Լուսանկարը՝ COAF-ի

-Էրեխեք, էս ինչ շատ մեքենաներ են գալիս դպրոց, ինչ խաբար ա՞..

-Չգիտե՞ք, էսօր ռոբոտաշինության էրեխեքի համար ինչ-որ լաբորատորիա են բացում:

Դպրոց եկած մեքենաներից մեկի վրա «Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամ» կազմակերպության լոգոն էր, մյուսի վրա՝ Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների ձեռնարկությունների միության (ԻՏՁՄ)  «Արմաթ»-ի լոգոն էր: Առաջինը բոլորիս ծանոթ էր: Նրանք առաջին անգամ չէին մեր դպրոցում, իսկ այ երկրորդը, առաջին անգամ էր:

Մենք հետո իմացանք, որ «Արմաթը» դպրոցական տարիքի երեխաների համար նախատեսված գիտակրթական լաբորատորիա է, որտեղ կիրառվող ծրագրերը և սարքավորումները ծառայում են աշակերտների ուսուցմանը ծրագրավորման, ռոբոտատեխնիկայի և մոդելավորման ոլորտներում:

Հենց այս երկու կազմակերպությունների նախաձեռնությամբ ու համագործակցությամբ մեր դպրոցում  այս տարվա փետրվարի 22-ին բացվեց «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիա։

Լուսանկարը՝ COAF-ի

Մեր դպրոցի Սմարթ սենյակում արդեն 6 ամիս է, ինչ գործում է ռոբոտաշինության խմբակ, որում  ընդգրկված են 11-14 տարեկան 13 երեխաներ, ովքեր մեծ ոգևորությամբ սովորում են խոստումնալից ապագա ունեցող մի գործ՝ ռոբոտաշինություն: Նրանք դեռ սովորում են, բայց շատ շուտով կկարողանան նաև ստեղծել իրենց մտածած ռոբոտները։

Խմբակի անդամներից Աննան նշում է, որ իրենց դասերը անցնում են շատ ընկերական միջավայրում, նոր գիտելիքներ են ստանում ոչ միայն ռոբոտաշինությունից, այլև մաթեմատիկայից ու անգլերենից: «Ինձ ոգևորում է այն փաստը,  որ ես կարող եմ ստեղծել ինչ-որ սարք, որը կենթարկվի ինձ»,- նշում է Աննան, ով մասնակցել է Երևանում կայացած Դիջիթեք Էքսպո-2016 ցուցահանդեսին և ոգևորվել իր հասակակից մյուս երեխաների աշխատանքներով։

Լաբորատորիայի պաշտոնական բացման արարողությունը անցավ շատ հաճելի մթնոլորտում:

Լուսանկարը՝ COAF-ի

«Հիմնադրամի ՍՄԱՐԹ նախաձեռնությունը նպատակ ունի գյուղաբնակ երեխաներին ապահովելու կրթական նույն հնարավորություններով, ինչ ունեն քաղաքաբնակ երեխաները։ Այստեղ է, որ Հիմնադրամի ու ԻՏՁՄ-ի ջանքերը միատեղվել են. COAF-ն տրամադրել է ենթակառուցվածքները՝ տեխնոլոգիայով հագեցած ՍՄԱՐԹ սենյակի տեսքով, ԻՏՁՄ-ն ապահովել է ծրագրային ապահովումը՝  ի շահ երեխաների ու նրանց ապագայի»,- նշեց Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամի ծրագրերի տնօրեն Էսթեր Հակոբյանը:

Լուսանկարը՝ COAF-ի

Խմբակի երեխաները ցույց տվեցին իրենց դեռևս փոքրիկ ծրագրերը, սակայն տրամադրված 3D տպիչ սարքը և CNC շաղափային հաստոցը նրանց հնարավորություն կտա ստացած գիտելիքները կիրառել գործնականում՝ պատրաստելով նորանոր հետաքրքիր և օգտակար ռոբոտներ։

-Արդեն մթնել էր: Թաղի երեխաներով նստած էինք մեր ավանդական «պոլուտրուբայի» վրա ու ինչպես միշտ, ինձ ասացին, որ արդեն տուն գնամ` ուշ է: Իրենք էլ գիտեին, որ չեմ սիրում իրենցից շուտ տուն գնալ ու միշտ համառում էի, բայց վերջիվերջո համառությունս դառնում էր լաց, որովհետև ստիպում էին ու տուն ուղարկում:

-Բարի գիշե՛ր, Թագուհի’…

Այս նախադասությունն էի միշտ ասում, որովհետև միայն Թագուլն էր ինձ պաշտպանում ու ուղեկցում մինչև տուն:

Ի՜նչ օրեր էին… Մեր թաղը ուրիշ էր, էլի: Հիմա, երբ հիշում եմ մեր ապրած հիանալի օրերը, չգիտեմ՝ տխրե՞մ, թե՞ ուրախանամ: Ինչ ասես, որ չենք արել, սկսած՝ հոգի կանչելուց մինչև սատկած կենդանիներ դիահերձելը: Հիմա կմտածեք՝ ինչ տարօրինակ թաղ ենք եղել: Հա՛, չեմ ժխտի այդ փաստը, բայց հենց այդ տարօրինակությունն էր մեզ կապում միմյանց հետ:

Ես մեր թաղի ամենափոքրն էի, ու հենց դրա պատճառով էին իրիկունները ինձ միշտ տուն ուղարկում։ Ճիշտ է՝ այն ժամանակ նեղանում էի, բայց հիմա հասկանում եմ, թե ինչքան ճիշտ էին, որովհետև հիմա էլ ես եմ փոքր երեխաներին ստիպում, որ շուտ գնան տուն։

Մենք միշտ ուզում էինք միասին լինել: Նույնիսկ չէինք ուզում տուն գնալ, մի րոպեով մտնում էինք «հաց ու պանիր» վերցնում ու էլի դուրս գալիս: Մեր ծնողները բարկանում էին, բայց մենք միևնույն է, նրանց չէինք լսում…

Մի անգամ, մեր սովորությանը համաձայն, գնացել էինք «Ծովերը» («Ծովերը» մեր գյուղի` Դսեղի մոտ գտնվող փոքրիկ լիճն է): Մի քիչ մնալուց հետո չդիմացանք ու մտանք ջուրը, որովհետև և՛ շատ շոգ էր, և՛ չէինք կարող դիմանալ գայթակղությանը: Հիշեցինք, որ տանը կարգադրել էին, որ ջուրը չմտնենք։ Որոշեցինք գաղտնի պահել…

Շատ էինք կապված միմյանց հետ, եթե մեկը տխուր էր լինում, մյուսներս էլ էինք տխրում, և հակառակը: Երևի տարին 12 ամիս միասին էինք լինում: Ամռանն ավելի հաճելի էր, որովհետև օրը երկար էր ու շատ էինք խաղում: Յուրաքանչյուր եղանակ իր հետաքրքրությունն ուներ: Գարնանը գնում էինք անտառ՝ նոր դուրս եկած ծաղիկները հավաքելու։ Միասին նշում էինք գարնանային բոլոր տոները: Ամռանը միշտ գնում էինք Մարց գետը ու «Ծովերը», կամ էլ թաղում «ջրուկի» էինք խաղում: Իսկ աշնանը, երբ արդեն անձրևներն սկսում էին, ծածկի տակ էինք հավաքվում ու տարբեր խաղեր խաղում: Ձմռանն էլ միշտ գնում էինք «Ղոբինը` սղալու»… Հիանալի պահեր էին: Հաճախ մտածում եմ, որ կարելի է մի արկածային վեպ գրել`«Մեր թաղի արկածները» վերնագրով:

Ինչպես ասում են ծեր մարդիկ. «Հեյ գիդի, մեր ժամանակները»: Դե, այսպես անցյալով եմ խոսում, որովհետև արդեն իմ սիրելի թաղից մնացել եմ միայն ես: Արդեն բոլորը զբաղված են իրենց գործերով, մեկը սովորում է, մյուսը` ծառայում, ու այսպես շարունակ: Ճիշտ է՝ հիմա կապը պահպանում ենք սոցիալական կայքերի միջոցով, բայց հաստատ դա չի կարող փոխարինել մեր հին թաղին:

-Տաթո՛, էս տարի առաջին անգամ չգնացինք Մարցա գետը…

Երևի այսպես էլ ավարտվեց մեր թաղի պատմությունը…

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Ծով է իմ վիշտն անափ ու խոր,
Լիքն ակունքով հազարավոր.
Իմ զայրույթը լիքն է սիրով,
Իմ գիշերը` լիքն աստղերով:

Հովհաննես Թումանյան

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Ամենայն հայոց բանաստեղծը, մեծ խաղաղասերն ու հայրենասերը  դարձավ 148 տարեկան: Իսկ մենք էլ, որպես նրա հայրենի գյուղի հաջորդ սերունդներ, մեր պարտքն ենք համարում ամեն տարի` փետրվարի 19-ին, բանաստեղծին սիրելի պարերով  ու երգերով շնորհավորել նրա ծննդյան օրը:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Այս օրը Դսեղի տուն-թանգարանի բակը մարդաշատ չի լինում: Մարդաշատ լինում է միայն ասենք՝ 140, 145 ամյակներին: Հիշողները ասում են, որ հարյուրամյակն էլ բավականին մեծ շուքով է նշվել: Հիմա էլ պատրաստվում ենք հարյուր հիսուն ամյակին: Վերջին ամիսներին շատ էր խոսվում թանգարանի բակը ձևափոխելու և նոր բաներ ավելացնելու մասին:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Թանգարանի տնօրեն Ռոզա Ղազումյանի հետ զրույցից պարզ դարձավ, որ հայ ջութակահար Աշոտ Տիգրանյանը պատրաստվում է հարյուր հիսուն ամյակին ընդառաջ միջոցներ տրամադրել՝ թանգարանի բակում սրճարան, տաղավար, հանգստի գոտի կառուցելու համար: Նախատեսվում է անցյալ տարի հատված սոճիների կոճղերի վրա թեմատիկ քանդակներ անել, որպեսզի երկու տարի անց թանգարանը ունենա ներկայանալի տեսք:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Թումանյանի ծննդյան օրը շնորհավորելու լավագույն միջոցը նրա գործերը անընդհատ ընթերցելն է: Ու չնայած  տասնյակ տարիներ են անցել, Թումանյանի ստեղծագործությունները միշտ էլ մնում են արդիական, կարդացվող և ուսանելի:

Լուսանկարը՝ Անի Ղուլինյանի

Զրուցակիցս իր կյանքի վաղ տարիներն անցկացրել է քրեական աշխարհում, միջին տարիքը՝ կռվի դաշտում, հետո տարագրության մեջ, և 75-րդը՝ Սպիտակ-Երևան, Վանաձոր-Սպիտակ ճանապարհի վրա, որպես երթուղայինի վարորդ: Խոսքս ծնունդով Լոռու մարզի Ջրաշեն գյուղից, այժմ Վանաձորում բնակվող՝ Ռոբերտ Հովհաննիսյանի մասին է:

Ռոբերտ Հովհաննիսյանը ծնվել ու հասակ է առել մշեցիների Ջրաշեն գյուղում: Իսկ ինչպես գիտենք, լեռնցիները շատ շուտ են հասունանում և իրենց լեռների պես հզոր են լինում: Մեր հերոսն էլ է այդպիսին:

Ակտիվ ու չարաճճի տղան, ով դեռ հազիվ էր 14-ը բոլորել, մի օր վեր է կենում ու, տնից փախչելով, հասնում է Երևան:

-Լսել էի՝ Երևանում կարող ես ուզածիդ պես լավ ապրել:

Երևանում աշխատանք է գտնում և, քանի որ ունենում է իր տարիքին ոչ համապատասխան, ավելի մեծի տեսք և ֆիզիկական ուժ, կարողանում է համոզել, որ չափահաս է և ընդունվում է աշխատանքի:
Որոշ ժամանակ անց նրան նկատում են այն ժամանակ քրեական աշխարհում հայտնի «Գվարդիա» անվամբ խմբի անդամները և առաջարկում են համալրել իրենց շարքերը: Դե, պատանուն էլ ի՞նչ կար որ, արյունը եռում էր երակներում: Միանում է նրանց…

-Չէի կարողանում կտրվել այդ կյանքից այնքան ժամանակ, մինչև խոսեցի մորս հետ…

Նրա մայրը, իմանալով այդ ամենի մասին, եկել էր և խնդրել տղային, որ թողնի այդ «զենքի կյանքը» և վերադառնա տուն:

-Շատ վտանգավոր կյանք էր. իմ ընկերների մի ոտքը բանտում էր, մյուսը՝ գերեզմանում:

Եվ քանի որ ինքն ամենից շատ մորն էր սիրում, ճանապարհում է մորն ու ասում, որ մի շաբաթից տանը կլինի: Այդպես էլ անում է մինչև Արցախյան ազատամարտի սկսվելը: Սկսվելուն պես՝ դառնում է դրան մասնակից մինչև ավարտը: Հրամանատար էր: Կռվում էր անձնուրաց, բայց ավելի շատ խոսում է մարտընկերների մասին, պատմում կռվող տղերքի մասին, որոնք անգամ երկու գնդացրով էին կռվում, սրտնեղվում, որ շատերը դժվարանում էին՝ ծխելու պատճառով և այլն…

-Զինվորի ոգին հրամանատարից է կախված: Նա է թև տվողը կամ թևաթափ անողը… Կռվի դաշտում զինվորին ճառեր պետք չեն, պետք չէ զինվորին շարք կանգնեցնել և սկսել դասախոսություն: Նրան ընդամենը մեկ-երկու բառ է պետք՝ ոգևորելու և կռվելու ուժ տալու համար… Մի կարևոր բան էլ կա՝ ազգի ֆիդային իրավունք չունի որևէ կուսակցության անդամ կամ հետևորդ լինելու, նրա միակ գաղափարը պետք է լինի հայրենի հողն ու հանուն ազգի միավորվելու կոչը: Իսկ պետությունը պարտավոր է կռված մարդուն ապահովել գոնե հասարակ ապրելու պայմաններով: Բայց, մեղմ ասած, դա չի լինում. քանի ինձ հետ կռված տղերք կան, որոնք երկու գնդացրով ու կանգնած դիրքից էին կռվում, տնակներում ու անբարեկեցիկ պայմաններում են ապրում…

Պատերազմից հետո նրանք, ովքեր նախկինում այդքան նվիրված էին հայրենի հող ու ջրին, բռնում են օտար երկրների ճամփան՝ հանապազօրյա հացը վաստակելու համար: Երկրե երկիր անցնելով ու ամեն աշխատանք կատարելով՝ հասկանում է, որ լավագույն տեղը հայրենիքն է ու վերադառնում է Հայաստան…

Վաղ տարիքից վարորդական փորձ ուներ. անգամ գվարդիականների ուշադրությանն արժանացել էր «Маз» մակնիշի մեքենա «առևանգելու» շնորհիվ, ինչը ծիծաղով է հիշում.

-Ազնվորեն`գողանալու միտք չունեի. մի քանի շրջան եմ կատարել ու բերել, կանգնեցրել իր նույն տեղում…

Նաև այլ երկրներում էլ էր բեռնատար մեքենա վարել: Պատմում է այդ ժամանակներից ևս մի դեպք, այս անգամ ծիծաղի փոխարեն արցունքներով.

-Մայրս մահացած ժամանակ էլ ինձ օգնության հասավ… Գիշեր էր, ես բեռնատարովս ճանապարհ էի ընկել, մի տեղ կայանել էի հանգստանալու համար ու քնով էի ընկել: Երազումս տեսնում ու լսում էի, որ մայրս ձայն է տալիս, թե այրվում ես, վե՛ր կաց, այրվում ես… Վախեցած վեր թռա ու տեսա, որ մեքենայի հետ խնդիրներ էին առաջացել, և եթե այդպես մնար, կայրվեր կամ կպայթեր…

Այնուհետև աշխատանքի է անցնում «Սպիտակ-Երևան» երթուղային գծում՝ որպես վարորդ: Որոշ ժամանակ անց՝ «Սպիտակ-Երևան»  երթուղին փոխարինում է «Վանաձոր-Սպիտակ»-ով, և արդեն 15 տարի է այդ ճանապարհն անցնել-դառնալն է իր աշխատանքը, ինչն իր համար զուտ աշխատանք չէ, այլ մարդկանց հետ շփման ու ինչ-որ կերպ նրանց օգնելու միջոց:

Այդ տարիների ընթացքում համ ու հոտով, հումորով բազմամյա փորձով այդ մարդը կարողացել է արժանանալ մարդկանց սիրուն ու հարգանքին: Իր երիտասարդ ուղևորների հետ էլ կիսվում է իր բազմամյա փորձով ու խրատներով:

Եթե մի օր Սպիտակում կամ Վանաձորում լինեք, ապա անպայման հանդիպեք նրան և կհամոզվեք այս ամենում: Կամ հետևեք 17.am-ին և շուտով կտեսնեք նրա մասին պատմող, մեր նկարահանած վավերագրական ֆիլմը: