andranik manesyan portret

Սահմանից Սահմանին

Մենք, ինչպես միշտ, գնացել էինք դպրոց: Մեզ ոչինչ չի կարող խանգարել դպրոց գնալ, նույնիսկ սահմանին հնչող կրակոցները:  Ճիշտ է, այդ օրը բացակաները շատ էին:

Մենք նստած էինք դասի, երբ ներս մտավ տնօրենը և հայտնեց մի  ծրագրի մասին, որով մենք` կոթեցիներս, կարող էինք օգնել Լեռնային Ղարաբաղի սահմանամերձ գյուղերին` «Սահմանից Սահմանին»: Մենք սկսեցինք մտածել, թե ինչպես կարող ենք  օգնել նրանց ու որոշեցինք նրանց  համար ուղարկել առաջին բուժօգնության պարագաներ, քաղցրավենիք, չրեղեն և մուրաբաներ, ծխախոտ, տաք հագուստ, գուլպաներ:

Մենք շտապեցինք զանգահարել մեր մյուս ընկերներին, որ  մասնակցեն այս միջոցառմանը: Եվ բոլորս սկսեցինք հավաքել անհրաժեշտ  պարագաներ, որպեսզի ուղարկենք սահման: Ամեն մի երեխա օգնում էր իր կարողության  սահմաներում: Այս ծրագրին մասնակցում էին նաև ուսուցիչները:

Մենք արկղերում դասավորեցինք հավաքվածը: Մենք շատ ուրախ ենք, որ հնարավորություն ստացանք մեր օգնությունն էլ բերել:

Մենք պատրաստ ենք  օգնել  սահմանին կանգնած  մեր  զինվորներին և բնակիչներին: Մենք նույնպես գտնվում ենք  սահմանամերձ  գյուղում ու չենք պատրաստվում լքել մեր գյուղերը: Համոզված ենք, մեր հաստատ որոշումը կարող է ոգեշնչել մեր  զինվորներին և կամավորներին, որպեսզի ամրապնդեն մեր դիրքերը:

Երբ  գրում էի այս նյութը, այդ պահին  լսվեցին ձայներ ու էլի  կրակոցներ, որոնք ուղղված էին դիրքերին:

ԱՍՏՎԱԾ  ՊԱՀԱՊԱՆ ԲՈԼՈՐ  ԶԻՆՎՈՐՆԵՐԻՆ,  ՈՎՔԵՐ ԳՏՆՎՈՒՄ ԵՆ ԴԻՐՔԵՐՈՒՄ:

Սինդրիկ քաղելու

Երկար ժամանակ էր` հորեղբորս չէինք տեսել: Վերջերս նա մի քանի օրով եկավ մեզ հյուր: Նստած զրուցում էինք, և հանկարծ նա ասաց.

-Երեխեք, նոր մի բան որոշեցի… Վայ թե գնանք հանդը` սինդրիկ քաղելու: Ինչքան վախտ ա` հանդերըմը չեմ ելել: Հը՞, ի՞նչ կասեք:

Տատս մի քիչ վախենալով պատասխանեց.

-Արա, բա որ կրակե՞ն: Էտ րեխանցը էտ ո՞ւր ես վաքըմ, տանըմ:

Հորեղբայրս ասաց.

-Այ մամ, ի՞նչ կրակոց: Կրակոց չկա:

Այդտեղ հորեղբորս պատասխանեցի ես.

-Հա, հոպար, լավ բան ես արաջարկում: Ես մեծ հաճույքով կգամ: Ճիշտ ա, սինդրիկ քաղած չկամ, էս առաջին անգամն ա, բայց ոչինչ:

Քույրերս նույնպես համաձայնեցին: Որոշեցինք կիրակի օրը գնալ մեր հանդերը` տեսնենք` սինդրիկ կա՞, թե` չէ:

Լուսանկարը` Էլինա Աբրահամյանի

Լուսանկարը` Էլինա Աբրահամյանի

Առավոտյան ժամը 7-ն էր: Օրը այդքան էլ լավ չէր սկսել մեզ համար, քանի որ ամբողջ գիշեր անձրև էր եկել, և կրկին ամպամած էր երկինքը: Սակայն մենք ուշադրություն չդարձրեցինք, մտածելով, որ շուտով օրը կպայծառանա, և արևը դուրս կգա: Քանի որ ճանապարհը երկար էր,  գնացինք մեքենայով: Հետո սկսեցինք քայլել մինչև որ հասանք անտառ: Անտառը երևալուն պես մտանք ներս, և ամեն մեկս շարժվեցինք մի ուղղությամբ: Չգիտեի, թե ճանապարհը ուր է տանում, սակայն արագ շարժվեցի առաջ, իհարկե, սինդրիկ հավաքելով: Ամենուրեք գետինը թրջված էր անձրևից, և երկինքը ամբողջովին մառախլապատ էր: Քայլելիս ոտքերս թրջվել էին, մի պահ մտածեցի` հեսա կարող ա հիվանդանամ: Արագ շարժվելով առաջ, հանկարծ լսվեցին հակառակորդի կրակոցները: Այդ պահին չգիտեի` ինչ անել, քանի որ մենակ էի և սկսեցի հետ գնալ: Հետ գնալուն պես տեսա քույրերիս և մնացի նրանց մոտ:

Խուճապը անցավ, սակայն փոքր ինչ վախենում էի: Սկսեցինք հավաքել սինդրիկ ու նաև քաղել սխորիկ`սոխի վայրի տեսակ: Փեշս քիչ-քիչ լցվում էր, քույրս`Էլիտան, առաջարկեց գնալ ծաղիկ հավաքելու: Երկուսով անտառից դուրս եկանք, մի ճանապարհ էր` երկու ուղղություններով: Քանի որ չգիտեինք` ուր են տանում այդ ուղղությունները, ես առաջարկեցի գնալ այն ուղղությամբ, որը կարծես դեպի հակառակորդն էր: Քույրս վախեցավ և հետ դարձավ ճանապարհից: Ես` նույնպես: Բոլորը մեզ էին փնտրում և, լսելով մեր ձայները, կանչեցին մեզ: Հորեղբայրս բարկացավ մեզ վրա, և ես ասացի, որ մեղավորը ես էի, այլ ոչ թե քույրս: Անընդհատ ասում էի` երբ ենք տուն գնալու, քանի որ ոտքերս ամբողջովին թրջված էին:

Լուսանկարը` Էլինա Աբրահամյանի

Լուսանկարը` Էլինա Աբրահամյանի

Օրը այդպես էլ չպայծառացավ: Բոլորս արդեն վերջացրել էինք և շտապեցինք տուն:

Սուտը, մեծ քիթը և հայը

Լուսանկարը՝ Վահե Սուքիասյանի

Լուսանկարը՝ Վահե Սուքիասյանի

Երևի բոլորիս էլ փոքր ժամանակ ասել են. «Սուտ մի՛ խոսիր, քիթդ կմեծանա»:  Ես բացառություն չեմ եղել, ինձ նույնպես շատ հաճախ ասում էին այս արտահայտությունը և, որպես ապացույց, ցույց էին տալիս Բուրատինոյի մուլտֆիլմը:  Ինձ շատ էր վախեցնում մեծ քիթ ունենալու միտքը:  Եվ ամեն անգամ, երբ բակում խաղի ժամանակ մանկական ստեր էի ասում, վազում էի տուն ու երկար ժամանակ մնում հայելու դիմաց:  Մայրս հասկանում էր ու հարցնում.

-Ի՞նչ ես խաբել:

Ես անկեղծորեն պատասխանում էի, իսկ մայրս սփոփելով ինձ ասում էր.

-Էս անգամ քիթդ չի երկարի, բայց էլ չխաբես:

Շուտով իրար հերթ չտալով՝ անցան իմ մանկության օրերը: Ժամանակն էր դպրոց գնալու ու սովորելու հայոց ոսկեղենիկ տառերը:

Առաջին դասարանի վերջին ամսում, երբ կրկնում էինք տարվա նյութը, ուսուցչուհին մեզ հանձնարարեց հետաքրքրաշարժ մի վարժություն:

Դպրոցական օրն ավարտվեց: Գնացի տուն ու առանց ճաշելու սկսեցի գրել տնային աշխատանքս: Այսօրվա պես հիշում եմ գրքի այդ էջը: Վարժությունը հետևյալն էր. հայ հայտնիներից մի քանիսի նկարներն էին պատկերված, իսկ դրանց տակ խաչբառի տեսքով բաց էր թողնված տվյալ մարդու մասնագիտությունը:

Գրված էր՝ հայ մեծանուն □ □ □ □ □ □ □ , իսկ վերևում ՝ Մհեր Մկրտչյանի նկարը:

Մենք պետք է լրացնեինք վանդակները: Այսպես, ես սկսեցի գրել (անկեղծ կլինեմ՝ մի կերպ էի գրում, ծուռումուռ տառերով): Արդեն հոգնել էի, երբ նկատեցի, որ երկու նկար է մնացել: Կարդացի՝ Մ-հ-ե-ր Մը-կըրտ-չյան հ-ա-յ մե-ծա-նուն □ □ □ □ □ □ □ : Նայեցի նկարին ու գոչեցի .

-Օ՜յ, ի՜նչ մեծ քիթ ունի,-ու գրեցի ՝ սու-տա-սան:

Հաջորդը՝ Առ-նո Բա-բա-ջան-յան հ-ա-յ մ-ե-ծ …..

-Վա՜յ, մի տես, մեզ ասում են մի՛ ստեք, իսկ իրենք այնքան են ստել, որ երևի ամենամեծ քիթն ունեն,-ինձնից շատ գոհ գրեցի՝ խա-բե-բա:

Աշխատանքները ստուգվեցին, ես սխալ էի գրել, ուսուցիչը ամոթանք տվեց ու նույնիսկ չլսեց իմ բացատրությունը: Տետրիս մեջ հայտնվեց առաջին երկուսը:

Երկար ժամանակ է անցել թե՛ երկուսից, թե՛ մանկության տարիներից: Հիմա էլի նայում եմ հայելու մեջ. այն ժամանակներից մինչև հիմա քիթս իրոք մեծացել է: Երևի ես էլ երբևէ պատճառ եմ ունեցել ստելու: Մեծացել եմ, ամոթով եմ հիշում, որ մեր մեծերին հանդգնել եմ սուտասան կարծել: Հասկացել եմ, որ մեծ քիթը հային բնորոշ հատկանիշ է: Իսկ շատերն ասում են նաև, որ մեծ քիթը խելացիության նշան է: Չգիտեմ, երևի Բուրատինոն մեր ազգի համար գրված հեքիաթ չէ:

maya harutyunyan

Կյանքիս ամենատխուր օրը…

Ես Մայան եմ, սահմանապահ Կոթի գյուղից, 12 տարեկան եմ:
Ուզում եմ գրել ինձ հուզող թեմաների մասին:  Դրանք անսահման շատ են,  բայց թերևս ամենից շատ հուզողը օր-օրի ավելի մեծ թափ ստացող արտագաղթն է: Վերջին ժամանակաշրջանում գյուղում լարված իրավիճակ է,  այդ պատճառով մարդիկ դուրս են գալիս գյուղից, իհարկե, հաճախ պատճառ է հանդիսանում նաև աշխատանք չլինելը:  Մինչև 1990-ական թվականները գյուղի բնակիչների թիվը  հասնում էր 2600-ի, իսկ հիմա գյուղում մնացել է ընդամենը 2200 բնակիչ: Բնականաբար կրակոցները վատ են անդրադառնում նաև մարդկանց ժամանցի վրա: Շատ մարդկանց ամենաուրախ ու ամենասպասված օրերը ամենատխուրն են դառնում  կրակոցների պատճառով:

Այդ մարկանցից մեկն էլ ես եմ: Սեպտեմբերի 2-ին ծննդյանս օրն էր՝ տարվա մեջ ամենասիրելի օրերիցս մեկը, բայց եկավ ժամը 6-ը (սովորաբար այդ ժամից սկսում են հավաքվել իմ հարազատները), հանկարծ լսվեցին ուժգին պայթյունի ձայներ, թշնամին մեծ զինատեսակներով կրակ էր բացել գյուղի վրա: Եվ այդպես էլ փչացավ իմ ծննդյան օրը, քանի որ ամեն անգամվա պես բարձր երաժշտություն չկար, չէինք պարում, չէինք ուրախանում, այլ հակառակը, անջատել էինք տան բոլոր լույսերն ու հավաքվել մի սենյակում: Հարազատներս չկարողացան գալ, որովհետև և՛ գյուղը, և՛ գյուղ բերող ճանապարհը ռմբակոծվում էր: Մարդիկ իրենց ընտանիքներին դուրս էին հանում գյուղից, իսկ ադրբեջանցիները կրակում էին ճանապարհների վրա: Զարհուրելի խուճապ էր սկսվել: Այդ ժամանակ հայրս գյուղում չէր: Տանը ես էի, մայրիկս, քույրս, եղբայրս, մայրական կողմի տատիկս ու քեռուս երկամյա տղան՝ Գոռը: Մի քանի ժամ հետո, ժամը 1-ի կողմերը, երբ արդեն մի քիչ հանդարտ էր, մեր տուն եկավ հայրիկիս ընկերը, ով բնակվում է Ոսկեվանում: Նա եկել էր, որ մեզ գյուղից հանի և տանի իրենց տուն: Մեր գյուղի համեմատ իրենց գյուղը ավելի ապահով էր, քանի որ նրանց գյուղը սարերի հետևում է, իսկ մենք՝ անմիջապես թշնամու դիրքերին դեմ առ դեմ:

Այսպիսով ես օրս սկսեցի ուրախ ու երջանիկ, բայց կեսօրից հետո կարծես ամեն ինչ միանգամից փոխվեց թշնամու վայրագությունների պատճառով: Չեք պատկերացնի ինչքան վատ է, երբ քո ծննդյան օրը դու պետք է դուրս գաս գյուղից, այն էլ՝ գնդակոծության պատճառով:

Գնացինք Ոսկեվան՝  պապիկենցս տուն, որից հետո, երբ բացվեց լույսը, արդեն հայրիկս իմացել և եկել էր սարից, մեզ տարավ սար: Այնտեղ մնալով մոտ մեկ ամիս, վերադարձանք գյուղ: Իհարկե, արդեն սովորական դարձած կրակոցները հաճախ էինք լսում:Այդ ժամանակ գյուղից դուրս եկան տասնյակ մարդիկ, մի մասը գնաց արտերկիր, իսկ մյուս մասը՝ քաղաք: Մարեցին բազմաթիվ տների լույսեր, որ շատ ցավալի է: Եվ գիտեք, կա այսպիսի մի խոսք, որը  ասել են թուրքերը. «Եթե մենք կարողանանք գրավել Կոթին, ապա մյուս գյուղերը գրավելը շատ հեշտ կլինի»:

Ես սիրում եմ մեր գյուղը, սահմանին կանգնած տղաներով, ովքեր պաշտպանում են մեզ: Կարող եմ ավելի երկար գրել այս թեմայով, սակայն ցանկանում եմ այսքանով վերջացնել իմ նյութը, հույս ունենալով, որ կգա մի օր, որ այս թեման ինձ այլևս չի հուզի, որ կկարգավորվի գյուղի վիճակը, որ այլևս կրակոցներ չեն լինի, որ չստացված ծնունդներ էլ չեն լինի, և որ մարդիկ կրակոցների պատճառով չեն գնա գյուղից, այլ հակառակը՝ հետ կվերադառնան և կապրեն իրենց հայրական օջախներում: Հուսով եմ…

anahit israyelyan

Մեր օրերի քրոնիկան

Երեկոյան բարձր տրամադրությամբ տուն եկա ու սովորականի պես միացրի հեռուստացույցը` ինչ-որ հետաքրքիր բան նայելու ու ծանրաբեռնված օրվանից հետո փոքր-ինչ հանգստանալու: Լուրերի ժամ էր. լավ է, վաղուց լուրեր չեմ լսել: 

Սկզբից միացրի հայկական ալիքներ. սահման, հրետակոծություն, զոհեր, վիրավորներ… Տրամադրությունս հարյուր ութսուն աստիճանով փոխվեց: Փոխեցի ալիքը. փախստականներ, իսլամիստ ահաբեկիչներ…

Անջատեցի հեռուստացույցը ու գնացի քնելու: Չկարողացա. կրակոցների ձայնը չէր թողնում: Ի դեպ, ես ապրում եմ Ջուջևանում, որը սահմանին այնքան էլ մոտ չէ, բայց կրակոցների ձայնն այս օրերին հասնում է նաև մեր գյուղ: Նրանք, ովքեր չգիտեն, թե որտեղ է մեր գյուղը, ասեմ. Հայաստանի Հանրապետությունում:

Լավ, մի՞թե աշխարհը գլխիվայր շրջվել է: Այն տպավորությունն է ստեղծվում, կարծես Երրորդ համաշխարհային պատերազմի օրերում ենք ապրում, ու միգուցե տարիներ անց դասագրքերում գրվի, որ քսանմեկերորդ դարասկզբին բռնկվեց Երրորդ համաշխարհային պատերազմ կամ գուցե սառը պատերազմ…

Իսկ ինչո՞վ է զբաղված աշխարհը, հեղինակավոր կառույցների առաջնորդները: Հարգելի «հումանիստներ», որ երկնակարկառ բառերով կոչեր եք անում, որ հորդորում եք ղարաբաղյան հարցի շուրջ հակամարտող ԵՐԿՈՒ կողմերին չխախտել զինադադարը, խաղաղ բանակցություններով լուծել հարցը, բացեք ձեր աչքերը, ինչո՞ւ են տարիներ շարունակ կրակում նաև մեր գյուղերի ուղղությամբ:

մարինե իսրայելյան

Մանվել պապը

Ջուջևանում է ապրում Մանվել պապը: Նա հիանալի շվիահար է, բայց արդեն քանի տարի է, ինչ չի նվագում: Հաճախ էինք լսում նրա սրտակեղեք նվագը: Նա միշտ անցնում էր մեր այգու կողքի ճանապարհով՝ կովերին էր ման տալիս ու նվագում: Մանվել պապի անբաժան ընկերն իր էշն էր: Միասին էին անտառից փայտ բերում, խոտը արտից տուն հասցնում, խանութ գնում, մի խոսքով՝ ընտանիքի առօրյա գործերը միասին էին հոգում: 

Պատահեց այնպես, որ մի երեկո անտառում էշը կորավ: Երկար փնտրտուքից հետո ծերունազարդ Մանվելը հոգնեց ու սիրտը կախ վերադարձավ տուն:  Երբ մութն իր թևերը փռեց անտառագյուղի վրա, ամեն կողմից լսվեցին շնագայլերի կլանչոցները…

Կորած կենդանին էլ էր զգացել տուն վերադառնալու անհրաժեշտությունը, բայց վերադարձի ճամփին՝ անտառափեշին գտնվող մեր տան ետևում, գայլերի ոհմակի զոհ դարձավ: Հաջորդ առավոտյան դեռ լույսը կարգին չէր էլ բացվել, երբ արթնացանք աղիողորմ լացի ձայնից: Մանվել պապն էր ողբում: Առավոտ գիշերով դուրս էր եկել ընկերոջը փնտրելու և գտել միայն նրա ոսկորները:

Յոթ օր մենք արթնացանք շվիի թախծոտ մեղեդուց: Յոթ օրից հետո լռեց: Այդ օրվանից հետո էլ երբեք չլսեցինք նրա շվիի սրտակոտոր ձայնը:

elina

Ինչ է նշանակում ապրել սահմանապահ Կոթիում

Ընկերուհուս` Մերի Ազիբեկյանի ընտանիքը ապրում է սահմանապահ ԿՈԹԻՈՒՄ: Մի օր նրանք հավաքված են լինում տանը: Մերին այդ օրվա մասին ինձ պատմեց հետևյալը. «Փետրվարի 5-ն էր, երեկոյան մոտ ժամը 11-ը: Մեր ընտանիքում սովորական երեկոներից մեկն էր, երբ մենք ամբողջ ընտանիքով նստած զրուցում էինք: Մեր տանն էին նաև հորաքույրս` Հասմիկը, հորս հորեղբոր աղջիկը և նրա մայրը` տիկին Էմման: Հանկարծ լսվեց մի խուլ կրակոցի ձայն, այդ պահին մայրս գրկեց 7 տարեկան եղբորս, որը քնած էր բազմոցին և վազեց դեպի ապահով սենյակ: Այդ ամենը տևեց ընդամենը 2-3 վայրկյան: Մինչ մենք կհասնեինք ապահով սենյակ, երկրորդ արկը խփեց մեր տանը, հենց այն սենյակի պատուհանին, որտեղ մենք նստած էինք մինչ այդ:

Անհնար էր նկարագրել, թե ինչ էի զգում: Ես լսեցի մի ուժեղ պայթյուն, տեսա այդ պայթյունի լույսը և սկսեցի բարձր գոռալ,այնքան բարձր, որ մեր բոլոր հարևանները լսեցին իմ ձայնը:

Այդ հարվածից փոշի էր բարձրացել, և ես ոչինչ և ոչ ոքի չէի տեսնում, ու երբ փոշին ցրվեց, ես տան մյուս ծայրում տեսա հորս: Իմ առջև գետնին ուշագնաց ընկած էր հորաքույրս: Նա նստած էր պատուհանի տակ, և ուժգին հարվածից ուշագնաց էր եղել: Այդ պահին ես ոչինչ չէի հասկանում, չէի կարողանում խոսել և զարմացած նայում էի շուրջս: Չէի կարողանում նույնիսկ հասնել ապահով սենյակ, քանի որ ամենուրեք ապակու կտորտանքներ և քարի բեկորներ էին: Մայրս, որ եղբորս տարել էր ապահով սենյակ, քինչ անց վերադարձավ իմ հետևից: Ինձ ապահով սենյակ տանելուց հետո հայրս և մայրս գրկեցին հորաքրոջս և բերեցին մեզ մոտ: Բոլորս վերջապես հավաքվեցինք ապահով տեղում, սակայն վտանգը դեռ չէր անցել, և հակառակորդը շարունակում էր տարբեր տրամաչափի ականներով գնդակոծել գյուղը: Այդ պահին մենք միայն մտածում էինք հորաքրոջս ուշքի բերելու մասին: Սենյակում անհրաժեշտ ոչինչ չկար,սակայն տատիկս, վտանգելով իր կյանքը, կրակոցների ներքո դուրս եկավ սենյակից, ջուր և դեղորայք բերելու համար:

Մայրս ասաց. «Վերջ, ռավոդը ռեխանցս էլ վիրեմ ունըմ ու գնամ էս գեղիցը»:

Դե, վատ լուրերը շուտ են տարածվում: Հորս անընդհատ զանգահարում էին և հարցնում, թե ինչ է պատահել: Ես նոր-նոր սկսում էի ուշքի գալ, և երբ հասկացա, թե ինչ է կատարվել, սկսեցի արտասվել:

Ամեն ինչ այնքան խառն էր, տունն այնքան ցուրտ էր, քանի որ բոլոր պատուհանները ջարդվել էին: Այդ գիշեր ոչ մեկս չքնեցինք, պատմում էր Մերին,- հակառակորդը շարունակ կրակում ու կրակում էր, ու թվում էր, թե այս մղձավանջը չի վերջանալու: Վերջապես լույսը բացվեց, կամաց-կամաց մարդիկ սկսում էին հավաքվել, և ես չցանկանալով տեսնել այդ ամենը, գնացի դպրոց:

Ամբողջ գիշեր կրակել էին, և բնականաբար երեխաները դպրոց չէին գնալու: Սակայն ինձ համար ավելի լավ էր հեռու լինել այդ ամենից: Ուսուցիչներս տեսնելով ինձ, շատ զարմացան: Դպրոցում ընդամենը 6 հոգի էինք: Մի ժամ հետո մեզ տուն ուղարկեցին, քանի որ դաս չէր լինելու: Մեր տանը հավաքվել էին բազմաթիվ մարդիկ, ովքեր եկել էին այդ ամենը տեսնելու: Նրանք սարսափում էին ու խաչակնքում, որ նման հարվածից հետո ոչ մեկիս բան չէր եղել: Մեր տուն էր եկել նաև Տավուշի մարզպետ Հովիկ Աբովյանը, նա տեսավ ամեն բան և ասաց. «Դուք այսօր նորից եք ծնվել, և պետք է ձեր համար նոր ծննդականներ հանեք»: Քանի որ դժվար էր հավատալ, որ այդ ամենից հետո կարող էր այդտեղ ողջ մարդ մնալ: Բայց մեզնից ոչ մեկը չէր վիրավորվել և ոչ մի վնասվածք չէր ստացել, սակայն այն հոգեկան ապրումները, որը ես զգում էի, ցանկացած վնասվածքից էլ ավելի ծանր էին: Մի՞թե սա հրաշք չէ, իհարկե, հրաշք է, մի մեծ ընտանիք, 7 հոգի, և ոչ ոք չէր տուժել»: Նա շարունակում էր պատմել. «Եթե արկը հարվածեր ընդամենը 5սմ ներքև, մեզնից և ոչ մեկը ողջ չէր մնա: Աստված փրկեց մեր կյանքը:

Ինձ ու եղբորս ուղարկեցին Դիլիջան` մեր բարեկամների տուն, սակայն մի քանի օրից մենք վերադարձանք և շարունակեցինք մեր բնականոն կյանքը: Նույնիսկ այս ամենից հետո իմ ընտանիքը չլքեց իր հայրենի գյուղը` սահմանապահ ԿՈԹԻՆ»:

Ահա ամբողջ պատմությունը: Այս ամենը պատմելու ընթացքում դասընկերուհուս աչքերը արցունքով էին լցված:

Ահա, թե ինչ է նշանակում բնակվել սահմանապահ ԿՈԹԻՈՒՄ:

davit alexanyan

Արագիլներն են գարուն բերում

«Մի ժամանակ կարծում էի` արագիլներն են գարուն բերում: Կանգնում էի մեր բակում, ցեխոտ մատներով սուլում ու ողջունում էի նրանց գալուստը: Ամեն գարնան սկզբին ուղիղ քաղաքի վերևում Աֆրիկայից, թե մի այլ տեղից, գալիս էին արագիլներն ու պտտվում: Սկզբում պտույտների շրջանը մեծ էր: Կկոցում էի աչքերս` գտնելու նրանց ամպերի ճերմակ փրփուրների մեջ: Հետո շրջանը փոքրանում էր… Ասես ներքևից մեկը անընդհատ փաթաթում, կարճացնում էր նրանց ոտքերից կապված թելը: Եվ այս անգամ նրանք պտտվում էին լայն բնի շուրջը: 

Երբ արդեն կանգնում էին տանիքին, թվում էր` նրանք ոտքեր չունեն: Ոտքերը կարմիր էին, տանիքը` նույնպես: Մայր արագիլը երկար կտուցով կսմթում էր ինքն իրեն, հարդարում գզգզված, կեղտից փոշոտված փետուրները: Իսկ արուն գործարար տղամարդկային հայացքով զննում էր շրջապատը` որևէ փոփոխություն չի՞ եղել ձմեռվա ընթացքում: Այդ օրվանից ճերմակում էին ծիրանենիները, կարճահասակ բալենիները, հետո դեղձենիներն էին ներկոտվում նուրբ, թափանցիկ ծաղիկներով:

Այդ օրվանից հարևան աղջիկները կարմիր, դեղին, կապույտ գոգնոցները սպիտակ ոտքերի արանքներում խճճելով դաշտ էին գնում բանջար քաղելու, իսկ ողջ գիշերները տանիքն էին ճանկռում մըռմըռ կատուները: Եվ մեր խաղերն էին սկսվում, գարնանային խաղերը:

Այսպես էր գարունը գալիս: Արագիլներն էին բերում»:
Ռուբեն Հովսեփյան «Արագիլները վերադարձան»

Այս հիանալի գարունը Բաղանիսում չի լինում: Գարուն, որը լինում է Արարատ լեռան ստորոտում գտնվող մի փոքրիկ գյուղում՝ Լուսառատում, որտեղ բնակվում է հորաքույրս: Ես գարնան առաջին 2-3 օրը անց եմ կացրել այնտեղ: Ես նստած թշնամու դիրքերից 100 մետր հեռավորության վրա հետևում էի անասուններին և մտածում էի, թե ինչ նյութ կարելի է գրել և հանկարծ հիշեցի այն 3 օրը, որ անց էի կացրել Լուսառատում ու գրեցի այս նյութը:

Ես նոր եմ հասկանում գարնան գալը:

sona saribekyan

Ծերացումի արցունքները

Դե, ինչպես գիտեք ես Պատանի թղթակիցների ցանցի անդամ եմ  և նյութ էի ուղարկել «Տատս ու պապս» վերնագրով, որը Վարդուհի տատիս ու Լևոն պապիս մասին էր: Ուղարկելուց մի քանի օր հետո կայքում տեսա իմ նկարը ու նյութը և շատ ուրախացա: Կանչեցի մայրիկիս ու հայտնեցի, որ տեղադրել են, մայրս նույնպես շատ ուրախացավ:

Հաջորդ առավոտյան սովորականի պես գնացի դպրոց: Բոլոր ընկերներս ոգևորված սպասում էին ինձ, և ունեին մի շարք հարցեր իմ համար պահած:

Դասերս ավարտելուց  հետո գնացի տուն, ու մայրս տեղեկացրեց, որ  գնալու ենք Ոսկեպար՝ տատիս ու պապիս տուն:

Տատիս ծննդյան օրն էր: Տատս շատ ուրախացավ մեզ տեսնելով:

Ես ու քեռուս կինը սեղան գցեցինք, քեռին գնաց խորոված անելու: Նստեցինք սեղանի շուրջ, զրուցում էինք, ու հանկարծ մայրս հայտնեց տատիս նյութի մասին:

Բոլորը ուրախացան ու շնորհավորանքներ հղեցին ինձ, չէ՞ որ դա իմ առաջին աշխատանքն էր, որը տեղ էր գտել 17.am-ում:

Հարազատներս ոգևորված պահանջում էին, որ կարդամ իրենց համար:

Սկսեցի կարդալ:

«Գարնանային արևոտ օր էր…»,- ամեն նախադասությունը ավարտելուց հետո տատս խորը շունչ էր քաշում ու արտաբերում:

-Հա՛, դուզ ա:

«Կոկոլի առաջ երևաց տատս՝սպիտակ մազերի երկար հյուսով,- շարունակում էի կարդալ, ու մի պահ բոլորս լռեցինք ու ակամա նայեցինք տատիս մազերին: Էլ չկար այդ երկար սպիտակ հյուսը: Դրա փոխարեն կարճ սանրվածք էր, որը նույնիսկ ուսերին չի հասնում:

Շարունակում եմ կարդալ: Բոլորը լուռ են, միայն տատս ու պապս անընդհատ նշում են գրածիս ճիշտ լինելու փաստը:

«Հիմա արդեն մեկ տարի է անցել: Չնայած տատս ու պապս մեկ տարով էլ են ծերացել, բայց այն նույն խանդավառությամբ ու ոգևորությամբ էլ պատրաստվում են այս տարվա մեծ ուղևորությանը՝ դեպի Չալտաշ, այն փոքրիկ կոկոլը, Պոպոզ խաշը, որտեղ շատ ու շատ ուրախ ու տխուր օրեր են անցկացրել միասին»,- կարդալով նյութի վերջին տողերը, մի պահ հետ շրջվեցի ու տեսա տատիս՝ մաքրում էր արցունքները:

Արտասվում էր ու հասկանում, որ մի տարով էլ է ծերացել, ու արդեն հետևում են այդ ուրախ ու տխուր օրերը: