diana hovsepyan

Նոր գրական ոճ

Տատիկս՝ Գոհարը, պատմում էր, որ շատ գրքեր են ունեցել իրենց տանը: Չկար մի գիրք, որ նա կարդացած չլիներ, ուստի ամեն ինչից գաղափար ունի: Շատ կարդալիս բոլորիս մոտ էլ նոր գաղափարներ են առաջանում, և սկսում ենք ստեղծագործել: Սակայն տատիկս ունի իր յուրօրինակ ոճը: Փոքր տարիքում որևէ բանաստեղծություն անգիր սովորելիս, բոլորիս հետ էլ պատահել է, երբ շփոթվել և բանաստեղծության կեսից որևէ այլ բանաստեղծություն ենք ասել: Հենց այս սկզբունքով էլ տատիկս ստեղծում էր իր մշակած զվարճալի ու հետաքրքիր բանաստեղծությունները: Ահա և դրանցից իմ ամենասիրելին:

«Տորք Անգեղ»

Շատ դարեր առաջ՝ Հին Հայաստանում, Տորք Անգեղ անվամբ մի մարդ էր կենում: Նրա բերանից` սկեսուր, սկեսրայր, ուրբաթ օրը համեցեք, տար: Ուրբաթ օրը քեռի Քուչին ելավ նստավ կայծակ յուր ձին, գնաց Թմկա բերդը պատեց.

-Հե՜յ, քաջ Թաթուլ, քանի՞ հատ ձագ ունես դու,- ասավ հասավ գառանը, առավ թռավ անտառը: Էս միջոցին մի պառավ կին կանգնել էր ձորի պռնկին, ձեն էր տալիս Մարոյին.

-Հե՜յ, լավ մանրուք, ասեղ, հուլունք, մատնիք, մարջան, ապարանջան, ջան, Մարո ջան: Նշանեցին Մարոյին, տվին չոբան Կարոյին…

Չնայած բանաստեղծությունն անավարտ է, բայց ինձ համար այն ամենահետաքրքիրն է:

syuzi babayan voskehat

Վայր, որը մեզ շատ հարազատ է

Մի քանի ամիս առաջ ես և ընկերուհիներս միասին գնացել էինք խանութ: Խանութում խոսք էր բացվել գյուղից, թե ով է սիրում այն և ով չի սիրում: Այդ պահին խանութում բավականին շատ մարդ կար: Տարբեր մարդիկ տարբեր կերպ պատասխանեցին: Իսկ երբ խանութում արդեն հերթը մեզ էր հասել, վաճառողը հարցրեց.

-Էրեխեք, դուք ի՞նչ կասեք, սիրո՞ւմ եք ձեր գյուղը:

Մի քանիսը պատասխանեցին.

-Ոչ, քանի որ կան շատ խնդիրներ, որոնք պետք է լուծել, սակայն ոչինչ չի ձեռնարկվում:

Հերթը իմն էր:

-Այո, իհարկե, սիրում եմ իմ գյուղը: Ինչպե՞ս կարող եմ չսիրել այն վայրը, որտեղ ծնվել և մեծացել եմ: Թեև այն շատ թերություններ ունի, միևնույնն է, ինձ շատ հարազատ է:

Խանութի աշխատողը պատասխանեց.

-Այ, հիմա հպարտանալու բան ունեմ, քանի որ գտնվեց մի երեխա, ով սիրում է գյուղը՝ թերություններով հանդերձ:

Նրա ասածները մինչև հիմա լավ եմ հիշում.

-Նրան, ով սիրում է իր գյուղը, իրոք պետք է գովենք: Մանավանդ մենք՝ նոր սերունդներս: Իսկապես,մեր պապիկների թոռներն ենք:

Այս ամենից ոգևորված՝ ես ամեն օր յուրովի եմ սիրում իմ հարազատ ծննդավայրը: Գյուղում տեղի ունեցող յուրաքանչյուր փոփոխություն նորովի է ազդում իմ ներաշխարհի վրա: Ամեն օր տեսնելով այն փոքրիկներին, ովքեր րոպե առաջ ցանկանում են դպրոց հասնել, սիրտս ուրախությամբ է լցվում: Նրանք նույնպես սիրում են իրենց գյուղը: Թեկուզ մեր գյուղը փոքր է, բայց միևնույնն է, այն շատ հարազատ է:

Inesa Zohrabyan aragacotn

Մեր գյուղի մեծերը

Մեր գյուղի՝ Արտենիի բոլոր մեծերը միշտ կարոտով են հիշում խորհրդային տարիների մասին և շատ են գովում այդ ժամանակները: Նրանք համով-հոտով են զրուցում, նրանց բարբառը, խոսելաձևն ինձ շատ է դուր գալիս: Մեր մեծերը բարի են ու արժանի են փոխադարձ բարության ու սիրո: Մի օր էլ որոշեցի, որ պիտի հարցուփորձ անեմ նրանց հենց իրենց գոված «կոլխոզի տարիներից»:

-Պապի՜, պապի՜, սպասի, քո կարիքը ունեմ:

-Հա, բալես, ասա:

-Կպատմե՞ս «կոլխոզի» մասին, էն, որ էդքան գովում էիր, հիմա ուզում եմ գրել դրա մասին:

-Լավ, պատմեմ, բայց ի՞նչն է քեզ ավելի շատ հետաքրքրում:

-Դե, պատմիր, այն ժամանակ ի՞նչ կար, որ հիմա չկա:

-Դե, էն վախտ մեր գյուղի կողքը գինու գործարան կար, մարդիկ հանգիստ առավոտը տնից դուրս էին գալիս ու գնում գործի, ամեն մեկն իր գործն ուներ: Ապրուստն էլ կար, բոլորը հավասար էին: Էն ժամանակ, գիտես, չէ՞, իմ հերը ճաշարան ուներ գյուղում, մենք էլ էինք աշխատում, գործ ունեինք:

-Իսկ հիմա ի՞նչ է փոխվել, պապի:

-Էհ, Ինեսա ջան, գինու գործարանը քանդեցին, գյուղի փոքր աշխատատեղերն էլ քիչ-քիչ փակվեցին: Գյուղացին էն ժամանակվանից մինչև հիմա գյուղատնտեսությամբ, հողագործությամբ է զբաղվում, իսկ ով սեր չունի դրա հետ, կամ գլուխ չի հանում, հարմար տարբերակ են գտել՝ խոպան են գնում: Էն ժամանակ ես վարորդություն էլ էի անում, գյուղացիներին տանում էի մեր գյուղի վերևի դաշտերը՝ բերքահավաքի, իսկ հետո բերքն էինք բեռնում ու բերում գյուղ, խաղողն ու ոչ պիտանի մրգերն էլ գինու գործարան էինք տանում, մի բան պատրաստում էին դրանցից: Էդպես մեր օրն անցնում էր, բոլորը գոհ էին, արդար քրտինքով աշխատում, ապրում էին: Իսկ հիմա մարդ կա գնում է խոպան, աշխատավարձ էլ չեն տալիս: Է՜հ, էն ժամանակ էդպիսի խաբեություն չկար, աղջի՛կ ջան, «կոլխոզի» ժամանակ բոլորս էլ մեր աշխատավարձը ստանում էինք, մի բան էլ ավելին:

Մեր զրույցից հետո դուրս եկա փողոց. Ռազմիկ պապն էր փողոցում: Երբ նրան տվեցի նույն հարցը, նա էլ երանությամբ հիշեց հին տարիների մասին: Բոլոր մեր մեծերն էլ կարոտում են այդ ժամանակները, իրենց հին ու բարի, երիտասարադ տարիները: Ու հիմա մենք պետք է մեր մեծերին այնքան ջերմություն ու սեր տանք, որ նրանք քիչ կարոտեն հին ժամանակները:

Sargis Melkonyan

Այսօր խառը օր է

Բարև, հարգելի ընթերցող․ ինչպե՞ս ես․ ես լավ եմ։ Ի՞նչ կա, ի՞նչ ես անում։ Ե՞ս։ Ես հիմա քեզ եմ գրում։ Ինձ մոտ ժամը 22։04 է, փետրվարի 25: Ես նստած եմ վառարանի կողքին՝ բազմոցի վրա։ Ոտքերիս վրա գցել եմ բարակ ծածկոցը, հեռուստացույցի վահանակը դրել եմ կողքիս։ Մի աչքով նայում եմ համակարգչին, մյուսով՝ հեռուստացույց դիտում։ Կողքիս տատիկն է, եղբայրս և քույրիկս։ Մայրիկս հաց է թխում․․․

Վաղը, այսինքն այսօր, շատ կարևոր օր է ինձ համար։ Այսօր Բարսելոնայում մեկնարկում MWC 2017-ը (Mobile World Congress): Այսօր աշխարհի բոլոր սմարթֆոններ ու խելացի սարքեր արտադրող ընկերությունները ներկայացնում են իրենց արտադրանքը, պլաններն ու նպատակները։ Դուք հավատո՞ւմ եք, որ մի օր սառնարանը կթակի ձեր դուռը, կամ որ ջրածնով մեքենա կվարեք, կամ որ հեռախոսի էկրանը երբեք չի կոտրվի, կամ որ․․․ Մի խոսքով, ամենահետաքրքիր սարքերի մասին կգրեմ, ուշադիր կլինեք։

Հա, մեկ էլ մի խնդրանք ունեմ մեր Տավուշի թղթակիցներին, եթե հնարավոր է՝ գրեք, թե ի՞նչ վիճակ է այդտեղ։ Ինչպես մենք՝ թղթակիցներս ենք սիրում ասել, որ լուրերն իմանանք առաջին ձեռքից։

Երբ աշխարհը գունավոր է

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսըանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսըանի

-Անունդ ի՞նչ է:

-Իրա անունը Մերի ա:

-Բա քո՞նը:

Ձայն չկա:

-Քանի՞ տարեկան ես,-հարցս ուղղում եմ Մերիին:

-Մերին երկու տարեկան ա,- նորից մեջ է մտնում անծանոթ զրուցակիցս:

-Իսկ դո՞ւ:

-Ե՞ս: Ես՝ երեք:

-Բայց անունդ չասացիր, է:

-Անունս Զուզի ա:

-Ա՜, Սյուզի՞:

-Ըհը:

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսըանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսըանի

Դե, արդեն ծանոթ ենք, ու փոքրիկ Զուզին կարող է ցույց տալ իր բոլոր ունակությունները: Ասեմ, որ դրանք երբեմն պրոֆեսիոնալ մարմնամարզիկների հնարքներից ավելի վտանգավոր ու բարդ էին: Եվ ամեն անգամ, երբ փոքրիկ ընկերս ցատկում էր բազմոցի կամ բազկաթոռի վրայից, իմ վախեցած հայացքին հաջորդում էր նրա ինքնագոհ ժպիտը: Այդպիսին են մանուկները: Աշխարհում նրանց համար անհնարին ոչինչ չկա: Սիրում եմ երեխաներին: Երևի կասեք, որ չկա մարդ, ով չսիրի նրանց, բայց ես մի քիչ ավելի շատ եմ սիրում: Ամենաշատը սիրում եմ նրանց մոլորակը, որ մերին նման չէ, ընդհանրապես: Սիրում եմ, երբ  նրանք ժպտում են, որովհետև նրանց ժպիտը երբեք կեղծ կամ սուտ չի լինում: Երեխաների հետ խաղալով` հաճախ մոռանում եմ աշխարհն ու նրանում կատարվող ցանկացած բան: Երբ կողքիս փոքրիկ մարդուկ կա, ինձ համար դադարում են կարևոր կամ հետաքրքիր լինել քաղաքականությունն ու սպորտը, պատմությունը, գրքերն ու շտեմարանները, դրանց փոխարեն օրս լցնում են «Մաշան» կամ ”Трактор Гоша”-ն, իսկ նրանց երգերը երբևէ լսածս ամենալավ երգերն են դառնում: Երբեմն էլ, անկախ ինձանից, ողջ օրը երգում եմ: Նրանց հետ մենք էլ նոր գույներ ենք ստանում, սկսում ենք սիրել աշխարհը, այն աշխարհը, որ կա մեզանից յուրաքանչյուրի մեջ, որ մենք կորցնում ենք, երբ չափից շատ ենք մոտենում իրականությանը, երբ կորցնում ենք հեքիաթը, իսկ երեխաները հեքիաթն ամենուր իրենց մոտ են պահում:

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսըանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսըանի

Գիտե՞ք, երեխաներին այնքան քիչ բան է պետք երջանիկ լինելու համար, երբեմն  ընդամենը մեկ ժպիտ և տասը րոպե՝ իրենց հետ խաղալու համար: Դրանից հետո դու նրանց համար դառնում ես ամենասիրելին, ամենակարևորը, և քո կողմից արված ցանկացած բան՝ ճիշտ:

Պատահում է, որ փոքրիկ մարդուկներից մեկն էլ գալիս է, սեղանին տեսնում կիսաքանդ ամրոցի կիսաքանդ նկարն ու այնքան անկեղծ ասում՝ ի՜նչ սիրուն ա, որ ես էլ սկսում եմ հավատալ: Դուք էլ կհավատաք, եթե անգամ խզբզանքի համար արված  նրանց  գնահատականը լսեք:

Նրանց հետ մեր աշխարհը գունավոր և ուրախ է դառնում, իսկ մենք էլ պիտի փորձենք գունավորել նրանցը:

Հ.Գ Եվ կես-կատակ, կես-լուրջ՝ երեխաների մեջ ամենաշատը սիրում եմ այն, որ «մամա»-յից ու «պապա»-յից հետո ամենաառաջինը իմ անունն են ասում:

Inesa Zohrabyan aragacotn

Մեր գյուղի ճանապարհները

Ձյունը արդեն մեկ ամիս է, ինչ «նստած» է գետնին: Մի օր հալվում է, մյուս օրը սկսում է նորից ձյուն տեղալ ու վերադառնում է նախկին վիճակին: Ես գնում եմ պարապմունքի: Քայլում եմ: Մեր տնից մինչև ուսուցչուհուս տուն բավականին երկար ճանապարհ է: Դեպի այնտեղ տանող մի քանի ուղիներ կան՝ տարբեր փողոցներով: Ես ընտրում եմ ամենալուռ, հանգիստ ճանապարհը, համենայնդեպս, այս սեզոնին հանգիստ, որովհետև այդտեղ գյուղի միջնակարգ դպրոցի ֆուտբոլի դաշտն է, ու մյուս եղանակներին մարդաշատ է լինում: Այստեղ մի մեծ ձնապատ հարթ տարածք է, միջով մի նեղ արահետ է բացված, որով մեկ հոգի հազիվ կարող է անցնել: Մյուս կողմերից հարյուրավոր ոտնահետքեր են, դրանց գումարվում է նաև իմը:

«Ինես, Ինես, ամեն անգամ ասում ես՝ ճամփեն փոխեմ ու նորից էստեղով ես գալիս»,- հանդիմանում էի ինքս ինձ: Ու իրոք, ամեն անգամ ոտքերս ինձ այս ճանապարհով են տանում: Այդ ճանապարհը ամենահանգիստն է ու նպաստավոր՝ մտածելու ու նաև սովորած դասը վերհիշելու համար: Դուրս եմ գալիս, փողոցները մարդաշատ են: Եթե ձյունը դեռ թարմ է, հանգիստ քայլում ես մի փոքր չոր տեղ փնտրելով, որ հանկարծ չսահես: Բայց եթե արդեն հալոցն է սկսվել, դա լավ մտահոգվելու առիթներ է տալիս: Արտենիի գյուղամիջյան ճանապարհները դեռ ասֆալտապատված չեն, դրա համար էլ չգիտես՝ ցեխի՞ վրայով ես քայլում, ջրի՞, թե՞ ձյան: Երբ հալոցն է սկսվում, տեղ եմ փնտրում, որ ձյուն լինի, որ հանգիստ քայլեմ, իսկ երբ հակառակն է, չոր տեղ եմ փնտրում: Երևի կյանքում էլ է այդպես. միշտ սպիտակը, անկեղծը, մաքուրը չեն գնահատվում ու հիշվում են այն ժամանակ, երբ արդեն չկան ու մոռացված են: Արդեն հասնում եմ խաչմերուկին, թեքվում եմ ու հասա: Իրականում այս նյութը մտքիս եկել է հենց ճանապարհին: Մտածում էի՝ ինչ գրեմ ու որոշեցի գրել ճամփաների մասին՝ երկար ու կարճ, բարեկարգ ու ցեխոտ:

Ani avetisyan

Գիրք նվիրելու օրը Համազգայինի Երևանյան գրասենյակում

Ասում են՝ հանդիպումը լավ գրքի հետ կարող է փոխել մարդու ճակատագիրը: Հենց այդ՝ լավ գրքի հետ հանդիպման ու ճակատագիրս փոխելու ակնկալիքով էլ Գիրք նվիրելու օրվա շրջանակներում փետրվարի 20-ին հայտնվել էի «Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության» երևանյան գրասենյակում: Բայց, ի զարմանս և ի ուրախություն ինձ, հանդիպումը կայացավ ոչ միայն լավ գրքի, այլ լավ մարդկանց ու ամբողջ աշխարհում հայապահպանության խնդրի լուծմանը մեծապես նպաստող կազմակերպության հետ: Կազմակերպությունը հետաքրքիր մրցույթ-միջոցառում էր իրականացրել գրքի տոնի կապակցությամբ: Մինչ այնտեղ գնալս այնքան էլ շատ բան չգիտեի միության մասին, բայց թե դրանից հետո հետաքրքրությունս որքան մեծացավ նրա նկատմամբ, գիտեմ միայն ես: Օրն ինձ համար դարձավ ոչ միայն անմոռանալի, այլ լեցուն՝ բացահայտումներով:

Կարծում եմ՝ ձեզանից շատերն էլ լավ չգիտեն, կամ ընդհանրապես չգիտեն, թե ինչի մասին է խոսքը: Այժմ պատմեմ միության մասին:

«Համազգային Հրատարակչական ու Մշակութային Ընկերակցութիւն»-ը հիմնվել է 1928 թվականին Լևոն Շանթի, Նիկոլ Աղբալյանի, Համո Օհանջանյանի և Գասպար Իփեկյանի և այլ քաղաքական ու մշակութային գործիչների կողմից Կահիրեում: Նորաստեղծ կազմակերպությունն իր առաջ ուներ նոր սերնդին հայեցի կրթություն տալու, չափահասների զարգացման և հայագիտության մշակման խնդիրը, հետագայում սկսեց իրականացնել նաև թարգմանական և հրատարակչական մեծ գործունեություն: 1931 թվականին Բեյրութում հիմնադրվեց «Վահե Սեթեան» տպարանը: 1962-ից մինչ օրս տպագրվում է Համազգայինի «Բագին» գրական հանդեսը:

Այսօր էլ նրա հիմնական նպատակն է օտար ափերում հայտնված հայերին ազգային գիր ու գրականությանը, մշակույթին որքան հնարավոր է մոտ պահելը, Հայաստան-Սփյուռք հոգևոր-մշակութային կապի պահպանումն ու ամրապնդումը, հայապահպանությունը:

Համազգայինն իր գրասենյակներն ունի աշխարհի բոլոր ծայրերում: Հայաստանյան գրասենյակը հիմնադրվել է երկրի անկախության հռչակումից հետո՝ 1991 թվականին: Կազմակերպությունը համագործակցում է կրթական կառույցների, պետական գերատեսչությունների, մշակութային կազմակերպությունների և միությունների հետ:

Գրասենյակում մենք՝ միջոցառման մասնակիցներս, ծանոթացանք միության՝ մինչ այս իրականացված, որոշ չափով էլ հետագայում իրականացվելիք ծրագրերի մասին: Դրանք հիմնականում գիտաժողովներ էին, հանդիպումներ, գրական քննարկումներ և մշակութային այլ ծրագրեր, որոնց մասնակիցների մեծամասնությունը հայ մտածող ու ստեղծագործող երիտասարդներն են, ի դեպ՝ միությունն ունի նաև մտավորական երիտասարդների ակումբ:

Հիմա նորից գրքի տոնի մասին: Գիրք նվեր ստանալն ինձ համար անբացատրելի երջանկություն է, և ամենևին կապ չունի, թե ինչ գիրք է դա, որքան է հաստությունը, նոր է, թե հին: Կարճ ասած, երբեք գիրքը կազմով չեմ դատել:

Այս անգամ իմ նվերը «Ծաղկաքաղ սփյուռքահայ գրականութեան» գիրքն էր, որի մասին կարծիք կազմելու համար վերնագիրն էլ բավական է (Կհասկանան հատկապես նրանք, ովքեր ինձ նման «սիրահարված» են արևմտահայերենին, արևմտահայ ու սփյուռքահայ գրականությանը): Յուրահատուկ զգացողություն էր գիրքը ստանալ հրատարակող ընկերության կողմից՝ նրանց մակագրությամբ: Անկախ քեզանից ցանկանում ես նորից ու նորից հանդիպելու առիթներ ունենալ:

Հա, առիթից օգտվելով էլ ասեմ՝ հակառակ բոլոր տեսակի խոսքերին, թե մեր երիտասարդները չեն կարդում, կազմակերպվում են նման միջոցառումներ, որոնք բացահայտում են թե կարդացող երիտասարդներին, թե ժամանակակից հեղինակներին: Ու, նորից հակառակվելով մեծամասնության կարծիքին, ժամանակակից գրողներ էլ ունենք, ովքեր մի օր պատմություն են կերտելու:

Այ, այսպիսինն էր այս տարվա գիրք նվիրելու ու նվեր ստանալու օրը, և, ճիշտ է՝ միակ գիրքը չէր, որ նվեր ստացա, բայց ամենաթանկն էր, ու մի քանի րոպեում դարձավ ամենասիրելիներից մեկը: Մյուս կողմից՝ ևս մեկ հետաքրքիր ու կարևոր բացահայտում արեցի ինձ համար:

Երկիրը մեր ինքնության շուրջն է պտտվում

Լուսանկարը` Սիրան Մանուկյանի

Լուսանկարը` Սիրան Մանուկյանի

Կարդում էի Դեյլ Քարնեգիի «Ինչպես ձեռք բերել բարեկամներ և ազդել մարդկանց վրա» գիրքը։ Մի միտք երկար մտածելու, մի փոքր էլ՝ հետազոտություն անցկացնելու առիթ տվեց: Այն մոտավորապես այսպիսինն էր․«Եթե մարդ տարված չէ որևէ լուրջ գործով, ապա նրա մտքերի մեծ մասը սեփական ես-ի մասին է»: Գրքի մեկ այլ հատվածում էլ ասվում էր, որ մարդու ականջին ամենահաճելի բառը՝ սեփական անունն է: Ճիշտ է, չէ՞: Երևի դուք հիմա փորձում եք հակառակն ապացուցող որևէ փաստարկ գտնել, բայց որքան էլ տարօրինակ կամ ցավալի լինի, դա իրոք այդպես է:

Կյանքում ամեն բան կախված է մեզնից ու կապված է մեզ հետ: Այսպես է կարծում մեզանից յուրաքանչյուրը: Միշտ, ամենուր, մեր բոլոր մտքերը, ինչ-որ չգրված օրենքով անընդհատ վերադառնում են նույն կետին. «Իսկ ինձ ի՞նչ դրանից»:

Երկրում իշխանափոխություն է, ցույց կամ մեկ այլ բան։ Առաջինը, որ մեր մտքով անցնում է, այն է, թե դրանից հետո ի՞նչն է լավ կամ վատ լինելու մեզ համար:

Որևէ երկրում երկրաշարժ է կամ ցունամի, իսկ մենք ասում ենք․«Կարևորը, որ մեզ ոչինչ չլինի»:

Կմտածեք, թե օրինակներս չափազանցված են, բայց դրանք հեշտությամբ կարող ենք փոխարինել ցանկացած օրինակով, սկսած ամենապարզ մարդկային հարաբերություններից: Երբ մեզանից որևէ մեկն ասում է․«Ես ուզում եմ..», աշխարհը նրա համար դառնում է միջոց, գործիք` ուզածին հասնելու համար: Դա կարող է լինել ցանկացած բան, նույնիսկ առաջին հայացքից աննշան թվացող: Բայց դա էական չէ: Մենք պատրաստ ենք ոչնչացնել ու տրորել այն ամենը, ինչ կհանդիպի մեր ճանապարհին, միայն թե հասնենք մեր նպատակին, անգամ, եթե դրա համար կորցնենք ունեցած-չունեցած ընկերներին ու հարազատներին: Սա է մեր կյանքի փիլիսոփայությունը: Բայց մի՞թե մարդուց գերբնական ունակություններ են պահանջվում ինչ-որ բան անելու համար։

Քարնեգին գրքում մի լավ խորհուրդ էր տալիս: Նա ասում էր, որ ձեր ցանկությունների մասին մտածելուց առաջ նախ մտածեք՝ այդ ամենը հետաքրքրո՞ւմ է դիմացինին, թե՞ ոչ: Կարևոր է նաև ընդունել, որ մարդկանց մեծամասնությանը մեր ցանկությունները, մեղմ ասած, չեն «հուզում»: Իսկ մյուսներին մեր ցանկությունները հետաքրքիր դարձնելու համար նախ պետք է կարողանանք հասականալ, թե ինչ են ցանկանում նրանք: Դա իրականում այնքան էլ բարդ չէ, ու գերմարդկային ջանքեր չի պահանջվում: Ընդամենը պիտի սովորենք ես-ից բացի մտածել նաև դու-ի ու նա-ի մասին: Իսկ դա միայն մեզանից է կախված: Եվ հետո, կարող ենք մտածել, որ այդպես մեզ համար էլ լավ կլինի:

Տեսնո՞ւմ եք՝ նույնիսկ այդ դեպքում խոսքը հանգում է մեր ես-ին ու նրա ցանկություններին:

Շարունակենք: Մի փոքր էլ իմ փոքրիկ հետազոտության մասին: Գիրքը կարդալուց հետո որոշեցի ավելի ուշադիր լինել իմ կամ մեկ ուրիշի հետ զրուցող մարդկանց խոսքերի ընդհանուր բովանդակությանը: Կարծում եմ կռահեցիք, որ նրանք ամենից առավել սիրում են խոսել իրենց մասին: Խոսքը կարող է սկսվել քաղաքականությունից, եղանակից կամ շոուբիզնեսից, բայց այն վերջ ի վերջո լցվում է «Ես» անձնական դերանվան բոլոր հոլովներով: Բոլորս ենք այդպիսին: Դա ենթագիտակցաբար է, պատահաբար, կամ պարզապես եսասիրություն է, բայց այդպես է:

Մենք ապրում ենք՝ անընդհատ պտտվելով մեր իսկ շուրջ:

Sargis Melkonyan

Երկինքը աստղազարդ է

Ո՞րն է բոլոր ժամանակների ամենասիրածս զբաղմունքը։ Իհարկե, երկնքին նայելը։ Հաստատ դուք էլ եք փոքր ժամանակ նայել երկնքին ու ամպերը կենդանիների, թռչունների և այլ առարկաների նմանեցրել։ Բայց ինձ ամպերն այդքան էլ չեն հետաքրքրում, կարևորը՝ թե ինչ կա ամպերից վերև։ Երևի դա մանկուց է եկել, կամ «գեներով է ժառանգվել», ինչպես սիրում է ասել մեր կենսաբանության ուսուցչուհի ընկեր Բաղդասարյանը՝ Մենդելի տեսությունը բացատրելիս։

Սիրում եմ ազատությունը՝ չափից դուրս։ Ու սահմանափակվել երկնքին նայելով՝ ուղղակի չեմ կարող կամ չեմ ուզում։ Բայց նաև չեմ հավատում անվերջությանը։ Ճիշտ է, մաթեմատիկայում շատ ենք հանդիպում անվերջ թվերի, բայց դա միայն մաթեմատիկայում։ Իրական աշխարհը լրիվ այլ կերպ է։ Ինչպե՞ս կարող է տիեզերքն անսահման լինել: «Եթե ուղիղ գնանք, մի օր անպայման կհասնենք եզրին ու կընկնենք ներքև»։ Ծանոթ խոսքեր են, չէ՞, հա, ես էլ եմ լսել։ Իսկ ձեզ չի՞ թվում, որ տիեզերքը գնդաձև է, ուղղակի մենք անկարող ենք հատել տիեզերքը, որովհետև մենք դրա համար չենք ստեղծված։ Մենք ուրիշ առաքելություն ունենք:

Ո՞րն է բոլոր ժամանակների ամենասիրածս զբաղմունքը։ Իհարկե, երկնքին նայելը, երբ պառկում ես կանաչ խոտի վրա ու անշարժ նայում ես աստղերին։ Դու զգում ես, որ գլխավերևումդ ամեն բան պտտվում է։ Եվ սկսում ես արժևորել կյանքի ամեն վայրկյանը, փոխել կարծիքդ առարկաների ու երևույթների մասին, որովհետև այդ ժամանակ ես միայն գտնում քո իրական «ես»-ը, երբ գտնվում ես երկնքի ու երկրի միջև, երբ նայում ես աստղերին ու հասկանում ես (սերիալների պես բուն ասելիքը թողնում եմ վերջում), թե ինչքա՜ն փոքր էակ է մարդը, ինչքա՜ն թույլ ու անօգնական։ Բայց նաև հասկանում ես, թե ինչքա՜ն հզոր է մարդը, երբ սիրում է։ Նա ամեն ինչի պատրաստ է: Ու ավելի հզոր բան չկա աշխարհում, քան սերը, որովհետև Աստված ինքնին սեր է:

Ո՞րն է բոլոր ժամանակների ամենասիրածս զբաղմունքը։ Իհարկե, երկնքին նայելը, երբ պառկում ես կանաչ խոտերի վրա ու մտածում անցյալի, ներկայի ու ապագայի մասին:

gohar poghosyan

Լավ և վատ խորհուրդներ մեծերից

Երբ ես տասը տարեկան էի, ինձ նվիրեցին համակարգիչ: Իմ ուրախությանը չափ ու սահման չկար, կարծես աշխարհը իմը լիներ: Ես համակարգչի դիմաց մնում էի օրական մեկից երկու ժամ և չէի հոգնում: Հայրիկս ոչինչ չէր ասում, սակայն հետո սկսեց բարկանալ և ամեն անգամ ինձ ասում էր.

-Բավակա՛ն է համակարգչի դիմաց նստես, տեսողությունդ կվատանա: Ես քեզ ասել եմ, որ ընդամենը մեկ ժամ կարող ես խաղալ:

-Ոչինչ էլ չի լինի, հայրի՛կ, ամեն ինչ լավ կլինի,- անընդհատ կրկնում էի ես:

-Արագ անջատի՛ր համակարգիչը: Այնպես մի արա, որ ընդհանրապես համակարգչի երես չտեսնես:

-Է՜հ, լավ կանջատեմ:

Այս ամենից հետո ես նեղանում էի հայրիկիցս և փակվում սենյակում: Ու այսպես ամեն օր: Ես ժամանակի ընթացքում համակերպվեցի, որ պետք է մեկ ժամ մնամ համակարգչի դիմաց և այդպես ինձ ավելի լավ էի զգում:

Մի անգամ մայրիկս ինձ ուղարկեց հարևանուհու տուն, որպեսզի նրան փոխանցեմ ինչ-որ թղթեր: Երբ մտա նրանց տուն, նա բարկանում էր երեխայի վրա և չէր թողնում նրան բակ դուրս գալ՝ պատճառաբանելով, որ ցուրտ է:

-Դրսում ցուրտ է: Մնա տանը և համակարգչով խաղա որքան կուզես,- ասում էր նա:

-Բայց ինչո՞ւ եք նրան ստիպում մնալ տանը և համակարգչով խաղալ: Չէ՞ որ նա դեռ փոքր է. դա նրա համար վնասակար է,- բացատրում էի ես:

-Վնասակար չէ, թող խաղա, գոնե այդպես գլուխս մի փոքր կհանգստանա:

Այս դեպքից մեկ տարի անց վեցամյա երեխան սկսեց ակնոց կրել: Նա այնքան էր մնացել համակարգչի դիմաց, որ վատացել էր տեսողությունը:

Ես սկսեցի մեղադրել ինձ՝  հայրիկիս չլսելու համար և նրանից ներողություն խնդրեցի: Ես շնորհակալ եմ նրանից իր խստության համար: Եթե չլիներ նրա խստությունը, միգուցե ես նույնպես ունենայի տեսողության հետ խնդիրներ: