Ինչն է ինձ հուզում խորագրի արխիվներ

ANush Hovhannisyan

Խառը մտքեր

Սիրում եմ անընդհատ փորձել նորը, դա էլ շատ է խանգարում ճիշտ կողմնորոշվել մասնագիտության հարցում: Բայց որոշել եմ դառնալ հոգեբան, կարծում եմ՝ ինձ կօգնի կյանքում ճիշտ կայանալ:

Սիրում եմ ազատ ապրել, սակայն, անում եմ ճիշտ հակառակը, որովհետև հորս և իմ կարծիքները չեն համապատասխանում, բայց կարողանում եմ իմ լացով գործս առաջ տանել:

Հիմա, հաստատ, կմտածեք, թե լացկանի մեկն եմ: Ո՛չ, նաև համառ եմ և իմ ասածի տերը: Սիրում եմ լինել տարբերվող: Տանել չեմ կարողանում, երբ փորձում են նմանվել ինձ, այդ պահին ես դառնում եմ աշխարհի ամենավատ մարդը:

Փոքր հասակում ունեցել եմ տարօրինակ սովորություն: Երբ տուն մարդ էր գալիս, ու ինձ ոչ այնքան հաճելի, չէի կարողանում ընդհանուր թեմա գտնել նրա հետ, և լուռ հեռանում էի, որպեսզի կռվի պատճառ չդառնայի:

Միշտ երազել եմ հայտնի դառնալ: Ավելի փոքր հասակում մտածում էի, որ հայտնի դառնալու համար պետք է լինել դերասան կամ երգիչ, իսկ հիմա՝ ավելի հասուն տարիքում կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր ոլորտում էլ կարելի է հայտնի դառնալ, եթե վարպետորեն ես մոտենում աշխատանքին:

Այսօր իմ բոլոր հասակակիցները կանգնած են բարդ ընտրության առաջ՝ գնա՞լ ավագ դպրոց, թե՞ ոչ: Սա այն հարցն է, որ հուզում է յուրաքանչյուր պատանու: Կարծում եմ՝ անիմաստ ժամանակի վատնում է, 2 տարի ավել սովորելը մի փոքր շատ է: Մեր օրերում ոչ ոք ավագ դպրոցի դասերին պատշաճ չի մոտենում, քանի որ օգտվում են արտաժամյա պարապմունքներից:

Ոմանք նստում են դասերին գնահատական ստանալու և լավ ատեստատ ունենալու համար: Բայց արդյո՞ք դրա համար են ստեղծել ավագ դպրոցը: Սակայն այդ հարցը միայն ինձնով և մեկ ուրիշով հաստատ չի կարող լուծվել: Անձամբ ես ունեմ շատ վախեր՝ կապված դպրոցական սեպտեմբերի 1-ի հետ: Նոր շրջապատ, նոր ուսուցչական կազմ, ի վերջո, նոր դպրոցի կարգ ու կանոն: Արդյո՞ք դժվար չէ այս ամենը հաղթահարելը:

գեւորգ հովհաննիսյան

Մի ասեք, թե ինչ անեմ

Չեմ սիրում, երբ ինձ ասում են` թե ինչ անեմ, ինչ չանեմ: Կարծում եմ, որ արդեն բավականին մեծ եմ և կարող եմ սեփական որոշումներ կայացնել:

Ես շատ եմ սիրում տեսախաղեր խաղալ, բայց երբ սկսում եմ խաղալ, ծնողներս չեն թողնում: Ասում են, որ դրա պատճառով տեսողությունս փչացնում եմ, լավ չեմ սովորում, չեմ դառնա լավ մասնագետ և այլն: Երբ սկսում եմ խաղալ ծնողներս հիշում են, որ համակարգչի հետ աշխատանք ունեն: Բայց ես նման դեպքերի համար գտել եմ միջոց. ես տեսախաղեր խաղում եմ բջջայինով: Այն միշտ ինձ հետ է: Խաղում եմ ամեն պահի, ամեն տեղում, ամեն ժամանակ, անգամ այն դասերին, որոնք չեմ սիրում:

Ինձ այս տարիքում միայն հետաքրքրում է խաղեր խաղալը, բայց ապագայի համար շատ պլաններ ունեմ կազմած:

Շատերը կարծում են, թե տեսախաղերը երեխաների համար են, բայց ոչ, տեսախաղերը նաև խաղում են մեծերը, որովհետև կան խաղեր, որոնք զարգացնում են մարդու մտածելու ունակությունները, բայց մի կողմից էլ վատ է, քանի որ այն ձգում է քեզ, և կախվածություն է առաջանում: Դու չես կարողանում ազատվել այդ խաղերից:

anna andreasyan

Մի ստիպեք

Կցանկանայի խոսել ինձ շատ հուզող մի թեմայի մասին: Իմ կարծիքով, դա շատերի համար է ընդհանուր, և իմ բնավորության տեր մարդիկ ինձ շատ լավ կհասկանան:

Ընդհանրապես հարսանիքների, ծնունդների և այլ խնջույքների ժամանակ ես ատում եմ, երբ ինձ ստիպողաբար մեծերը ուղարկում են պարելու: Կամ պարողներից մեկը գալիս ու թևիցս այնպես է քաշում, որ ինձ թվում է, եթե վեր չկենամ՝ թևս կպոկի: Ինձ միշտ զարմացրել է նրանց համառությունը: Ամեն գնով փորձում են համոզել, որ պարեմ: Մեկը լինի հարցնող, թե ձեզ դրանից ի՞նչ օգուտ, ի՞նչ հաճույք եք ստանում, երբ մեկին ստիպողաբար հանում եք պարելու: Եվ միևնույն է, դրանից հետո կպարեմ, թե ուղղակի կկանգնեմ, կարևորը նրանք իրենց «առաքելությունը» կատարեցին՝ ինձ տարան պարողների ամբոխի մեջ: Չեմ հասկանում, մի՞թե պարզ չէ այս հասարակ բանը, որ եթե ուզենամ պարել` ոչ մեկի ասելուն կամ հրավերին չեմ սպասում:

Ես շատ եմ սիրում պարել, բայց միայն այն ժամանակ, երբ ինքս եմ ուզում: Չէ որ պարը միայն մեխանիկական շարժումներ չէ, պետք է նաև պարելու տրամադրություն և ոգևորություն լինի: Իհարկե, նորմալ է, երբ ընկերուհիս ինձ համոզում է, որ իր հետ գնամ պարելու, և ես վերջ ի վերջո տեղի եմ տալիս: Ինձ դու չի գալիս, որ նստածներն են ինձ ուղարկում պարելու, մեկը լինի ձեզ ասի՝ դուք ինչո՞ւ չեք պարում, մեկ էլ նրանք, ովքեր ուղղակի տեղից հանում են և հոգ չեն տանում քեզ հետ պարելու մասին:

Եվ ամեն անգամ հենց հասնում է պարելու պահը, և երբ ես պարելու տրամադրություն չեմ ունենում, ինչը հաճախ է լինում, արագ դուրս եմ փախչում կամ մի աննկատ տեղ գտնում, որտեղ ոչ ոք ինձ չի նկատի:

Ախր, դուք պարում եք՝ պարեք, ոչ ոք ձեզ չի արգելում,  բայց ուրիշներին էլ մի պարտադրեք անել դա: Եվ ամեն անգամ մի տեղ գնալիս ես տանեցիներիս նախօրոք զգուշացնում եմ, որ ինձ չստիպեն պարել, երբ չցանկանամ: Բայց դա էլ չի օգնում:

նինա շահմուրադյան

Եկեք ժպտանք

Պատահում է, չէ՝ քայլում ես փողոցով ու նայում ես մարդկանց դեմքերին: Նրանց հայացքներն անտարբերություն են արտացոլում: Նրանց ոչինչ չի հետաքրքրում, ոչինչ բացի իրենց սեփական անձից: Այնքան շատ են այդ հայացքները, այդ տխուր, կյանքից հոգնած ու ամբողջովին հոգսերի մեջ թաղված հայացքները: Նայում ես ու դու էլ ակամա մռայլվում ես, դառնում ավելի տխուր, ավելի մտածկոտ: Կարծես քո հոգսերը, որոնք քիչ առաջ չկային, հանկարծ հայտնվեցին: Ու դու էլ այդ մարդկանց նման սկսում ես մտածել միայն քո մասին: Քեզ ոչ-ոք չի հետաքրքրում: Աշխարհում կաս միայն դու, ու քեզ հետ միասին կան քո չեղած հոգսերը: Քեզնից հետո թեկուզ ջրհեղեղ. կարևորը դու ես:

Այդպես տխուր, մտքերի մեջ խրված ու ոչինչ չնկատելով՝ շարունակում ես քայլել, մեկ էլ հանկարծ մի փոքրիկ, անմեղ երեխա մոր գրկից բարի աչքերը հառում է ճակատիդ ու սկսում է ժպտալ: Դու էլ ակամա ժպտում ես, ու այդ ժպիտը փրկում է քեզ: Դու էլի դառնում ես այն բարի, անհոգ ու լավատես մարդը, որ օգնում է բոլորին, ու մտածում է բոլորի մասին: Դու էլ այդպես մեկ ուրիշին ես ժպտում ու նրա հոգսերն էլ, որոնք սև ամպի նման պատել էին իր հոգին, ցրվում են: Ու նա էլ դառնում է ավելի անհոգ, ավելի երջանիկ:

Եթե մենք էլ լինենք բարի, անկեղծ ու բոլորին օգնենք անշահախնդիր, ապա մենք էլ այդ մանկան պես կժպտանք: Ու բոլորը կժպտան, ոչ ոք չի մտածի իր գլխին կուտակված խնդիրների մասին, դրանք կլուծվեն իրենք իրենցով՝ առանց ավելորդ միջամտության:

Եկեք ժպտա´նք, թող մեր հոգին փայլի բարությունից, ու դա կփոխանցվի: Հաստատ ես վստահ եմ, որ եթե մենք լինենք բարի, ապա բոլորը մեր շրջապասում, ժամանակի ընթացքում,կդառնան մեր պես՝ ժպտուն ու անհոգ:

Եթե մարդը անտարբեր է, չար ու մռայլ, ապա նա մարդ չէ, նա հոգսերի տակ ընկճված մի կույտ է, որը ժամանակի ընթացքում պիտի քայքայվի, վերանա ու տեղ տա իսկական մարդկանց, ինչպես ամպերն են ցրվում, երբ արևն է դուրս գալիս:

mher tumanyan

Խաղաղության 35 տարին

-Մամ, այ, մամ…

-Հա, բալես…

-Ո՞ւր ա պապան:

-Պապան, բալես, պապան… Պապան մի հատ հեռու տեղ ա գնացել…

-Գալու ա, չէ՞,  մամ:

-Հա, ցավդ տանեմ, որ քեզ խելոք պահես` կգա…

-Մամ, բայց արդեն մի ամիս ա` ես խելոք եմ, ինչի՞ չի գալիս:

-Կգա, բալես, անպայման կգա…

Ինչքան սենց դեպքեր կան, ինչքան սենց երեխեք կան ու ինչքան սենց կոտրված ճակատագրեր: Պատերազմ… Էս ամեն ինչի գլխավոր մեղավորն ու ստեղծողը: Իսկ ովքե՞ր են ստեղծում պատերազմը:  Իհարկե, մարդիկ…  Այսինքն, ստացվում ա, որ մարդը ուզում ա հա պատերազմե՞լ:  Կամ, սենց ասած, «ղեկավարնե՞րն» են ուզում պատերազմ: Թե՞ պատերազմը զուտ մարդաքանակի կրճատման ու տարածքի մեծացման համար ա: Ինչի՞ համար էլ ուզում ա ստեղծված լինի, ինքը ահավոր բան ա…  Ոչ միայն մարդկային զոհերի առումով, այլ նաև զոհերի հարազատների հոգեկան վիճակի կտրուկ վատացմամբ ու ճակատագրերի անիմաստ շեղմամբ…

Էս քանի օրը ճշտեցի ու պարզեցի, որ երկրագնդի ամբողջ պատմության մեջ պատերազմները դադարել են ընդամենը, գումարային, 35-40 տարի… Մեղմ ասած,  ահավոր ա… Ոնց որ անընդհատ մարդկությունը պատերազմի ծարավ լինի, անընդհատ էլ ավելի զոհեր ու էլ ավելի փշրված մանկություն, պատանեկություն… Նույնիսկ ծերություն…

Պատերազմի լավը մենակ վերջն ա, որովհետև չնայած փոքր, բայց հույս կա` նորը չսկսելու ու հինը պահելու:  Կա հույս, որ էլ հայրդ, պապդ կամ, չգիտեմ, եղբայրդ էլ չեն գնա, կողքիդ կլինեն… Պատերազմները միշտ էլ լինելու են…

Ծանր ա…

Ani Evinyan

Գրքի հետևից

Ուսումնական տարվա սկիզբն էր: Բոլորս բարձր տրամադրությամբ գնացինք դպրոց: Ասեմ, որ ապրում և սովորում եմ Տավուշի մարզի Կոթի գյուղում: Ուսումնական տարին մի մասի համար առաջին անգամ էր, մի մասի համար` վերջին, մի մասիս համար էլ ուղղակի նոր ուսումնական տարի էր` ոչ առաջինը, ոչ վերջինը:

Ահա եկավ դասագրքերը բաժանելու պահը: Պարզվեց, որ Հայոց Լեզվի դասագրքերի քանակը սահմանափակ էր, և Հայոց Լեզու սովորելն այդքան էլ հեշտ չէր լինելու: Ինձ և ընկերուհուս բաժին ընկավ մեկ դասագիրք: Երբ գնում եմ գիրքը նրանից վերցնելու, մենք ունենք մի վայր, որտեղ իրար հանդիպում ենք, նստում ենք, քննարկում տնային առաջադրանքները, և սկսում զրուցել… Զրուցում ենք տարբեր թեմաների շուրջ: Զրուցում ենք, չենք էլ հասկանում` ժամանակը ոնց է անցնում: Սթափվում ենք հեռախոսի ձայնից:
-Հա, մամ, ասա:
-Գալիս չե՞ս տուն: Մթնըմ ա…

-Հա, մթամ նոր եմ եկել, էլի, կգամ…
-Արդեն 6:30 ա, շուտ արի:
-Հա, լավ, մի կես ժամից ըտի եմ:
Հաջողություն եմ մաղթում ընկերուհուս, ու…
-Մայ…
-Ասա:
-Մայ, գիրքը մոռացա:
Եվ այսպես էլի ենք կանգնում, հիշում ենք դեպքեր մեր դպրոցական տարիներից, այնքան ժամանակ ենք զրուցում, մինչև մայրս նորից է զանգում, բայց երկրորդ անգամ վերջապես հասնում ենք տուն…

Իսկ զրույցը հաջորդ օրը շարունակվում է դպրոցում: Մեր դասարանը դպրոցի ամենաչարաճճի դասարանն է, դա դեռ 1-ին դասարանից: Բայց անկեղծ ասած, այս տարի փոխվել ենք, լուրջ ենք վերաբերվում սահմանում կատարվող իրավիճակին: Երբ կրակոցներից հետո այցելում ենք դպրոց, ընկերուհուս հետ քննարկում ենք գյուղում ինչ վնաս եղավ, և այլն:
Մի անգամ, երբ կրկին անգամ գնացի դպրոց, նորից ընկերուհուս հետ քննարկում էինք կրակոցների հարցը, լսեցի դասընկերոջս խոսքերը.
-Էրեխերք, ոնց որ պլիմոտ ըլիք, էտ ի՞նչ եգին-եգին եք զրից անըմ…
-Հա, բա իմանա՞մ ոչ րիգունը ինչ ա ելել ներքի թաղերըմը,- ասում եմ ես ու շարունակում զրույցս: Մեկ էլ լսեցինք մի անսովոր աղմուկ:
-Վայ~, նորից կրակոց,- վախեցած ասաց ընկերուհիս:
-Չէ, մի վախեք, երեխերք, պատահական թևս կպավ, աթոռը վեր գցեցի,-ասաց մյուս ընկերուհիս:
-Հա, բան չկա, ուղղակի գիդեցա` կրակոց ա:
Ուզում եմ, որ մենք չունենանք նման խոսակցություններ դասարանում: Ուզում եմ, մեր մանկության հուշերում չլինեն նման հիշողություններ: Ուզում եմ…

անի կարապետյան

Այդ չարաբաստիկ «թոշակային տարիքը»

Ա՜խ, այդ չարաբաստիկ «թոշակային տարիք» հասկացությունը։

Վերջին ժամանակներս մեր ընտանիքում ավելի հաճախ են այդ մտահոգությամբ ապրում։ Իսկ պատմությանս հերոսը տատիկս է։ Նա շուրջ 47 տարի աշխատում է մեր քաղաքային հիվանդանոցում՝ որպես բուժքույր։ Նա շատ բարեխիղճ ու պարտաճանաչ աշխատող է, անչափ շատ է սիրում իր գործը և մեծ նվիրումով է աշխատում։ Ամեն աշխատանքային երեկո, երբ նա այցելում է մեզ, ես լսում եմ տատիկիս ու մորս զրույցները՝ օրվա անցուդարձի, հիվանդների առողջական վիճակի ու էլի շատ ու շատ մասնագիտական հարցերի մասին։ Նա արդեն թոշակային տարիքի է, և հնարավոր է, որ շատ շուտով այլևս չաշխատի։ Այս փաստի առնչությամբ մեծ տրտմություն կա տատիկիս ներաշխարհում։ Աշխատանքը նրա կյանքն է, նրա առօրյան, կենցաղի մի մասը։
Կուզենայի փարատել տատիկիս մտահոգությունները, բայց ինչպե՞ս, երբ խոսքերն ավելորդ են։

Կարծում եմ, որ որոշ մասնագիտությունների համար այդ թոշակային տարիքի սահմանագիծը պետք է անհրաժեշտաբար բարձրացնել, կամ թողնել, որ նրանք աշխատեն այնքան ժամանակ, քանի դեռ ի վիճակի են։ Չէ որ այդ մասնագիտությունների մեջ կարևոր են մասնագիտական հմտությունը, աշխատանքային փորձառությունը։ Այդ դեպքում ինչո՞ւ են բժիշկները աշխատում տարիքային սահմանափակումով։

Հեռուստատեսությամբ լսեցի, որ որոշ երկրներում, օրինակ՝ Ռուսաստանի Դաշնությունում, նույնպես քննարկվում է թոշակային տարիքի սահմանագծի բարձրացման հարցը։
Ես ու եղբայրս որոշել ենք դառնալ բժիշկ։ Մեր որոշումը անչափ տատիկիս սրտով է, միայն տխրում է, որ երբ մենք բուժական պրակտիկան անցնենք մեր հիվանդանոցում, նա հավանաբար այլևս այնտեղ աշխատելիս չի լինի։

Ես կցանկանայի, որ մեր երկրում թոշակի անցնող յուրաքանչյուր քաղաքացի իրեն ապահովված զգար ու վաստակած հանգստի անցներ, առանց մտահոգվելու, թե ինչպես է աննշան թոշակով իր կեցությունն ապահովելու։

Տեսնես ե՞րբ է գալու այդ օրը․․․

Որ երկու տարին շուտ անցնի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Շուտով կսկսվի ամառային զորակոչը: Հանրապետության ողջ տարածքից բանակ կզորակոչվեն 18 տարին լրացած հազարավոր տղաներ: Կգնան մեր և իրենց հայրենիքը պաշտպանելու, կգնան, որ գիշերները չքնեն: Չէ՜, կգնան, որ մենք գիշերները հանգիստ քնենք: Նրանք կգնան, որ փոխարինեն մյուսներին, և նրանցից մեկն էլ կփոխարինի եղբորս: Որ տուն գան նրանք: Հաղթանակած:

Ու կգան զորացրվող տղաները մեկ կամ երկու ամսից, կգան մեծացած, հասունացած. պատերազմ տեսած: Կգան հպարտ. պարզ ճակատով են կանգնել մահվան առաջ, թշնամուն թիկունք ցույց չեն տվել: Կգան ժպտալով, որ մենք էլ ժպտանք: Կգան տղաները՝ բոլորի նման երկու տարի ծառայելուց հետո: Բայց ես գիտեմ, բոլորն էլ գիտեն, որ նրանց երկու տարին նման չէր մնացածին: Ուրի՜շ էր: Ավելի երկար: Ավելի դժվար: Ու եթե օրերի հաշվարկը չլիներ, կարող էինք ասել, որ նրանք երեք ու նույնիսկ չորս տարի են ծառայել:

Կգան, որ մոռանան զորամասի երկար, փոշոտ ու դժվար ճանապարհները: Որ էլ առիթ չունենան մտածելու այդ ճանապարհների մասին:

Եղբայրս էլ կգա, ու ես էլ երևի կմոռանամ չսիրած, բայց և հարազատ դարձած, ամեն ծառն ու թուփն անգիր արած ճանապարհը: Երևի ես էլ էլ առիթ չեմ ունենա մտածելու այդ ճանապարհի մասին: Երևի չեմ մտածի, թե ինչ էին մտածում տղաները, երբ գնում էին այդ ճանապարհով: Չեմ մտածի, թե այդ ճամփան անցած քանի տղայի համար այն միակողմանի եղավ, քանիսի համար էր այն հավերժության ճանապարհ: Բայց միշտ կմտածեմ նրանց ապրած ու չապրած կյանքի, նրանց երազանքների ու հույսերի մասին, որոնք իմ երազանքներն էլ են դարձել:

Նրա՜նք, ախր, նրանք այնքան շատ էին, շա՜տ՝ մեր փոքրիկ ազգի համար: Երևի չեմ հիշի բոլորի անունները, շատերը չեն հիշի, բայց նրանց անուններն ամեն երեկո, դեռ շատ երկար կհնչեն զորամասում՝ անվանակոչի ժամանակ. Ազատ, Արարատ, Արշակ, Էդուարդ … Բայց` անպատասխան…

Բայց հետո նրանց էլ փոխարինելու կգնան ուրիշները՝ ճանապարհի նույն մտքերով: Կգնան, ու Աստված մի արասցե, նրանցից մի քանիսի համար էլ ճանապարհը միակողմանի դառնա…

Ու նրանց փոխարեն էլ երևի էլի ինչ-որ մեկը՝ ինձ նման, կմտածի ճանապարհին, կմտածի նրանց չապրած տարիների, չապրած կյանքի մասին ու ինքն իրեն կխոստանա՝ ապրել նաև նրանց փոխարեն, այնպես, ինչպես մտածում էր նրանց փոխարեն:

Ու ես, ես էլ երևի չեմ մոռանա ոչինչ, ոչ մեկին: Ես էլ մյուս ծնողների ու քույրերի պես կաղոթեմ, որ գոնե այս անգամ նրանց երկու տարին շուտ անցնի…

Մեր անմահ զինվորը` Սաշա Գալստյանը

Սաշա Վաչագանի Գալստյան. զոհվել է Արցախյան քառօրյա պատերազմում:

Սաշան ծնվել է 1996 թվականին Արմավիրի մարզի Մեծամոր քաղաքում: Սաշան բարի, հավասարակշռված, հոգատար, մեծահոգի, համեստ, խելացի և ընկերասեր երիտասարդ էր: Սիրում էր շփվել և նոր ընկերներ ձեռք բերել, լսել, օգնել և խորհուրդներ տալ մարդկանց: Չկար Սաշին ճանաչող և չսիրող գոնե մեկ մարդ: Մանկուց երազում էր բժիշկ դառնալ և հետաքրքրված էր բժշկությամբ:Սաշը ընկերների և ծնողների հպարտությունն էր: Դպրոցն ավարտելուց հետո որոշեց մանկության երազանքը ի կատար ածել և քրտնաջան աշխատանքի շնորհիվ հասավ նպատակին: Սովորել և կարմիր դիպլոմով ավարտել էր Արմավիրի բժշկական պետական քոլեջը: Հետո ընդունվել էր Երևանի «Հայբուսակ» համալսարան և առաջին կուրսն ավարտելուց հետո զորակոչվել բանակ:

Չէր սիրում ընտանիքին նեղություն տալ: Ճանապարհածախս անգամ չվերցնելու համար, ծնողներից թաքուն, դասերից հետո գնում էր ավտոլվացման կետ և մեքենաներ լվանում:

Բանակում շատ լավ էր ծառայում և հպարտությամբ էր կրում զինվորական համազգեստը: Սաշան իր լավ ծառայության համար ստացել էր նաև սերժանտի կոչում: Ուրախությանը չափ չկար: Ծնողների հետ վերջին անգամ խոսել է ապրիլի մեկին, ասել, որ դիրքեր է գնում, ամեն ինչ լավ է, և պետք չէ անհանգստանալ:

Նա եղել է առաջին գծում: Նրան հրամայել են նպաստավոր դիրք զբաղեցնել  և  գնդացիրով կրակ բացել հակառակորդի ուղղությամբ: Նա գերազանց կատարել է առաջադրանքը և ճնշել հակառակորդին իր դիպուկ հարվածների շնորհիվ: Սակայն Սաշը գլխից ծանր վիրավորվում է: Կապի միջոցով փորձել են կազմակերպել նրա տարհանումը, սակայն կրակը գնալով ուժեղացել է: Բժիշկները չեն կարողացել մոտենալ և փրկել Սաշի կյանքը:

Սաշան տան միակ տղան էր, և, ինչպես մեծերն են ասում, այդ օջախի կրակը մարեց: Ունի երկու քույր՝ Անահիտը և Լուսինեն: Երկուսն էլ իրենից փոքր էին:

Լուսինեն վերջերս է երեխա ունեցել, սակայն փոքրիկին նա այդպես էլ չտեսավ:

Սաշայի հայրը՝ Վաչագան Գալստյանը, մեկ այլ հարցազրույցի ժամանակ ասել է.  «Ինչ ունեի` հայրենիքիս տվեցի»:

Ինձ հիմա հուզում է Գալստյանների ընտանիքի վիճակը: Ինչպես ասացի, Սաշան տան մինուճար տղան էր, և ծնողները մեծ հույսեր էին կապում տղայի հետ: Մորը և քույրերին խոստացել էր վերադառնալ, աշխատել և թեթևացնել նրանց հոգսը: Հիմա ընտանիքը դժվար կացության մեջ է, սակայն շնորհակալ եմ այն բարերաներին, ովքեր վարկերի մի մասը փակեցին:

Ինչն այս  աշխարհում  ամենաթանկն է` Սաշան տվեց հայրենիքին: Գիտեմ, այս բառերը չեն մեղմելու կորստյան ցավը, սակայն ես ու ամբողջ հայությունը շնորհակալ ենք Սաշային, Սաշայի ընտանիքին և ծնողներին, որոնք մեծացրել և դաստիարակել են նման հերոսի:

Ծնողների հետ այդպես էլ չհամարձակվեցի զրուցել, սակայն զրուցեցի Սաշայի զարմիկի` Մարգար Մկրտչյանի հետ:  Մի քանի ամսից Մարգարը նույնպես կզորակոչվի բանակ:

- Սաշն ինձ համար միակն էր… Նա իմ մեծ եղբայրն էր, խորհրդատուն: Քանի Սաշը կար, ես հանգիստ էի, որ ցանկացած հարցում ինձ կօգնի:

-Իսկ ինչպե՞ս իմացար այդ ցավալի լուրը:

-Ապրիլի չորսին, ժամը երեքը կլիներ, հայրս ասաց: Մի պահ աշխարհը կանգ առավ, ոչ մի բան չէի զգում: Փորձում էի հավատալ, սակայն մինչ օրս չի ստացվում: Կորցրել եմ ուրախ լինելու  զգացումը, կարծես մի բան ներսումս կոտրվել է:

-Սաշի բնավորության ո՞ր գծերն էին քեզ դուր գալիս:

-Անձնազոհությունը, հոգատարությունը, բարությունը, ամենակարևորը` կարեկցելու և սիրելու կարողությունը:-Կպատմե՞ս որևէ հետաքրքիր դեպք Սաշայի հետ կապված:

-Մի օր իրենց ամառանոցի մոտերքում զբոսնում էինք և խոսում տարբեր թեմաներից: Մոտակայքում կար մի լիճ, դրա կողքով անցնելիս ոտքս սայթաքեց, և ընկա լճի մեջ: Այդ պահին Սաշն ինձ օգնելու փոխարեն բարձր ծիծաղում էր: Երբ դուրս եկա, նրան հարցրի. «Այ ախպեր, բա որ խեղդվեի, ի՞նչ էիր անելու»: «Կկանգնեի մի բարձր բլրի վրա ու կգոռայի` ուռա ՜ ուռա՜…»: Սակայն մի քանի ամիս հետո նա իր կյանքը տվեց, որ ես կյանք ունենամ…

-Եթե իմանայիր, որ այս դեպքը լինելու է, ի՞նչ կասեիր Սաշին:

-Կասեի… Կասեի` ինձ էլ հետդ տար…  Ինչքան էլ ցավով տանեմ եղբորս մահը, կուզեի բոլորին մի բան ասել: Երբ կորցնում եք հարազատ ու թանկ մարդու, այդ ժամանակ էլ մի հուսահատվեք: Մենք քրիստոնյաներ ենք, և Աստված է միայն, որ կարող է մխիթարել մեզ:

Ավտոբուսի մեջ

-Է~, տեսնես` երբ պետք է էս գյուղում մի բան սարքին լինի…

Առավոտյան ժամը 9-ին կազմ-պատրաստ կանգնած էինք ավտոկայանում: Այս տարվա մեջ առաջին անգամ, ժամանակ գտնելով, որոշեցի բաց չթողնել առիթը և գնալ գյուղ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Իմ գյուղը Արջուտն է: Առաջ այս գյուղի անունը Արչուտ (թուրքերեն բառ) էր, հետո չգիտեմ ինչ պատճառով գյուղի մուտքի մոտ կանգնեցրեցին արջի արձան, իսկ նախկին չ-ի փոխարեն գրեցին` ջ: Վստահեցնում եմ ձեզ, այստեղ արջեր երբեք չեն եղել: Գուցե միայն մ.թ.ա, ո՞վ իմանա, ամեն ինչ էլ հնարավոր է: Գյուղում ժամանակին շատ թուրքեր են ապրել, իսկ հիմա այստեղ միայն հայեր են: Մի քանի տարի առաջ գյուղում բավականին շատ բնակիչներ կային, ինչը չեմ կարող ասել այսօրվա մասին: Եթե առաջ ավտոբուսում նստելու տեղ չկար, այսօր նստող մարդիկ չկան: Բնակելի տները շատ քիչ են, հիմնականում ամառանոցներ են, կամ էլ ուղղակի լքված տներ:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

-Ջուրը էլի շատ քիչ էր: Ասում են` սարում մի քանի տեղից պայթել ա: Էն օրն էլ ինչ-որ որոշում էին` փող հավաքեն, սարքեն ու ամսեկան 500 դրամ մեկին տան, որ հետևի:

Գյուղը արդեն շատ երկար ժամանակ է, ինչ ունի ոռոգման խնդիր: Հաճախ են լինում վթարներ: Պատճառն այն է, որ խողովակները գտնվում են գետնի երեսին, և ձմեռը սառչում են ու պայթում, իսկ հետո էլ ուղղակի լավ չեն սարքած և հին են: Եթե այլ գյուղերում կան ջրի հսկողությամբ զբաղվող կառույցներ, այստեղ ամեն մարդ իր գլխի տերն է: Ոչ ոք ոչ մի բանի համար պատասխանատվություն չի կրում: Հողամասը ոռոգելու համար մարդիկ իրենց գրպանից ահռելի գումարներ են ծախսում: Ապա գալիս է մի պահ, երբ ավելի շատ նախընտրում ես վաճառել հողամասը, քան թե ջուր ունենալու համար հերթական անգամ գումար ծախսել:

Գյուղում կան այլ խնդիրներ նույնպես: Օրինակ, ճանապարհները, գազաֆիկացումը: Այստեղ ընդհանրապես գոյություն չունի ճանապարհ: Գոյություն չունի ասֆալտի գոնե մի փոքրիկ նշույլ: Ձմռանը ընդհանրապես հնարավոր չէ գնալ գյուղ մի պարզ պատճառով` չկա այնպիսի ավտոմեքենա, որը կկարողանա անցնել այդ քարքարոտ, ձմռանը սառցակալած ճանապարհը: Իսկ գազ կա միայն գլխավոր փողոցում: Ինչպես հասկացաք, գյուղի մեծամասնությունը գազ չունի, իսկ ունեցողները շատ մեծ ջանքեր և ֆինանսներ են ծախսել: Վերջին 5 տարիների ընթացքում մարզերի զարգացման ծրագրով մեր մարզի շատ գյուղերում տարբեր աշխատանքներ են կատարվել` գազամատակարարման, ջրամատակարարման, ճանապարհաշինության, տանիքների վերանորոգման…

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Մի՞թե Արջուտը Լոռվա մարզի մեջ չի մտնում: Այստեղ աշխատանքներ չեն կատարվում, գյուղը ընկել է հետին պլան և ընդհանրապես մոռացության է մատնվել:

Պարզ է, թե ինչու են մարդիկ հեռանում: Եթե այսպես շարունակվի, գյուղում շներն էլ կդադարեն ապրել:

Այս ամեն ինչը գիտեի վաղուց, բայց չէի պատկերացնում, որ այս հարցը այսքան լուրջ կլինի, իսկ երբեմնի աշխույժ ավտոբուսում այսքան ծանր լռություն կտիրի…

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Բարսեղյանի