Ani Ghulinyan

Ֆուտբոլային սիրավեպ

2014 թվականի ամռանը, երբ ողջ ֆուտբոլասեր հասարակությունը շունչը պահած դիտում էր Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը և սպասում նրա հաղթողին, ես նույն այդ ժամանակ հեռուստաալիքներն էի թերթում` որևէ հետաքրքիր հաղորդում գտնելու հույսով:

Մի երեկո էլ, ոչ մի հաղորդում չգտնելով, կանգ առա Հանրային հեռուստատեսության վրա, որով հեռարձակվում էր ֆուտբոլի առաջնությունը:

Մինչ այդ երբեք ֆուտբոլ չէի նայել, ավելին, չէի հասկանում ֆուտբոլասերներին, ովքեր ինչ որ խաղի պատճառով լաց էին լինում կամ ուրախանում: Տեսնելով, որ խաղին մնացել է 2 րոպե, ալիքը չփոխեցի: Մտածեցի` կավարտվի, մի ֆիլմ կսկսվի`կնայեմ: Խաղը համարյա ավարտվելու վրա էր, հաշիվը` 0:0, վայրկյաններն էի հաշվում, թե երբ է ավարտվելու, իսկ մրցավարը, ի դժբախտություն ինձ, ավելացրեց 3 րոպե: Երբ ավելացված վերջին րոպեն էր ավարտվում, ինչ որ ֆուտբոլիստ գոլ խփեց Իրանի հավաքականին: Մեկնաբանի բարձր գոռոցից հասկացա, որ այդ ֆուտբոլիստի անունը Լեոնել Մեսսի էր: Շատ էի լսել նրա մասին, բայց երբեք չէի տեսել:
Այդ օրվանից իմ կյանքը 180 աստիճանով փոխվեց: Սկսեցի ուսումնասիրել այն հավաքականը, որտեղ խաղում էր Մեսսին`Արգենտինայինը: Մինչև հաջորդ խաղը արդեն նրանց ողջ կազմը սովորել էի, բոլոր խաղերին հետևում էի: Մինչև որ հասավ եզրափակչի օրը: Եզրափակիչ էին հասել Արգենտինան ու Գերմանիան: Խաղի 90 րոպեներին աչքս չէի կտրում հեռուստացույցից, բայց թեև երկու կողմերն էլ գրոհներ էին կազմակերպում, խաղը ավարտվեց ոչ ոքի, եկավ ավելացված ժամանակի հերթը: Երբ արդեն բոլորս պատրաստվում էինք 11 մետրանոց հարվածաշարին, Մարիո Գյոտցեն գնդակն ուղարկեց արգենտինացիների դարպասը` վճռելով խաղի ելքը: Իմ իմացած ու չիմացած բոլոր աղոթքներն էի ասում, խնդրում, որ արգենտինացիները գոնե մի գոլ խփեն, բայց հրաշք չկատարվեց:

Մունդիալ 2014-ի հաղթող դարձավ Գերմանիան: Այդ մեկ ամսից էլ քիչ ժամանակում այնքան էի կապվել Արգենտինայի հավաքականի հետ, որ ամեն ֆուտբոլիստի կարծես շատ վաղուց արդեն ճանաչում էի: Աշխարհի առաջնության գավաթի մոտով անցնելիս Մեսսիի հայացքը վեջին կաթիլն էր: Սկսեցի բաց թողնել այն արցունքները, որոնք համառությամբ զսպում էի մինչ այդ (ուժեղ մարդ էի ուզում խաղալ):

Այդպես շարունակեցի մոտ մեկ ամիս: Տանից դուրս չէի գալիս, ողջ ժամանակս տրամադրում էի ֆուտբոլին: Պարզեցի, որ Լեո Մեսսին խաղում է «Բարսելոնա» ֆուտբոլային ակումբում, հետո հետաքրքրվեցի այս ակումբով`պատմությամբ, ֆուտբոլիստներով: Հասկացա, որ իմ կյանքի ակումբը «Բարսելոնան» է: Հետո իմ կյանքի թելը սահուն կերպով միահյուսվեց ֆուտբոլի հետ: Իմ կյանքը բաժանվեց 2 մասի` ֆուբոլից առաջ և ֆուտբոլից հետո:
Ամեն անգամ, երբ Բարսան պարտվում է, նստում եմ տան մի անկյունում, ամուր գրկում Բարսայի տարբերանշանը ու երգում եմ Tot el Camp-ը (Բարսելոնայի օրհներգը): Ծնողներս դժվար, բայց համակերպվեցին իրենց երեխայի այս նոր քմահաճույքի հետ, բայց ի զարմանս նրանց, այդ քմահաճույքը երկար տևեց, մինչև այսօր: Ընկերներս էլ սովորեցին, որ եթե ես նրանց ոգևորված որևէ ֆուբոլային խաղ եմ պատմում, ինձ ընդհատել պետք չի:
Մինչև հիմա էլ Մունդիալ -2014-ի եզրափակիչը չեմ կարողանում առանց հուզմունքի հիշել: Թե ինչպես «մենք» կարող էին հաղթել, բայց չհաղթեցինք:
Դրանից հետո Լեոնել Մեսսին ունեցավ ևս 2 պարտված եզրափակիչ, ես էլ նրա հետ: Ու թեև այս տարին շատ հետաքրքիր անցկացրեցի, ու այն հավակնում էր դառնալ մինչև հիմա իմ ապրած լավագույն ամառը, բայց այս տարի Արգենտինան Ամերիկայի գավաթի եզրափակիչ խաղում երկրորդ անգամ անընդմեջ պարտվեց Չիլիին:

Ամեն անգամ, երբ փակում եմ աչքերս, տեսնում եմ Մեսսիի արցունքները պարտությունից հետո, նրա չիրացրած 11 մետրանոցը, արդեն որերորդ անգամ գլխիկոր հեռանալը մարզադաշտից… Չէ, այս տարին հաստատ լավագույնը չի:
Ես երբեք լուրջ մրցույթների չեմ մասնակցել, բայց այնպիսի զգացում ունեմ, որ պարտվել եմ 3 եզրափակչում: Հիմա սպասում եմ 2018 թվականի աշխարհի առաջնությանը. դա իմ ու Մեսսիի վերջին շանսն է:
Հիմա իմ բոլոր երազանքները, նպատակները կապված են ֆուտբոլի հետ: Չգիտեմ, իմ այս սերը ֆուտբոլի նկատմամբ մի օր կանցնի՞: Գուցե այն ժամանակ, երբ ես իսկապես սիրեմ:

Կարոտի, ժամանակի և տարածության մասին

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Բաբոյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Բաբոյանի

Ժամանակն անցնում է, բայց դրան համընթաց կարոտն է շատանում:

Մտածել ե՞ք, թե ինչ կլիներ, եթե չլիներ կարոտը: Հըմ, չէր լինի… Կարծում եմ` ճիշտ չէր լինի: Եթե կարոտը չլիներ, հեռավորությունն ու տարածությունն էլ իրենց գոյության մասին հիշեցնել չէին տա:

Հեռավորություն, տարածություն. ոչ բոլորն են կարողանում մերվել դրանց հետ, չմերվողների թվում եմ նաև ես։

Ուսուցչուհիս ասում է` նանոմետրն էլ է հեռավորություն, այստեղ հարց է ծագում. կարոտո՞ւմ են արդյոք նանոմետրերի վրա։ Չէի ասի։

Կարոտ ասելով մտքումս սկսում եմ գծագրել իմ սիրելի երևույթների ու իմ միջև գոյություն ունեցող հեռավորությունը: Այդ ժամանակ ստանում եմ կարոտի իմ բանաձևը:

Իսկ ինչո՞ւ են մարդիկ կարոտում, քանի որ տարածությունը ոչ այդքան դրական բան է: Կարոտում ես, որովհետև տարածություն կա, հեռավորություն կա, թեկուզ չնչին լինի դա: Կարոտում ես ամեն ինչ, բայց կարոտը քեզ հուշեր ու մտածելու տեղիք է տալիս: Բայց միշտ չէ, որ կարոտն ու հիշողությունները կապված են լինում մարդու հետ: Չէ, որ միայն մարդուն չէ, որ կարող ես կարոտել: Կարոտում ես ամեն ինչ, ինչ դու ունեցել ես, ու իմ հիմա էլ չկա, կամ էլ ինչու չէ, քո մանկությունն ես կարոտում: Ոչ ոք կարոտից անմասն չէ: Բոլորս էլ կրում ենք մեր մեջ մի փոքր, թեկուզ չնչին կարոտ:

Կուզեի՞ ք արդյոք կրճատել հեռավորությունը ու կարոտը վերացնել:

Ես չէի ուզի, այդպիսով կկորեր կյանքի հետաքրքրությունը, չէ որ դա ի վերուստ է տրված։ Ու, եթե տրված է, ուրեմն այդպես է պետք, դա է ճիշտը:

Հեհ, բայց դպրոցից տուն տարածությունը միշտ ուզել եմ վերացնել։ Դեռ առաջին դասարանից ատել եմ այդ ճանապարհը: Պատահում է, որ ուզում եմ ուտել, ուտել ու էլի ուտել, սովածությանս չափ չի լինում: Այդ ժամանակ խանգարում է տարածությունը:

-Բա տունը կպած չլինե՞ր, դասամիջոցին իջնես հաց ուտես գաս, իսկական արքայություն,- այսպես էի ասում ես փոքր ժամանակ:

Բայց դե, դա միայն երազանք էր, որը ցավոք իրականություն չդարձավ։ Սա էլ տարածությունը:

Գիտակցելով որ կարոտը չենք կարող վերացնել, փորձում ենք հեռավորությունը հնարավորինս չափով քչացնել, բայց դե~, դա էլ միշտ չէ, որ ստացվում է։

Ինչևէ, տարածությունը վերացնել անհնար է, ես էլ դա փոխել չեմ կարող։ Բայց քանի որ, վատի մեջ էլ կարելի է լավը տեսնել, ուրեմն դրականը մտածել: Չէ որ, ժամանակն անցնում է. ու դրա հետ համընթաց կարոտն է շատանում:

Բայց մի օր մեզ երկար թվացող տարածությունները կհասցվեն մինիմալի, բայց այ, կարոտը վերացնել երևի թե չի ստացվի։

Hasmik Miqayelyan

Թոշակի օրը

Ինչպես ասել են մեր մեծերը՝ չկա չարիք, առանց բարիք, բայց այս օրը այն գործում է հակառակ ուղղությամբ՝ չկա բարիք, առանց չարիք: Եվ ես իմ ասածը կապացուցեմ` օրինակ բերելով հենց իմ ընտանիքի վրա:

Հենց գալիս է թոշակ ստանալու օրը, մեր տանը սկսում է արդեն ավանդական դարձած բանավեճը, որը մերոնք անվանում են ուղղակի բարձրաձայն խոսակցություն:

Բանավեճը վարում են տան մեծերը: Քանի որ պապիկս աշխատում է Երևանում, նա չի մասնակցում, այսպես ասված, ուղղակի բարձր խոսակցությանը: Դրան մասնակցում են տատիկս և մայրիկիս հորաքույրը: Հորաքույրը, որպես կանոն, գյուղում առաջինն է իմանում թոշակի օրվա մասին: Տատիկս և գյուղի բնակիչները այս մասին իմանում են հորաքրոջիցս` հեռախոսազանգերի միջոցով:

Տատիկս ու մայրիկիս հորաքույրը ցերեկը ժամանակ չեն ունենում իրար հետ կռվելու, հենց այդ պատճառով կռիվը սկսվում է երեկոյան: Նստում են սեղանի շուրջ և սկսում են զրուցել:

Խոսակցությունը սկսում են միաժամանակ, բայց, ցավոք, չեմ հիշում, թե ինչից է սկսվում: Հետո անցնում են, իրենց ասած, բարձր խոսակցությունը, որն սկսում է տատիկս:

-Տենաս` դու ի՞նչ ես անում էդքան փող: Ո՞ւմն ես տալում:

-Ու՜ֆ, ընենց ես ասում, իբր չգիդես` ումն եմ տալում: Լուսն եմ փագում, ջուրն եմ փագում, գազն եմ փագում ու 42000-ը պրծնում ա: Խանութների պարքն էլ հլը չեմ տվե:

-Ու՜ֆ, ամեն ամիս էս նույն խոսակցությունն ա,- սրտնեղում է տատս:

Հորաքույրս ձեռքը խփում է սեղանին և տոնը բարձրացնում.

-Բա ի՞նչ ես ուզում ասեմ: Էդ եմ անում` էդ եմ ասում:

-Ու՜ֆ, լավ է՜…

Ու տատիկս փորձելով փախչել խոսակցությունից, վեր է կենում տեղից և ուզում է հեռանալ: Բայց հորաքույրս բարձր ձայնով և գլուխը շարժելով ասում է:

-Էտ տենում ես` ինձի չես կարա հաղթես, փախնում ես:

Տատիկս փորձելով իրավիճակից դուրս գալ, ասում է:

-Չէ, ուղղակի գործերս մնացին: Ոնց որ ժամանակ ուտող ապարատ հլնես: Հավեսդ չունեմ:

Ու այս խոսակցությունը շարունակվում է այնքան, մինչև ընտանիքից ինչ-որ մեկը ընդհատում է նրանց: Ընդհատումը կատարում է հարսիկս` տատիկիս խոհանոց կանչելով:

Դե, թոշակի օրը տատս ու մայրիկիս հորաքույրը պարզապես ուզում են պարտքերը փակել, բայց դրանք ավելի շատ են,, քան խղճուկ 42 000-ը: Առաջին հայացքից թվում է, թե կռվում են փողի և պարտքերի համար։ Կարծես ամբողջ մի ամիս սպասում են թոշակի օրվան, որ հիշեն ամբողջ կյանքի նեղսրտությունները: Մի ամիս լուռ, իսկ թոշակի օրը` մի ամսվա պարզաբանումներ ու բանակցություններ:

melsida malkhasyan

Մենք քեզ սպասում էի՞նք, որ եկար

Այսօր արթնացա ու տեսա անսպասելին. մեր գյուղը հագել է «ճերմակ զգեստ»: Ձյունը ծածկել է ամբողջ գյուղը: Ոմանք ուրախ էին, ոմանք` տխուր: Գյուղի բոլոր մարդիկ մտահոգ էին, քանի որ ոչ բոլորն էին վերջացրել գյուղատնտեսական աշխատանքները: Տատիկս նայում էր դուրս և տխուր հայացքը հառելով ձյանը ասում:

-Մենք քեզ սպասո՞ւմ էինք, որ եկար: Բա ժողովուրդը մեղքը չե՞ն՝  կարտոլը մնաց, մրգերը ցուրտը տարավ:

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Դեռ այսպիսի դեպք չէր եղել մեր գյուղում: Ո՞վ է տեսել կանաչ տերևի վրա ձյան հաստ շերտ:
Երեկ երբ ձյուն էր գալիս, շատ ուրախացա, բայց այսօր տեսնելով ձյան ծանրությունից «խոնարհ հարսի» պես գլուխները կախ ծառերը, արդեն հասկացա, որ վիճակը այդքան էլ լավ չէ:
Դուրս գալով տնից տեսա, որ բոլորը շփոթված այս ու այն կողմ են վազում` բահերը ձեռքները: Մի քիչ առաջանալով տեսա մյուսներին` դույլերը ձեռքները: Մեկը բահով ձյուն է մաքրում, մեկը մրգեր է քաղում, և այդ ամենը անում են շնչակտուր:

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Տեսա տատիկիս, ով արագ-արագ խնձոր էր քաղում, մոտեցա և հարցրեցի.
-Տատ, ինչի՞ ես էսպես խառնվել իրար: Խնձորը հաստատ չի փախչի:
-Բա որ փախչի՞: Ցուրտը տարավ: Էսքան չարչարվել ենք, բա ջո՞ւրը գցենք:
Ուզում էի մի քիչ էլ նայել, բայց ցուրտ էր, արագ եկա տուն: Խեղճ տատս էս ցրտին խնձորն է փրկում:

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Էհ, չգիտակցելով այս ամենը, երեխաներն ուրախ են, ես էլ, քանի որ սիրում եմ ձյունը, ձնագնդին, ձյան մեջ իրար հետևից ճչալով վազող երեխաներին, դպրոցից տուն գալուց վախի զգացումը, թե` երբ են մի ձնագնդի գլխիդ տալու, ձնեմարդ պատրաստելու համար որոնվող գազարը, և այս ամենի մեջ եղած երջանկությունը զգալով, ուզում եմ, որ ձմեռը չվերջանա:

Բարև ձմեռ, ես քեզ սպասում էի

-Ուռա~ ,- վազելով ներս մտա ես։

-Ի՞նչ ա եղել,  Զառա,-  հարցրեց քույրիկս:

-Ճանապարհին ա, քիչ մնաց, հասնում ա:

-Ո՞վ Զառա, կամ ի՞նչը:

-Ձմեռն ա գալիս, ձմեռը… Պատուհանից դուրս նայիր կամ էլ արի` դուրս գնանք, կտեսնես։

Այնքան էի ուրախացել, որ առանց նրա պատասխանը լսելու ձեռքից բռնեցի ու նրան քաշեցի դեպի դուրս։

Լուսանկարը` Զարուհի  Գևորգյանի

Լուսանկարը` Զարուհի Գևորգյանի

-Դե տես, Ձմեռն ա եկել: Բա մի քանի ամսից Ձմեռ պապնել ա գալու։

Քույրս լռում էր։

-Ի, Դիան, ուրախ չե՞ս:

Քույրս նայեց ինձ, մի պահ ծիծաղեց ու ներս գնաց, իսկ ես… Ես մնացի դրսում։ Ցուրտ էր շատ, բայց այնքան գեղեցիկ էր իջնում ձյունը, որ կարծես ես էլ ինքս ձյան փաթիլների հետ իջնում էի երկնքից։ Իրական էր ամեն ինչ, բայց այնքան անիրական էր թվում ձմեռային գիշերվա այդ  հեքիաթը։ Բայց մեկ էլ հոպ, ու կտրվեցի այդ հեքիաթից տատուս քաղցր խոսքերից.

-Ի՞նչ ես կայնե էս ցրտին դուսը, մե ներս արի, կմրսես` կհիվնդնաս:

-Եկա տատ, եկա:

Վազեցի ներս ու սկսեցի իմ փոքրիկ ձմեռային պատմությունը գրել 17.am-ի համար։ Դե ինչ, ես էլ ձյան պես մի քիչ շտապում եմ ու մաղթում եմ բոլորիս հեքիաթային ՁՄԵՌ։

Ամենասովորականը՝ հրաշք

 Ասում ես, թե կյանքում հրաշքներ չեն լինում, չես հավատում հրաշքներին: Իսկ ես, անկեղծ ասեմ, չեմ հասկանում, չեմ հավատում քեզ նման մարդկանց: Հրաշքներ լինում են, նրանք կան: Չէ, շատերի պես չեմ ասելու, թե պիտի հավատաս, որ տեսնես հրաշքը: Հավատաս, թե ոչ, մեկ է, հրաշքներ լինելու են, ուղղակի դու սովորել ես լուրջ չվերաբերվել դրանց: Ասել՝ մանրուք է…

Մանրուք է այն, ինչի մասին մեկ ուրիշը կարող էր երազել: Ու փիլիսոփայելու կարիք էլ չկա, ուղղակի շուրջդ նայիր ու կտեսնես, կհամոզվես, որ քեզ համար ամենասովորականը հրաշք է մեկ ուրիշի, իմ ու նրա համար:

Վերև նայիր, տեսնո՞ւմ ես արևը, գիտե՞ս, որ նա էլ այդ հրաշքի, կյանք կոչված հրաշքի մի մասն է, իսկ քեզ համար այն ուղղակի լույսի աղբյուր էր, չէ՞, կամ ասենք, ցրտից տաքանալու միջոց: Հետո, հետո այդ արևն ամեն օր փայլում է, իսկ հրաշքը մեկ անգամ է լինում: Իրո՞ք, այդպե՞ս ես կարծում….

Ես՝ չէ:

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Անի Ավետիսյանի

Ես հիշում եմ, որ շատ վաղուց, դեռ երեխա ժամանակից չեմ հավատացել Ձմեռ պապին, բայց մեկ է՝ ամբողջ հոգով հավատացել եմ Ամանորյա հրաշքին, ու թող Ձմեռ պապն իր հետ չբերի, թող նա գա հանկարծ, զգույշ թակի դուռս ու ներս մտնի: Թող այդ հրաշքը շոշափելի չլինի, թող չտեսնեմ նրան, միայն զգամ: Եվ դա ինձ համար ամեն ինչ արժեր:

Միշտ էր այդպես, ոչ թե միայն Նոր Տարվան, ամեն օր, ամենուր:

Հիմա էլ: Հա, հիմա էլ եմ հավատում ամանորյա հրաշքին, բայց լինում է նաև, որ ամանորյա հրաշքը դառնում է ամենօրյա, դառնում է ընկերս ու օգնում այլ կերպ նայել կյանքին, աշխարհին: Օգնում է հավատալ… Իսկ առանց մի կաթիլ հավատի կյանքն անգույն ու անիմաստ կլինի: Չէ՞ որ կյանքի հրաշքը սկսվում է հավատից, իսկ հավատն ինքնին հրաշք է:

Ուսուցչուհուս դերն իմ կյանքում

Կյանքում ամենաթանկ հիշողությունները, որոնք մինչև խոր ծերություն կմնան մեր մեջ տպավորված, որոնք հիշելիս կամ վերապրելիս մեզնից յուրաքանչյուրի դեմքին անկասկած հուշերից ծնված մեղմ ժպիտ է արթնանալու` մեր մանկության հիշողություններն են: Ասում են, թե երեխան ի ծնե մաքուր թուղթ է, որի վրա անջնջելի հետք են թողնում ծնողներն ու ուսուցիչները, որոնք դառնում են երեխայի համար առաջին ուղեկիցները նոր և անծանոթ կյանքի ուղում:

Անկասկած ամեն մի աշակերտի կյանքում մեծ դերակատարում ունի աշակերտի սիրելի ուսուցիչը, անկախ աշակերտի լավ կամ վատ առաջադիմությունից:

Ես նույնպես, ինչպես հավանաբար բոլորը, ունեմ ամենասիրելի ուսուցչուհի, ում անչափ սիրելով և միաժամանակ անչափ նրանից ամաչելով, ամեն անգամ կցկտուր ու շփոթված շնորհակալական խոսքեր եմ ասում` դպրոցում գործող գերմաներեն խմբակում ստացած գիտելիքների պաշարիս համար, և միշտ դժգոհ եմ մնում իմ թերի շնորհակալություններից: 17.am-ը նոր հնարավորություն ընձեռնեց պատմելու Անուշ Ղարիբյանի` իմ սիրելի ուսուցչուհու մասին:

Լսած կլինեք, թե ինչ բարդ լեզու է գերմաներենը: Այո, իսկապես բարդ է, և միայն ուսուցչուհուս շնորհիվ է, որ լավ արդյունքի եմ հասնում:

Հիշում եմ, երբ պատմության թեմատիկ աշխատանքից ցածր գնահատական էի ստացել, բոլորից կարծես նեղացած` ընկեր Ղարիբյանի մոտ էի վազում, գանգատվում, դժգոհում: Իսկ նա ի՜նչ համբերատարությամբ ու հոգատարությամբ էր տանում իմ կամակորությունները: Ու ինչ ուշադրությամբ էի լսում նրա խրատները, մտքում ծանր ու թեթև անելով:

Ամեն անգամ ծիծաղով ենք հիշում “sofort” (իսկույն) բառը, որը ոչ մի կերպ չէի կարողանում մտապահել, իսկ ընկեր Ղարիբյանը ամեն դաս սկսելուց առաջ հարցնում էր. «Հլը ասա, տեսնեմ` sofort-ն ինչ էր, նոր սկսենք»: Դասը առավել հետաքրքիր էր դառնում, երբ զուգահեռներ էինք տանում այլ թեմաների հետ կամ երբ մոռանում էի բառի թարգմանությունը:

Միշտ ցանկացել եմ նմանվել ընկեր Ղարիբյանին, մտապահել նրա տված խորհուրդները, դառնալ նրա նման պարտաճանաչ ու հեռատես: Մասնագիտական կողմնորոշման հարցում ևս նրա շնորհիվ եմ որոշում կայացրել: Դառնալու եմ գերմաներեն լեզվի թարգմանչուհի, որպեսզի նրա գործի շարունակողը լինեմ: Տարբեր հարցերում իմ ոգեշնչման աղբյուրն իմ ուսուցչուհին է:

Շնորհակալություն, ընկեր Ղարիբյան…

Արտադրված է Հայաստանում

Հարցազրույց BEAUTY PRODUCTS բնական օճառների արտադրության հիմնադիր և տնօրեն Շանթ Խայալյանի հետ:

Սիրիահայ Շանթ Խայալյանը 3.5 տարի առաջ Սիրիայից տեղափոխվել է Հայաստան և այստեղ զբաղվում է բնական օճառների պատրաստմամբ ու արտադրությամբ: Ծնվել է Հալեպ քազաքում, մասնագիտությամբ մարկետոլոգ է: Պատերազմի պատճառով 6 ամսով տեղափոխվել է Հորդանան, ապա Հորդանանից՝ Հայաստան:

-Եթե պատերազմը ավարտվի արդյո՞ք կվերադառնաք Հալեպ:

-Ոչ ,այսքան չարչարվելուց հետո դժվար կլինի կրկին հետ վերադառնալ, չնայած որ այնտեղ եմ թողել ունեցվածքիս մեծ մասը:

-Ծնվել և ապրել եք Սիրիայում, հայրենիք համարել եք Հայաստա՞նը, թե՞ Սիրիան:

-Հայրենիք ես համարում եմ այն վայրը, որտեղ ծնվել մեծացել եմ, բայց իհարկե մտավոր և հոգևոր հայրենիքը Հայաստանն է: Չնայած շատ դժվարությունների միջով եմ անցել, բայց ես ինձ այստեղ հարազատ եմ զգում: Շատ լավ մարդիկ կան շրջապատումս, որոնք ամեն կերպ ջանում են օգնել, իհարկե վատերն էլ կան, դա բնական է:

-Անդրադառնանք Ձեր արտադրանքին. ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում:

-Արտադրանքի հիմքում ընկած է օրգանական օճառագործությունը: Ուսումնասիրելով շուկան, ընտրեցի հենց բնական օճառների պատրաստման գործը, քանի որ այստեղ այդ ուղղությունը զարգացած չէ: Կազմակերպությունը կոչվում է՝ «BEAUTY PRODUCTS», այն իր մեջ է ներառում մի քանի ապրանքանիշ՝ դրանցից մեկը արտադրում ենք «BEAUTY PRODUCTS» անվան տակ, մյուսը՝ իմ ազգանվամբ կոչվում է «Խայալյան»:

Լուսանկարը` Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը` Զարա Ղազարյանի

-Վաղո՞ւց եք զբաղվում այդ աշխատանքով:

-Այո, 2010 թվականից: Սիրիայում ձիթապտղի ձեթի արտադրամաս ունեի, քիմիկոս ընկերոջս որոշ ցուցումներով սկսեցի սիրողական զբաղվել օճառագործությամբ, հետո փորձեր ու նորարարություններ անել: Երբ պատերազմը սկսվեց, տեղափոխվեցի Հորդանան, 6 ամիս մնալով մեծ հաջողությունների հասա, արտադրանքը ստացավ բարձր որակավորում: Մի դեպք հիշեցի. մասնակցում էինք բարեգործական էքսպոյի, ներկա էին նաև թագավորական ընտանիքից: Նրանք հավանել էին մեր արտադրանքը, արժանացանք քաջալերանքի, նաև առաջարկեցին մնալ Հորդանանում և շարունակել գործունեությունը, բայց ես չուզեցի և եկա Հայաստան:

-Ի՞նչ տեխնոլոգիաներով եք աշխատում:

-Աշխատում ենք շատ հին տեխնոլոգիաներով, որտեղ հիմնական աշխատանքը ձեռքի հետ է կապված: Հին համակարգով թորում ենք յուղերը, քիմիա բացարձակ չենք ավելացնում, ամեն բան բնակն է ու միայն բնական, արդյունքում՝ հիմա ունենք 20 տեսակի օճառներ, 12 տեսակի շամպուններ և 16 տեսակի յուղեր, ինչպես նաև ատամի մածուկներ, կրեմներ, լվացքի հեղուկներ և փոշիներ, շուտով կունենանք նաև նոր տեսականի:

-Կա՞ն այնպիսի բաղադիչներ, որոնք դրսից են բերվում:

-Միայն կոկոսի յուղը, մնացած ամեն բան հավաքում ենք լեռներից ու դաշտերից:

-Որքա՞ն ժամանակ է տևում օճառի ստացման ընդհանուր գործընթացը:

-Տարբեր, կան յուղեր, որ թորվում են մեկ կամ մեկուկես ամիս: Օրինակ, կոկոսի յուղը թորվում է 4-ից 4,5 ամիս, իսկ օճառը չորանում է կրկին մեկ կամ մեկուկես ամսվա ընթացքում:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

-Արդյո՞ք սպառողները ճանաչում են Ձեր արտադրանքը:

-Դրսում այո, Հայաստանում ոչ այդքան, բացի այդ այստեղ մարդիկ չեն տարբերում բնականը արհեստականից: Կարծում են, եթե փրփուր չի առաջանում, ապա այն մաքրող նյութ չէ, բայց դա սխալ մտածելակերպ է, կամ՝ բնական շամպունը ավելի ջրիկ է, քան քիմիականը, այդ պատճառով շատ խնդիրներ ենք ունենում:

-Իսկ ի՞նչ քայլեր կուզենայիք, որ ձեռնարկվեն արտադրանքը Հայաստանում ավելի հայտնի դարձնելու համար:

-Քայլեր իհարկե արվել են ու կարվեն, մեր արտադրանքն արդեն իսկ ներկայացված է մայրաքաղաքի դեղատներում, բայց շատ լավ կլիներ, եթե լիներ մի կազմակերպություն, որը կզբաղվեր ապրանքի առաքմամբ, գործս մի քիչ կթեթևանար:

Ինքնաարտահայտման իմ ձևը

Հաճախ եմ խոսում ինքս ինձ հետ: Իմիջիայլոց, շատ հետաքրքիր ու երազկոտ աղջիկ է զրուցակիցս: Գլուխ չգովեմ:

Լավ, իմ տաղանդը ո՞րն է:

Երգել չգիտեմ, պարելն ատում եմ, նկարել չգիտեմ, ուժեղ չեմ,  մարմնամարզությամբ երկու օր եմ զբաղվել, էլ չկարողացա, ասմունքելուց հեռու եմ… Ինչ անտաղանդ եմ ես…

Ու ես հարցը ինձ տանջում էր օրեր շարունակ, տանը նստած իմ տեղում:

(Հա, իմ տեղը ոչ թե սենյակս է, այլ մեր տան մեծ միջանցքը: Նստում եմ բազկաթոռին, նայում եմ հայելու մեջ ու մտածում: Այս անգամ էլ նստած տանջվում եմ` ո՞րն է իմ տաղանդը: Մինչև որ մայրիկի բարձր ձայնը չկտրեց մտքիս թելը):

-Հերիք ա հիանաս քեզնով, անցիր դասերիդ:

-Մամ, ես չեմ հիանում, բան եմ մտածում:

-Ուֆ, մարդ չդառար էլի,- ծիծաղելով ասաց մայրիկս իր  ամենաշատ օգտագործվող արտահայտությունն  ինձ հետ շփվելիս:

-Մարդ չեն դառնում, մարդ ծնվում են,-  ասացի ես ու գնացի:

Ու միանգամից հիշեցի. Դերասանությունը:

Հիմա կմտածեք` ի՞նչ դերասանություն:

Հա, հա, ժողովուրդ: Ես շատ լավ դերասան եմ, դա բացահայտեցի, երբ գնացել էի Ծաղկաձոր` ճամբար: Մենք մեր խմբով պիտի տաղանդներ ներկայացնեինք, և ես ու Քրիստինեն` մանկությանս ընկերուհին, բեմականացում պատրաստեցինք:

Հանգստացա… Անտաղանդ չեմ: Հետո հիշեցի լուսանկարելու մասին:

Հիմա կասեք`դա տաղանդ չի, չէ:

Իսկ ես կապացուցեմ ձեզ հակառակը:

Ամեն մեկը չէ, որ կարող է որսալ կադրը ու ֆոտոյի միջոցով հաղորդել այն, ինչ ուզում է:

Իմ աշխատանքներից մի քանիսը հանձնում եմ ձեր դատին: Եթե դուր գան, խնդրում եմ մեկնաբանություններում մի բան թողեք, ես դրանից ինձ շատ գնահատված եմ զգում:

 

 

Ապրիլն ապրածը

Ռուբեն ու Օնիկ Մանուկյան եղբայրները միասին ապրիլյան ծանր օրերին ամենաթեժ գծում էին՝ Ջրակնում (Ջեբրայիլ): Նրանք երկվորյակ չեն, բայց ծառայել են միաժամանակ և նույն զորամասում: Զրուցում եմ Ռուբենի հետ:

-Ձեր մեջ կա տարիքային տարբերություն: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ միաժամանակ և նույն զորամասում ծառայեցիք:

-Չնայած ես տարիքով փոքր եմ, բայց ավելի շուտ գնացի ծառայության, եղբայրս էլ հիվանդության պատճառով մեկ տարով տարկետման մեջ էր: Հետո զանգեցի, ասացի՝ ա՛յ տղա, մենա՞կ ես թողում ախպորդ, արի՛: Ու դրանից հետո երևի ինքն էլ ավելի վստահ դարձավ որոշման մեջ ու եկավ: Ես Ղարաբաղում էի ծառայում, ինքն էլ դիմում գրեց` բերեցին մոտս:

-Ինչպիսի՞ն էր բանակային կյանքը ձեզ համար:

-Իրականում ինչպես պատմում են, հեռվից լսում ու տեսնում ես՝ այդպես չի: Մինչև չես գնում, չես դառնում էդ ամեն ինչի մի մասնիկը, չես հասկանում ծառայության լրջությունը: Ամեն ինչ ավելի մեծ պատասխանատվություն է պահանջում:

-Երկուսով ծառայելը ի՞նչ դրական ու բացասական կողմեր ուներ:

-Դրական կողմերը շատ էին: Միշտ իրար հետ էինք, մեկս մյուսին թև ու թիկունք էինք ցանկացած պարագայում: Ծնողներն էլ ավելի հանգիստ էին: Բացասականն էլ այն էր, որ ոնց քեզ ես նայում, նույն ձևով էլ եղբորդ պետք է ուշադիր լինես, եթե պահը գա, իր արածների համար էլ պետք է պատասխանատվություն կրես: Դե՜, անկեղծ ասեմ՝ մեր միջի «նայողն» էլ ես էի:

-Միասին կռվել եք նաև ապրիլյան քառօրյա պատերազմի օրերին: Պատրա՞ստ էիք արդյոք դրան և ի՞նչ զգացումներ ունեիք այդ օրերին:

-Ամեն ինչ շատ անսպասելի եղավ. չէինք սպասում այդ կարգի լուրջ կռվի: Բայց որ սկսվեց, արդեն ուզած-չուզած հավաքվեցինք, ամբողջովին կենտրոնացրինք մեր ուժերը ու կռվեցինք:

Այդ պահին արդեն ոչ մի բանի մասին չէինք մտածում: Մեզ մենակ հաղթանակ էր պետք: Կարելի է ասել, վախը թողած զորամասում, մենք բարձրացել էինք դիրքեր: Մարտական ոգին տեղն էր: Փախուստ չունեինք, բոլորս էլ մեր ուժերի չափով առաջ էինք գնում:

-Ինչպիսի՞ն էր ընդհանուր վիճակը ձեր դիրքերում:

-Առաջին, երկրորդ օրերին վատ էին պայմանները: Միայն զենք ու փամփուշտ կար, ու լարվածությունն էլ այնքան մեծ էր, որ մեզ մենակ դրանք էին պետք: Էդ էր մեր հացն ու ջուրը: Բայց հետո ջրի, ուտելիքի ու հագուստի հարցն էլ լուծվեց:

Ընկերներ ենք կորցրել ու լավ ընկեր հրամանատարներ… Հիմնականում տագնապը առաջանում էր, երբ մեր մարտական ամուր ոգի ունեցող հրամանատարները անհայտ կորած էին համարվում կամ զոհվում էին… Ամեն կորցրած ընկերոջ հետ մեզնից ինչ-որ բան ոնց որ պոկվեր, գնար: Մտնում էինք զորամաս ու ինքնաբերաբար իրենց էինք փնտրում, բայց…

Մենք էլ մեր մաշկի վրա ենք զգացել կյանքը կորցնելու վտանգը, սկսել ենք ավելի շատ գնահատել կյանքը ու դրա գինը իրոք հասկացել ենք:

-Որքան էլ ծանր ու դժվար շրջան էր բոլորիս համար, բայց սահմանին, ձեր ընկերների հետ ինչպե՞ս էիք փորձում ցրել լարվածությունը:

-Անկախ ամեն ինչից աշխատում էինք կատակներով տրամադրությունը բարձր պահել, որ գոնե հանգիստ ժամանակ շատ չմտածեինք իրավիճակի մասին: Հաճախ լրագրողներ էին գալիս, նկարահանում էին, խոսում էինք: Դա էլ էր շատ օգնում: Տանն էլ տեսնում ու մի քիչ հանգստանում էին, որ ամեն ինչ կարգին է:

-Ի՞նչ փոխեց բանակը ձեր մեջ, և ըստ ձեզ, ի՞նչ նշանակություն ունի այն յուրաքանչյուր տղայի կյանքում:

-Բանակը, իրոք, առանց չափազանցնելու, շատ բան է փոխում: Մարդու բնավորությունը, մտածելակերպը, ավելի հասունացած ես հետ գալիս, շատ հարցրերի սկսում ես ավելի հանգիստ ու լուրջ վերաբերվել: Բանակը տղայի համար ճիշտ տեղ է: Երբ ծառայում ես, ավելի կամային ես դառնում, կյանքի դժվարությունները հաղթահարել ես սովորում:

-Ձեր պապիկը զինվորական է եղել: Կցանկանայի՞ք շարունակել նրա ուղին:

-Ո՛չ (ասաց կտրականապես): Չեմ սիրում բանակային կյանքը, չեմ ցանկանա աշխատել այդ ոլորտում: Չնայած, Աստված չանի, եթե նորից իրավիճակը լարվի, ես էլ, եղբայրս էլ մեր ընկերների հետ պատրաստ ենք սահման գնալ:

-Ձեր եղբայրը մեդալի ու շնորհակալագրի է արժանացել: Մի փոքր պատմեք դրա մասին:

-Օնիկը «Դրաստամատ Կանայան» շքանշանի է արժանացել` այդ չորս օրը անձնվեր ծառայելու, ընկերներին փրկելու, ճիշտ կողմնորոշվելու ու իրավիճակը լավ գնահատելու համար: Քաջության համար…

Երբ մեր ընկերներից մեկը վիրավորվել էր չեզոք գոտում, Օնիկը, իրեն վտանգելով, մտել ու դուրս էր բերել վտանգավոր դիրքից: Բայց, ցավոք, մեր ընկերը չապրեց…

Բոլոր տղաներին խորհուրդ կտամ գնալ ու ծառայել: Չեմ ուզում ամպագոռգոռ բաներ ասել ծառայության, բանակի վերաբերյալ, բայց, հավատացե՛ք, ամեն տղա իր կյանքում պետք է անցնի այդ փուլը, որ կյանքի մնացած հատվածը ավելի ուժեղ անցկացնի:

Զինվորը չի քնում, նա միայն հանգստանում է…