Ես Դավիթ Ղահրամանյանն եմ: Ապրում եմ Սևանում, զբաղվում եմ թիավարությամբ։ Թիավարությունը Հայաստանում զարգացել է անցյալ դարի 60-ական թվականներին, իսկ մասնավորապես Սևանում այն մեծ զարգացում գտավ միայն մեկ տասնամյակ առաջ։

Գոյություն ունի թիավարության երեք տեսակ` բայդարկա, կանոե և ակադեմիական` մեկ, երկու և չորս տեղանոց։ Այս սպորտաձևը Սևանում հասել է մեծ հաջողությունների: Բերել է բազմաթիվ մրցանակներ, ունի սպորտի վարպետներ։ Մեզ մոտ թիվարում են 30-ից ավելի երեխաներ։ Այս սպորտաձևով կարող են զբաղվել 10 տարեկանից։ Պարապմունքներն անվճար են։ Թիավարությամբ զբաղվելու համար գլխավոր դժվարությունը ուժեղ լինելն է, իսկ ամենակարևորը` տեխնիկան, պետք է ճիշտ տեխնիկայով թիավարել, որպեսզի նավակն արագ ընթանա։

Ձմռանը մենք գնում ենք մարզադահլիճ, պարապում ենք հատուկ մարզասարքերով, իսկ ամռանը վերադառնում ենք Հրազդան գետ և շարունակում ենք զբաղվել մեր թագավորական սպորտաձևով։Ես թիավարությամբ զբաղվում եմ 13 տարեկանից: Արդեն 4 տարի է: Թիավարությունը շատ դժվար սպորտաձև է։ Սկզբում ինձ համար էլ շատ դժվար էր, բայց երկար մարզվելուց հետո, կարողացա որոշ չափով հաղթահարել այդ դժվարությունը։

Ես հիշում եմ իմ առաջին անհաջողությունը: 13 տարեկան էի։ Այդ ժամանակ ես չկարողացա ոչ մի տեղ գրավել, բայց երկար ջանք թափելուց հետո իմ առաջին հաջողությունը 14 տարեկանում էր` գրավեցի առաջին տեղ երկտեղանոց բայդարկայով և երրորդ տեղ` մեկտեղանոց բայդարկայով։

Այս ամենին ես հասել եմ իմ մարզիչների` Ավետիք Մալխասյանի և Վարուժան Հակոբյանի շնորհիվ։ Նրանք նույնպես պարապել են Հրազդան գետում։ Թիավարությունը կոփում է մարդու մարմինը, թիավարության ժամանակ աշխատում է մարդու բոլոր մկանները։ Ես ձգտում եմ ավելի զարգանալ այս սպորտաձևում: Իմ նպատակն է` դառնալ Եվրոպայի չեմպիոն։ Մոտ ժամանակներս մեր հարևան Վրաստանում տեղի է ունենալու թիավարության բաց առաջնություն, և ես ջանք եմ չեմ խնայում, որպեսզի լավ ներկայանամ այդ առաջնությանը:

Երկար ճանապարհ, խառը մտքեր, խոհեր, ականջակալներ ու Lonely Day… Որևէ առարկա պարապող մարդու համար այս ամենը շատ ծանոթ է: Ոմանք այդ ճանապարհը չեն սիրում, շատերի համար էլ դա շատ ռոմանտիկ է: Իսկ ե՞ս: Ես բացում եմ մեր տան դուռն ու մտնում ուսուցչուհուս տուն: Այդքան մոտ է իմ պարապմունքի վայրը:

Միջին դասարաններում հանրահաշիվ-երկրաչափություն էի պարապում: Ճանապարհն էլ բավականին երկար էր: Բայց պարապմունքի գնալիս միշտ ուշանում էի ու այնքան էի շտապում, որ էլ ոչ մի ռոմանտիկայի ժամանակ չէր մնում: Իսկ երբ վերջացնում էի, ուղեղս այնքան ծանրաբեռնված էր լինում, որ մտածում էի միայն շուտ տուն հասնելու մասին:

Իսկ եթե լուրջ, դուրս եմ գալիս մեր բակից, անցնում եմ մի նեղ փողոց ու հասնում եմ պարապմունքի: Էլ ի՞նչ խորհելու, երազելու, ականջակալների մասին է խոսքը:

Բարև, ես Ինեսան եմ Արագածոտնի մարզի Արտենի գյուղից: Ես 14 տարեկան եմ, սովորում եմ 9 -րդ դասարանում և լավ եմ սովորում: Ես շատ եմ սիրում մասնակցել սեմինարների, կոնֆերանսների,  քննարկումների, բանավեճերի և համայնքային ծրագրերի: Այս տարի ավարտելու եմ հիմնական դպրոցը և դեռ չեմ կողմնորոշվել. կրթությունս շարունակել տեղի միջնակարգ դպրոցո՞ւմ, թե՞ որևէ վարժարանում: Մասնագիտություն ընտրելու հարցում արդեն կողմնորոշվել եմ. լեզվաբան եմ դառնալու: Արդեն 3 տարի է մասնակցում եմ ԻՄՓԱՔԹ ծրագրին, որի միջոցով ծրագրեր ենք իրականացնում և ազդեցություն ունենում համայնքի կյանքի վրա: Նաև ոչ ֆորմալ կրթությունն ենք ուսումնասիրում: Ասում են`գյուղի ակտիվ երեխաներից մեկն եմ. չկա որևէ միջոցառում, ծրագիր համայնքում իրականացվող, որին չեմ մասնակցել ու մասնակցում: Հաճախում եմ պարի, անգլերենի պարապմունքների: Շատ եմ սիրում զբաղվել լուսանկարչությամբ, դա իմ հոբին է: Գյուղում, նաև գյուղից դուրս, շատ ընկերներ ունեմ: Շատերի հետ ծանոթացել եմ հենց տարբեր ծրագրերի մասնակցելու շնորհիվ: Մասնակցել եմ «Արքանե» աղջիկների զարգացման ամառային դպրոցին`2015 թվականին: Դրանից հետո սկսեցի սիրել այդպիսի ծրագրերը, որոնց միջոցով, թե գիտելիք եմ ձեռք բերում, թե նոր ընկերներ:

Այս տարի էլ մասնակցեցի ՖԼԵՔՍ ծրագրին` ուժերս փորձելու, ինչու չէ, նաև հաղթելու համար: Եվ իմ շատ ընկերների 17.am-ի հոդվածները ինձ շատ ոգևորեցին, և ցանկացա ես էլ դառնալ նրա մի մասնիկը:

Սա իմ առաջին հոդվածն էր, և համոզված եմ, որ շարունակական է լինելու:

Սկսեմ նրանից, որ ինը տարի առաջ ծնողներս որոշեցին ինձ ուղարկել երաժշտական դպրոցի դաշնամուրային բաժին: Այդ ժամանակ ես հինգ տարեկան էի և մանկապարտեզ էի գնում: Առանձնապես չէի սիրում երաժշտությունը և, առավել ևս, երաժշտական գործիքները: Ճիշտն ասած, չեմ էլ հիշում, թե ինչպես ընդունեցի ծնողներիս որոշումը, բայց մի բան հաստատ հիշում եմ. ես ստիպողաբար էի գնում երաժշտական դպրոց: Ինձ համար տհաճ էր հատուկ ծրագրով նախատեսված երաժշտություն նվագել սովորել, որոնք, պետք է խոստովանեմ, ինձ ընդհանրապես հաճելի չէին:

Որոշ ժամանակ անց, բացի դաշնամուրային պարապմունքից, սկսվեցին սոլֆեջիոյի և երաժշտական գրականության դասերը: Այդ դասերը սովորելը ինձ համար շատ դժվար էր, որովհետև ես փոքր էի և նույնիսկ դպրոց չէի գնում: Երբեմն այդ ամենը ինձ համար այնքան տհաճ էր և հուսահատեցնող, որ ես անկարողությունից ուզում էի պատռել ամեն ինչ, ինչ վերաբերվում էր երաժշտական դպրոցին: Բայց շուտով փորձում էի ինձ հանգստացնել այն փաստով, որ Մոցարտը ինձանից էլ փոքր հասակում կարողացել է հաղթահարել նմանատիպ շատ ու շատ դժվարություններ: Այսինքն, այդ ամենը հաղթահարելի է, և եթե փոքրիկՄոցարտը կարողացել է, ուրեմն ես նույնպես կարող եմ:
Ամեն դեպքում ես միշտ խուսափում էի երաժշտական դպրոց գնալուց և տարբեր պատճառներ փնտրում բացակայելու համար:
Մայրիկիս գործը նույնպես հեշտ չէր: Ես հազիվ էի կարողանում գրել, և մայրիկիս առաջադրանքն էր` հասկանալ իմ «ագռավի ճանկերը»: Նա կարողանում էր իր առաջադրանքը հաջողությամբ կատարել:
Տարիները շատ երկար էին թվում ինձ, այնինչ դրանք պարզապես թռչում էին: Հասնելով ավարտական դասարանին, սկսեցի գիտակցել, որ այդ տարիները իզուր չէին, և պետք է պատվով ավարտել կյանքիս այդ փուլը: Ես լրջորեն պարապում էի: Այդ գործում ինձ անչափ օգնում էր մայրիկս, լինելով իմ հաջողությամբ ավարտելու շարժառիթը:
Պետք է հանձնեի երեք քննություն, որոնցից երկուսը պետք է հանձնեի հետևյալ կերպ. քաշեի հարցաթերթիկը, պատասխանեի ինձ բաժին հասած հարցերին և, ըստ տվածս պատասխանի, գնահատվեի:
Եկան քննության այդքան սպասված օրերը: Բոլորը վախով քաշում էին հարցաթերթիկը և գունաթափված նստում: Բայց երբ ես քաշելով հարցաթերթիկը, ուսումնասիրեցի հարցերը, մի տեսակ ժպիտ համակեց ինձ: Այդ հարցաթերթիկի պատասխանները ես անգիր գիտեի: Պատասխանեցի և ստացա բարձր գնահատական: Նույն կերպ հանձնեցի երկրորդ քննությունս:

Դաշնամուրի քննության ժամանակ պետք է նվագեի ինձ նախօրոք հանձնարարված երաժշտությունները, որոնք պետք է սովորած լինեի մեկ տարվա ընթացքում: Այս քննությունը նույնպես բարձր գնահատականով հանձնեցի: Ես երաժշտական դպրոցի ամենակրտսեր շրջանավարտն էի և դպրոցի տնօրենի կողմից գովասանքի արժանացա մինչև վերջ այդ դժվարությունները պատվով հաղթահարելու և բարձր գնահատականներով ավարտելու համար:
Հենց այսպես էլ ավարտվեց իմ փորձություններով լի կյանքի այս փոքր շրջանը:

Հ. Գ. Երբեմն կյանքում անհրաժեշտ է լինում փոքրիկ քայլերով առաջ գնալ՝ համբերատարորեն և երբեմն էլ, նույնիսկ, մեր ցանկություններից անկախ: Այդպես մենք կոփում ենք մեր կամքի ուժը:

Հերիք է, հա՛, հերիք է: Նեղացել եմ աշխարհից, մարդկանցից ու իմ քաղաքից: Նեղացել եմ իմ սիրած երգերից, նեղացել եմ շոկոլադից, նեղացել եմ ինձ չգրկող ու նեղացնող երևույթներից: Նեղացել եմ դավաճաններից, որ պետք եղած ժամանակ գլուխները մտցնում են բարձի տակ, բերանները հարյուր փականներով փակում ու նայում են դատարկ պատին:

Լինում է լավ արևածագով օր: Ու լինում է օր, որ սպասված «հեփի էնդը» չի գալիս (ինչպես միշտ): Էսօր տուն գալիս զգացի, որ ուզում եմ մնալ մութ աշնանային երեկոյի մառախուղի մեջ ու առանց երգ, առանց տաք ծածկոց, առանց թեյ, նստել ու կարդալ Պետրոսյան: Հա՛, իմ սիրելի Վարդգես Պետրոսյան. «Դեղատուն Անին» կամ էլ` «Եթե կապույտ լիներ երկինքը»: Մի փոքր բան, մի փոքր հատված, որ լցնեի ներսս:

Քայլում էի փողոցի ձախ կողմով, բայց սիրում էի աջը: Էդպես էլ է լինում: Անում ես այն, ինչ չես ուզում… Որովհետև հիմար ես:

Աշուն է: Ցերեկներս լցված են գույներով, իսկ առավոտներս ու գիշերներս` մառախուղով: Ու ես չեմ տխրում, այն պատճառով, որ աշուն է: Տխրում եմ, որովհետև իմ հիմար լինելը նոր եմ նկատում: Նոր եմ նկատում, որ ուզում եմ փախչել էստեղից: Ու գիտե՞ք, թքած ունեմ, թե ուր և որ ուղղությամբ: Միայն փախչել:

Մտածում եմ` ինչ լավ կլիներ, որ փողոցի «զեբրաներից» մեկը ես լինեի: Իմ վրայով կգնային, կգային, երկար ճանապարհ կանցնեին` իմ վրայով քայլելու համար: Կլինեի դեղին կամ սպիտակ, ականջիս մոտ կլինեին իմ սիրած կոշիկների ձայները: Կլինեի գիծ, բայց գոնե կիմանայի, որ մարդիկ ինձ վստահում են, որ ինձնով անցնելիս, թեկուզ անգիտակցաբար, ինձ են վստահում իրենց կյանքը, իրենց մեքենայի տակ ընկնել կամ չընկնելը:

Երանի փողոցի գիծ լինեի, երանի չորացած տերև լինեի ու ինչ-որ մեկի՝ դեպի առաջ քայլից կոտրվեի, երանի առավոտվա ու գիշերվա տխուր մառախուղ լինեի:

Երանի ինձ ոչ ոք չնկատեր:

Ընտանիքիս անդամները շատ են`տատս, հայրս, մայրս, միջնեկ եղբայրս, մեծ եղբայրս` կնոջ և որդու հետ: Դե, պատկերացրեք քանի հոգի են կանգնած, որ համակարգչի դիմաց նստելուն պես նախատեն ինձ: Մոտավորապես այսպես:

Մի պահ նստեցի համակարգչի առաջ.

Տատս ասաց.

-Ախչի, էլի նստա՞ր էդ կաբուդատորի դեմը, հելի, մեղք ես, հաշքերտ քոռցան: Տենաս ո՞վ էտ անտերը ստեղծեց, մեր գախ որ չկար, չի°նք աբրում…

Անդրանիկը`եղբորս որդին.

-Հոքու~ր, մի հատ իմ մուլտիկը կդնե°ս:

-Չէ, մի քիչ հետո:

-Է~, հիմի եմ ուզում…

Մեծ եղբայրս.

-Պա~հ, էս էլի հասա՞ք իրար կամպուտրի համար:

Միջնեկ եղբայրս.

-Արագ վերջացրու, գործ ունեմ անելու, քուրս:

-Լա~վ էլի, ժողովուրդ, թողեք մի վայրկյան հանգիստ նստեմ:

Տատս.

-Չէ~ հելի, բոլա, հելի` թող էրեխեն նստի:

Հայրս.

-Մի կռվեք: Թե չէ`մյուս ամիս կապի փողը չեմ մուծի, կանջատեն:

Էսպես ամիսներ շարունակ: Մի օր դպրոցում անցկացրած 17.am-ի սեմինարից հետո գնացի ու հորս ասացի.

-Պապ, սեմինարի եմ մասնակցել:

-Ի՞նչ թեմայով էր:

-Լրագրություն, լուսանկարչություն, կինոյի: Եթե ակտիվ մասնակցեմ, կգնամ լրագրողական դասընթացների, կթողնե°ս:

-Բա գնա, բա ի՞նչ պիտի անես: Գնա, համ էլ էն ինտերնետից կկտրվես:

Մասնակցեցի 17.am-ի դասընթացներին: Շատ հետաքրքիր էր:

Ես ինքս ինձ մտածում էի, որ աշխարհում շատ ավելի հետաքրքիր բաներ կան ինտերնետից բացի: Ես ազատ ժամանակ ինտերնետում էի անցկացնում, իսկ հիմա բոլորը գիտեն, որ ես նստած նյութեր եմ գրում: Նույն բանը տատս էր մտածում, և ինքն էլ մի օր քթի տակ իրեն-իրեն ասաց.

-Լավ ա, լավ: Էդ աղջիկը լավ էլ զբաղմունք ա ճարել: Լավ էլ գրում ա…

Բայց ինձ համար դա զուտ զբաղմունք չէ, այլ մի նոր աշխարհ, որը ինձ կլանել է իր մեջ:

Մի քանի օր առաջ ժպտալու միջազգային օրն էր: Հա, գիտեմ, առաջին հայացքից շատ տարօրինակ է հնչում: Այս օրը անվերջ աշխատող, հոգսերով լի, մարդկանց սթափեցնելու օր է: Չէ որ կյանքը շատ կարճ է` անընդհատ աշխատելու և ինչ-որ բանի մասին մտածելու համար: Ժպտացեք մարդիկ, ուրախացեք ընկերների հետ, հարազատների հետ, ուրախացեք ինքներդ ձեզ հետ:

Այստեղ հարց է առաջանում. Ինչպե՞ս ժպտալ, երբ շուրջը անվերջ խնդիրներ են, բայց յուրաքանչյուր «վատ» բանի մեջ կա մի լավ բան: Ուղղակի դա պետք է տեսնել: Տեսնել և ժպտալ, մի ժպիտը կարող է շատ բան փոխել: Ժպտա և կզգաս այն դրական էներգիայի տարափը, որ կարծես թափվում է քո վրա:

Հիշիր այն բարի ու քաղցր ժամանակները, երբ քեզ կարող էր ուրախացնել ընդամենը մեկ կոնֆետը, մայրիկի մեկ ողջագուրանքը, այն օրը, երբ դու գնացիր առաջին անգամ դպրոց, անգամ քեզ հետ պատահած անախորժությունները, որոնք արդեն անցյալում են, և ժպտա:

Քայլում եմ փողոցով, տեսնում եմ դասից վերադարձող երեխաների, որոնք այնքան ուրախ են, տեսնում եմ մի խումբ պապիկների, որոնք հիշել են իրենց ջահել տարիները և բարձր ծիծաղում են: Տեսնում եմ սիրահարված տղայի, տեսնում եմ տատիս խորհրդավոր ու ամեն ինչ ասող ժպիտը, երբ նայում է ինձ: Ինչպե՞ս կարող եմ չժպտալ` տեսնելով այս ամենը:

Եթե զգում եք, որ արդեն տարվել եք աշխատանքով ու առօրյա խնդիրներով, մի պահ կանգ առեք` ժպտացեք, ու հիշեք, որ դուք աշխարհի կատարելությունն եք: Եվ վերջապես, ժպիտն է, որ մարդուն գեղեցկացնում է, ցույց է տալիս նրա ողջ էությունը:

Հ.Գ. Փորձեք և կարող եք փոխել ձեր կյանքը, տեսնել ձեր շուրջը գեղեցիկը, այն անընդհատ ձեզ հետ է, ուղղակի թույլ տվեք, որպեսզի այն պատի ձեր հոգին: Եթե դու կարդում ես այս նյութը, ուրեմն ժպտա, առաջարկում եմ սոցիալական ցանցերում հիմար մարտահրավերներ նետելու փոխարեն տարածել բարու բումերանգը, այնպես անել, որ կողքինները նույնպես ժպտան: