Արդեն մի քանի ամիս է, ինչ 17.am-ի թղթակից եմ: Կարդում եմ մյուս բոլոր թղթակիցների նյութերը:

Երեկո է: Ավարտում եմ դասերս: Ընտանիքիս անդամներին թեյ եմ տալիս: Իսկ ես, սովորությանս համաձայն, թեյիս բաժակը վերցնում եմ և նստում համակարգչիս առջև: Առաջինը մտնում եմ 17.am: Մտնում եմ «Հոդվածներ» բաժինը և ժամերով կարդում:

Սկզբից կարդում եմ այն հոդվածները, որոնց վերնագրերը գրավում են ինձ: «Հաջորդ կանգառը՝ 70-ականների Երևան» վերնագիրը ինձ գրավեց:

-Ինչպե՞ս 70-ականների Երևան,- սկսեցի բարձր-բարձր կարդալ:

Հետաքրքրեց: Ամեն մի նախադասությունը կարդալիս սկսում էի պատկերացնել: Հետո մտածեցի՝ տեսնեմ, թե ով է գրել այս հոդվածը: Պարզվեց, որ գրել է Մուշեղ Կուրեխյանը: Սկսեցի կարդալ նրա բոլոր գրած նյութերը: Շատ հետաքրքիր էր կարդալ: Վերջերս էլի մտա 17.am, տեսա, որ տպագրվել է Մուշեղի նյութերից մեկը՝ «Ջնջվող օրացույցի հերթական օրերից»-ը:

-Վա՜յ, փաստորեն ծառայում է Հայոց բանակում:

Ակամա ժպտացի: Որոշեցի, որ պետք է համացանցում փնտրեմ և գտնեմ նրան: Գտա և ընկերանալու հայտ ուղարկեցի:

Սիրում եմ, երբ տղաները պատմում են իրենց բանակային կյանքից, քանի որ նրանց պատմածով կարողանում եմ պատկերացնել, թե ինչ է իսկական ծառայությունը: Դե, գրքերն ու ֆիլմերն այդքան էլ լավ չեն արտացոլում այն:

Ես, անկեղծ ասած, չգիտեմ՝ ովքեր են կարդում իմ գրած նյութերը:

Հարգելի Մուշեղ, քեզ չեմ ճանաչում, սակայն ցանկանում եմ բարի, խաղաղ, անփորձանք ծառայություն: Միշտ հոդվածներ գրիր: Ես կարդում եմ քո գրած նյութերը: Սպասում եմ հաջորդ նյութիդ:

«Մարդը միակ բանական էակն է ամբողջ տիեզերքում»:

Քանի՞ անգամ եք լսել այս արտահայտությունը, հետո ձեզ լավ զգացել, որ թեև 7 միլիարդից մեկն եք, բայց ձեր տեսակով միակն եք  ոչ թե այս փոքրիկ հողագնդում ,այլ մի ամբողջ անծայրածիր տիեզերքում:
Մարդկանց միակ բանական էակ լինելու փաստն այնքան համոզիչ է հնչում մեր բերանններից, որ կարծես ինչ-որ մեկը մեկուկես մետրանոց քանոնով չափչփել է տիեզերքի ամեն սանտիմետրը ու այնտեղ ոչ մի բանական էակ չի գտել: Մարդկանց հնարավորություններն այնքան սահմանափակ են: Թվում է` եթե մեկ-երկու դարում մարդկությունը չլսված հաջողությունների է հասել գիտության ոլորտում, նույնը կարող է անել և տիեզերքում, ամեն տեղ: Մենք  անգամ մեր գալակտիկան ամբողջությամբ չենք կարողացել ուսումնասիրել, բայց մեծ պատասխանատվությամբ նշում ենք, որ միակն ենք ողջ տիեզերքում:
Իսկ ինչո՞ւ օրինակ, շունը չի կարող բանական լինել, որովհետև ավելի՞ հավատարիմ է, քան շատ «բանական մարդիկ»: Թե, որովհետև նա հաչում է, ոչ թե խոսում: Հանդուրժողականությունը արմատացած երևույթ չէ մարդկանց մեջ, եթե մեկը իր մազերի գույնով, ապրելակերպով, տեսքով զգալիորեն տարբերվում է մյուսներից, սկսում է քննադատվել, կամ պարզապես անտեսվել, էլ ինչպես կարող է խոսք գնալ մարդ –կենդանի հանդուրժողականության մասին:
Պարզապես մարդկանց համար սովորություն է՝ չտեսնելու տալ այն, ինչը այս կամ այն կերպ կարող է վնասել մարդկային ցեղի միանձնյա բանականությանը:
Բայց ես համոզված եմ, որ ինչ-որ տեղ, բոլորի աչքից հեռու, մի հինգերորդ տարածությունում ապրում են էակներ, որոնք պակաս բանական չեն, քան ես: Կամ էլ հենց մեր աչքի առաջ. շան հաչոցը, մեղուների բզզոցը, կատվի մլավոցը սոսկ կենդանական բնազդներ չեն, այլ բառեր, նախադասություններ, որոնց իմաստը դժբախտաբար կամ գուցե բարեբախտաբար, այդ «միակ»  ու «ամենաբանական» մարդը հասկանալ չի կարող:

Մարմնովդ սարսուռ է անցնում, իսկ հոգիդ տակնուվրա է լինում, զգում ես ցավ, թախիծ, սիրտդ մորմոքվում է այն մեղեդուց, որ ստեղծել է Կոմիտասը: Նա իր ազգի տառապանքն է դրել մեղեդու մեջ, նրա ամենօրյա ուրախությունն ու թախիծը, հոգսերն ու պարերը: Նրա կախարդական նոտաների մեջ լսվում է այն ձայնը, զգում ես այն զգացմունքը, որն ապրել է այդ պահին: Այդ մեղեդին դիպչում է քեզ, մտնում սիրտդ, և երբ զգում ես այն, չես ուզում բաց թողնել: Նա հոգուցդ մի կտոր է պոկում ու տանում իր հետ: Այդ մեղեդին արցունք է պոկում աչքիցդ, ու էլ չես կարողանում այն բաց թողնել:

Կոմիտասի մեղեդին չես կարող փոխարինել ոչնչով: Այն յուրահատուկ է իր ձևով, զգացմունքների տեղատարափով: Բառեր, բառեր ու էլի բառեր, որոնք միգուցե փորձում են գեղեցկացնել մեղեդին, ու շատերի համար հենց դա է կարևորվում:

Գիտե՞ք, պետք չէ լսել բառերը, որ պատկերցանես՝ ինչի մասին է Կոմիտասի ստեղծագործությունը: Ո՛չ, Կոմիտասին կարելի է հասկանալ նրա մեղեդու միջոցով: Մարդի՛կ, ինչո՞ւ եք ամեն ինչին թռուցիկ կերպով վերաբերվում, ախր, Կոմիտասը հանճար է, իսկ շատ երիտասարդներ նրան նույնիսկ չեն հասկանում: Կոմիտասը հայ էր, բայց այժմ այլազգիները  ավելի շատ են լսում նրա մեղեդիները, քան մենք, ու ավելի շատ են նրան գնահատում: Չնայած՝ հանճարին ոչ բոլորը կարող են հասկանալ:

Կուզեի մարդկանց հարցնել, հայությանը հարցնել, թե այս աշխարհում եղե՞լ է, կամ կա՞ մեկը, ով այդքան խորն ու այդքան գեղեցիկ է ներկայացնում թե՛ ցավը, թե՛ ուրախությունը:

Հնչում է կոմիտասյան մեղեդին, որի ժամանակ մարդիկ լարվում են, ու ինչպես մի քանի տարի գեղեցիկ հագուստ չտեսած մարդը՝ խլում են այն ու չեն կարողանում բաց թողնել: Վերջ: Մեղեդին դադարեց: Ամբողջ դահլիճում լռություն է: Մարդիկ քարացել են, իսկ նրանց աչքերից արցունքներ են հոսում: Նրանցից մեկը վերջապես ուշքի եկավ և ոտքի կանգնելով՝ սկսեց ծափահարել: Նրա ծափի ձայնից այդ սքանչելի ու հեքիաթային քնից արթնացան և մյուսներն ու սկսեցին հետևել առաջին մարդու օրինակին:

Իմ կարծիքով հենց այդպես է պատահում, երբ մի շքեղ դահլիճի բեմում հնչում է կոմիտասյան մեղեդին:

Բարև… Էլի ես եմ, եկել եմ հետդ խոսելու, արի փորձենք միասին բացահայտել ինքներս մեզ: Դու երբևէ փորձե՞լ ես ինքդ քեզ ներքին վերլուծության ենթարկել, օրինակ՝ տնտեսագիտության մեջ հայտնի SWOT անալիզով: Եթե ոչ, ապա հոդվածս կարդալուց անմիջապես հետո մի զլացիր, վերցրու թուղթն ու գրիչը և առանձնացրու քո թերությունները, առավելությունները, ընձեռված հնարավորություններն ու հնարավոր խոչընդոտները:

Եվ այսպես, հերթական գիշերն էր: Ինչպես բոլոր գիշերները, այս գիշեր ևս մտածում էի ամեն ինչի մասին: Դե, այդպես է, չէ՞, բոլոր մտքերը գալիս են քնելուց առաջ ու, չգիտեմ ինչու, այս անգամ մտքովս անցավ, թե ինչու եմ մոտ ընկերներիս ասում, որ ինձ Առմ դիմեն, փորձեցի հիշել «սկզբնաղբյուրը»: Մտովի տեղափոխվեցի առաջին դասարան՝ իմ առաջին դասը, երբ դասվարս, ծանոթանալով մեզ հետ, իմ անունը կրկնելիս ասաց Առման: Մինչ այսօր հիշում եմ, թե ինչքան դուր եկավ ինձ դա ու ինչքան էր դուր գալիս, երբ նա ամեն անգամ ինձ այդպես էր դիմում:
Լավ, հիմա կասեք՝ Առմանը սկսվեց առաջին դասարանից, իսկ ինչո՞ւ Առմ: Հերթական անգամ փորձեցի վերլուծել ինքս ինձ: Հիշեցի մի քանի տարի առաջվա Առմանին: Ես հասկացա, որ նա իսկապես Արման էր. շփվում էր քչերի հետ, չէր հարմարվում նոր միջավայրերին, իսկ երբ նրան համեմատեցի ներկայիս Առմանի հետ, հասկացա, որ շատ մեծ է փոփոխությունը: Ներկայիս Առմանը սիրում է շփվել, սիրում է նոր միջավայր, սիրում է բոլորի հետ լինել ջերմ և ունի շատ ընկերներ: Այդ մտերմության պատճառով նա չի սիրում, երբ նրան ասում են Արման, այլ կարճ ու մտերմիկ՝ Առմ:
Դե ինչ, սիրելի ընթերցող, գնա ու կատարիր ինքնաբացահայտումդ, ու աշխատիր յուրաքանչյուր արարքիդ վրա, որպեսզի հետագայում հասկանաս, որ այն ծառայել է հնարավորությունների շնորհիվ թերությունները առավելություն դարձնելուն:

Շատերին է ծանոթ որոշում ընդունելուց առաջ խնդրի դրական կամ բացասական կողմերի կշռադատումը: Սակայն այս դեպքում, բացի դրականից ու բացասականից, կարող ենք դիտարկել նաև հետաքրքիր հատկանիշներ: Հետևյալ օրինակը ցույց է տալիս, որ գաղափարը ոչ միայն կարող է լինել վատ կամ լավ, այլ նաև կարող է տանել դեպի այլ գաղափարների ակտիվացմանը:

Եթե բոլոր մեքենաները ներկվեին կարմիր գույնով:

Դրական կողմեր.

● Հեշտ կլիներ ճանապարհներին նկատել,

● Հեշտ կլիներ գիշերը տեսնել,

● Խնդիր չէր լինի, թե որ գույնն ընտրել,

● Հեշտ կլիներ արտադրողի համար,

● Վաճառքի կետերը ավելի քիչ պահեստների կետեր կունենային,

● Կբացառվեր թիթիզությունը,

● Եթե ներկը վնասվեր, դժվար չէր լինի նույն գույնի ներկ գտնելը:

Բացասական կողմերը.

● Ձանձրալի կլիներ,

● Դժվար կլիներ ճանաչել սեփական մեքենան,

● Դժվար կլիներ գտնել մեքենան կայանատեղիում,

● Կարմիրի առատությունը կարող էր հոգնեցնել աչքերը,

● Ոստիկանության աշխատանքը կդժվարանար (չնայած այդ մեկը լավ կլիներ),

● Ընտրության ազատությունը կսահմանափակվեր,

● Ներկ արտադրող ընկերությունները կարող էին սնանկանալ:

Հետաքրքիր կողմերը.

● Հետաքրքիր կլիներ բացահայտել կարմիրի նոր երանգներ,

● Հետաքրքիր կլիներ տեսնել՝ արդյո՞ք մեքենաների նկատմամբ վերաբերմունքը կփոխվեր,

● Հետաքրքիր կլիներ, թե մարդիկ հեշտությամբ կընդունեին առաջարկը, թե ոչ:

Այսպիսով հետաքրքիր կլիներ, եթե այս մեթոդը կիրառվեր, որովհետև նորանոր գաղափարների ու փաստարկների ոգեշնչման աղբյուր է հանդիսանում:

Մարդկանց դեպքում երբեք չէի ուզի այսպես վարվել:

Հեռվից լսվող աքաղաղի ձայնը ստիպեց ինձ արթնանալ խորը քնից: Չէ, մոռացել էի, գյուղում չէի, ու ցավոք ինձ արթնացնողը զարթուցիչս էր: Երևի կռահեցիր, որ քաղաքում էի մրցանակաբաշխության համար: Արթնացել էի 9-ին, բայց արդեն ժամը 1-ն էր: Հորաքրոջս աղջկա հետ մետրոյով հասանք Երիտասարդական: Արդեն նշված վայրում էինք: Ու սկսվեց: Նոնային տեսա, հետո Սոնային, հետո Տաթևին, Գայանեին ու Սերոժին, Դավոն հեռվից ձեռքով արեց , հետո Կարինեի հետ գրկվեցինք…

Լավ, չմոռանանք, թե ինչի համար ենք հավաքվել: Ներսում ենք: Սկսվեց: Նարեկին չէի տեսել, դու մի ասա՝ հաղորդավար է: Հայացքով բարևեցի: Արդեն լավագույն 100-ի անուններն էին հայտնում, ու ես անվերջ սպասում էի անվանս ու «հանրահայտ» գլխարկովս նկարին: Մեկ էլ, ըհըն, Նարեկն ասաց՝ Անուշ Մկրտչյան… Օֆ, սիրտս տեղն ընկավ: Հիմա, արդեն հատուկ մրցանակներն են հայտնում: Ջան, Գայանեի անունը տվեցին, ուխ, Կարինեն էլ ստացավ, վախ, Անին էլ բեմ բարձրացավ…

Այս խոսքերով ձանձրացնում էի Տաթևին, ով ինձ պես իր անվանն էր սպասում: Եվ ահա… Չէ, ոչ մի «ահա», իմ անունը էդպես էլ չլսվեց: Բայց մի րոպե, այդ բոլորը ոչինչ: Հերթով գտնում եմ մրցանակակիր ընկերներիս , ավելի պինդ գրկում, շնորհավորում, ու ինքս իմ մեջ հիշում, իրենց հետ անցկացրած ամեն վայրկյանը: Վերջում սելֆիներ, նորից գրկախառնություններ՝ այս անգամ բաժանման:

Չգիտեմ՝ մյուս տարի Նարեկը կլինի հաղորդավար, թե չէ, բայց իմ անունը հաստատ կլսեք հաղորդավարի շուրթերից:

Հ.Գ. Ձեզ շատ սիրող՝ Անուշ շենիկցի:

«Բեղուն գրչի ու մուլտիմեդիայի հնարավորություններն օգտագործելու համար»

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

2016 թվականի ապրիլ ամսին ես էլ դարձա պատանի թղթակից՝ միանալով մի ցանցի, որում այն ժամանակ 600-ից ավելի թղթակիցներ կային։ Ու ինչպես ցանկացած թղթակից, ես էլ մասնակցեցի «Մանանա» կրթամշակութային կենտրոնի կողմից կազմակերպված քառօրյա դասընթացին, որտեղ սովորեցի լրագրության, դոկումենտալ կինոյի ու լուսանկարչության հիմունքները։ Դասընթացից հետո կյանքում առաջին անգամ նկարեցի դոկումենտալ ֆիլմ, իսկ ֆիլմ նկարելն ինձ համար երազանք էր։ Դե պատկերացրեք, թե ինչքան ուրախ էի ու ինչքան երջանիկ։ Դրան հաջորդեց ակտիվ թղթակցությունը, Եվրոպայի օրվա լուսաբանումը, հետո մեդիա ճամբար, կարոտած դեմքերի հետ հանդիպում, նոր ընկերներ, գիտելիքներ ու ծանոթություն մեդիա ոլորտի դեմքերի հետ․․․

Էս մի տարվա ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձությունները ոնց որ իմ հետ չկատարվեին: Մի տեսակ շատ մեծ էր փոփոխությունը՝ գյուղի հասարակ տղայից դարձա «գյուղի BBC», փոխեցի որոշածս մասնագիտությունը (առաջ ուզում էի բժիշկ դառնալ, բայց հիմա՝ ռեժիսոր), սկսեցի ապրել նոր կյանքով, որտեղ ոչ թե հասարակ առօրյայից բողոքողն էի, այլ բողոքողին գտնողը և նրա բողոքը աշխարհին ներկայացնողը։ Այս և շատ այլ առումով «Մանանան» մեր մեջքին կանգնած է: Նա մեզ տրամադրել է մի հարթակ, որը բաց է հողագործի, դերասանի, նկարչի, արվեստագետի, արհեստավորի և անգամ փողոցում գիշերողի, մեր հույզերի ու զգացողությունների համար։ Նա մեզ ծանոթացրել է մարդկանց հետ, ում առավոտ շուտ գրես, թե գիշերվա միլիոնին, պատրաստ են քեզ պատասխանելու և ճիշտ խորհուրդներ տալու, առանց տրտնջալու կամ բողոքելու։ Նա բացել է իր դռներն ու սիրտը մեզ՝ արդեն 1000-ից ավելի պատանի թղթակիցներիս համար։ Նա ապրում է մեզ հետ՝ մեր իրական Հայաստանում, հետաքրքրվում է մեր առօրյայով։

Իհարկե, ակտիվ թղթակցությունը ևս կարևոր է, որովհետև գրելով մենք ոչ միայն գրում ենք մեզ համար, այլ ողջ հայ ժողովրդի։ Գրում ու ասում ենք աշխարհին, որ «այ, տեսեք մեզ մոտ մի հատ սենց հրաշք մարդ կա», որ կյանք կա նաև քաղաքից ու ֆեյսբուքից դուրս։ Ու հենց այստեղ՝ գյուղերում է իրական կյանքը՝ մեր կյանքը։

Ու երբ արդեն 17.am-ում ունեմ 40-ից ավելի նյութ, ֆոտոշարքեր, հարցազրույցներ, ֆիլմեր ու մասնակցել եմ «Մանանայի» ամենամեծ կինո և ֆոտոնախագծերին, ուղևորվել եմ մեդիա ճամբար, ես ինձ զգում եմ աշխարհի ամենաերջանիկ ու հպարտ մարդկանցից մեկը։

Մեր շարքերն օրեցօր համալրվում են նոր անդամներով, մեր բանակն օրեցօր մեծանում է, իսկ մենք՝ արդեն կոչում ստացած թղթակիցներս ուղղակի պարտավոր ենք ավելի շատ գրել, որովհետև մեր նյութերը գուցե օգնում են ինչ-որ նորակոչիկի, ով փորձում է նյութ գրել։

Իմ և Ագարակ համայնքի անունից խորին շնորհակալություն եմ հայտնում «Մանանա» կենտրոնին և «Մանանա» թիմի բոլոր անդամներին իրենց անձնվեր աշխատանքի, գերմարդկային վերաբերմունքի ու լավագույն խորհուրդների համար։

Անչափ սիրում եմ անակնկալ պահեր, որ սիրտս լցնում են անասելի ուրախությամբ ու թրթիռով՝ չնայած նրան, որ միշտ փչացրել եմ ինձ սպասվող անակնկալները: Երբ պատահմամբ իմանում էի, որ ծնողներս ինձ անակնկալ են անելու, այնքան էի համոզում, որ ասում էին: Ընկերներիս նույնպես այնքան էի ձանձրացնում իմ հարցուփորձով, որ ստիպված ասում էին, թե ինչ անակնկալ են ինձ անելու: Դե, հա, անհամբեր եմ, դրանից է: Իսկ հետո մեծ ափսոսանքով էի լցվում, որ էլի իմ անակնկալը փչացրի:

Բայց, ահա, ապրիլի քսանութին ես ապրեցի իմ իրական անակնկալը: Բոլորիս համար շատ սպասված մի օր, օր, որ տվեց մեզ նոր հույսեր, ապրումներ, օր, որ մեզ նորովի ուրախացրեց, օր, որ կոչված էր Պատանի թղթակիցների առաջին մրցանակաբաշխություն:

Ինձ համար նույնպես անակնկալ կար, որի մասին միայն իմացա հենց նվերս ստանալիս: Նվերներիս մեջ ամենաոգևորողն ինձ համար դիպլոմն էր, որն ինձ տրվեց իմ զգացմունքային նյութերի համար: Երբ բոլորն ինձ ասում են. «Շուշա՛ն, պետք չի էդքան զգացմունքային լինել, մեջդ պահի շատ բաներ, շատ բան մի նկատի,մի արտահայտվի», ես մտածում եմ. «Կարո՞ղ ա սխալ տեսակ եմ ես» ու ինչ-որ տեղ նեղսրտում եմ: Բայց հանկարծ գնահատվում եմ իմ հույզերի ու զգացմունքային նյութերի համար: Ու հիմա թևերս, որ դադարել էին թռչել, նորից թռիչքի են պատրաստ:

Իսկապես շատ ուրախ եմ, ուրախ եմ, որ իրական անակնկալ ունեցա, որ այս անգամ, իրոք, վայելեցի այն: Չգիտեմ, երբ հերթը հասնում է շնորհակալություն հայտնելուն, ես բառեր չեմ գտնում, չեմ կարողանում արտահայտել այն խոսքերը, որ պիտի լսվեն: Կարծում եմ՝ խոսքերով չէ, որ պիտի իսկապես ապացուցես շնորհակալությունդ, այլ նվիրվածությամբդ ու գործովդ: Շատ չեմ գրի, որ հնչած խոսքերին չնմանվեն:

Պարզապես շնորհակալ եմ. ես ուրախ եմ, թռչում եմ….

Եվ քանի-քանիսն ինձ պես այսքան ուրախ են…