Վե՛րջ, հա՞:

2016-ն էլ վերջացավ, ախր, ինչպե՞ս, է՞: Երբ ինձ ասում էին՝ կյանքն արագ է անցնում, չէի հավատում, իսկ հիմա, աչքս էլ չեմ հասցնում թարթել, ու մթնում է:

Չգիտեմ՝ դուք ինչպես, բայց այս տարի ես այդքան էլ անհամբեր չեմ սպասում Ամանորին: Նախորդ տարիներին հյուրասենյակում նստած՝ անհամբեր սպասում էի, թե երբ պիտի զարկի տասներկուսը, որ գրկեմ ու շնորհավորեմ ընտանիքիս անդամներին ու բարձր երաժշտության տակ խենթություններ անեմ: Իսկ այս տարի ծրագրերս մի փոքր այլ են. շնորհավորել հարազատներիս, վերցնել նվերներս և ուղիղ քնելու:

Հա՛, նվեր ասացի, հիշեցի: Մեր ընտանիքում մի գեղեցիկ ավանդույթ կա. հավատում ես Ձմեռ պապիկին՝ կստանաս նվեր, չես հավատում ՝ չես ստանա: Դրա համար ես շարունակում եմ նամակ գրել ու սպասել… Մի խոսքով, ծնողներս այդպես են անում, որ մենք չդադարենք երազել ու հավատալ:

Չեմ սիրում, երբ Ամանորին այդքան համբուրում և շնորհավորում են ինձ այն մարդիկ, որոնց առաջին անգամ հենց այդ պահին եմ տեսնում: Զարմանալիորեն նրանք ինձ շատ լավ են ճանաչում: Ու մի հարց է ինձ տանջում՝ ինչո՞ւ է այս՝ ուտելիքով լեցուն օրերին, ախորժակս փակվում, ինչո՞ւ:

Լավ, լա՛վ շատ բողոքեցի… Իրականում՝ Նոր տարվա հենց օրերին` հունվարի 6-ին ամենակարևոր տոնն է մարդկության համար` Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան տարեդարձը, և մենք պիտի ուրախ լինենք և շնորհակալ, որ մի տարի էլ ապրեցինք և գոհունակ սրտով մտնենք 2017` մեր տխրություններն ու խնդիրները թողնելով հին տարվա մեջ, բացենք մի նոր էջ՝ հավատարիմ մնալով մեր երազանքներին:

Հինգշաբթի էր, դասարանի բոլոր երեխաներով որոշել էինք դասարանը զարդարել, ձյունն էլ եկել էր, և մեզ ավելի ոգևորել: Տոնական տրամադրություն կար առաջին իսկ ժամից: Այդ ժամը մեզ մոտ ֆիզկուլտուրայի դասն էր, իսկ մեր տրամադրությունն այնքան բարձր էր, որ թույլտվություն խնդրեցինք մեր ուսուցչից, որպեսզի զարդարենք մեր դասարանը: Սկսեցինք, և ամեն բան շատ լավ էր ստացվում, ամեն մեկս մեր գործը գիտեինք և, երգելով, ծիծաղելով զարդարեցինք, արագ վերջացրեցինք: Շատ գեղեցիկ էր ստացվել:

Արդեն երկրորդ դասաժամն էր, բոլոր ուսուցիչները ասում էին, որ շատ գեղեցիկ է ստացվել, և մեր ուրախությունը կրկնապատկվում էր: Դասամիջոցին բոլորս հավաքվել էինք պատուհանի մոտ և որոշեցինք դուրս գալ բակ, մի փոքր խաղալ, բայց արգելեցին:

Անցավ ևս երեք ժամ, բայց մենք անհամբեր սպասում էինք դասերի վերջանալուն: Ուզում էինք խաղալ, հինգերորդ ժամին որոշեցինք անպայման դուրս գալ և խաղալ: Երբ զանգը հնչեց, բոլորս ներքև վազեցինք: Բախտներս բերեց, որ պահակը մի կողմ էր կանգնել: Արագ վազեցինք դուրս` ազատություն: Գնացել էինք դպրոցի ետևամաս և խաղում էինք, այնքան էինք տարվել խաղով, որ ժամանակի մասին մոռացել էինք: Զանգը հնչել էր, իսկ մենք դեռ խաղում էինք: Երբ վերադարձանք դասարան, իմացանք, որ մեր դասից ուշանալը համարել էին «փախուստ դասից» և զանգահարել մեր ծնողներն, որպեսզի մեզ գտնեն: Մենք շատ արագ զանգեցինք մեր ծնողներին, որ ասենք՝ դպրոցում ենք:

Խառնաշփոթ էր տիրում մեր դասարանում: Ախր, մենք դուրս էինք եկել՝ խաղալու, իսկ մեր խաղը կոչվեց՝ «փախուստ դասից»:

Հիանալի օր էր: Չնայած նրան, որ մի փոքր բարկացան, բայց մեզ համար այդ օրը տարվա ամենաուրախ օրերից մեկն էր:

Նորից եկավ ձմեռը՝ իր հետ բերելով մի շատ ուրախալի երևույթ՝ ձյունը: Եվ ես ամեն ձմեռ, սկսած դեկտեմբերից մինչև փետրվար, ամեն օր երազում եմ, թե երբ է ձյուն գալու: Միշտ նախանձել եմ այն տարածաշրջաններում ապրող մարդկանց, որտեղ ձյունը շատ առատ է լինում: Սիրում եմ խոշոր փաթիլներով, արագ տեղացող ու ամենակարևորը՝ գետնին հասնելուն պես չհալչող ու կպնող ձյունը: Էլ ավելի եմ սիրում, երբ այն գալիս է գիշերային լույսերի ներքո:

Միշտ զարմացել եմ այն մարդկանց վրա, որոնց համար միևնույն է ձյուն կգա, թե՝ ոչ: Այն մի տեակ լավ տրամադրություն է հաղորդում, հիշեցնում, որ շուտով Ամանոր է: Նոր տարին առանց ձյան կորցնում է իր փայլը: Ասում են. «Հո երեխա չե՞ս, որ այդքան շատ ես սիրում ձյունը»: Բայց ի՞նչ կապ ունի մեկը մյուսի հետ: Հետո էլ յուրաքանչյուրս էլ անկախ տարիքից, պետք է մի քիչ էլ երեխա լինենք:

Տատս միշտ «վիճում է» ձյան հետ ու ասում, որ չգա: Իսկ ես հակառակը՝ համոզում եմ, որ գա: Բայց նա, երևի, ոչ ոքի էլ չի լսում, երբ սիրտն ուզում է, այն ժամանակ էլ գալիս է: Եվ նրա գալուստը ես ամեն տարի նույն հրճվանքով եմ դիմավորում:

Հիշում եմ, ոչ վաղ մանկության օրերին, որից դեռ լիովին չեմ անջատվել, ընկերներով մեզնից մի քանի անգամ մեծ ձնեմարդ էինք պատրաստում: Գնդերն այնքան ծանր էին լինում, որ մի քանի հոգով հազիվ էինք դնում իրար վրա: Թթվի տարրայից էլ մի գազար էինք թռցնում, որը քիթ էր ծառայում Ձմեռ պապին: Մի ավել, դույլ և մի քանի քար. ահա և պատրաստ է մեր ձնեմարդը: Մնում էր ձյունե պարիսպներ պատրաստել և ձնագնդիկ խաղալ: Ձնեմարդն էլ մրցավարն էր և անխոս վկան մեր՝ մանկական հրճվանքի այդ քաղցր ակնթարթի:

Վերջում էլ մայրիկների հորդորներով գնում էինք տուն` հաջորդ օրը խաղը շարունակելու պայմանով: Սկսվում էր մի տհաճ պահ: Քրտնած ու հոգնած էինք, իսկ ձեռքերս՝ սառած ու քարացած, վառարանից այն կողմ չէինք գնում:

Այսպես ամեն ձյան գալու հետ մեկտեղ, արթնանում են մանկության հիշողությունները և ստիպում ինձ ժպտալ:

Գիրք էի կարդում: Հանկարծ հանդիպեց այսպիսի նախադասություն. «Երկինքը մանանա կցողի վրադ»: Միանգամից «մանանա» բառը ուշադրությունս գրավեց: Հիշեցի «Մանանա» կենտրոնը, փորձեցի հիշել, թե արդյո՞ք մեզ «Մանանայի» դասընթացների ժամանակ բացատրել են` ինչ է նշանակում այս բառը, սակայն չկարողացա մտաբերել:

Բառարանում նայեցի, ուներ մի քանի իմաստ.

1. Մի քանի բույսերի չորացած շաքարանման հյութ, որն օգտագործվում Է որպես ուտելիք, ինչպես և դեղամիջոց, գազպեն:

2. Ըստ Աստվածաչնչի ավանդության՝ երկնքից հրեաներին առաքվող սնունդ՝ անապատում նրանց թափառումների ժամանակ:

3. (փոխաբերական) Ուտելիք, ուտելու բան, սնունդ:

Մտածեցի. Գեղեցիկ բառ է և խորիմաստ: Տեսնես` որ իմաստով են այս բառն իրենց անուն վերցրել «Մանանայի» հիմնադիրները քսանմեկ տարի առաջ: Որ իմաստով էլ ընտրած լինեն, ճիշտ կլիներ, իրենց կատարած աշխատանքին բնորոշ:

Այսօր կդառնամ տասնհինգ տարեկան: Տասնհի՞նգ, հա, էլի՝ տասնհինգ. ինչ շուտ անցան տարիները. ասելը հեշտ է, բայց ի՜նչ կյանք մնաց հետևում:

Ինչքա՜ն ապրած ու չապրած րոպեներ մնացին, ինչքա՜ն ասված ու չասված բառեր մնացին օդում կախված, ինչքա՜ն ու ինչքա՜ն:

Հետ եմ նայում ու մտածում, թե տասնհինգ տարի օդից թթվածին շնչող այս մարդն ինչ տվեց աշխարհին, բացի վերցնելուց:

Մեկ-մեկ մտածում եմ, թե ինչ եմ փոխում իմ ներկայությամբ, ու ի՞նչ կլինի բացակայությանս դեպքում:

Ո՞վ եմ ես: Մի գյուղացի աղջնակ, ով ամեն օր արթնանում է, խառնվում դպրոց շտապողների խմբին, ու թվում է, թե առանց ինձ էլ ամեն ինչ կարգին կլիներ, բայց… Բայց չէ: Իմ պակասը կզգային, երևի, եթե մարդիկ էլ չզգային, թաղի շները հաստատ կզգային, որովհետև… Ուղղակի կզգային:

Խանութի վաճառողուհին արկղի մեջ մնացած ու չվաճառված երկու բուլկուց կզգար, որ մեկը խանութ չի եկել, ու որ այդ մեկը ես էի: Կամ էլ այդ օրը, մեկը իմ բաժինն էլ կգներ, ու վաճառողուհին էլ չէր զգա, որ ես չեկա:

Չէ, բայց ուսուցիչներս հաստատ կզգային: Ներկա-բացակայի ժամանակ, կիմանային, որ չկամ: Գուցե այդ օրը «միամիտ» որոշեն, որ ներկա-բացակա անել պետք չէ, ու չեն էլ զգա, որ հինգերորդ վանդակը դատարկ մնաց:

Հա՛, լավ, ինձնից անվերջ դասի րոպեները հարցնող Արմենը կզգա. երբ ոտքով խփի աթոռիս, ու ես չպատասխանեմ, նա հաստատ կզգա: Բայց չէ, Արմենը դասի եկած չի լինի, և իմ ու ժամացույցի բացակայությունը ոչ մեկը չի զգա:

Չէ, բայց տանը հո՞ կզգան: Երբ մայրս բացի սենյակիս դուռն ու այն հավաքած տեսնի, կզգա, որ չկամ (մեր մեջ ասած, սենյակս միշտ թափած եմ թողնում): Մայրս կզգա՝ հաստատ կամ երևի:

Բայց ես կամ, ու արդեն տասնհինգ տարի: Թե ինչ ես տվի ու վերցրի աշխարհից այս տարիներին, գիտեմ միայն ես:

Վերջում կավարտեմ սիրելի գրքիս, սիրելի տողերով.

Արա այն լավը, որ կարող ես,
Այն ամենով, ինչով կարող ես,
Ամեն գնով, որ կարող ես,
Ամենուրեք, ուր կարող ես,
Ամեն վայրկյան, երբ կարող ես,
Ամեն մեկին, ում կարող ես,
Այնքան, որքան դեռ կարող ես: