Արարատ
khachik buniatyan
Ազատ տարածք Արարատ

Հայը մնում է հայ

2017 թվականը դիմավորելով Ֆրանսիայում՝ կարոտել էի հայկական ավանդույթներին և ուտեստներին։ Սկզբում, ճիշտն ասած, չէի հարմարվում։ Փողոցում իմ տարիքի աղջիկներին ու տղաներին ծխելիս տեսնելը իմ աչքին անսովոր էր։ Քանի որ Հայաստանում այդպես ընդունված չէ, ինձ համար տհաճ երևույթ էր։ Հայերի կյանքն ու ապրելակերպը, կարելի է ասել, անհամեմատ ուրիշ է։ Քիչ-քիչ ընտելացա այնտեղի առօրյա անցուդարձին, գրեթե արդեն նորմալ էր ինձ համար, չնայած, ի՞նչն է նորմալ, երբ տեսնում ես, թե ինչպես է 16 տարեկան աղջիկը սուլում տղաների հետևից, կամ կինը ծխախոտ առաջարկում ամուսնուն։

Ես հայ եմ, չեմ կարող նման կերպ ապրել։ Քաղաքում ամեն նոր հայի գալստյան լուրը իմանում են տեղի բոլոր մյուս հայերը։ Սկսվում են նոր ծանոթությունները, ընկերությունները։ Քաղաքը մեծ է, և բացի մեզանից շատ հայեր կան, որոնցից արդեն մի քանի ընտանիք մեզ հարազատ են դարձել։ Ամեն օր կամ մենք ենք նրանց տանը, կամ նրանք՝ մեր։ Այսպես էլ անցնում էին տոնական օրերը։ Մի օր էլ մեր նոր ընկեր Արսենը առաջարկեց խորոված անել։ Հավաքվեցինք, տաք հաքնվեցինք ու գնացինք բաղձալի նպատակին հասնելու։ Դրսում ցուրտ էր՝ -6 աստիճան, բայց տրամադրությունն այնքան բարձր էր, որ ցուրտը անտեսվում էր։ Փողոցում անցող-դարձողը զարմացած նայում էր մեր կրակի ուղղությամբ։ Դե, քանի որ մենք էլ հայ ենք, մի քանի հոգու հյուրասիրեցինք մեր հայկական ավանդական խորովածը։ Լավ ժամանակ անցկացնելով՝ շտապեցինք տուն՝ նարդի խաղալու։

Հայերի բնավորությունը նույնն է. բարձր ձայնով տարբեր մեկնաբանություններ անելով խաղում էինք, իսկ ծիծաղն ու ուրախությունն անսպառ էին: Հայերի կյանքը Ֆրանսիայում էլ անցնում է նույն հայկական սովորույթներով։ Բայվ մեկ է, անընդհատ Սարոյանին եմ հիշում, վստահ կարող եմ ասել, որ իմ սիրտը Հայաստանում է:

Mishel Harutyunyan
Իմ էջը Արարատ

Վերադարձ հեռուստաընկերություն

Ուղիղ 5 տարի առաջ ես սկսեցի վարել «Արարատ» հեռուստաընկերության` «Մանուկների օրագիր» հաղորդաշարը։ Այն ինձ շատ բան տվեց՝ ճանաչում, նոր ընկերներ, գիտելիքների շտեմարանս ավելացրեցի նոր գիտելիքներով։ Առաջին եթերից հետո մեջս առաջացավ հետաքրքրություն հեռուստատեսության նկատմամբ։ Ես շատ սիրեցի այդ մասնագիտությունը։ Մի եթերը չավարտված՝ անհամբեր սպասում էի մյուս եթերին։ Սակայն այդ ամենը տևեց ընդամենը 2 տարի։ Այդ ծրագիրը որոշ խնդիրների պատճառով դադարեց։ Ես ու ընկերներս շատ տխրեցինք։ Մեզ այդ ամենից մնացին ընդամենը գեղեցիկ հուշեր։
Երկար դադարից հետո, 3 տարի անց՝ գովազդով տեսա, որ «Մանուկների օրագիրը» կյանքի է կոչվել։ Չեք պատկերացնի, թե ինչքան ուրախ էի։ Ուրախությանս չափ ու սահման չկար։ Ես անմիջապես զանգահարեցի մեր գլխավոր խմբագրին՝ ընկեր Անուշին, որպեսզի իմանամ, թե երբ է լինելու մեր առաջին հաղորդումը։ Առաջին երկու եթերը ամանորյա էին, դրանք շատ ուրախ անցան։ Ես ու ընկերներս մեզ շատ լավ էինք զգում։ Հետո ընկեր Անուշը ասաց, որ դա մեր վերջին եթերն էր «Մանուկների օրագրում», քանի որ մեզ փոխարինելու են գալիս փոքրիկները։ Մենք էլ էինք շատ փոքր, երբ առաջին անգամ ոտք դրեցինք հեռուստաընկերություն։
Հիմա մենք աշխատում ենք նոր ծրագրի վրա և հեռուստադիտողին կհանդիպենք, արդեն որպես պատանի։

Angelina Karapetyan
Կրթություն, Հարցազրույց Արարատ

Նոր քննակարգը եւ տասներկուերորդ դասարանցիները

Հարցազրույց տասներկուերորդ դասարանցի Թամարա Գրիգորյանի հետ:

-Ինչպե՞ս անցան քննությունները:

-Քննություններն անցան իմ սպասածից էլ լավ: Սկզբում շատ անհանգիստ էինք, քանի որ դասագիրքը չէինք հասցրել ամբողջությամբ վերջացնել, սակայն քննական հարցաշարը բավականին հեշտ էր, հիմնականում ներառված էր անցած տարվա ծրագիրը:

-Արդյո՞ք լավ էր կազմակերպված:

-Ամեն ինչ կազմակերպված էր ըստ օրենքի և համապատասխան կանոնների, այնպիսի դեպք տեղի չի ունեցել, որը չհամապատասխաներ նոր ծրագրին:

-Քննություն հանձնելիս կայի՞ն բարդություններ:

-Կարծում եմ միակ բարդությունն այն էր, որ հասցնեինք պատրաստվել քննությանը: Ինչ վերաբերում է հարցաշարին և քննության կազմակերպչական մասին՝ բարդություններ չկային:

-Արդյո՞ք գոհ ես քո արդյունքներից:

-Բնականաբար ամեն քննությունից հետո մտածում ենք, որ կարող էինք ավել լավ արդյունք ցուցաբերել: Իսկ ինչ վերաբերվում է հավաքածս միավորներին, հաշվի առնելով, որ պատրաստվելու ժամանակը քիչ էր, վատ չէր, դժգոհություններ չկան:

-Արդեն սկսվել է երկրորդ կիսամյակը: Ի՞նչ կարգով պետք է հաճախեք դասի, ի՞նչ փոփոխություններ կան:

-Կարգը նույնն է. պարտավոր ենք հաճախել դպրոց, բացակայության դեպքում՝ բացական դրվում է: Միայն ունենք ազատ ինքնապատրաստման ժամեր, որոնց ժամանակ կարող ենք զբաղվել այն առարկայով, որից միասնական քննություն ունենք հանձնելու:

-Ինչպե՞ս ես վերաբերվում նոր փոփոխություններին:

-Փոփոխություններն ինձ համար դրական են, քանի որ հիմա ավելի ազատ ժամանակ եմ ունենում, և հեշտ է պատրաստվելը տարեվերջյան քննություններին:

Ինչն է ինձ հուզում Արարատ

Իսկ եթե միախառնե՞նք

Լուսանկարը` Խաչիկ Բունիաթյանի

Լուսանկարը` Խաչիկ Բունիաթյանի

21-րդ դար: Դար, որը փոխել է մարդու կենսագործունեությունը և զբաղվածության գրաֆիկը։ Ես միշտ հպարտանում եմ, որ երկու դարերի մեջտեղում եմ ծնվել՝ 20-րդ դարի վերջում և 21-ի սկզբում։ Մեկ-մեկ էլ ընկերներիս մոտ կատակում եմ, թե ես արդեն մեկ դար ապրել եմ։ Ծնվել եմ 1999թ. դեկտեմբերի 13-ին։ Այդքան էլ մեծ տարիք չունեմ, բայց իմ ապրած ժամանակահատվածում էլ զգացել եմ տարիների փոփոխությունը մարդու ապրելակերպի մեջ։

Ծնողներիցս ու շատերից լսելով այս նախադասությունը՝ «Մեր ժամանակ ուրիշ էր», փոքր ժամանակ իմաստը չէի հասկանում, բայց երբ մի քիչ մեծացա, հասկացա, որ դա զուտ նախադասություն չի: Շատ խորը իմաստ ունի։ Հիմա ես էլ այդ նախադասությունը շատ եմ օգտագործում։

21-րդ դարը ինձ համար «հետէվոլուցիայի» դար է, քանի որ մարդը, ընկղմվելով ինտերնետային սարդոստայնում, դառնում է ավելի ինքնամփոփ, կտրված աշխարհից, ու ինձ համար ամենացավոտը, ռոբոտանում է։ Հա, ճիշտ է, մեր ժամանակ ուրիշ էին մեր խաղերը, մեր օրը, մեր հետաքրքրությունները։ Ես ինքս գյուղում ապրելով, ունեցել եմ անկրկնելի և ուրախ մանկություն։ Հիշում եմ, որ տատիկիս ծաղկանոցում թիթեռ էինք բռնում երեխաներով ու չորացնում էինք: Մի քիչ դաժան բան է, բայց դե, երեխա էինք: Ցեխերի ու ջրերի մեջ մեր ֆուտբոլը ի տարբերություն դարի ինտերնետային խաղերի, մնացած միակ հուշն է, որ ուրախությամբ հիշում եմ։

Ես հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ մանկությունս վայելել եմ, իսկ այս դարի երեխաներին մի քիչ էլ, կարելի է ասել, խղճում եմ: Պլանշետներ, ականջակալներ, հեռախոս… Մի ամբողջ պահեստ է ամեն երեխայի վրա։ Ու ինձ ուզում եք համոզել, որ մեր «չլիկ-դաստայից», «ֆուտբոլից», «հալա-մուլայից» ու «կլասից» լա՞վն են ձեր աչքերը զոդող խաղերը։

Լուսանկարը` Խաչիկ Բունիաթյանի

Լուսանկարը` Խաչիկ Բունիաթյանի

Մանկությունը պիտի անցկացնել դրսում՝ ընկերների ու լիքը հետաքրքիր խաղերով, ոչ թե հոլոգրաֆիկ պատկերներով խաղերով։ Հնի ու նորի միախառնումից կստացվի մի նոր բան, որը կարող է փոխել ձեր կյանքը:

Հենց էնպես չեմ ասում, ես նախորդ դարում էլ եմ ապրել, թեկուզ 18 օր…

Mane Minasyan
Ազատ տարածք Արարատ

Մնաց հինգ ամիս

Գրեթե յուրաքանչյուր տասներկուերորդցի այս տարի դարձել է ավելի պատասխանատու, քան նախորդ տարիներին: Ես՝ շարքային տասներկուերորդցիս, բոլոր դիմորդների պես ունեմ հույսեր քննությունների, համալսարանի ու ուսանողական կյանքի հետ կապված:

Քննությունների վերաբերյալ ինձ հետ հույսեր են կապում նաև ուսուցիչներս, ծնողներս, հարազատներս ու մտերիմներս, ինչը ինձ ավելի է պարտավորեցնում ու ստիպում է շատ աշխատել՝ նրանց գոհացնելու համար:

Շատերը մտածում են, որ քննության օրը վախեցնող է, և սկսում են լարվել: Սակայն իմ դեպքում մի փոքր այլ է: Քանի որ ես շատ ակտիվ եմ, ու մասնակցել եմ շատ ծրագրերի, որոնց ընթացքում մի շարք քննություններ եմ հանձնել, այդ լարվածությունը չկա: Հիմա շատերն են ափսոսում, որ դպրոցական տարիներին խուսափում էին հասարակական ակտիվությունից: Թե ավելի ինքնավստահ կլինեին այսօր, և թե քննություններին էլ հանգիստ կվերաբերվեին:: Մի հուզվեք ու մի լարվեք, վախենալու բան չկա:

Ասում են, որ համալսարանում միայն առաջին շաբաթն է անցնում հետաքրքիր, ու այնտեղ ոչինչ չես սովորում: Բայց ես մանկուց երազել եմ այնտեղ սովորելու մասին, ու հույսերս մի տեսակ շատ մեծ են:

Համալսարա՛ն, հուսախաբ չանես: Բոլոր ուսանողներն ասում են, որ սա կյանքի ամենահետաքրքիր փուլերից մեկն է: Անգամ տատիկներն ու պապիկները, հիշելով իրենց ուսանողական կյանքը, ժպտում են:

Եթե անկեղծ, ապա ես ուզում եմ դպրոցը շուտ ավարտել, ուսանող դառնալու համար: Բայց, այսքանին հասնելու համար դեռ 5 ամիս պետք է աշխատել:

mane minasyan -2
Կրթություն Արարատ

Ամփոփում ենք կրթական 2016-ը

Ամեն տարի Նոր տարվա նախամուտին բոլորս էլ մտքում փորձում ենք ամփոփել անցնող տարին, ու հասկանալ, արդյոք այն մեզ տվեց ինչ-որ բան, թե չէ:

2016-ը սկսվեց մեծ սպասումով, սակայն սպասումներիս դիմաց ստացա մի մեծ արկղ՝ այն էլ փաթեթավորված մեծ կարմիր ժապավենով:
2016-ի գարնանը ընտրվեցի «Հույսի Կամուրջ»-ի կազմակերպած Մեդիագրագիտության դասընթացներին մասնակցելու:
«Հույսի Կամուրջն» ինձ տվեց մի մեծ փունջ «Արևածաղիկ»:

Արևածաղիկներից յուրաքանչյուրն իր կարևոր տեղը գտավ իմ կյանքում:
2016-ին մեր դպրոցը մասնակցեց Հայաստանի պատանեկան նվաճումների ամենամյա բիզնես ծրագրին, ու, չգիտեմ էլ ոնց, քննությանը բարձր միավորներ հավաքելով, ես էլ մասնակցեցի Հայաստանի պատանեկան նվաճումների դպրոցական ճամբարին, որտեղից վերադարձա գիտելիքների մեծ պաշարով ու լիքը ընկերներով՝ ամբողջ Հայաստանից:
2016-ին մեր դպրոց եկան «Մանանա» կենտրոնից, ու էլի ես ընտրվեցի դասընթացին մասնակցելու, ու հենց «Մանանայի» շնորհիվ երազանքներիցս մեկն իրականացավ, ու դարձա թղթակից 17.am-ում:
Ասեմ ավելին, դարձա ակտիվ թղթակից ու մասնակցեցի մեդիաճամբարի, որն էլի շատ գիտելիքներ ու ընկերներ տվեց:
Դե, այս տարի վերջին սեպտեմբերս էր դպրոցում, սակայն, եթե անկեղծ լինեմ, այս տարի չհասցրեցի դպրոց գնալ ամեն օր, քանի որ ինձ հյուր էին եկել շտեմարանները:
2016-ին սկսեցի թղթակցել «Արևածաղիկ» մանկապատանեկան ամսաթերթում:
2016-ին սկսեցի հանդես գալ eJournal.am կայքում:
2016-ին նորից միացա «Արևորդուն, սակայն այս տարի որպես կամավոր:
2016-ին ես հասկացա, թե ինչ է նշանակում «ժամանակ չունեմ»-ը:
Եթե փորձեմ մի քանի բառով նկարագրել 2016-ը, ուրեմն կասեմ՝ այն ինձ համար կրթական տարի էր:
Շնորհակալություն 2016, որ եկար, ու մի քիչ էլ ինձ մեծացրեցիր:
Մնաս բարով…

Angelina Karapetyan
Ինչն է ինձ հուզում Արարատ

Հրաշքն է կորել

Նկատե՞լ եք, Ամանորը կորցրել է իր հեքիաթային բնույթը և դարձել պարտադրված տոն:

Բնականաբար, մեծանալով հասկանում ենք, որ մեր երազանքների Ձմեռ պապը գոյություն չունի, դե կամ էլ ունի, պարզապես շատ հեռու է մեզանից գտնվում, և չի կարող կատարել մեր ամենանվիրական երազանքը: Սակայն գալիս է մի ժամանակ, երբ հասկանում ես, որ քո ստեղծած երազանքների հեքիաթում ապրելը ավելի հաճելի է, նվիրական ու բաղձալի, քան դուրս գալ հեքիաթից և ապրել իրականությամբ և ընկալել այն:

Հեքիաթում այսպես էր. մանուկները լիովին հավատում են Ձմեռ պապիկի գոյությանը, գրում են նամակ, ծրարի մեջ դնում և տալիս ծնողներին` համոզված լինելով, որ փոստատարի միջոցով կհասնի Ձմեռ պապիկին, և նա կայցելի իրենց: Իսկ Ամանորի գիշերը ուշ են քնում, որպեսզի տեսնեն նրան: Երբ արթնանում են, տեսնում են տոնածառի տակի նվերները, իրենց մտատանջում հարցերով.

-Ո՞նց ա Ձմեռ պապին տեղավորվել ծխնելույզում, ո՞նց չհասցրի տեսնել նրան:

Տոնածառը զարդարելիս ամեն խաղալիք կախելուց հետո երազանք էինք պահում, իսկ հիմա՞:

Ամանորը դադարել է շնչել, մոռացել է արտաշնչել, անհետացել է ամանորյա հեքիաթը:

Tamara galstyan
Ազատ տարածք Արարատ

Ամանորի նախօրեին

Քայլում եմ ամբոխի միջով, մարդիկ այս ու այն կողմ են վազում` Ամանորի համար անհրաժեշտ իրերն ու ապրանքները գնելու համար: Մարդկանց աչքերում տեսնում եմ և՛ տխրության, և՛ ուրախության թախիծ: Ամանորյա գնումներ, բարձր գներ՝ դա է նրանց տխրության պատճառը: Սակայն տոնը տարվա մեջ մեկ անգամ է տեղի ունենում, ինչո՞ւ չուրախանալ… Հատկապես, երբ այս տոնի ժամանակ երեխաների աչքերն սկսում են ավելի վառ փայլել: Այս ու այն կողմից լսվում են մարդկանց խոսակցություններ, որոնք միայն Ամանորի նախօրեին ես լսում.

-Խոզի բուդը թանկ է, բայց դե, առանց դրա ի՞նչ Ամանորի սեղան:

-Մնաց բաստուրման ու սուջուխը գնեմ ու գամ:

-Էս հրուշակեղենը ինչքա՜ն են թանկացրել:

-Այս խմորեղենից երկու տուփ պատվիրում եմ, 31-ի առավոտյան կգամ, կտանեմ:

Եվ այսպես շարունակ, այս ամենը դեռ լսելու ենք մինչև Ամանորի գիշերը: Շատերն այս գնումների, բարձր գների պատճառով սկսում են չսիրել Ամանորը: Հիասթափվում են, տխրում, բարկանում, բայց մի բան լավ հիշեք՝ այս տոնը տարվա մեջ մեկ անգամ է տեղի ունենում, ու ինչպես սկսում, այնպես էլ շարունակում ես:

Կարևորն այն չէ, որ սեղանին ամեն տեսակ ուտելիք լինի, կարևորն այն է, որ բոլորս միասին լինենք, սիրենք ու գնահատենք միմյանց: Ուրախ ու հաճելի միջավայրում դիմավորեք Նոր տարին, և ջերմությունը չպակասի, ինչքան էլ, որ ցուրտ լինի:

Ազատ տարածք Արարատ

Բանավեճ

Երեք տարի էր, ինչ ես ընդգրկված էի ԵՆՀ բանավեճի ակումբում: Առաջին տարում, երբ մասնակցեցի, 7-րդ դասարանցի էի: Ճիշտ է, դեռ այդքան չէի հասկանում, թե ինչ է բանավեճը, ինչն է դրա նպատակը, սակայն մեծ հետաքրքրությամբ ընդգրկվեցի: 8-րդ դասարանում արդեն միայն ես էի մնացել ակումբում որպես «հին խաղացող» (որովհետև բոլորը 9-րդ դասարանցիներ էին ու արդեն ավարտել էին): Այդ տարի ես ավելի պատասխանատու զգացի ինձ ու փորձեցի ավելի շատ ուսումնասիրել ու աշխատել որպես թիմի ավագ: Տարվա վերջում, համեմատած նախորդ տարվան, ունեցանք մեծ հաջողություն: Այդ տարի` 2014 թվականին, ես մեր դպրոցից ընտրվեցի որպես հանրապետական փուլի մասնակից: Երբ շատ ուրախացա ու սկսեցի անհամբեր սպասել մեր փորձերին ու, դե իհարկե, հանրապետական փուլին: Մենք մեր թիմով (արդեն քաղաքի թիմով, ոչ թե դպրոցի) մեր առջև նպատակ էինք դրել հանրապետական փուլում գրավել առաջին տեղը: Երբ սկսվեց մրցույթային առաջին օրը, ամեն ինչ շատ լավ էր ստացվում, և մենք հաղթեցինք առաջին օրվա համարյա բոլոր խաղերում: Երկրորդ օրը արդեն հաղթեցինք բոլոր խաղերը և վճռական փուլում` կիսաեզրափակիչում, հաղթեցինք` անցնելով եզրափակիչ փուլ: Եզրափակիչ խաղում, սակայն մենք գրավեցինք 2-րդ տեղը: Դա ևս շատ-շատ մեծ հաջողություն էր մեզ համար, և մենք շատ ուրախ էինք:

Արդեն 9-րդ դասարան էի, 3-րդ տարին էր, ինչ մասնակցում էի բանավեճին: Տարեցտարի ավելի կատարելագործված մենք մեր առջև նպատակ դրեցինք հաղթել տարվա բոլոր խաղերը: Եվ այդպես էլ եղավ, մենք հաղթեցինք բոլոր խաղերում, և մեր դպրոցը մեր քաղաքում` Արտաշատում, գրավեց առաջին տեղը:

Այս երեք տարում, շնորհիվ բանավեճի, ես շատ ու շատ հմտություններ ու գիտելիքներ ձեռք բերեցի:

Շատ մարդկանցից լսել եմ նման արտահայտություններ. «Էդ բանավեճի իմաստը չեմ հասկանում, լեզվակռիվ եք էլի անում», «Բանավեճը լեզուդ ա երկարացնում», և այլն: Դպրոցում, ուսուցիչներից շատերը նույնպես համարում էին բանավեճը բացասական: Ասում էին. «Այ, Ռազմիկ ջան, բանավեճի պատճառով դասերից հետ ես ընկնում, չես հասցնում»: Սակայն բանավեճը ինձ համար արդեն դարձել էր օդ ու ջուր, ու չէի կարող հրաժարվել դրանից: Չնայած որոշ ուսուցիչների տեսակետին` բանավեճը ինձ օգնում էր նաև դասերի ընթացքում: Բանավեճի շնորհիվ զարգանում է մտահորիզոնը, խոսքը, լինում ես ավելի տեղեկացված, կարողանում ես պնդել քո կարծիքը ու հաստատուն պահել քո տեսակետը, ձեռք ես բերում նոր ընկերներ … Էսպես անվերջ կարող եմ թվել բանավեճի դրական կողմերը: Մի խոսքով, այն երեք տարիները, երբ ես բանավիճում էի, կարող եմ համարել իմ կյանքի կարևորագույն, գիտելիքներով լի փուլ, որը հուսով եմ կշարունակվի:

Բանավեճի համար իմ առանձնահատուկ շնորհակալությունն եմ ուզում հայտնել «Ջինիշյան հիշատակի հիմանադրամին»` այս հրաշալի ծրագիրը ստեղծելու և դպրոցներ մտցնելու համար: