-Բարև Ձեզ,- ասացի ես՝ մտնելով մորաքրոջս տուն:

Մնացի այնտեղ մինչև երեկո: Ահա՛, սկսվեց «Մերժվածը» հնդկական «բարձրորակ» սերիալը: Դիտում ենք ֆիլմը, և ահա՛, ցույց են տալիս, որ մեր սիրելի հերոսներ Տապուն ու Իչակին մեծացել են: Համոզվա՛ծ եմ, ողջ ՀՀ-ն այդ պահին անհամբերությամբ սպասում է, որ ցույց կտան Իչային: Մորաքրոջս ավագ դուստրն ասաց.

-Միայն թե գեղեցիկ լինի Իչան:

Ահա և եկավ մեր հերոսների մեծ տարիքը: Բոլորն արդեն սպասում են իսկական հնդկական սերիալին: Այն պահին, որ Իչան պետք է սիրահարվի, ու թե ինչպիսի դժվարությունների միջով պետք է անցնի այդ ընթացքում, ցույց են տալիս. «Ռամն ինձ օգնական»,-կանչող տատիկի ձեռքը: Կարճ ժամանակահատվածում գուշակեցինք ֆիլմի ընթացքը, բայց դե ամեն դեպքում, պարզելու համար` մեր 6-րդ զգայարանը ճիշտ է աշխատում, թե ոչ, նայեցինք ֆիլմը: Հաջորդ օրը տեսանք սպասված ռոմանտիկ պահին:

-Հաստատ, հիմա բոլոր տղաները Սիդի այս խոսքերն անգիր են անում, որ իրենց սիրած աղջկան ասեն,- ժպիտը դեմքին ասաց մայրիկս:

Հանկարծ հայտնվում է ֆիլմի «լավ տղան»՝ Վիրը: Բնականաբար պարզ դարձավ, որ նա կդառնա Իչայի ասպետը:

Ամբողջ դպրոցն այդ սերիալի մասին է խոսում՝ մոռանալով, որ իրական կյանք էլ կա: Գրեթե բոլոր աղջիկները խոսում են Վիրի մասին և երազների մեջ ընկնում՝ մոռանալով, թե ինչ տարիքում են գտնվում:

Ֆիլմը տևում է երկուշաբթիից որբաթ, բայց իրականում՝ սկսվում է այն պահից, երբ արթնանում ենք, և ավարտվում միայն քնելիս:

Զարմանում եմ, երբ մարդիկ դպրոց են հաճախում ու ընդհանրապես ոչինչ չեն սովորում: Նրանց ի՞նչ կա. իրենք գալիս են դպրոց, գնահատականներ շորթում, ու վերջ: Ի՞նչ սովորել, ի՞նչ բան: Նրանց ուսման հնարավորությունը շատ հեշտ է տրվում, իսկ ինչը մարդուն հեշտ է տրվում, համապատասխանաբար չի գնահատվում: Հարգելիներս, գոնե գիտե՞ք, որ կան երկրներ, որտեղ երեխաները մեծ փորձությունների միջով են անցնում ու նույնիսկ կյանքը վտանգելով են գնում դպրոց:

Կոլումբիայի շրջաններից մեկում երեխաները սահում են պողպատյա մալուխի վրայով, որպեսզի անցնեն գետը և հասնեն դպրոց: Պատկերացնո՞ւմ եք վեցամյա փոքրկներին, ովքեր պետք է սահեն ամեն օր ու մեջքներին էլ գցեն իրենց ծանր պայուսակները: Մալուխի վրայով սահելը այժմ մեր երկրում համարվում է էքստրեմալ սպորտաձև:

Չինաստանի Հենհուան գյուղից դպրոց հասնելու համար, որը գտնվում է Բիջի քաղաքում, երեխաները անցնում են մի ամբողջ լեռնաշղթայով, որը տևում է 5 ժամ: Ասենք, որ հենց դպրոցի ճանապարհին երեխաներից շատերը մահանում են: Հարգելի հասակակիցներ, դուք հինգ ժամ կքայլեի՞ք անդունդների ու կիրճերի վրայով, ձեր ճանապարհին հանդիպելով շատ մահեր, որպեսզի գնայիք դպրոց:

Կանադայում Տորոնտո քաղաքի բնակիչներին պետք չէ պատմել ցրտի, ձնաբքի կամ ձնամրրիկի մասին: Այնտեղ ձյան շերտի բարձրությունը հասնում է կես մետրի ու խոչընդոտ հանդիսանում դպրոց հաճախելու համար, բայց նրանց դպրոցը միշտ լիքն է աշակերտներով: Հիմա անձամբ ես էլ դպրոցում արդեն առաջին ժամերին ջեռուցման մարտկոցի մոտից ուրիշ տեղ չեմ գնում: Իսկ ի՞նչ անեն նրանք, որ միգուցե նույնիսկ դպրոցում ջեռուցման համակարգ չունեն:

Ես կարող եմ թվել շատ ու շատ օրինակներ, որտեղ երեխաները իրենց կյանքն են վտանգում դպրոց գնալու համար, բայց այս երեքն էլ ինձ թվում է բավական են, որ երեխաները հասկանան ու գոնե մի քիչ գնահատեն իրենց համար այդքան դյուրին դարձած դպրոցը: Ձեզնից շատերին երևի թե տանջեց այն հարցը, թե արժե՞ արդյոք կյանքը վտանգել հանուն ուսման: Այո՜, արժե, քանի որ ամբողջ աշխարհը հենված է հենց գիտության ու նոր տեխնոլոգիաների վրա: Ու բացի դրանից, եթե հիմա միայն մարդկության 20%-ն են կազմում ուսումնական հաստատություններ հաճախող մարդիկ, ապա մի քանի տարի անց նրանք կկազմեն մարդկության 80%-ը: Չէ՞ որ սերունդները գալիս ու գնում են: Եթե նայենք, ամեն սերունդ ունի իր նորամուծությունները, որոնցից օգտվում է հաջորդ սերունդը: Եթե մարդիկ չկրթվեն, ինչո՞վ պիտի տարբերվեն նախնադարյան մարդկանցից, չէ՞ որ նրանք էլ էին անկիրթ:

Գնահատեք ձեր ունեցածը և երբեք մի դժգոհեք ինչ-որ բանից, քանի որ այդ բանը մի ուրիշի հետ համեմատելիս, ձերը մանրուք կթվա:

ԽՄԲԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ. Իսկ դո՞ւ ինչ ես կարծում: Մի՞թե Հայաստանում էլ չկան դպրոցներ, ուր հասնելը բարդ է, պայմանները նույնպես ծանրագույն: Եթե այդպիսի վայրում ես սովորում, արձագանքիր:

Այսօր սովորականի պես մտա «17.am», որ կարդամ նոր նյութերը և հանկարծ տեսա Անի Շահբազյանի նյութը` «Իչայի գերիները» վերնագրով (եթե չեք կարդացել, ապա անպայման կարդացեք): Ւնձ շատ հետաքրքրեց այն, սկսեցի կարդալ և հասկացա, որ ինձ նման մեկն էլ կա, ով մեղմ ասած, այնքան էլ չի սիրում սերիալներ դիտել…

Ինչ վերաբերում է «Իչայի գերիներ»-ին, տան անդամներից կան, ովքեր դիտում են սերիալը, դասընկերներս՝ նույնպես, իսկ ես ստիպված լսում եմ նրանց քննարկումները: Չեք պատկերացնի, թե ինչ դժվար է լսել ամբողջ օրը, թե Տապուն ինչ չար է, նախանձ, կամ Իչան մեղք է, և այլն: Փորձենք մի պահ մտածել, թե ինչպես կարելի է դիտել մի սերիալ, որն ունի 1549 սերիա, որոնցից ամեն մեկը մեկուկես ժամ է տևում, այն էլ՝ մինչև 2020 թվականը: Ես չեմ ուզում պատկերացնել, որ մինչև 2020 թվականը պիտի լսեմ նմանատիպ քննարկումներ սերիալի վերաբերյալ, ու հետո ինձ ամենևին դուր չի գալիս, որ սերիալը անվանում են ֆիլմ: Ես կարծում եմ, որ սերիալի ու ֆիլմի միջև շատ մեծ անդունդ կա:

Երեկ 17.am-ում կարդացի մեր Լոռու թղթակից Սեդա Մխիթարյանի հարցազրույցը ուսանողուհի քրոջ հետ: Անկեղծ ասած, ինձ շատ հետաքրքրում է, թե ինչպես են ապրում և սովորում իմ հասակակիցները մեր երկրի այլ քաղաքների բուհերում: Բայց մի բան ինձ շատ վշտացրեց. իմ հասակակիցն արդեն համարյա ապացուցված աքսիոմայի նման բացատրում էր, թե` «Ես որպես լոռեցի երիտասարդ ինձ չէի տեսնում և հիմա էլ չեմ տեսնում երևանյան միջավայրում, որտեղ ըստ իս, մարդկային որակները բավականին այլ են»:

Ես նույնպես լոռեցի եմ: Մինչև դպրոց գնալս ապրել եմ Օձուն գյուղում: Դրանից հետո էլ, ամառները միշտ գնում էի գյուղ՝ մեր տուն: Հիմնականում բոլորը նշում են՝ գնում եմ տատիկիս տուն, իսկ ես երբեք չեմ ասել այդպես, միշտ էլ ասել եմ մեր տուն:

Երբ փոքր էի, իսկական տան ջերմությունը գյուղում էի զգում միայն, որովհետև տատիկս այնտեղ էր: Հետո կամաց-կամաց սկսեցի ավելի ուշ-ուշ գնալ գյուղ: Մեծացա, դասերս շատացան, կամ էլ ուղղակի տատիկն էլ այնտեղ չէր:

Հետո զգացի, որ ամառները ուզում եմ անցկացնել Երևանում, որ ընկերներիս հետ լինեմ, ու ավելի քիչ ժամանակով էի գյուղ գնում: Շուտով Երևանում էլ արդեն սկսեցի տան ջերմություն զգալ, սիրեցի իմ տունը, իմ քաղաքը: Երևի դարձա այն, ինչը որ շատերը հիմա սիրում են անվանել «երևանցի»:

Բայց իրականում ո՞վ է երևանցին: Ե՞ս, որ լոռեցի եմ, բայց այստեղ եմ ապրում, գյուղում աշխատանք չգտած երիտասա՞րդը, թե՞ դու, իմ սիրելի հասակակից, որ ուղղակի եկել ես Երևան` սովորելու նպատակով: Գուցե նկատի ունես էն մեր լավ ընկերոջը, որ Երևանում է ծնվել, ու շուտ-շուտ սիրում է նշել, որ ինքը բնիկ երևանցի է: Չգիտեմ, դու ում ես համարում երևանցի, բայց ինձ կարող ես վստահել, որովհետև ես շփվել եմ վերը թվարկված բոլոր մարդկանց հետ:

Երբ նոր էի եկել Երևան, հինգ տարեկան էի ու բարբառով էի խոսում: Հաճախում էի զրո դասարան, նախապատրաստական քոլեջի նման մի բան էր: Առաջին շփումս երևանցիների հետ դա էր: Երևանցի ասելով՝ ես նկատի ունեմ իմ քոլեջի երեխեքին, դու էն վերը թվարկվածներից ում ուզում ես հասկացիր: Երկու օր հետո մի ընկերուհի ձեռք բերեցի, որ ինձ հետ նույն խաղերն էր սիրում, ու մի ընկեր, որ ինձ ամեն օր ճկվող մատիտ էր նվիրում, եթե կհիշես, դրանք մի ժամանակ շատ տարածված էին: Հետո սկսեցի դպրոց գնալ, ու նույն երևանցի երեխեքի հետ խաղում էի, սիրում էինք կամ չէինք սիրում նույն առարկաները, նույն ուսուցիչներին: Ճիշտն ասած, ոչ ես, ոչ իրենք մեր մեջ տարբերություն չէինք զգում: Շարունակում էի նոր ընկերներ ձեռք բերել, իսկ ամառները, երբ գնում էի գյուղ, շարունակում էի շփվել իմ գյուղի ընկերների հետ: Ճիշտն ասած՝ ոչ ես, ոչ իրենք մեր մեջ տարբերություն չէինք զգում:

Հիմա արդեն ես եմ երևանցի, եթե վերջիվերջո որոշեցիր ինձ այդպես անվանել: Արդեն ուսանող եմ, ու մեր կուրսում մարզերից եկած շատ երեխաներ կլինեն երևի: Զարմացար, չէ՞, որ ասում եմ` երևի: Դե, խոստովանեմ, չգիտեմ` քանի հոգի կա, ով որտեղից է, որովհետև մարդու հետ ծանոթանալիս առաջին բանը բարևից հետո, որ հարցնում եմ, նրա որպիսությունն է, ոչ թե այն, թե որտեղից է: Դա առանձնապես չի էլ հետաքրքրում, երբ մի մարդու հետ նույն հետաքրքրություններն ունես: Ու մենք, անկախ նրանից, թե ով որտեղից է եկել, սիրում ենք ֆրանսերենն ու շատ ենք վախենում «տնտեսագիտության» քննությունից: Եթե ես, այնուամենայնիվ, երևանցի եմ, կարող եմ հաստատ ասել, որ նույնն եմ մնացել թե Օձունում, թե Երևանում: Ու չեմ կարծում, որ առանձնահատուկ եմ, ամենայն հավանականությամբ բոլոր հասակակիցներս էլ նույնն են մնում, Երևանի օդը ուրիշ չէ:

Գուցե շատերը մտածեն, որ եթե Երևանում ենք ապրում, մեզ ամեն ինչ ավելի հե՞շտ է տրվում: Երանի այդպես լիներ, տեղափոխվեինք Երևան, ու բոլոր պրոբլեմները միանգամից լուծվեին: Երևանում էլ մենք ամեն օր ունենք նույն խնդիրները, նույն մտահոգությունները ուսման վարձի, տրանսպորտի, դասերի ու առավոտը ինչ հագնելու վերաբերյալ: Այնպես որ, եթե մի օր որոշես Երևան գալ, իմացիր, որ մենք շատ շուտ կընկերանանք ու չենք էլ զգա՝ ով որտեղից է: Հիմա մի ֆրանսիացու հետ եմ շփվում` ֆրանսերենս բարելավելու համար: Համարյա իմ տարիքի է, ու պատկերացրու, նա էլ նույն հետաքրքրություններն ունի, ինչ ես:

Վերջերս գյուղում էի: Այնպես կուզեի կիսատ թողնել ուսումս ու գնալ գյուղում վառարանի կողքին նստել: Իսկական կրակի ջերմությունը ուրիշ է, չէ՞, անկախ նրանից` երևանցի ես, թե լոռեցի:

Դրսում նստած էի ու առանձնացել էի մտքերիս հետ: Մեկ էլ մի կին իր երեխայի հետ զրուցելով քայլում էր, ես էլ լսեցի նրանց զրույցը, որը հետևյալն էր.

-Մա՛մ, մոծակը ոտքս կծեց, քորա գալիս:
-Վա՜յ, բալե՛ս, ոտիկը բաձացրու` քոլեմ:

Առաջին հայացքից նորմալ խոսակցություն է, և իսկապես, ամեն ինչ նորմալ էր, բայց ես սկսեցի մտածել, թե ինչու երեխան նորմալ, առանց արգելքի, ճիշտ հայերենով խոսեց, իսկ մայրը պատասխանեց թոթովելով (ոտիկ, բաձացրու, քոլեմ):

Հիմա կասեք` բա երեխա է, ճիշտը մի քիչ հետը երեխավարի խոսելն է: Հա, բայց իմ կարծիքով դա այն դեպքում ճիշտ կլիներ, երբ երեխան այդպես խոսեր, մայրն էլ նույն կերպ պատասխաներ: Իսկ երբ երեխան շատ ճիշտ, գովելի կերպով խոսեց, պետք չէր նրա խոսելաձևի վրա բացասաբար ազդել:
Մի տեսանկյունից էլ կարելի է նայել այս հարցին, որը հետևյալն է՝ երեխայի խոսելաձևը փոխել, որպեսզի երեխայի խոսելաձևի նմանվի, որով երեխան իր տարիքին կհամապատասխանի: Այստեղ էլ կասեմ, որ երեխային երեխա պահելու համար շատ այլ միջոցներ կան: Օրինակ՝ նրանց չտրամադրել հեռախոսներ, համակարգիչներ, կամ նրանց հագ ու կապը չդարձնել մեծահասակի հագուկապ: Սրանց վրա պետք է ուշադրություն դարձնել, այլ ոչ թե խոսելաձևը փոխել:
Վերջում ցանկանում եմ մի փոքր լուրջ ավարտել՝ կոչ անելով որոշ ծնողների ավելի հետևողական լինել իրենց երեխաների հանդեպ:

Հ.Գ. Ովքեր համամիտ չեն, մեկնաբանություն գրե՛ք:

Արձագանքում եմ Հայարփի Բաղդասարյանի «Հիմա էլ սա» հոդվածին

Բացում եմ 17-ը։ Մեկ էլ ալե-հոպ․ Հայարփին, ում հետ երեկ երեկոյան բանավիճում էի, նոր հոդված է գրել` պատասխանելով իմ հոդվածին, որն իր հերթին պատասխանել էր Հայարփիի «Հիմա էլ սա» հոդվածին, որն էլ շարժել էր իմ հետաքրքրությունը գրել իմ «Ինչն ում համար է հոդվածը»…

-Վայ հասկացանք,- հիմա կասեք դուք: Լավ, շարունակեմ։

Նա իր վերջին հոդվածում բառացիորեն տեղ չի թողել կառչելու Հանրայինին պաշտպանելու համար, բայց ես հո Հանրայինի հանրային շահերի պաշտպանը չե՞մ, որ պաշտպանեմ։ Ես Հանրայինի մասին խոսում եմ որպես հասարակ հեռուստադիտող։ Ինչ վերաբերվում է խավերին․ խավերի մասին խոսելիս ես ի նկատի ունեմ սոցիալական խավերին։ Հանրայինն իր ծրագիրն այնպես է կառուցում, որ հետաքրքիր հաղորդում ունենա թե՛ փոքրերի, թե՛ մեծերի, թե՛ հարուստների, թե՛ աղքատների համար։ Այո, ազգային փոքրամասնությունների մասին գրեթե չի խոսվում։ Ինչու եմ ասում գրեթե, որովհետև մեկ-մեկ, եթե ինչ-որ մեկի մտքին փչում է, խոսում են եզդիների մասին։ Ես Հայարփիին խնդրում եմ, որ մի օրինակ բերի ազգային փոքրամասնությունների մասին հաղորդման, որ եթեր է հեռարձակվում արտասահմանում։ Կարծում եմ, որ ազգային փոքրամասնությունները պիտի հետևողական լինեն իրենց վերաբերվող հաղորդումների եթեր հեռարձակմանը։ Բայց, այնուամենայնիվ, դրական տեղաշարժ կա Հանրային ռադիոյով. շաբաթական կարծեմ մոտ 20 րոպե եթեր է հեռարձակվում ազգային փոքրամասնությունների մասին լուրեր։

Ինչ վերաբերվում է ռաբիսին։ Հանրայինով միայն ռաբիս չէ, որ հնչում է։ Ամեն կիրակի եթեր է գնում «Երգ երգոց» հաղորդումը, որի շրջանակներում հնչում են ազգային, երևանյան հին ու մոռացված երգեր։ Իսկ եթե խոսքը գնում է «Ամենակարող երգիչ» նախագծին, ասեմ, որ երգիչների կատարած ռաբիսը ռեստորանի թողած ազդեցությունն է, որ դեռ կրում են նրանք։ Հետևելով նախագծին, ասեմ, որ փուլ առ փուլ նրանք հղկվում են։ Իսկ նախագծի ավարտից հետո շատ հնարավոր է, որ մասնակցեն Հանրայինի այլ նախագծերի, ինչպես օրինակ, «Շանթում»։ Նաև կարծում եմ, որ թեև ռեստորաններում կմեծանա նրանց պահանջարկը, սակայն նախագծի ընթացքում կսովորեն իրենց սխալների վրա և նոր մակարդակ կտանեն ռեստորան։

Հ․Գ․ Հավեսով բանավիճում ենք։ Հա, սիրելի ընթերցող, եթե 17.am-ի թղթակից ես կամ ընթերցող, և ուզում ես ինչ-որ բան ավելացնել, անպայման գրիր։ Գրելով դու ոչ միայն նոր հոգի կտաս բանավեճին, այլև կօգնես, ինչ-որ չափով, խնդրի լուծմանը։ Եվ ինչպես ասում էր մեր թղթակից Շուշան Ստեփանյանն իր նյութում` «Բանն ասելով կլինի»։