Այն, ինչի մասին ուզում եմ խոսել այսօր, իմ ամենամտերիմ ընկերն է ու ինձ ոգեշնչողը: Մի առիթով հարևաններից մեկն ասաց. «Դու կիմանաս՝ մոտիվացիան ո՞րն ա, հայերեն ո՞նց ա թարգմանվում»: Այդ ժամանակ փոքր էի՝ տասներկու տարեկան: Լսել էի՝ մոտիվացիա բառն օգտագործում էին դրական իմաստով, բայց որ ասեմ՝ կոնկրետ իմաստը գիտեի, սուտ կլինի: Ինձ հետաքրքրեց՝ ինչ է նշանակում այդ բառը, ինչ իմաստով է գործածվում, բայց մի քանի րոպե անց ընկա դասերովս ու մոռացա անգամ բառարանս բացել ու նայել: Բառը թռավ մտքիցս, ու մի ահագին ժամանակ էլ չհիշեցի դրա մասին:

Երկու գիրք կա, որ ինձ ստիպում է գնահատել ունեցածս ու պայքարել՝ ավելին նվաճելու համար: Մեկը Հեկտոր Մալոյի «Առանց ընտանիքի»-ն է, իսկ մյուսն իմ ամենասիրելի գիրքն է՝ «Ալքիմիկոսը»: Թեմայից չշեղվեմ: Ժամանակ անցավ: Ես մեծացա ոչ միայն տարիքով, այլ նաև հոգով ու սրտով, իսկ որ ամենակարևորն է՝ մտքով: Ու հիմա, երբ հետ եմ նայում, տեսնում եմ, որ արդեն երկար տարիներ ես պայքարում եմ: Ես մի երազանք ունեմ: Մի անասելի մեծ ու սիրուն երազանք, որն ինձ ուժ է տալիս անգամ այն պահերին, երբ ես թևաթափ եմ լինում: Երազանք, որն իմ փոքր ընկերն է, իմ մտերիմը: Տարիների ընթացքում փոխվել են արտաքինս, բնավորությանս որոշ գծեր, մտածելակերպս, աշխարհայացքս, դպրոցս, բնակությանս վայրն ու անգամ շրջապատս: Փոխվել է ավելին, քան ես կարող էի նույնիսկ պատկերացնել: Փոխվել եմ ես՝ ոտքից գլուխ: Բայց այդ երազանքս տարիների հետ չի փոխվել, չի վերացել, չի արժեզրկվել ու մնացել է նույնքան թանկ ու կարևոր, որքան եղել է միշտ: Ես շատ բաներից եմ հետ կանգնել, հիասթափվել, բայց ոչ երբեք իմ երազանքից: Իմ առաջ շատ դռներ են բացվել ու փակվել, բայց ես երբեք չեմ դադարել հավատալ իմ երազանքին:

Մի տարի առաջ ես սկսեցի քայլեր անել երազանքիս հասնելու համար: Ժամանակն էր գիշերները քնելուց առաջ երազելուց բացի նաև կոնկրետ ու հստակ քայլեր անելու՝ երազանքը նվաճելու համար: Այո՛, դրա ժամանակն էր, այդ պահն արդեն հասունացել էր: Ես փորձեցի, արեցի առաջին քայլս ու երազանքիս ճամփան այնքա՜ն գունեղ ու գեղեցիկ թվաց: Ես, չնչին տարակուսանքով, բայց հույսերով լցված՝ առաջ էի շարժվում: Ու փոքր-փոքր քայլերս ինձ ակամա բերեցին ու կանգնեցրին երազանքիս առաջ: Ես այնքան մոտ էի կանգնած նրան՝ մի քայլ հեռավորության վրա: Թվում էր՝ այն արդեն նվաճված էր: Բայց, ա՜խ, այդ մի քայլը: Միայն թե պատկերացնեք՝ ինչքան դժվար է: Ամենադժվարը հենց այդ վերջին՝ կարևորագույն քայլն անելն է: Ամենադժվարը հենց այն պահն է, երբ գիտակցում ես, որ հասել ես անհավատալիին ու շա՜տ մոտ ես երազանքիդ իրականացմանը: Ու ամենադժվարը հենց այն է, որ ստիպված ես լինում հետ գնալ ու ամեն ինչ սկսել նորից, որովհետև այդ վերջին քայլը, ավաղ, ձախողվել է:

Երբ հետ ես գնում՝ ամեն բան նորից սկսելու, արդեն ավելի վստահ ես քայլում ու համարձակ: Ինչո՞ւ, որովհետև ծանոթ ես այդ ճանապարհին ու լավ գիտես՝ որտեղ են խորդուբորդ ու հարթ հատվածները: Հիմա էլ տարակուսանք չկա, անգամ մի փոքր: Չնայած՝ կա: Բայց այդ տարակուսանքը միայն մի հարցի շուրջ է՝ կկարողանա՞մ այս անգամ կատարել վերջին քայլն ու նվաճել երազանքս: Հիմա դու չես դողում քո ամեն քայլի վրա ու չես վախենում ոտքդ գետնին դնելիս: Հիմա դու ուղղակի վազում ես այդ ճանապարհով՝ մտքումդ միայն մի հարց տալով. «Կկարողանա՞մ անել դա այս անգամ»: Բայց մի րոպե. կանգ առ, սիրելի՜ս: Քեզ նայիր: Տես՝ որքան համարձակ ես հիմա, զգա՝ ինչքան ես փոխվել: Դու քաջ ես, քաջ աղջիկ, դու էլ չես վախենում ոտքդ ոտքիդ առաջ դնելուց: Դու էլ այդ ճանապարհը ցույց տվողների կարիքը չունես, դու այն արդեն գիտես, դու դա սովորել ես ինքդ՝ սեփական մաշկիդ վրա կրելով այդ ճանապարհի վթարներն ու պատասխանատվությունը կատարածդ խախտումների: Դու անգամ գիտես՝ որ հատվածում է այդ ճանապարհը մարդաշատ ու որտեղ՝ ավելի լուռ ու հանդարտ: Ճանապարհի լուսակիրները քեզ այլևս պետք չեն, դու անգիր գիտես բոլոր անցումներն ու մայթերը: Դու գիտես՝ ճանապարհի որ կետում ով է կանգնած, ում պիտի բարևես ու ում՝ ուղղակի արհամարհես ու անցնես: Դու սովորել ես այս ամենը: Հիմա մի բան ականջիդ օղ արա. անկախ նրանից՝ կանես վերջին քայլն այս անգամ, թե ոչ, դու այնքան ես կոփվե՜լ… Դու այնքան ուժեղ ես դարձել: Կոտրվելու փոխարեն դու ավելի ես ամրացել: Երազանքիդ ճանապարհով քայլելու համար հիմա քեզ միայն դու ես պետք, դու՝ ամբողջ քո «ես»-ով: Հաշվե՞նք՝ ինչքան բան ես սովորել դեպի երազանք տանող ճանապարհին: Գնացինք: Սովորել ես քայլ անելուց առաջ երկար մտածել, սովորել ես ճանաչել դեպքերն ու դեմքերը, սովորել ես քայլել «առանց կոշիկների»՝ հույսդ միայն քեզ վրա դնելով ու երբեմն ասֆալտի քարերը տրորելով, սովորել ես արհամարհել քարերի առաջացրած վերքերն ու շարունակել ճամփան: Սովորել ես լուսավորել քեզ՝ լույսի բացակայության դեպքում ու հեռու մնալ ուրիշ լապտերներից. դրանք մեկ է՝ շուտ հանգչելու էին: Սովորել ես ճամփա գնալուց առաջ հստակ նպատակ դնել ու քայլել դեպի նպատակակետդ: Սովորել ես ճանաչել քեզ՝ թույլ ու ուժեղ բոլոր կողմերովդ ու մարտահրավեր նետել քո մեջ եղած այն մեկին, ով իր թուլություններով խանգարում է այն ուժեղ ու համարձակ «ես»-ին:

Այ, այսքան բան եմ ես սովորել: Ու այսքանն այն դեպքում, երբ ես դեռ չեմ արել այն վերջին ու վճռորոշ քայլը, որից այն կողմ իմ երազանքն է: Հա, հիմա երևի դու էլ ես մտածում, որ եթե ես էլի վրիպեմ, հետ գնամ ու նորից սկսեմ ճամփաս, էլի ահագին բան կսովորեմ: Ո՞վ իմանա: Կոելյոն ասում էր՝ վախենում եմ՝ երազանքս կատարվի, ու ես էլ ապրելու նպատակ չունենամ: Տեսնո՞ւմ ես՝ ինչքան բան եմ սովորել: Տեսնո՞ւմ ես՝ ոնց եմ հանգիստ խոսում իմ՝ վերջին քայլս այդպես էլ արած չլինելու մասին… Իսկ դու գիտե՞ս՝ ես ինչ եմ զգացել, երբ այդ քայլս չեմ կարողացել անել: Ինձ համար հեշտ չի եղել հետ գնալ ու ճամփաս նորից սկսել: Ես հո քարից չե՞մ: Բոլորն ու ամեն ինչն ինձ օգնել են: Ինձ օգնել է այն, որ ես սկսել եմ գնահատել իմ՝ առավոտյան ողջ ու առողջ արթնանալու փաստը, ինձ օգնել է այն, որ ես սիրում եմ իմ արած ամեն բանը, որովհետև ուրախ եմ, որ կարողանում եմ մի փոքր բան անգամ անել ճիշտ ու գեղեցիկ ձևով, ինձ օգնել են այն մարդիկ, որոնց իմ կողքին լինելը ինձ համար թանկ է աշխարհում ամեն ինչից, և օգնել են նրանք, ովքեր իրենց ներկայությամբ ինձ ապացուցել են, որ աշխարհը լիքն է կեղծավորներով, ու իրենք ամենուր են, ինձ օգնել է իմ տեսած ու չտեսած ամեն ինչը: Ինձ օգնել են առավոտյան արևն ու երեկոյան լուսինը: Հիմա ես ժպտում եմ ամեն փոքր բանից, որ կարող է ուրախություն տալ մարդուն: Ես աննկարագրելի անկեղծությամբ ժպտում եմ, երբ պատուհանից տեսնում եմ ձյունը, երբ հանում եմ գլուխս պատուհանից, փաթիլները թափվում են մազերիս, հետո մտնում եմ տուն, արագ նայում հայելու մեջ ու կարողանում եմ տեսնել դեռ չհալված փաթիլները մազերիս վրա: Հա, ես ժպտում եմ դրանից, ուրախանում: Ես փորձությունների հանդեպ այնքան ուժեղ եմ դարձել: Ինձ էդպես է թվում: Ես անգամ կարողանում եմ խոսել սեփական արցունքներիս հետ ու հասկացնել նրանց, որ ես ավելի ուժեղ եմ, քան իրենք: Ես կարող եմ ու ես պիտի…

Հիմա, երբ ես այ այսքան բանը գիտակցում ու հասկանում եմ, ես զգում եմ, որ պատրաստ եմ այդ վերջին քայլին: Իսկ վերջին քայլը բնավ էլ ծանր բան չէ: Վերջին քայլն իրականում այն է, երբ պիտի ինքդ քեզ պատրաստես նվիրական երազանքիդ իրականացմանը: Բա գիտես՝ հե՞շտ է լինելու հետո, երբ այն կատարվի: Բա էլ ի՞նչն է քեզ ոգեշնչելու ու առաջ տանելու, էլ ինչի՞ շնորհիվ ես կոփվելու ու ամրանալու: Հենց սա է վերջին քայլը: Սա այն պահն է, երբ պիտի համոզես ինքդ քեզ, որ դու հրաժեշտ ես տալիս երազանքիդ՝ այն դարձնելով ներկա, իսկ հետո՝ անցյալի սիրունագույն հուշ: Հիմա ես շնորհակալ եմ երազանքիս, որ այն ինձ այսքան բան է տվել: Հա, ու մեկ էլ… Շնորհակալ եմ երազանքիս, որ տարիներ անց ինձ հիշեցրեց մոտիվացիա բառի՝ ինձ հետաքրքրելու մասին, ու այնպես արեց, որ առանց բառարան բացելու կարողացա իմանալ, թե ինչ է այն նշանակում: Մոտիվացիա նշանակում է ուժ, որը ներսից քեզ տանում է դեպի երազանքդ ու այնպես անում, որ դու ավելի ուժեղ գտնվես, քան հանգամանքները, մարդիկ ու «մարդիկ»:

Իմ կյանքը 1000 հատիկ ունեցող փազլ է:

Դու իմացար, որ այն այդքան շատ հատիկներ ունի: Իմացար ու վախեցար: Վախեցար ու փախար: Փախար ու էլ hետ չեկար: Ես անգամ չհասցրի ասել, որ 999-ը ես արդեն վաղուց հավաքել եմ, քեզ միայն մեկն էր մնացել: Մեկը, բայց ամենակարևորն ու պատասխանատուն:

Քո գնալուց հետո իմ փազլի բոլոր հատիկները խառնվեցին իրար: Բայց ես քեզ պես վախկոտ չէի: Փազլիս՝ կյանքիս 999 հատիկը հավաքեցի ու սկսեցի փնտրել քեզ: Փնտրեցի ու չգտա: Չգտա ու տխրեցի:

Որպես օրենք՝ փազլ հավաքելիս մարդիկ կորցնում են վերջին հատիկը, փնտրում են ամենուր՝ տուփի մեջ, սեղանի ու բազմոցի տակ, անգամ այն տեղերում, որտեղ չեն էլ եղել, ու վերջում, երբ չեն գտնում՝ կանոնի համաձայն ասում են. «Ի սկզբանե տուփի մեջ չի էլ եղել այդ վերջին մի հատիկը»:

Կանոնից չշեղվելով՝ ես էլ չէի գտնում իմ վերջին ու 1000-րդ հատիկը, ու չէի կարողանում հասկանալ՝ կորցրել եմ, թե ի սկզբանե չի եղել:

Հիմա հասկացա, որ այդ մի հատիկը դու տարար քեզ հետ՝ չմտածելով, որ իմ մի մասնիկն ուրիշ փազլների համար խորթ է լինելու ու տարբեր: Իսկ դու միայն այդ մի հատիկն ունես՝ ամբողջություն լինելու համար:

Էլ ինչպե՞ս չատեմ քեզ, կամ էլ` ինչպե՞ս ներեմ, որ քո լինել-չլինելու պատճառով ուրիշները փորձում են իրենց կեղտոտ, ճմրթված ու անհամապատասխան փազլի հատիկը մտցնել իմ կյանք: Միևնույնն է՝ թույլ չեմ տա:

Եվ վերջապես, դու գիտես, թե ինչ է նկարված իմ փազլի վրա: Որքան էլ զարմանալի թվա քեզ, բայց փոկ, հեռավոր հյուսիսում ապրող փոկ: Դու ինձ սառն ու հաջողություն չբերող համարեցիր, փոխեցիր ճանապարհդ ինձ տեսնելիս: Իսկ ես գալիս էի քեզ մոտ, որ հասկանամ՝ ինչ կերպարանք ունես: Բայց դու միշտ փախչում ես ինձնից, նույնիսկ իմ մասնիկն ես վերցնում ու կորչում՝ չմտածելով ո՛չ իմ, ո՛չ էլ քո մասին: Չէ՞ որ դու կամ ավելի ես լինելու կամ պակաս, իսկ այդպիսի կիսատ-պռատ պատկերներով ո՞ւմ ես պետք: Հավատա, բոլորն էլ մեծ ու խոշոր, հասկանալի փազլներ են փնտրում, միայն ես եմ քեզ նման անհասկանալի, բայց նաև տարբերվող փազլի հետ կռիվ տալիս: Շատ եմ խնդրում, էլ ճամփադ մի փոխիր ինձ տեսնելիս, ես սառն ու անհաջողակ չեմ: Ես քո կիսատ սառնությունը լրացնող միակ մասնիկը կլինեմ։

Ես փազլի 1000, չէ՛, արդեն 999 հատիկից կազմված և 3 կյանք ունեցող փոկ եմ: Դու մի անգամ հեռացար ու սպանեցիր ինձ: Ես փազլի 999 հատիկից կազմված, 2 կյանք ունեցող փոկ եմ:

Հունիսի 13-ն էր՝ ճամբար գնալու երկար սպասված օրը: Նախորդ երեկո արդեն հավաքել էի իրերս, ֆեյսբուքում ճամբար գնացող երեխաներով զրուցարան էինք ստեղծել և քննարկում էինք դեռ չեկած, սպասումներով լի վաղվա օրը։ Բոլոր այն երեխաները, ովքեր պետք է գնային վիքիճամբար, հավաքվելու էին Երևանում, իսկ այնտեղից մեկ ընդհանուր ավտոբուսով գնալու էինք Աղվերան։ Ավտոբուսի մեջ բոլորը ժպտերես, մի քիչ զննող հայացքներով նայում էին իրար։ Մեքենայում մի աղջկա նկատեցի՝ փոքրիկ, գեղեցիկ Սյուզիին: Ճամբարում իմ հարևան սենյակում էր մնում, իրար տեսնելիս գոչում էինք «Հարևա ՜ն», իմ ջոկատից էր՝ ամենափոքրիկն ու ամենաաշխույժը։ Եվ ահա, վերջապես հասանք Աղվերան՝ «Ոսկե Գետակ» հյուրանոց։ Շուտով բարձրացանք մեր սենյակները, տեղավորվեցինք, այնուհետև կրկին հավաքվեցինք նախասրահում։ Ծանոթացա երեխաների հետ, զրուցեցինք մեր ջոկատավարի՝ ընկեր Աշխենի հետ։ Այնուհետև դուրս եկանք զբոսնելու և որոշեցինք, թե մեր ջոկատում ով ինչ «պաշտոն» է զբաղեցնելու։ Ես ընկեր Աշխենի օգնականն էի, բայց հենց առաջին օրն ուշացել էի։ Ճամբարում ձեռք բերեցի նոր ընկերներ, ովքեր կարճ ժամանակում դարձան ինձ հարազատ մարդիկ։ Մեր ջոկատն ունի անվանում և կարգախոս՝ «Վիքի առաջնորդներ», որը Աննայի առաջարկած տարբերակն է: Հիշում եմ՝ այնքան մեծ սիրով և բարձր ձայնով էինք արտասանում այս խոսքերը։

Ճամբարում իմ ամենասիրելի պահը խմբագրելու ժամերն էին։ Խմբագրում էի մեծ հաճույքով։ Յուրաքանչյուր ջոկատ ուներ իր վիքիօգնականը, որը մեզ օգնում էին ամեն հարցում՝ կապված խմբագրելու հետ։ Ինձ ամենաշատը ճամբարում դուր են գալիս վիքիօգնականները, շատ մեծ ցանկություն ունեմ ինքս վիքիօգնական դառնալու, բայց, ցավոք, դեռ տարիքով փոքր եմ։ Իմ ջոկատի վիքիօգնականը ընկեր Նարեկն էր, որը կարճ ժամանակում դարձավ ինձ հարազատ մարդ։

Անմոռանալի են այն պահերը, երբ ընկերներով հավաքվում էինք մի սենյակում, զրուցում, ֆլեշմոբի փորձեր անում: Յուրաքանչյուր օր անցնում էր նորովի: Նախավերջին օրը տեղի ունեցավ ճամբարի փակման արարողությունը, որից հետո դրսում խարույկ վառեցինք։ Դժվար էր հրաժեշտ տալը, միմյանցից բաժանվելը:

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Եթե այնպես է ստացվել, որ նոյեմբերին պարբերաբար չես հետևել 17-ին, ապա միգուցե բաց ես թողել այնպիսի հոդվածներ, որոնք իսկապես արժե կարդալ:

Դե, ասենք, ինչպես չկարդալ Մարիամ Տոնոյանի «Կյանքի արժեքը մեկ փամփուշտում» հոդվածաշարը: Մարիամը գրի է առել իր ազատամարտիկ հոր հուշերը Արցախյան ազատամարտի մասին: Դասագրքերում պատերազմը թվեր են, ժամանակներ և կարևոր իրադարձություններ, մինչդեռ ականատեսի հուշերը ձեզ տանում են դիրքեր, խրամատներ, ասես մասնակիցն եք դառնում թեժ մարտերի, զինվորների հետ մինչև ոսկորները սառում Օմարի լեռնանցքում… Ավելի է լավ է՝ կարդացեք, և փորձեք ինքներդ էլ վկայագիրը դառնալ կարևոր իրադարձությունների, զրուցել ձեր հարազատների հետ, գրի առնել ձեր կողքին ապրող մարդկանց հուշերը:

Մեր ընկերներն այսօր էլ սահմանին են, դպրոցական վերջին զանգից անմիջապես հետո, կամ ուսանողական լսարանից, նրանք ասես կիսատ թողեցին նաև մեր մանկությունն ու պատանեկությունը, ընդամենը երկու տարով, թեև երկու տարի հետո կյանքը այդ նույն կետից չի շարունակվելու: Մի խոսքով, կարդացեք Միլենա Խաչիկյանի «Դավոն» ակնարկը:

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Ի դեպ, երբ գրում են հենց իրենց ծանոթ թեմաների մասին, կամ հարազատ քաղաքի ու գյուղի պատմություններից, կարդացվում է մեծ հափշտակությամբ: Եթե բաց եք թողել Անուշ Աբրահամյանի «Աշնան ապտակ» և «Հին օրերի արահետն ու հոկտեմբերի մութը» պատմությունները, ապա անպայման կարդացեք:

Կարդացեք նաև Աստղիկ Ղազարյանի «Միայն թե տանը լինեն» պատմությունը, օրեցօր դատարկվող տան ու մեծ գերդաստանից աստիճանաբար փոքրացող ընտանիքի մասին:

Նոյեմբերին մեզ հաճելի պահեր պարգևեց Անահիտ Ղազախեցյանը: Եթե սիրում եք, հիշում, կարոտում, ապա հենց այսօր նորից կարդացեք «Գնալ քեզնից, լքել ինձ» նյութը:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Ի դեպ, Անահիտի «Վանաձոր (փոքրատառ ու սիրով)» բանաստեղծական էսսեն այս ամսվա ամենաշատ կարդացված նյութն է: Մեկ անգամ ևս կարդա և կհամոզվես, որ իսկապես արժանի ընտրություն է:

Լուսանկարը՝ Լիդա Արմենակյանի

Առհասարակ, նոյեմբերն էր պատճառը, աշնան ավարտը, թե միգուցե կարճացող օրերը, սակայն կային թեմաներ, որոնք գերակշռող էին: Օրինակ, ինքնաճանաչողության փորձերը, աշխարհը սեփական եսի տեսանկյունից զննելը: Դե, նաև տարիքը, որ ստիպում է ամեն բանի մի քիչ այլ հայացքով նայել: Աստղիկ Հունանյան «Նյարդային նյարդերիս ու էլի շատ բաների մասին»,  Անուշ Դավթյան՝ «Հինգ զգայարաններս», «Երբ դեռ 19 տարեկան էլ չկաս, բայց արդեն հավես չունես»:

Կան նաև հեղինակներ, որոնք այդ ճանաչողության փորձերը սկսում են ինքնակրթության ճանապարհով, սովորում են, ծանոթանում նոր ոլորտների հետ ու փորձում մեզ էլ հանրամատչելի ձևով փոխանցել նոր գիտելիքները: Բաց մի թողեք Անի Ավետիսյանի «Օճառային օպերաների պատմությունից» հանրամատչելի հոդվածը:

Իսկ մեր թղթակիցներից ոմանք ավելի հեռուն են գնացել. գիտական վարկածը, տեղեկությունը, ցանկացած ինֆորմացիա, նրանց ստիպել է խորհրդածել, փիլիսոփայել անգամ, աղերսներ գտնել մեր կյանքի հետ: Եթե ձեզ էլ գրավեց, ապա խորհուրդ ենք տալիս կարդալ Անետա Բաղդասարյանի՝ «Ով ում է պատկանում», Նելլի Խաչատրյանի՝ «Ռասելի թեյնիկը» և Վահե Ստեփանյանի «Ոսկե սկավառակի վրա» էսսեները: 

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Դե ինչ, բարի ընթերցանություն: Եթե կային հոդվածներ, որոնք ձեզ ավելի շատ են դուր եկել, սակայն մենք չենք հիշատակել, գրեք մեզ:

Կհանդիպենք մեկ ամիս հետո:

7:50: Զարթուցիչը զնգաց: Մի կերպ անջատում եմ և՛ հեռախոսիս, և՛ զարթուցիչի ձայնը, գրկում արջուկիս ու քնում, բայց հինգ րոպե հետո ինչ-որ բան հուշում է, որ ուշանալու եմ (այդպես էլ չիմացա, թե ով կամ էլ ինչ է դա): Արագ-արագ արթնանում եմ, կամաց-կամաց գնում լվացվելու ու մի կերպ գալիս եմ հագնվելու: Տաք-Տաք հագնվում եմ ու դուրս գալիս տանից: Փողոցը չոր է՝ ծածկված բաց դարչնագույն հողով, ծառերն ազատվել են իրենց հագուստից, մի՞թե չեն մրսում: Ծառերը, մարդիկ և կլիման հակասում են միմյանց: Երբ շոգ է, ծառերը ծածկված են սաղարթով, իսկ մարդիկ պայքարում են տապի դեմ, և հակառակն է լինում ձմռանը: Ինչևէ:

Ինչ-որ բանի պակաս կա իմ բնակավայրում, իմ մարզում: Սպիտակի պակաս կա, նրբության պակաս կա:

3:05: Վերջացան դասերը: Վերադառնում եմ դպրոցից: Դուրս եմ գալիս փողոց թե չէ՝ տեսնում եմ ձմեռվան պատրաստվող շատ մարդկանց: Ամեն մեկն իր գործին է: Վաչիկ «ձաձան» իր գառանն էր մորթում, մյուսները փայտն էին շարում՝ ցուրտ ձմռանը դիմակայելու համար, կանայք ծառերից ընկած վերջին տերևներն էին մաքրում գետնից: Չէ՞ որ ձմեռ է: Արարատի մարզում ձմռանը բնորոշ է միայն այն, որ առավոտյան խոսելիս գոլորշի է դուրս գալիս բերանից:

Արդեն երեկո է: Ականջի ծայրով լսում եմ «Լրաբերը»: Բոլոր մարզերում արդեն կա ձմռան շունչը, սպիտակը, սպիտակ հեքիաթը: Թարմություն, հանդարտություն ու մաքրություն բերողը:

Քննարկում էինք դասը, երբ ուսուցիչը հարցրեց.

-Ի՞նչ է հարկավոր ձեզ երջանիկ լինելու համար:

-Ձյուն,- պատասխանեցի ես:

Երազանք է դարձել ինձ համար ձյունը: Քայլում եմ փողոցով ու երազում, որ երկնքից սպիտակ մի փաթիլ ընկնի վերարկուիս վրա: Ի՞նչ է հարկավոր երազանքների իրականացման համար:

Հ.Գ. Կարծես թե քիչ-քիչ երազանքս իրականանում է:

Ձյունը ծածկել է գյուղս, հետո վերածվել ցեխի, հիմա էլ նորից փորձում է ծածկել: Բոլորը հիանում են ձյան փաթիլներով, իսկ ես, տաք հագած, թեյը՝ ձեռքիս, պատուհանից նայում եմ դուրս, ու կռիվ եմ անում ձյան հետ: Բոլորը սպասում են Նոր տարվան, իսկ ես ցրտից գոռում եմ՝ երբ պետք է գա մարտի վերջը: Դե, մեզ մոտ` Գեղարքունիքում, ձյունը հալվում է մոտավորապես այդ ժամանակահատվածում: Շրջապատիս մարդիկ ասում են, թե ձմեռը շատ գեղեցիկ է և հեքիաթային, իսկ իմ կարծիքով այն ոչ թե հեքիաթային է, այլ հանելուկային, որովհետև ինչ անում ես՝ չես տաքանում: Ինքս ինձ ստիպում եմ ժպտալ ու սիրել ձմեռը, չէ՞ որ ծնունդս նույնպես ձմռանն է, փորձում եմ ինձ համոզել, որ ձյունը գեղեցիկ է, մխիթարվում եմ այն փաստով, որ հա՜-հա, հիմա տոնածառ ենք զարդարելու: Այն էլ կեսից էլի բողոքում եմ, որ չեմ կարողանում առանց աթոռին կանգնելու աստղը դնել տոնածառի գագաթին: Իբր ձմեռվանից շատ գոհ էինք, հիմա էլ արձակուրդները, որոնք ամենևին էլ հանգստանալու համար չեն, այլ սովորելու ռուսերենի և գրականության երկար անգիրները, քիմիայի դասը, որին ես երբեմն անվանում եմ «գերմաներեն», քանի որ ոչ մի բառ չեմ հասկանում:

Առհասարակ, ձմռանն ամեն ինչ ծածկվում է սառնությամբ և տխրությամբ, և հենց սա է պատճառը, որ ես չեմ սիրում այս «գեղեցիկ» ձմեռը:

Հ.Գ. Թող ներեն ինձ բոլոր այն մարդիկ, ովքեր սիրում են Ամանորն ու ձյունը: