Հարցազրույց Հրահատ Կեսոյանի հետ, ով, գնալով Ռուսաստան՝ արտագնա աշխատանքի, հաստատվեց այնտեղ:
-Ինչպե՞ս է անցել Ձեր կյանքը` մանկությունը, պատանեկությունը և երիտասարդությունը:
-Կյանքս անցել է այնպես, ինչպես բոլոր հայորդիներինը, բոլոր Հայաստանում բնակվող մանուկներինը, երիտասարդներինը: Ապրել եմ գյուղում, գյուղական միջավայրում, զբաղվել ենք գյուղական աշխատանքով, ունեցել ենք տնտեսություն, անասուններ ենք պահել, հող ենք մշակել: Հաճախել եմ դպրոց: Միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ տեխնիկումի շինարարական բաժին, որտեղ սովորել եմ արդյունաբերական և քաղաքացիական շինարարություն: Աշխատանքի ղեկավար եմ եղել: Այնուհետև ծառայել եմ սովետական բանակում`Նովոսիբիրսկի մարզում: Ընդունվել եմ կուսակցության շարքերը, որպես կոմունիստ, եղել եմ կոմունիստական կուսակցության անդամ: Սովորաբար բանակից վերադառնալուց հետո անցնում ես կյանքի երրորդ փուլը`պատանեկությունից թևակոխում երիտասարդություն: Այդ ամենի հետ ուրիշ հայացքներ են մարդու մոտ առաջ գալիս`ամուսնություն, ընտանիք կազմել, երեխաներ դաստիարակել:
-Քանի՞ տարի եք ապրել Հայաստանում, և ինչպիսի՞ն էր Ձեր ապրած տարիների Հայաստանը:
-Հայաստանում ապրել եմ 47 տարի, իմ կյանքի կեսից ավելին: Հայաստանը, որպես մայր հայրենիք, մնում է իմ հոգեհարազատ երկիրը: Դժվար է ասել` ինչպես կգնահատեի հայրենիքումս ապրած կյանքը: Գնահատում եմ շատ բարձր, որովհետև Հայաստանում եմ ծնվել, մեծացել, սնվել եմ նրա հող ու ջրից, էությունս, մանկությունս, երիտասարդական քաղցր տարիներս անց եմ կացրել Հայաստանում: Հայաստանում ինձ համար վատ չի եղել: Ապրել ենք, աշխատել ենք, ստեղծել ենք, չենք նախանձել ուրիշների ստացած արդյունքին թե´ կյանքի, թե´ ուսման, թե´ տնտեսական հարցերում: Ձգտել ենք բոլոր դեպքերում ունենալ մերը: Բայց արդեն ժամանակները փոխվեցին, ինչի հետ փոխվեց նաև մեր աշխարհայացքը, մտածեցինք, որ կարելի է դրսում աշխատել:
-Ինչպե՞ս որոշեցիք տեղափոխվել և բնակություն հաստատել Ռուսաստանում:
-Վերջին ժամանակներում աշխատանքային պայմանները Հայաստանում վատացան, ընտանիքը պահելու համար ստիպված պետք է գնայինք արտագնա աշխատանքի, իսկ դա նշանակում է՝ լքել հայրենիքը, գնալ Ռուսաստան ութ ամիս, տասը ամիս, աշխատել դրսում`ընտանիքից հեռու: Հենց այդ հանգամանքը ստիպեց, որ ես ու ընտանիքս որոշում ընդունեցինք տեղափոխվել Ռուսաստան, որպեսզի միասին ապրենք։
-Արդյո՞ք դժվար չէր այնտեղ ինքնահաստատվելը:
-Առանց դժվարությունների ոչինչ չի լինում: Նոր մարդիկ, նոր աշխատանքային պայմաններ, բայց երբ գիտակցում ես քո գործի էությունը. արդեն ինչ-որ տեղ այդ կազմակերպչական աշխատանքները անցնում են վստահորեն: Բնականաբար եղել են դժվարություններ, բայց աշխատել ենք հաղթահարել:
-Ինչպիսի՞ համեմատականներ կանցկացնեիք երկու երկրների միջև:
-Զուգահեռները բավականին մեծ են: Հայաստանում աշխատել, ստեղծելը մի քիչ դժվար է, որովհետև չկան բավարար պայմաններ թե´ տնտեսական, թե´ աշխատանքային ոլորտներում: Իսկ Ռուսաստանում կա մեծ հեռանկար, որտեղ հնարավոր է ամեն ինչ կազմակերպել, սակայն ամեն ինչ էլ գալիս է մարդու աշխատասիրությունից, ձգտումից։
-Ի՞նչ գործունեություն եք ծավալել այնտեղ:
-Քամի որ մենք գյուղի բնակիչ ենք եղել, հող ու ջրի հետ առնչվող մարդիկ, ՌԴ-ում նույն գործունեությամբ ենք զբաղվում: Ֆերմերային տնտեսություն ենք ղեկավարում, հողագործությամբ, կարտոֆիլաբուծությամբ ենք զբաղվում, բոստանային կուլտուրաներ ենք մշակում: Աշխատում ենք, ստեղծում ենք աշխատատեղեր: Մեզ մոտ աշխատում են 70 հոգի, որոնք տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ են:
-Երբևէ մտածե՞լ եք, որ սխալ որոշում եք կայացրել` տեղափոխվելով Ռուսաստան:
-Եղել են այնպիսի պահեր, երբ մտածել եմ, թե ինչից ելնելով ես լքեցի իմ հայրենիքը: Չսննկացած պարագայում կա հնարավորություն մեր ֆիզիկական գոյությունը պահելու, լավ ապրելու, սակայն հոգեպես մենք աղքատ ենք: Օտարության մեջ տանջում է հարազատների, ծանոթ մարդկանց, հայրենիքի, հող ու ջրի, նիստ ու կացի կարոտը: Մի քիչ փակագծերը բացեմ ու ասեմ, որ օտարության մեջ երազ տեսնելիս, ես իմ հայրենիքն եմ տեսնում: Շատ դժվար է դրսում, բայց կյանքը ստիպում է մարդկանց գնալ նման քայլի: Կյանքը շատ կարճ է, ինչ-որ տեղ պետք է կարողանաս այդ ընթացքում որևէ արդյունքի հասնել:
-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք Ձեր հայրենակիցներին, ովքեր ցանկանում են լքել հայրենիքը:
-Հնարավորության դեպքում չլքել հայրենիքը, միայն ու միայն դա է իմ ցանկությունը: Բոլորն էլ այդ ամենը անում են, երբ զգում են, որ այլևս չեն կարողանում արժանավայլել ապրել, ստիպված դիմում են նման քայլի, բայց եթե Հայաստանում հնարավոր է հանապազօրյա հաց վաստակել, մի քիչ մարդավայել ապրել, ես խորհուրդ չէի տա լքել հայրենիքը:
Մի ընտանիքի երկու տարբեր բևեռներ՝ ես և քույրս, և արվեստի մի ոլորտ՝ նկարչությունը: Եթե քույրս պատկերը նկարում է վրձնով, հատ-հատ, գծանկարելով, ավելի դանդաղ, ապա ես դա անում եմ ֆոտոխցիկի կոճակի մի հպումով՝ թեև ունենում եմ նույն էմոցիան, ինչ քույրս՝ վրձնով նկարելիս:
Երբ հասկացա, որ ինձ հարազատ է լուսանկարչությունը, սկսեցի ամեն մի երևույթի նայել այլ աչքերով և տեսածս մի այլ ձևով ընկալելով՝ լուսանկարել: Սկզբից չէր ստացվում, բայց հետո ֆոտոխցիկս տեսնում էր այն, ինչը գեղեցիկ է և ինչը յուրահատուկ է: Լուսանկարներում արտացոլում էի բնության գեղեցկությունը: Բայց որքան շատ պատկերներ էի սկսում լուսանկարել, այնքան ավելի էի հասկանում, որ լուսանկարչությունը շատ ու շատ բարդ է: Պետք է լուսանկարել այնպիսի երևույթներ, որոնք տեսնելիս մարդկանց մոտ կառաջանա մի այլ, առանձնահատուկ զգացմունք: Լուսանկարչությունը ինձ համար արվեստի այն ոլորտն է, որտեղ շարունակում եմ փնտրել ինձ և կարծես թե գտնում եմ այդտեղ դրսևորվելու իմ ուղին: Արվեստն այդ կերպ է արտացոլվում իմ մեջ:
Քույրիկիս նկարները, թեև դեռ այնքան էլ հաջողված չեն, բայց կարծում եմ, նա դեռ նկարելու է եզակի և տարբերվող նկարներ: Չէ՞ որ նա արվեստի հետ է:
