, Երաժշտության, Իրավունքի և այլ ոլորտներում: Բացի այդ, ուսանողները հնարավորություն ունեն մասնակցել մի շարք սպորտային խմբակների, լինել մշակույթի, շրջակա միջավայրի խնդիրների և այլ հետաքրքրությունների համապատասխան կազմակերպությունների, միավորումների անդամ: Ուսման ընդհանուր վարձն այս համալսարանում կազմում է 57.772 դոլար՝ ներառելով ուսման, համալսարանի կամպուսում բնակության, առողջապահական ապահովագրման և հանձնվող գրքերի ծախսերը: Մեծ գումար է, չէ՞ հայաստանցու համար, բայց մի հուսահատվեք. ուսանողները հնարավորություն ունեն դիմելու կրթաթոշակային երկու ծրագրերի՝ լրացնելով համապատասխան հայտադիմում և հանձնելով ACT/SAT քննություններ:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Ինչ վերաբերում է Սան Դիեգոյի համալսարանի Վրաստանի մասնաճյուղին՝ այն առաջարկում է միջազգայնորեն հավատարմագրված բակալավրիական կրթություն գիտական ծրագրերի համար, որոնց շնորհիվ ուսանողները ստանում են բարձրակարգ STEM կրթություն և ձեռք են բերում ամերիկյան աստիճան: Ուսանողներն ունեն հնարավորություն նաև մեկնելու Կալիֆորնիա և ավարտելու ակադեմիական կիսամյակն այնտեղ նույն ուսման վարձով: Խոսելով համալսարանի պաշտոնական ներկայացուցչի հետ, մասնակիցներն իմացան, որ այստեղ սովորում են նաև հայ ուսանողներ Վրաստանի հայկական համայնքներից: Այս համալսարանում կրթական ծրագրերն ունեն ավելի գիտական, բնագիտական ուղղություն:
Այովայի համալսարանն առաջարկում է ութ շաբաթյա կրթական ծրագրեր Բիզնեսի, Արվեստի, Սպորտի և այլ բնագավառներում: Այստեղ ընդունելությունը նորից կապված է հայտադիմումի լրացման, դպրոցի գնահատականների փաստաթղթի, անգլերեն իմացության թեստի արդյունքների և այլ փաստաթղթերի տրամադրման հետ:
Վիսկոնսինի համալսարանի կրթական ծրագերն ընդգրկում են գրեթե 50 և ավելի բնագավառ: Այստեղ սովորում է 5958 ուսանող աշխարհի 20-ից ավելի երկրներից: Ուսման վարձը կազմում է 23.553 դոլար, սակայն տրամադրվում են նաև կրթաթոշակներ 2000-4000 դոլարի չափով: Համալսարանի ներկայացուցիչը նշեց, որ համալսարանը ցանկանում է ընդլայնել իր ուսանողների շրջանակը՝ ընդգրկելով հայ ուսանողների ևս, և նա հենց դրա համար է այստեղ՝ տրամադրելու ավելի շատ ինֆորմացիա համալսարանի մասին և առաջարկելու հենց իրենց համալսարանը՝ որակյալ կրթություն ստանալու համար:
Central Penn College-ի մասին խոսելով նշենք, որ այն առաջարկում է չորս տարվա բակալավրատի և մագիստրատուրայի մեկուկես տարվա կրթություն՝ ընդգրկելով ավելի շատ Բիզնեսի և Կառավարման բնագավառների ծրագրեր: Ընդունելությունը գրեթե նույնն է, բացառությամբ ստանդարտացված թեստերի պահանջվող անցողիկ միավորների:

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Գրիգորյանի

South Seattle College-ի ներկայացուցիչը, խոսելով քոլեջի ընդունելության կարգի, առաջարկվող կրթական ծրագրերի մասին, հատկապես կարևոր համարեց նշել քոլեջի տեղակայվածության, Սիեթլ քաղաքի զարգացվածության և հարմարավետ միջավայրի մասին:

Ցուցադրության ժամանակ հարցերի տեղատարափ էր Նյու Յորքի համալսարանի ներկայացուցչական մասում: Ի տարբերություն այլ համալսարանների, այս համալսարանը ունի մասնաճյուղեր աշխարհի 14 քաղաքներում՝ Բեռլինում, Լոնդոնում, Փարիզում և այլն: Համալսարանն առաջարկում է 230 կրթական ծրագրեր: Համալսարանի ընդունելության կարգը գրեթե նման է մյուսներին, և այստեղ սովորում են բակալավրիատի ծրագրով 23.000-ից ավելի ուսանողներ: Նրանց մեջ, ինչպես նշեց համալսարանի պաշտոնական ներկայացուցիչը, մեծ թիվ են կազմում և հայ երիտասարդները:
Այսպիսով՝ EducationUSA Fair-ի շնորհիվ հարյուրավոր հայ երիտասարդներ իրենց հուզող տեղեկություններն ստացան ԱՄՆ-ում բարձրագույն կրթություն ստանալու մասին անմիջապես համալսարանների ներկայացուցիչներից:

Իսկ ես այսպես հանգամանալից փոխանցեցի ձեզ այս տեղեկությունները, քանի որ գիտեմ, շատ-շատերդ ցանկանում էիք, սակայն հնարավորություն չունեիք մասնակցելու այս կրթական ցուցահանդեսին:

Հուսով եմ, օգտակար եղա:

Աշնան պատառիկներ

mariam barseghyan1

Հենց սրտում

Եթե դու գոնե մեկ անգամ եղել ես Վանաձորում, երևի գիտես  Արցախ պուրակի մասին: Իսկ եթե չգիտես, ուրեմն ուշադիր կարդա, կփորձեմ այնպես անել, որ գոնե մի ակնթարթ հայտնվես այնտեղ: Այսպիսով` կանգնում ես հին ճոճանակների մոտ, որովհետև այդտեղից գրեթե ամբողջ պուրակը երևում է: Ձախ կողմում Սրնգով տղան է` քաղաքում դժվար կարողանաս գտնես այնպիսի մարդ, որ այդ արձանի մոտ նկար չունենա, մի քիչ վերև «Պոնչիկ-Տոնչիկ»-ն է` ուսանողների ընդմիջումների մշտական վայրը: Շուրջ բոլորդ լիքը ծառեր կան ու հին ճոճանակների մոտ իմ սիրելի ծառն է: Մի անգամ դասի գնալիս, ինչպես միշտ, իմ ծառին նայելով անցնում էի, ու մեկ էլ նկատեցի, որ նրա ճյուղերին տերևների փոխարեն լիքը ճնճղուկներ են, վրան ազատ տեղ չկար: Հանեցի հեռախոսս, որ նկարեմ, բայց նկարում ճնճղուկները հստակ չէին երևում, թե չէ՝ ցույց կտայի:

Պուրակը առավել գեղեցիկ է աշնանը, ամբողջը դեղին տերևներով է պատվում: Հետո շրջվում ես ու գնում նստում ճռճռացող ճոճանակի վրա, ու պուրակի սև կատուն գալիս է մոտիկ, որ ձեռքիդ ուտելիքը տաս իրեն: Տալիս ես, բայց մեկ է, չի ուտում: Ու այդպես հին ճոճանակից նայում ես արվեստի ուսումնարանի ոչ պակաս հին շենքին ու հասկանում, որ գտնվում ես քաղաքի հենց սրտում:

Վանաձորի մասին մտածելիս միանգամից հիշում եմ երկու վայր` Արցախ պուրակը և Հուշարձանը: Մեր նախորդ սերունդը դեռ հիշում է, թե  ինչպես էին պուրակում Հայաստանի անկախության կոչ անում, թե ինչպես էին զինվորներին ռազմաճակատ ճանապարհում: Քաղաքի այս երկու հատվածների հետ կապված շատ հուշեր կան: Վանաձորը ուղղակի քաղաք չէ, Վանաձորը շնչող օրգանիզմ է և ունի սիրտ, որը, ըստ իս, ամուր պահված է հենց Արցախ պուրակում և Հուշարձանում: Ցավոք, այսօր ես տեսնում եմ, թե ինչպես են մետաղյա պատերով փակում իմ հին ճոճանակը, ինձ զրկում իմ սիրելի ծառին նայելու բերկրանքից: Քաղաքիս սիրտը վաճառում են և թողնում որ, ով ինչ ցանկանա՝ քանդի, ինչ ցանկանա՝ կառուցի:

Մանկական զբաղվածության կենտրոն կառուցելու գաղափարը ողջունելի է, բայց չէ՞ որ քաղաքում այլ տարածքներ կան, էլ չեմ ասում բազում անտեր շենքերի մասին, որոնք կարող էին վերանորոգվել: Քաղաքի ամեն մի պատի մեջ սեր կա, բայց սերը վերացնում եք, մեր մեջ թողնելով միայն բողոք ու ատելություն:

Կան որոշ բաներ, որոնք հաճախ Վանաձորի հետ ենք նույնացնում` անձրև, աշուն, ռոք, կարոտ, սեր, խոնավություն, ցուրտ, երթուղայիններ, Լոռվա բարբառը` հատկապես «ազիզ» բառը, ոմանք նույնիսկ Սամվել անունը: Մի քանի տարի հետո վախենամ քաղաքիս կոլորիտից էլ բան չի մնա: Եվ Վանաձորը բացի դատարկությունից էլ ոչնչի հետ չենք կապի:

valentinaChilingaryan

Նամակ-շնորհավորանքներ, որոնք չեմ ուղարկել

Բարև, սրտանց շնորհավորում եմ ծնունդդ: Ի սրտե ուզում եմ, որ առողջ ու երջանիկ լինես: Ճիշտ է, դու լավ աղջիկ չես, բայց ուզում եմ, որ էս տարվանից գոնե փոխես կեղծ պահվածքդ: Դե, հասկանո՞ւմ ես, բնական չի: Մի քիչ հայելու դիմաց շատ փորձիր, նոր արի ու խաղա: Իսկ եթե լուրջ, դադարիր կարդալ ցիտատներ այն մասին, որ ժպիտը լավագույն դիմահարդարումն է: Դու միշտ կեղծ ես ժպտում: Գիտե՞ս՝ ոնց է զգացվում, թե ինչպես են կեղծ ժպիտիդ տակից հոսում նախանձն ու չարությունը: Առաջ, երբ մամայիդ չէի սիրում (կներես, ուղղակի որ սա էլ չասեմ` կմեռնեմ), մտածում էի, թե դու ում ես նման քո հրեշտակային բնույթով, բայց շատ ուշ հասկացա, որ խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում: Քթից թռած մայրդ ես: Մի խոսքով, գոնե էս տարի եղիր «դու»:

Ուրախ ծնունդ, վայելիր օրդ, փոխվելու համար էլ ուշ չի:

***

Բարև, մենք իրար ամբողջ օրը տեսնում ենք, բայց դու ինձ «ատելու» ես տալիս: Էդ էն է, որ ուզում ես ատես, բայց չի ստացվում, էլի: Գիտես, որ ինձ չես կարող ատել ու չտեսնելու տալ, որովհետև ամեն օր բուի նման կողքովդ անցնելու եմ:

Շնորհավոր ծնունդդ, արժանի ես լավագույնին, որովհետև շատ լավ մարդ ես: Աստված տա, ուր ուզում ես՝ անվճար ընդունվես: Դու իմ միակ անցյալի ընկերներից ես, որ ես եմ սխալ եղել մեր ընկերության մեջ: Ուղղակի գիտե՞ս, էդ անտեր հպարտությունը… Ախ, եթե թողներ՝ էս նամակը կուղարկեի: Կներես: Հա, դու էլ էիր մեղավոր: Բայց չմտածես՝ ես քեզ ներել եմ:

***

Դե ինչ, արդեն մեծ ես, արդեն սովորում ես բարձրագույն հաստատությունում: Ամեն տարի ես քո ծնունդին նամակ էի գրում, բայց դու իմը միշտ մոռանում էիր: Դրա համար էլ ասացի՝ էս տարի ես էլ ինձ չհիշելու տամ: Դե, հասկանո՞ւմ ես: Բայց շատ եմ ուզում, որ ավարտես ու քո ուզած վայրում աշխատես: Ամենալավը, դե, վա՜յ:

***

Թող կյանքդ միայն ծիծաղով լեցուն լինի: Ես քեզ էն գլխից էլ չեմ սիրել: Լավ է, որ քեզ չեմ տեսնում արդեն երկար ժամանակ: Բայց որ տեսնեմ, ճակատդ կպաչեմ, որովհետև դու ինձ թույլ տվեցիր ճանաչել մարդկային այդ տեսակը: Հետաքրքիր ես: Մենակ չեմ հասկանում՝ ի՞նչ ես ուզում: Վերջը, էլի: Պինդ համբուրում եմ:

***

Շնորհավոր ծնունդդ, կեքսս: Չգիտեմ՝ քանի հատ երես ունես, բայց Աստված տվել՝ չի խնայել: Գիտե՞ս՝ ինչու կեքս ասացի: Ուղղակի կեքս չեմ սիրում: Ուզում էի ասել բուլկի, բայց հետո հասկացա, որ եթե շատ սոված լինեմ, բուլկի էլ կուտեմ, իսկ կեքս՝ երբեք: Բուտերբրոտ եղիր, եղբա՛յր: Չնայած՝ շփվում ենք, դու գիտես, որ խուսափում եմ քեզնից: Քեզ հաջողություն բուտերբրոտ դառնալու ճանապարհին: Ուրախ ծնունդ:

***

Վայ, Տեր Աստված, թե մենք ինչու հանդիպեցինք: Չես պատկերացնի՝ ոնց չեմ սիրում քեզ: Դու ինձ էս վերջերս մեծ վատություն արեցիր, բայց ես էդ վատությանդ լավությամբ կպատասխանեմ ու էս նամակը ծնունդիդ չեմ ուղարկի: Ափսոս էլ է, ասեմ՝ մարդ եղիր: Ժամանակդ էլ անցել է, մեծ մարդ ես:

***

Բարև, իմ մանկապարտեզի ընկեր: Ես չեմ մոռացել քեզ: Որ մի քիչ փոքր էինք, սպասում էի, որ գաս տեսնեմ՝ էսօր ինչ շոր ես հագել: Հիմա ոչ ես եմ տեսնում քեզ, ոչ էլ դու՝ ինձ: Ափսոս, փոքր ժամանակ լավ երեխա էիր, մտնում էինք սեղանի տակ ու կոնֆետներով կիսվում: Բա հիշո՞ւմ ես, ոնց էինք շորիդ մանր քարերը պոկում, լցնում մեր թեյերի մեջ ու խմում: Էհ, թող ամեն ինչ քո սրտով լինի:

***

Ծնունդդ շնորհավոր, հեռակառավարվող վահանակիկ: Մեկ-մեկ միայն քեզ լսիր, ոչ թե ուրիշի թելադրածը: Համոզվեցի՞ր, որ դու արդեն դու չես: Բան չկա, մի՛ նեղվիր: Ուղղակի էդ պատիժդ քեզ քիչ էր: Պիտի դեռ քո քիթը լավ գետնին քսվի, որ հասկանաս՝ կյանքում մարդ լինելուց ոչինչ կարևոր չէ: Վայելիր օրդ:

Ոգեշնչված Վահե Ստեփանյանի «Նամակներ Մալիշկայից» նյութից: