Հարցազրույց խորագրի արխիվներ

lilit vardanyan

Անկեղծ զրույց Արթուրի հետ

-Արթուր, դպրոցում ընկերներ ունե՞ս:

-Այո, բայց քիչ են:

-Նրանք ավելի շատ մտերի՞մ են քեզ, թե՞ ուղղակի իրենց հետ շփվում ես:

-Կան ոմանք ինձ համարում են իրենց ընկերը, կան ոմանք էլ չեն համարում:

-Ինչպե՞ս ես շփվում քո ընկերների հետ:

-Միայն դպրոցում, ուղղակի զրուցում ենք:

-Իսկ ի՞նչն է քեզ խանգարում, որ դու մտերիմ ընկեր ունենաս:

-Հենց դասարանցիներս, նրանց բնավորությունն ու նրանց անհավատարմությունը:

-Քո մեջ ինչ-որ բան չի՞ խանգարում, որ շփվես նրանց հետ:

-Իմ մե՞ջ… Ես ինքս էլ չգիտեմ:

-Փորձե՞լ ես որևէ մեկի հետ մտերմանալ:

-Այո, շատ եմ փորձել, բայց չի ստացվել:

-Եղե՞լ է որևէ դեպք, որ ինչ-որ մեկին քո մտերիմ ընկերն ես համարել, բայց հետո սխալվել ես:

-Այո, այդպիսի դեպք եղել է մի անգամ: Մեր դասարանից մի տղայի հետ մենք լավ ընկերություն էինք անում, միասին գնում էինք տուն, միասին գնում էինք դպրոց, բայց մի օր նա որոշեց, որ ինձ հետ չպետք է ընկերություն անի, այլ ուրիշների: Այդ օրը մենք վիճեցինք: Նա ինձ հետ չէր խաղում, չէր խոսում, ինձ արհամարհում էր: Ես ասացի, թե` ինչո՞ւ ես ինձ արհամարհում, իսկ նա պատասխանեց, որ ինքն էլ իմ ընկերը չի և ուրիշների հետ է ընկերություն անելու:

-Չե՞ս հիասթափվում, որ քեզ հետ ոչ ոք չի շփվում:

-Հիասթափվում եմ: Չգիտեմ ինչու` չեն ուզում: Մեկ-մեկ թվում է, թե իրենք են մեղավոր, մեկ-մեկ` ես:

-Եղե՞լ են դեպքեր, որ իրար չեք հասկացել:

-Եղել է, որ ինձ ստիպել են անել ինչ-որ բաներ, որոնք ինձ դուր չեն գալիս՝ աղջիկներին նեղացնել: Բայց ես չեմ արել, իրենք ինձնից նեղացել են:

-Հիմա է՞լ ես ուզում որևէ մեկի հետ շփվել:

-Հիմա, այո, կան մի երկու հոգի, ում հետ կուզենայի ընկերություն անել: Ավելի լավ է` երկար փնտրեմ, բայց գտնեմ իսկական ընկեր: Երևի մի օր կգտնեմ:

Lyuba Sharoyan

Իմ ուսուցիչը

Իմ հարցազրույցը մի նկարչի հետ է, ով այժմ բնակվում է Արմավիրի մարզի Ակնալիճ գյուղում: Այդ նկարիչը 37-ամյա Հակոբ Հակոբյանն է:

-Որտե՞ղ եք ծնվել:

-Ծնվել և մեծացել եմ Արթիկ քաղաքում, իսկ այժմ ապրում եմ Ակնալճում:

-Ինչպե՞ս Արթիկի ցուրտ եղանակից հետո հարմարվեցիք Ակնալճի շոգին:

-Դժվարությամբ, բայց դե ստիպված էի: Մորս հարազատներն այստեղ էին, և ստիպված տեղափոխվեցինք:

-Որտե՞ղ եք հաճախել դպրոց:

-Ես դպրոց գնացել եմ Արթիկում, սովորել համար հինգ դպրոցում: Լավ եմ սովորել, բայց ամենից լավ տիրապետել եմ գրականության և նկարչության առարկաներին: Այդ իսկ պատճառով աչքաթող եմ արել մնացածը, որի համար շատ եմ ափսոսում:

-Արթիկի հետ կապված հուշեր կպատմե՞ք:

-Իմ մանկությունը  շատ լավ է անցել Արթիկում, կարոտով եմ հիշում այդ  օրերը: Հիշում եմ, 12 կամ  13  տարեկան էի, բակի երեխաների հետ գնում էի մեր շենքին հարակից զորամաս՝ վերցնում զինվորական համազգեստ, դուրս գալիս հրապարակ և մեր քայլերով զարմացնում անցորդներին: Որոշ մարդիկ ապշած մեզ էին նայում և ուրախության ճիչեր արձակում, ծափահարում, այդպիսով ավելի ոգևորելով մեզ: Շատ մեծ կարոտով եմ հիշում այդ օրերը:

-Դպրոցից բացի այլ տեղ սովորե՞լ եք: 

-Իհարկե: Սովորել եմ Արթիկի գեղարվեստի ուսումնարանի նկարչության բաժնում: Ես դեռ շատ փոքր էի, երբ ծնողներս նկատեցին մեծ սերս դեպի նկարչությունը, իսկ այժմ այդ ամենը ես նկատում եմ տղայիս մեջ: Ես իմ բացթողումներն ու կիսատ երազանքները շարունակելու եմ տղայիս միջոցով:

-Եղե՞լ է ժամանակ, որ հիասթափվեք նկարչությունից:

-Հիասթափությունը համարում եմ նկարչի առաջին ու գլխավոր թշնամին, սակայն բոլորի պես ես էլ հիասթափության պահեր եմ ունեցել: Նույնիսկ փորձել եմ մասնագիտությունս փոխել, բայց ծնողներս ինձ հետ են պահել այդ քայլից, որի համար անչափ շնորհակալ եմ իրենց:

-Իսկ այժմ աշխատո՞ւմ եք Ձեր մասնագիտությամբ:

-Այո, աշխատում եմ: Մասնավոր խմբակներ ունեմ: Ես ինքս էլ հասկանում եմ, որ որոշ երեխաներ դժվարությամբ են ներկեր ձեռք բերում:  Աշխատավարձս քիչ է աշխատանքիս դիմաց, բայց դե չեմ տրտնջում:  Մեծ սիրով եմ գնում աշխատանքի, քանի որ տվածս օդում չի մնում: 14 երեխաներից 6-ը լավ են նկարում, դա մեծ ցուցանիշ է: Ես հպարտանալու տեղ ունեմ:

-Դուք գյուղում ճանաչված նկարիչ եք, պատվերները շատ են, գյուղում համար առաջինն եք Ձեր մասնագիտությամբ: Արդյո՞ք գյուղից դուրս ունեք այդ ճանաչումը:

-Ցավոք՝ ոչ: Ես միայն գյուղով եմ բավարարվել: Գյուղից դուրս  ճանաչում ունենալու համար պիտի փոխեմ բնակավայրս, որի համար բավարար միջոցներ չունեմ:

-Ձեր կարծիքով մեր հանրապետությունում գնահատվո՞ւմ է նկարչի գործը: 

-Ինչպես մեր երկրում, այնպես էլ ամբողջ աշխարհում  բոլոր գործերը  և գնահատողներ կան, և ՝ոչ:

-Նկարիչների համար հե՞շտ է  նկարչական պարագաների ձեռք բերումը:

-Ցավոք՝ ոչ: Նկարչություն ասելով պետք չէ հասկանալ կտավ, ներկ, վրձիններ: Հազար ու մի բան  է հարկավոր, որոնք բավականին թանկ են:

-Ի՞նչ միջոցներ եք ձեռնարկում Ձեր աշակերտների պատկերացումը դեպի գույներ ընդլայնելու համար:

-Հիմնական միջոցն այն է, որ իրենց աչքերով տեսնեն բնությունն իր ողջ հմայքով, չէ՞ որ աշխարհի միակ անթերին բնությունն է:

-Ձեր կարծիքով նկարիչներն ունե՞ն ընդհանուր մոտեցում դեպի գույները:

-Ամեն նկարիչ ունի իր ոճն ու ճաշակը, որին համապատասխան գույներ է ընտրում: Ամեն նկարիչ նկատում է իր սրտի զգացածը: Նկարիչները չեն կարող նույն բանը բոլորով զգալ և նկարել:

-Ի՞նչ եք կարծում, եթե հիմա Արթիկում ապրեիք, տաղանդավոր աշակերտներ կունենայի՞ք:

-Այո, իհարկե, տաղանդավորներ ամենուր կան, բայց  քանի դեռ այստեղ եմ՝ Ակնալճում, աշակերտներիս չեմ փոխի հարյուրավոր նկարիչների հետ:

-Ավելացնելու բան ունե՞ք:

-Կուզեի նշել, որ փոքր տարիքում, երբ հաճախում էի նկարչության, ուսուցիչներս ինձ լավ խորհուրդներ էին տալիս, որոնք հիմա օգտագործում եմ իմ աշխատանքի ժամանակ: Կարծում եմ, շատ մեծ է ուսուցչի դերը:

alex hakobyan

37 տարվա պատմություն

Տատիկս` Սեդա Փաշյանը, ծնվել է 1948 թվականին, Վրաստանում, Ախալքալաքի շրջանի Ազավրեթ գյուղում:

-Որտե՞ղ ես ուսում ստացել, տատ:
-Ազավրեթ գյուղի միջնակարգ դպրոցում: Դպրոցն ավարտել եմ 1966 թվականին:
-Դպրոցը ավարտելուց հետո բարձրագույն կրթություն ստացե՞լ ես:
-Բարձրագույն կրթություն չեմ ստացել, բայց հեռակա սովորել եմ Էջմիածնի ակումբա-գրադարանային տեխնիկումում և նաև  37  տարի աշխատել եմ Ազավրեթի գյուղական գրադարանում գրադարանավարուհի:
-Ե՞րբ ընդունվեցիր աշխատանքի:
-1967 թվականի մայիսից: Մեր գյուղում  նոր էր բացվել գրադարանը, և ես, միջնակարգ դպրոցի ատեստատը ներկայացնելով գրադարանի տնօրենին, ընդունվեցի որպես գլխավոր գրադարանավարուհի:
-Սիրո՞վ էիր կատարում այդ գործը:
-Դե, քանի որ ես շատ էի սիրում գրքեր ընթերցել, այս գործը ինձ համար ուղղակի հրաշալի էր:
-Հաճա՞խ էին գալիս գիրք ընթերցելու:
-Գյուղի մեծ մարդիկ, աշակերտներ և հատկապես բարձրագույն  սովորող ուսանողներ գրեթե ամբողջ օրը գրադարանում գիրք կարդալով էին զբաղվում:
-Կայի՞ն մարդիկ, ովքեր գալիս և խնդրում էին տալ այնպիսի գրքեր, որոնք հետաքրքրությամբ կընթերցեն:
-Իհարկե կային: Ես նրանց առաջարկում էի իրենց նախասիրություններին համապատասխան գրքեր:
-Երեխաները հաճա՞խ էին գալիս գրադարան:
-Շատ հաճախ:
-Իսկ ի՞նչն է պատճառը, որ մեր օրերի երեխաները պարզապես գիրք չեն ուզում բացել:
- Որովհետև օգտվում են համակարգիչներից, հեռախոսներից և այլ տեղեկատվական տեխնոլոգիաներից: Բայց ես հոգուս խորքում  շատ եմ ափսոսում, որ այսօրվա երիտասարդները ընթերցանության անունն անգամ չեն ուզում լսել:
-Իսկ, եթե հիմա լինեիր գրադարանավարուհի, ի՞նչ քայլեր կձեռնարկեիր այսօրվա երիտասարդներին, այսպես ասած, ճիշտ ուղու վրա դնելու համար:
-Դե  կկազմակերպեի բացօթյա  ընթերցանություն, միջոցառումներ, հետաքրքիր գրքերի քննարկումներ, չէ՞ որ յուրաքանչյուր գիրք իր մեջ ունի բարոյախրատական որևէ իմաստ:
-Իսկ ի՞նչ հիշողություններ ունես այդ 37 տարիներից:
-Մինչև ԽՍՀՄ-ի փլուզումը հրաշալի հիշողություններ ունեմ, քանի որ հաճախ էի գրադարանի ներսում կազմակերպում միջոցառումներ:
-Իսկ ԽՍՀՄի փլուզումից հետո ի՞նչ փոխվեց:
-Դե, մարդկանց հոգսերը շատացան, մարդիկ չէին գալիս գրադարան, աշխատավարձը իջեցրին, և այդպես շարունակ:
-Իսկ այդ 37 տարին  քեզ ի՞նչ տվեց:
-Այդ աշխատանքի շնորհիվ ես գտա իմ ամուսնուն, մենք հինգ աղջիկ ունեցանք, և հենց իմ ընտանիքը տվեց այդ սքանչելի տարիները:
-Քո աշխատանքը գնահատվե՞լ է կառավարության կողմից:
-Երկու մեդալ ունեմ. մեկը՝ 25 տարի  հավատարիմ և լավ աշխատող, որը ես ձեռք բերեցի իմ աշխատանքի շնորհիվ, մյուսն էլ որպես բազմազավակ մայր:

Ժաննա, բայց ոչ դ’Արկ

Ծանոթացե՛ք, Ժաննան է (Ժաննա Կիրակոսյան, 16տ.)` իմ ամենամոտ ընկերուհին ու համադասարանցին: Նա շատ է սիրում նկարել ու հիանալի «լեզու է գտնում» թղթի, մատիտի ու ներկերի հետ: Սակայն իր տաղանդի ձեռքը «կրակն է» ընկել. դպրոցում բոլորն անընդհատ նրան են փնտրում.

-Ժա՛ն, միջոցառում ենք անում, պիտի դասարանը ձևավորես…

-Ժաննա՛, Սևակին նվիրված պատի թերթ պիտի պատրաստես…

Ու այսպես շարունակ: Բայց նա բնավ չի զլանում ու չի հոգնում: Միշտ պատրաստ է բոլորին աջակցելու, ամեն ինչ գեղեցկացնելու: Նրա թեթև ձեռքով անգամ ամենաանպետք իրերը` թղթերը, պոլիէթիլենային տոպրակներն ու տատիկի հին զգեստները, նոր շունչ են առնում` վերածվելով համաշխարհային նորաձևության ու ժամանակակից արվեստի գործերին չզիջող նմուշների: Ավելին, այս տարի նա դպրոցում ունեցավ իր անդրանիկ ցուցադրությունը:

Ժաննան երազում է դառնալ հայտնի ու սիրված դիզայներ-նկարիչ, ունենալ սեփական բրենդն ու իր մոդելավորած զգեստները: Ասացի` երազո՞ւմ: Ո՛չ, ո՛չ, նա արդեն փոքրիկ, բայց վստահ քայլերով իրականցնում է այն: Մի օր նա ինձ ասաց.

-Անի՛, շատ լավ միտք ունեմ: Ուզում եմ` մեր բիզնեսը հիմնենք: Ես կնկարեմ, կտպենք շապիկների և բաժակների վրա ու կվաճառենք:
Դե՜, կատակեցինք, անցավ: Բայց, դու մի ասա, ամեն ինչ շատ ավելի լուրջ էր: Այդ դեպքից որոշ ժամանակ անց Ժաննան եկավ ու ինձ ցույց տվեց իր պատրաստած կրեատիվ վզնոցները: Իսկ թե ինչպե՛ս է դրանք պատրաստում, որտե՛ղ վաճառում՝ կիմանանք հենց իրենից:

-Ժա՛ննա, ինչպե՞ս որոշեցիր հենց վզնոցներ պատրաստել:

-Հաճախ եմ լինում պապիս արհեստանոցում և փնտրում հետաքրքիր իրեր: Մի անգամ գտա շատ ամուր կտոր և որոշեցի վրան նկարել: Սակայն այդքան էլ հեշտ չէր. ներկերը չէին երևում: Բայց ամենատարբեր նյութերով փորձելուց հետո գտա հարմար եղանակ և մտածեցի, որ կարելի է վզնոցներ պատրաստել: Մի քանի անհաջող փորձից հետո ամեն ինչ լավ ստացվեց:

-Իսկ ի՞նչ էիր անում պատրաստածդ վզնոցները:

-Սկզբում վզնոցների նկարները տեղադրեցի իմ ֆեյսբուքյան էջում, և դպրոցի երեխաներից մի քանիսը դրական արձագանքեցին ու ցանկություն հայտնեցին, որ իրենց համար էլ պատրաստեմ` առաջարկելով անպայման վճարել: Հիմա արդեն շատ պատվերներ եմ ստանում:

-Դու ծնվել ու մեծանում ես մտավորականի ընտանիքում (ծնողները մանկավարժներ են), ըստ քեզ, արվեստագետի ձևավորման գործում գենի՞, թե՞ դաստիարակության գործոնն է ավելի կարևոր:

-Ճիշտ է, չեմ կարող ժխտել ծնողներիս դերն ու մեծ ներդրումը իմ արժեհամակարգի ձևավորման գործում, բայց նաև շատ եմ կարևորում ժառանգականության դերը, քանի որ նկարելու ջիղը ժառանգել եմ հորական պապիս կողմից:

-Իսկ ո՞րն է կերպարվեստի մեջ քո սիրելի ոճը, և ո՞վ է քո սիրած նկարիչը:

-Ոճերից շատ եմ սիրում ռոմանտիզմը, իսկ նկարիչներից` Վան Գոգին ու Դալիին եմ շատ սիրում: Թեև նրանք ստեղծագործում են տարբեր ոճերում, բայց երկուսի կտավներում էլ ինձ համար ընդհանուր ու հոգեհարազատ նրբություններ կան:

-Ո՞վ կամ ի՞նչն է քեզ համար ոգեշնչման առիթ հանդիսանում:

-Երաժշտությունը: Երբ փակում եմ աչքերս ու լսում իմ սիրած երգերը, պատկերացնում եմ իմ հագուստների ցուցադրությունը և մոդելներին` իմ նախագծած զգեստները հագած: Հենց այդ պահին վերցնում եմ թուղթն ու մատիտը և թղթին փոխանցում տեսածս:

-Դու արդեն առաջին քայլերդ կատարել ես այդ բնագավառում: Արդյոք Հայաստանում տեսնո՞ւմ ես քո պատկերացրած ապագան:

-Իհարկե, շատ եմ սիրում իմ երկիրը ու ցանկանում եմ հենց այստեղ ապրել ու ստեղծագործել: Ցավոք, գիտակցում եմ նաև, որ, ինչ խոսք, Հայաստանում առավել ևս արվեստագետների համար, շատ ավելի դժվար է լուրջ քայլեր անելը, հաջողությունների հասնելը:

-Երիտասարդների ապագան ավելի լավը դարձնելու համար ի՞նչը կցանկանայիր փոխել Հայաստանում:

-Յուրաքանչյուր երեխա ու երիտասարդ պետք է ունենա ինքնաարտահայտվելու լիարժեք հնարավորություն: Կցանկանայի, որ տարբեր խմբակներ ու ժամանցի կենտրոններ լինեին նաև մարզերում ու գյուղերում: Ամեն ինչ կենտրոնացված չլիներ մայրաքաղաքում ու քաղաքներում: Եվ չնայած դրան, եթե մենք ապրում ենք գյուղում, չի նշանակում, որ տեղյակ չենք արվեստից, մոդայից ու չենք քայլում ժամանակին համընթաց:

Դե ինչ, ծանոթացա՞ք, Ժաննան է, և եթե մի օր տեսնեք նրան հեռուստացույցով՝ հայտնի ու կայացած, հիշե՛ք, որ դուք արդեն ծանոթ եք:

Դասընկերս բռնցքամարտիկ է

Հարցազրույց համադասարանցուս՝ Վիրաբ Բաբայանի հետ (15 տարեկան, Արմավիրի մարզի Սարդարապատի միջնակարգ դպրոց)

-Ես գիտեմ, որ երկար ժամանակ է, ինչ զբաղվում ես բռնցքամարտով, կպատմե՞ս մի փոքր` ինչպե՞ս եղավ, որ որոշեցիր զբաղվել այդ մարզաձևով:

-Դա 8 տարի առաջ էր: Նախքան բռնցքամարտի գնալը, գնում էի ֆուտբոլի, բայց հայրս տեսնելով, որ ինձ ֆուտբոլը այդքան էլ չի հետաքրքրում, որոշեց ինձ տանել բոքսի, ինչին մայրս ի սկզբանե դեմ էր։

-Իսկ ի՞նչ հաջողությունների ես հասել այս տարիների ընթացքում։

-Դարձել եմ հաղթող բազմաթիվ միջազգային մրցույթներում: Հաղթել եմ միջազգային խաղեր` Բելառուսում եւ Աբխազիայում։ Ունեմ KMS, որը ստացել եմ 2013 թվականին: Ունեմ 137 պատվոգիր, 37 գավաթ և 46 մեդալ:

-Քանի՞ պարտություն ես ունեցել: Եղե՞լ են դեպքեր, երբ այդ պարտությունը շատ ծանր ես տարել:

-Ընդհանուր ունեցել եմ 6 պարտություն, որոնցից յուրաքանչյուրի համար էլ, իհարկե, տխրել եմ, բայց կարծում եմ, որ այդքան հաղթանակների մեջ 6 պարտությունը բավական լավ ցուցանիշ է:  Եվ պարտությունը ի վերջո ևս մարզիկի համար է:

-Որտե՞ղ ես ճամփորդել, և դեռ ի՞նչ երկրներ կան, որ պետք է մեկնես մրցումների։

-Անցած տարի եղել եմ Դանիայում, Ռուսաստանում, իսկ այս տարի պետք է մեկնեմ Լատվիա, որտեղ պետք է մասնակցեմ Եվրոպայի մրցումներին։

-Իսկ ի՞նչ պլաններ ունես ապագայի հետ կապված, որոշել ես այդ ուղղությա՞մբ գնալ, թե՞ ուրիշ մասնագիտական կողմնորոշում ունես։ 

-Մայրս ուզում է, որ դառնամ ատամնաբույժ, բայց քանի որ ես չեմ սիրում, որոշել եմ դառնալ բռնցքամարտի պրոֆեսիոնալ մարզիչ։ Մայրս միշտ էլ դեմ է եղել, որ ես շարունակեմ բոքսը, որովհետև ամեն մրցումից հետո բավականին շատ վնասվածքներ եմ ունենում, ինչը ոչ մի ծնողի համար հաճելի չէ:

-Իսկ ազատ ժամանակ ինչո՞վ ես սիրում զբաղվել, ի՞նչ նախասիրություններ ունես։

-Ազատ ժամանակ շատ քիչ եմ ունենում, որովհետև շաբաթական ունեմ 6 պարապմունք` օրական երկու անգամ, որոնք տևում են 3 ժամ: Առավոտյան գնում եմ վազելու 10 կիլոմետր։ Մնացած ազատ ժամանակն էլ փորձում եմ անցկացնել ընկերներիս հետ: Օրինակ, գնում ենք միասին թենիս խաղալու։

-Իսկ այդ երկարատև պարապմունքներդ չե՞ն խանգարում դասերիդ։

-Համենայնդեպս, փորձում եմ հասցնել դասերս, բայց քանի որ ամեն օր ստիպված եմ լինում երեք ժամ շուտ վերջացնել, այդքան էլ չի ստացվում: Երբեմն էլ լինում են դեպքեր, երբ վնասվածքների կամ մրցումների պատճառով ընդհանրապես չեմ կարողանում հաճախել դպրոց:

-Իսկ մարզիչդ գո՞հ է քեզանից, ի՞նչ հույսեր է կապում քեզ հետ։

-Դե, կարելի է ասել, որ մարզիչիս ամբողջ հույսը ես եմ։ Երբ մեկնեմ Լատվիա` մրցումների, պետք է մնամ և պարապմունքներս շարունակեմ էնտեղ, որովհետև էնտեղ ունեմ ավելի շատ հնարավորություններ` նպատակներս իրագործելու համար: Իհարկե դա նաև մարզիչիս նպատակն է, և ինչպես ինքն է ասում, ես իր լավագույն մարզիկներից եմ, ով ունի առաջ գնալու բոլոր շանսերը։

-Լավ, իսկ ի՞նչ կուզեիր ավելացնել վերջում։

-Կուզեի ավելացնել, որ սպորտը ինձ համար ապրելակերպ է, և ես չեմ պատկերացնում կյանքս առանց սպորտի: Սպորտը առողջ ապագա է, հետաքրքիր ժամանակ, և իհարկե, կարծում եմ, որ ցանկացած տղա պետք է գոնե մի որոշ ժամանակ հատկացնի սպորտին: Եվ ինչու չէ, աղջիկները նույնպես պետք է զբաղվեն սպորտով։

Sargis մելքօնյան

Հարսնացուն հյուսիսից

Հարցազրույց մեր հարևանուհու՝ ուկրաինուհի Օլգա Ֆյոդորի Չմերի հետ…

-Օլգա տատիկ, դուք սլավոնական արմատներ ունեք: Որտե՞ղ եք  ծնվել:

-Ծնվել եմ Ղրիմում, որի համար հիմա կռիվ է ընթանում, հետո ծնողներս տեղափոխվել են Դոնբաս` Դոնեցկ քաղաք, ու այնտեղ էլ ապրել եմ: Մենք երեք քույր էինք, մի եղբայր: Իրար հետ շատ խաղեր ենք խաղացել, պարան, բռնոցի, ռեզին… Մանկությունից շատ բան չեմ հիշում:

-Իսկ դպրոցական տարիներից ի՞նչ կպատմեք:

-Մի բան, որ իմ մեջ շատ էր տպավորվել. ավարտական քննությունների ժամանակ աղջիկներով ու տղաներով շրջում էինք Մակեևկայի փողոցներով: Ամենայն մանրամասնությամբ նայում էինք ամեն մի անկյուն, որ բակում որ գեղեցիկ, բացված, անուշահոտ  ծաղիկներ կային, մտապահում էինք տեղը և երեկոյան՝ իննից հետո մկրատներն առած իջնում էինք քաղաք. տղաները կտրում էին ծաղիկները, աղջիկները՝ հավաքում: Էդպես հաջորդ օրը ծաղիկները տանում էինք դպրոց ու ուսուցիչներին էինք նվիրում քննություն տալուց առաջ: Արշավներ էինք կազմակերպում, սիրով գնում էինք տեսարժան վայրեր…

-Ինչպե՞ս եղավ, որ եկաք Հայաստան հարս:

-Հարս ոնց են գնում, սեր է լինում, որ հարս ես գնում: Մակեևկայում, երբ սովորում էի իններորդ դասարանում, ծանոթացա մի զինվորի հետ: Նրա ծառայությունն ավարտվում էր այդ ժամանակ: Նա եկավ Հայաստան, ես մնացի այնտեղ, երկու տարի էլ սովորեցի, եկավ` ամուսնացանք ու եկանք Ագարակ: Ես գիտեի` պիտի հարս գնամ Երևան, որ իմանայի գյուղ պիտի գամ, չէի գա, բայց չեմ փոշմանել:

-Ինչպե՞ս ընդունեցին ագարակցիները:

-Ագարակում ինձ շատ լավ ընդունեցին՝ հետաքրքրությամբ: Բոլորը խոսում էին` վա՜յ, Հայկազը ռուս է բերել, վա՜յ, Օլգան է՝ Հայկազի կինը: Մեկ-մեկ հարևանները գալիս էին, որ ինձ տեսնեին… Ջրի աղբյուրն այն ժամանակ գյուղի կենտրոնում էր. ամաններն առած գնում էինք ջրի:  Բոլոր կանանց ուշադրությունն իմ վրա էր…

-Դուք չգիտեիք ոչ մի բառ հայերեն ու եկաք Հայաստան: Հիմա հրաշալի հայերեն կարդում և գրում եք: Ինչպե՞ս սովորեցիք հայերեն: Դժվար չէ՞ր…

-Հայերեն սովորելը դժվար չէր: Բոլորն այստեղ հայերեն էին խոսում: Ես բերում էի «Սովետական Հայաստան» թերթը: Նստում էի, նայում էի «ս» ուրեմն` «с», «ո» ուրեմն` «о», ու այդպես սովորում էի: Մի փոքրիկ աղջիկ կար մեր թաղում, գալիս ասում էր. «Տոտա, հաց ու պանիր դուռում արա, տուր`ուտեմ»: Ես էլ հարցնում էի ամուսնուս.  «Айказ, что значит հաց ու պանիր դուռում արա, տուր` ուտեմ»: Ինքն էլ ասում էր. «Xлеб с сыром xoчет»: Այդպես ինձ ու ինձ սովորեցի հայերեն:

-Օլգա տատիկ, իսկ Մակեևկայի ձեր թաղում ի՞նչ էին պատմում պատերազմից:

-Իմ հայրը ևս պատերազմի մասնակից է եղել: Պատերազմի ժամանակ կորցրել է ոտքը, արժանացել է «Կարմիր աստղ» շքանշանի: 1945թ. մարտի ութին ծնվել եմ ես, իսկ մայիսի 9-ին պատերազմն ավարտվել է: Ես հիշում եմ, որ այնտեղ բոլոր տները նկուղային էին: Ասում էին, որ պատերազմն այնտեղ ևս հասել է, ու ֆաշիստները բոլոր տները կրակի են տվել: Պատերազմից հետո բոլորը խոսում էին պատերազմի տարիների սովի մասին՝ որ ծառի տերևներ էին ուտում, որ խոտն առանց մաքրել ուտում էին… Շատ դաժան բան է պատերազմը…

Ուզում եմ, որ խաղաղություն լինի, որ առողջություն լինի: Դա որ լինի` ամեն բան կլինի:

«Հաշվե, դե, 12 թիվն եմ…»

Հարցազրույց  104 տարեկան Արշալույս տատիկի հետ

Ես որոշեցի հարցազրույց վերցնել Արշալույս տատիկից, որովհետև հազվադեպ դեպքերում կարող են մեզ հանդիպել մեկ դար և ավել կյանքի պատմություն ունեցող մարդիկ, որոնք ավելին են տեսել, քան մենք, որոնք հրաշքով են փրկվել թուրքի ճիրաններից, որոնք Եղեռն են տեսել:

-Արշալույս տատիկ, դուք արմատներով որտեղի՞ց եք:

-Ես ծնվել իմ Գոպալ գյուղում: Մանկությունս ընդեղ ի անցած: Իմ ախպրդանքս սաղ Հայաստան ին ծնված, մինակ ես իմ Տաճկաստան ծնված:

-Ընտանիքում քանի՞ հոգի եք եղել:

-Ընտանիքում 12 նաֆար ենք եղե: Ունեցել իմ 3 եղբայր: Իմ 4 հորքուրներս, հերս, մերս էլ Տաճկաստանի Գոպալ գյուղն ին ծնվել:

-Դպրոցից բացի այլ կրթություն ստացե՞լ եք:

-Չէ, ես դպրոց իմ միննակ գնացել. 5-րդ դասարանն իմ ավարտե: Լիկայանն իմ ավարտե: Ընթացքում կարդալով, բանով տենց գիտելիք ունեցած եմ: Երկու տարեկան էի, որ կռիվն սկսվավ: Թուրքերի հոսանքի տակ էինք, թուրքը կղեկավարեր մըզի: Մենք կլսեինք թուրքին ու ձեն չէինք հանի: Թուրքն չի սիրե խաղաղություն: Առաջին կոտորումին, որ կոտորեց մըզի, մի կերպ պրծանք: Ուժեղ կոտորում եղավ, հայերի վերջն տվեցին, բալես:

-Կպատմե՞ք այդ կռիվների դրվագներից:

-Մերերը երեխեքին կառնեին, մարագներում կլցվեին, որ սայլի վրեն դնեն ու իրանց երեխեքին տեղափոխեին Հայաստան: Մի կողմից մեր հայը կռվել ա, մի կողմից` կուզեր ինքն էլ տեղափոխվեր Հայաստան, բայց դե տենց եղած չէր… Երեխեքին, մերերին կտեղափոխեին, իրանք էլ կկռվեին: Հա, դե էդ վիճակում ապրել ինք: Էս վերջի 17 թվի ուժեղ կոտորումին 40 հայ մեր երիտասարդների լցեցին մարագում, վառեցին: Մեր հայեր բոլորը կանգնել էին, ռիսկ չկար: Էտենց հարվածներ տվին: Դու կարդացած ես, կիմանաս 18 թվին, թե թուրք էր եկավ, թե ռուս… էտ կոտորումին եկանք մենք Հայաստան: Շատ հարվածներ ինք կերի թուրքից, բալա: Պապիս՝ Մխոն, անընդհատ կռվի մեջ էր: Էնի չէր կարա չկռվեր, բայց որ տղեն մեկուճար էր, իմ հերն, էլի, 2 ախպերով կերթան կկռվին, էդ տղուն չտանին կռվի մեջ: Իմ հերն մեկուճար տղա է եղել, չղմշին տանեն կռվի մեջ:

-Ինչպե՞ս  եք  կարողացել  փախնել և հասնել Հայաստան:

-Էն ժամանակ ավտո չկար, սել էր: Երեխեքին կդնեին վրեն, մենք սաղս կհելնեինք էդ սելի վրեն, իսկ մեր հայեր կկռվեին, որ գոնե մեզի էդ սելերով տեղափոխեն մեր հող: Կա որ կբռնեին, չէին թողում մեզի տանեին էդ սելերով: Վերջում էլի տանջանքով հասանք մեր երկիր: Թուրքն Աշտարակ էլ է եկե: Էն ժամանակ օրենք չկար հայի ձեռ, զենք չկար: Զենք իրանց էր, թուր իրանց էր. պդի մեր հայեր գողնային, որ կռնային կռվեին:

-Ի՞նչ վիճակ էր տիրում Հայաստանում, երբ եկաք:

-Ես 12 թվի ծնված իմ, բալես, էնտեղից որ եկել ինք, փոքր իմ եղի: Թուրքն մինչև Երևան կռիվ է էրե, դու կարդացած աղջիկ ես, կիմանաս: Թուրքն ամեն տեղ հարձակվել է, թուրքն չթողեր խաղաղ մընենք մենք: Հաղթեցին, նոր թողին գնացին, մեզ է բաժանեցին գյուղերի վրա, ով որ եկել էր: Կար տուն, որ թուրքն էտ մի նյաֆարից 10 հոգի վերցրած էր պլեն. հեր, մեր, երեխա… Սաղին վերցրած:

-Ինչպե՞ս եք ամուսնացել:

-Դե եկա, եսիմ, առաջ չկար էտենց բան: 33 թվին նոր ամուսնացել իմ: Էն վախտ, ես շատ գինամ, մկա կսիրին իրար, խոսք կուտան: Եկան ուզին, առան, գնացին: Ահա, ըդման իմ պսակվե: Ունեցել իմ 9 զավակ. յոթն, փառք Աստծուն, կողքս ին, երկուսին էլ տվել իմ Աստծուն:

-Ձեր ընտանիքից կա՞ մարդ, որ չի կարողացել փախնել:

-Բա չմնացել ի՞: Իմ հորոխպոր կնիկ իր ընտանիքով մնացեր է Թուրքիա: Գնա` մի 10 հոգի իմ ազգից, կնիկ իր ճժով չի կարեցե գա Հայաստան:

-Հիմա դուք քանի՞ տարեկան եք:

-Ես… Հաշվե դե, 12 թիվն եմ… 104 տարեկան իմ: Էս մեր մոտերի գյուղերի միջից միննակ ես իմ 104 տարեկան, չկա ոչ մի հատ: Պտի հաշվի առնին, բայց ոչ մեկ հաշվի չի առնի էտ: Էսենց գիկան, կգրին, նկարին` կերթան: Անցյալ տարի մի անգամ օգնություն տված են: Ցանկանամ դուք էլ եղնիք էսքան, բայց ավելի լավ, թուրքի ձեռ չեղնիք, ավելի հաջող եղնիք:

-Շնորհակալություն, Արշալույս տատիկ, հետաքրքիր հարցազրույցի համար:

-Խնդրեմ, բալես:

diana hovsepyan

Ամենախելացի, բարի և համբերատար բժիշկները

1950-ականներից Աշտարակի տարածաշրջանի գ. Ագարակի բնակիչների բուժսպասարկումն իրականացրել են երկու բուժաշխատողներ՝ մանկաբարձուհի Համեստ Նաշիկյանը և բուժքույր Հռիփսիմե Հարությունյանը։ Նրանց աշխատանքային գործունեությունը կազմեց շուրջ 40 տարի։

1993թ. հիմնադրվում է Ագարակի բուժամբուլատորիան, որը սպասարկում է երեք գյուղի՝ Ագարակի, Աղձքի, Տեղերի բնակիչներին։

1999թ.-ին ԱԱԲՊԾ շրջանակներում Համաշխարհային բանկի ֆինանսավորմամբ, համայնքի ղեկավարի և համայնքի բնակիչ Տեր Հովհաննես քահանա Հովհաննիսյանի աջակցությամբ կառուցվում է ամբուլատորիայի նոր շենքը։

Նոր ամբուլատորիայի շենքը գեղեցկացնում են ոչ միայն արտաքին ճարտարապետությունն ու դիզայնը, այլ բարի ու համբերատար աշխատակազմը, բժիշկ և տնօրեն Արմինե Թադևոսյանի ղեկավարությամբ։ Ամբուլատորիայի ներկա գործունեության մասին առավել ստույգ իմանալու համար հարցազրույց վերցրեցի հենց բժիշկ և տնօրեն Արմինե Թադևոսյանից.

–Բարև ձեզ։ Նախ շնորհակալություն հարցազրույցիս առաջարկը չմերժելու համար։ Կցանկանայի իմանալ, որքա՞ն ժամանակ է, որ աշխատում եք որպես բժշկուհի։

–Ագարակի բժշկական ամբուլատորիայում աշխատում եմ 1993թ.-ի օգոստոսից, սկզբում որպես թերապևտ, իսկ 2002թ.-ից որպես ընտանեկան բժիշկ։ Սպասարկում եմ 3 գյուղ (Ագարակ, Աղձք, Տեղեր), շուրջ 3300 բնակիչ։

–Իսկ քանի՞ հոգուց է կազմված ձեր ներկա աշխատակազմը։ Հե՞շտ է արդյոք նրանց հետ աշխատելը։

–Ներկա մեր աշխատակազմը կազմված է 12 հոգուց, աշխատում ենք որպես մեկ ընտանիք՝ համերաշխ կոլեկտիվ և համագործակցված աշխատանք, այդ պատճառով էլ դժվարություններ չեն առաջանում։

–Ես գիտեմ, որ դուք նաև փոքր երեխաների հետ եք աշխատում, հե՞շտ է նրանց հետ, չէ որ շատ հաճախ կամակոր ու վախկոտ են լինում։

–Երեխաների հետ աշխատելը այդքան էլ հեշտ չէ, քանի որ երեխան իր գանգատը ներկայացնել չի կարող։ Պետք է սկզբում ճիշտ վերաբերվել և սիրել երեխային, այնուհետև զննել և բուժել։ Ես սիրում եմ երեխաների հետ աշխատել։

–Ըստ բնակիչների դիմելիության քանակի, ի՞նչ եք կարծում ապագայում հիվանդությունների աճ կգրանցվի՞, թե՞ ոչ։

–Հիվանդությունների աճ արդեն գրանցվում է (շաքարային դիաբետ, զարկերակային հիպերտենզիա, ուռուցքներ, սրտամկանի ինֆարկտ), սակայն շատ կարևոր է, որ բնակչությունը դիմի կանխարգելիչ նպատակով, ժամանակին հայտնաբերվի հիվանդությունը, որպեսզի խուսափեն հետագա բարդություններից։

–Շնորհակալություն: Իսկ դժվար չէ՞ միևնույն ժամանակ ւևերեք գյուղերի բժշկուհի աշխատելը, և ամբողջ ամբուլատորիանղեկավարելը, և միևնույն ժամանակ հոգատար ու նվիրված մայր լինելը։ 

–Մայր դառնալը՝ դա Աստծո պարգև է։ Իհարկե, դժվար է հոգատար և օրինակելի մայրիկ լինելը, և միևնույն ժամանակ, չթերանալ աշխատանքում, բայց ես ջանում եմ այդպիսին լինել, և կարծում եմ, որ ստացվում է։

–Ասացեք խնդրեմ, ձեր այսքան տարվա բարեսիրտ աշխատանքի շնորհիվ, ինչ՞ պարգևների եք արժանացել։

–Ես ստացել եմ մի շարք պատվոգրեր Արագածոտնի մարզպետի կողմից, ինչպես նաև շնորհակալագիր Առողջապահության նախարարի կողմից, սակայն ամենամեծ պարգևը՝ բնակչության կողմից վաստակած սերն ու հարգանքն է։

–Եվ վերջում, ի՞նչ խորհուրդ կտաք մեզ՝ պատանիներիս, առողջ ու գրագետ ապրելու համար։

–Նախևառաջ, ցանկանում եմ, որ ազնիվ լինեք, մաքուր ձեր խղճի հանդեպ, լավ սովորեք, և ինչ մասնագիտություն էլ որ ընտրելու լինեք, սիրեք ձեր մասնագիտությունը և եղեք որակյալ մասնագետ։

–Շնորհակալ եմ, որ ձեր զբաղված գրաֆիկում ժամանակ հատկացրեցիք ինձ, ինչպես նաև անկեղծ ու հետաքրքիր զրույցի համար։

–Ես եմ շնորհակալ, որ այսպիսի հետաքրքիր հարցազրույց անցկացրեցի խելացի, գրագետ գեղեցկուհու հետ։

արթուր համբարձումյան

Ինչ է նշանակում լինել տատիկ

Հարցազրույց տատիկիս` Արմենուհի Էքսերջյանի հետ

-Մի քիչ պատմիր քո մանկությունից, տատիկ:

-Ես մեր տան ամենափոքրն եմ և միակ աղջիկը: Ինձնից մեծ երեք եղբայր  ունեմ: Մանկուց ինձ տարբերել են որպես աղջիկ` ավելի ուշադիր էին: Երեք տարեկանից գնացել եմ մանկապարտեզ: Գնացել եմ այն մանկապարտեզը, որտեղ հետո գնացել են իմ թոռնիկները և իմ փոքր դուստրը: Մանկապարտեզը իմ հիշողության մեջ շատ լավ է մնացել` իր հանդեսներով, ամառային արձակուրդներին Ծաղկաձորի ճամբար տանելով: Հետո գնացել եմ մեր թաղամասի դպրոցը` Երևանի Գայի անվան դպրոցը: Լավ եմ սովորել, դպրոցից էլ լավ հիշողություններ ունեմ` դրական: Դպրոցը ավարտելուց հետո գնացել եմ Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի շինարարական ֆակուլտետ: Ավարտել եմ: Այդքան բան, մանկությունը և պատանեկությունը անցկացրել եմ սովորելով:

-Իսկ դու հիշո՞ւմ ես քո տատիկին:

-Իմ տատիկներից մեկը մեզ հետ էր ապրում, իսկ մյուսը` ուրիշ երկրում: Հիշում եմ: Քանի որ իմ ծնողները ժամանակին ներգաղթել են Բուլղարիա, և քառասունվեց  թվին, երբ հայրենադարձություն եղավ, իմ ծնողները եկել են Հայաստան, իսկ մայրիկիս ծնողները  մնացել են Բուլղարիայում: Նրանց հետ հիմնականում նամակագրական էր կապը, և երբեմն գնում էինք հյուր: Դա իմ Արմենուհի տատիկն էր, իսկ մյուս տատիկը ապրում էր մեզ հետ: Շատ լավ տատիկ էր, բարի,  շատ շնորհքով, ամեն ինչ կարողանում էր, համով-համով կերակրում էր: Ես աշխատում եմ շարունակել իրենց ավանդույթները:

-Ինչպիսի՞ն են եղել քո և տատիկիդ հարաբերությունները:

-Ինչպիսին բոլոր տատիկ-թոռնիկների հարաբերությունները:

-Իսկ այդքան տարիներ հետո դու հիմա ինչո՞վ ես նմանվում տատիկիդ:

-Ավելի շատ ես ծնողներիս մեջ եմ նմանություն գտնում: Իմ տատիկ-պապիկի հետ մենք լրիվ ուրիշ սերունդ ենք: Ես ավելի շատ ծնողներիս եմ շարունակում, քիչ հիշողություններ ունեմ: Հիմնականում` հոգատարություն:

-Ինչպիսի՞ զգացումներ ունեիր, երբ առաջին անգամ դարձար տատիկ, և տարբերվո՞ւմ էին այդ զգացումները մյուս անգամներից:

-Որախ էի: Առաջին հերթին դուստրերիս համար, որոնք մայր դարձան, և իմ ցանկությունն էր` օգնել, հենարան լինել իրենց, մեծացնել այդ բալիկներին, պատասխանատվության ինչ որ մաս վերցնել ինձ վրա: Բնականաբար, լավ, դրական, ուրախ:

-Բայց տարբերվո՞ւմ էին այդ զգացումները մյուս անգամներից:

-Չէ, ամեն մեկինն էլ յուրովի նույնն էր. ևս մի փոքրիկ երջանկություն և ուրախություն:

-Ինչո՞վ ես սիրում զբաղվել քո թոռնիկների հետ:

-Հիմնականում զրուցել, փազլ հավաքել, զբոսնել, ամեն մանկապարտեզ տանել-բերելուց ինչ-որ մի բան պատմել, երգել…

-Ե՞րբ է լինում, որ դու երջանկանում կամ վշտանում ես թոռնիկների համար կամ թոռնիկների պատճառով:

-Ամեն իրենց հաջողության հետ ես երջանկանում եմ, ամեն իրենց վատ արարքից, հիվանդ լինելուց կամ անհաջողությունից տխրում եմ, բայց աշխատում եմ միշտ դրական էմոցիաներով շրջապատեմ իրենց:

-Եվ դու որպես տատիկ ի՞նչ ես մաղթում մյուս տատիկներին:

-Երջանկություն: Թող ամեն տատիկ իր թոռնիկների հաջողություններով ուրախանա և հպարտանա: Իր խնամքի ու չարչարանքի արդյունքը  տեսնի:

 

Երբեք մի նայիր հետ, միշտ շարժվիր առաջ

Հարցազրույցս վարում եմ եղբորս` Դավիթ Մադոյանի հետ, ով վերջերս դարձավ Եվրոպայի չեմպիոն, սպորտաձևը` բազկամարտ: 19-ամյա երիտասարդը ողջ Եվրոպայում ևս մեկ անգամ բարձր պահեց հայկական դրոշը: 

Հպարտությունս այնքան շատ էր, որ ցանկացա կիսվել բոլորի հետ: 

-Դավիթ, ուզում եմ հասակակիցներս իմանան քո մասին: 

-Ես Դավիթն եմ Մադոյան, ծնվել եմ 1996 թվականին: Դեռ 5 ամսեկան էի, երբ տեղափոխվեցինք Ռուսաստանի Դաշնություն, բայց արդեն երկրորդ դասարանում բարեբախտաբար վերադարձել ենք Հայաստան:

Այժմ սովորում եմ ՖԿՀՊԻ-ի երկրորդ կուրսում :

Բնավորությամբ բավականին համառ եմ և նպատակասլաց, սիրում եմ միշտ ճշմարտությունը լսել և խոսել:

՞րբ սկսեցիր սպորտով զբաղվել:

-Սպորտով զբաղվել եմ փոքր հասակից, տարբեր մարզաձևերում եմ ինձ փորձե,լ և արդեն 16 տարեկանում հասկացա, որ ինձ լիարժեք եմ զգում, երբ զբաղվում եմ բազկամարտով:

-Ինչո՞ւ բազկամարտ:

-Ըստ իս, դա միակ ձևն է, որ կարողանում ես ուժդ չափել դիմացինի հետ:

-Կհիշե՞ս հետաքրքիր որևէ դեպք քո մարզումներից: 

-Սիրով, մի անգամ երբ մարզադահլիճում մարզվում էի, նախ նշեմ, որ այդ մարզումները բավականին լուրջ մրցույթի համար էին, և ես ողջ ուժով, ինքնամոռաց պարապելու ընթացքում բավականին լուրջ վնասեցի գլուխս: Վիրակապելուց հետո կրկին վերադարձել եմ նույն վարժությանը և սկսել պարապել` անտեսելով անտանելի գլխացավն ու վնասվածքը:Բարեբախտաբար, այդ մրցույթից վերադարձա հաղթանակով:

-Իսկ ո՞րն է եղել քո առաջին հաջողությունը:

-Առաջին հաջողությունս գրանցել եմ Գյումրիում, այնտեղ ձախ ձեռքով երկրորդ տեղն եմ զբաղեցրել:

Նաև մասնակցել եմ Համահայկական խաղերին, զբաղեցրել եմ առաջին տեղը:

-Ես գիտեմ, որ դու վերջերս մասնակցել ես Ռումինիայում տեղի ունեցող բազկամարտի առաջնությանը և մրցակիցդ եղել է ադրբեջանցի, մի քիչ կպատմե՞ս այդ մասին:

-Այդ մրցույթում իմ գերագույն նպատակը այն էր, որ ես հանկարծ չպարտվեմ ադրբեջանցի մարզիկներին: Ես այնտեղ դարձա Եվրոպայի չեմպիոն:

Առաջին մոտեցումը հենց ադրբեջանցու հետ էր: Մոտեցել եմ և ոչ մի բանի մասին չեմ մտածել: Գլխումս միայն այն միտքն էր, որ ամեն կերպ պետք է պարտության մատնեմ նրան: Ընդհանուր մենամարտը տևեց մի ակնթարթ, և իմ հաղթանակով դուրս մղեցի պայքարից նրանց:

Անբացատրելի էին այն րոպեները, երբ ես կանգնած էի պատվո հարթակին, և հնչում էր մեր երկրի օրհներգը: Նկատեցի, որ Ադրբեջանի ողջ հավաքականը ոտքի է կանգնել, դրանք հպարտության անբացատրելի պահեր էին:

-Ունե՞ս կարգախոս, որով առաջնորդվում ես:

-Այո: «Երբեք մի նայիր հետ, միշտ շարժվիր առաջ»: