Այսօր ուզում եմ պատմել «Հայրենիքի դարպասներ» կազմակերպության հիմնադիր Արման Հայրապետյանի մասին: Մարդ, ում կարելի է անվանել հայրենասեր, ու եթե ֆիզիկապես` ոչ, ապա հոգով, սրտով միշտ սահմանամերձ գյուղերում է: 

Իր կազմակերպած մտահղացումների մասին կպատմեմ, բայց մինչ այդ կներկայացնեմ, թե ինչու սկսեցինք իրեն Թումոյի Արման ասել:

Մեր գյուղ՝ Բաղանիս, Դիլիջանի Թումոյից մարդիկ եկան, որպեսզի հարցերի միջոցով ընտրեն այն հինգ երեխաներին, ովքեր կանցնեն և կսովորեն Դիլիջանի Թումոյում: Այդ ամենը ներկայացնողը Արմանն էր: Երբ ինքը ներկայացավ, թե ով է, ինչի համար է եկել, այդ կարճ ժամանակահատվածում երեխաները երկու անուն փոխեցին. մեկը` պարոն Հայրապետյան, իսկ ծանոթանալուց հետո` Արման:

Սկզբից չէի ուզում մասնակցել, հյուրեր ունեինք տանը, բայց հետո ասացի` հյուրերին տեսնելու հնարավորություն միշտ էլ կլինի, բայց անվճար Թումո գնալու հնարավորություն ամեն մեկին չի տրված: Մտքումս ասացի ու վազեցի դեպի դպրոց: Երևի առավոտվա 10:00-ից մինչև 18:00 շունչներս պահած, այդ լարված ապրումներից հետո սպասում էինք լավագուն հնգյակի հայտարարմանը: Որոշ ժամանակ անց, երբ պարզ դարձավ հնգյակի անունը, այդ ժամանակ լսեցի իմ անունը՝ Առաքելյան Սերյոժա, շնորհավորում եմ: Ու երբ շնորհավորում էին ինձ, չգիտեմ ինչու` խառնվել էի իրար ու չէի հավատում, որ անցել եմ: Մի խոսքով, քվեարկությունից անմիջապես հետո մենք մոտեցանք Թումոյի Արմանին, վերցրեցինք հեռախոսահամարը, որպեսզի կապի մեջ լինենք և իմանանք, թե երբվանից ենք Թումո գնալու: Անցավ երկու ամիս, արդեն երեխաներից շատերը հույսեր չունեին, որ կգնանք: Բայց գնացինք. Թումոյի Արմանը զանգեց: Անցան այդ ամիսները, և մեր դասաժամերը վերջացան: Շատ ժամանակ, երբ գնում էինք Դիլիջան, մի պահ ուրախանում էինք, մի պահ տխրում: Ուրախանում էինք, որ նոր շրջապատի ունենք, համակարգիչներով զբաղվում ենք: Իսկ տխրում էինք, որովհետև ամեն մեկ այցից հետո մեկ դասաժամ էր պակասում:

Ուրիշների համար չգիտեմ, հնարավոր է` ժամանակ անցկացնելու վայր էր, բայց ես ստացա այն գիտելիքները, ինչը գյուղում հաստատ չէի ստանա:

Եթե Արմանի կատարած բարեգործությունների մասին պատմեմ, երևի էջը չբավականացնի: Բայց կնշեմ մի քանիսը, որոնք դժվար թե մոռանանք: Օրինակ, «Տատիկից Զինվորին» ծրագիրը, երբ տատիկներին բաժանվեցին թելեր և շյուղեր` տաք գուլպաներ գործելու, ինչպես նաև խմորեղենի անհրաժեշտ բաղադրամասեր` ավանդական թխվածքներ թխելու համար: Տատիկների գործած գուլպաները և թխած քաղցրավենիքը ուղարկվեց սահմանամերձ զորամասեր: Դրանից հետո մեր գեղարվեստի դպրոցն ապահովվեց այն պարագաներով, ինչը բացակայում էր կամ հաշված քանակով էր. թուղթ, ռետին, մատիտ, գունավոր ներկեր և այլն: Եվ իհարկե, այս ամենը Արմանի շնորհիվ: Հա, մոռացա նշել նաև մի քանի ամիս առաջ Արմանի խոստացած Երևան Թումոյի այցի մասին: Մի քանի շաբաթ առաջ մենք այցելեցինք Երևանի Թումո: Դիլիջան Թումոյից գնացինք Beeline-ի գրասենյակ, որովհետև տրանսպորտի և սննդի հովhանավոր էր հանդիսանում Beeline Armenia-ն: Գնացինք Երևանի Թումո: Շրջեցինք ամբողջ շենքով, ծանոթացանք ուսանողների, տեղի առօրյայի և մասնագետների հետ:

Հենց էնպես չէի գրել, որ ինքը՝ Արմանը, միշտ սահմանամերձ գյուղերի կողքին է: Արմանին ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել թե իր շնորհիվ ձեռք բերած նոր շրջապատի, թե ստացած գիտելիքներ համար:

“Artificial love” երգն եմ լսում, ու դա քո մասին չէ:

Քո մասին չէ Վանաձորի, Երևանի, Նյու Յորքի, Ամստերդամի կամ Էդինբուրգի աշունը:

Արևածագերն ու  մայրամուտները քո մասին չեն:

Քո մասին չի պատմում Դորեմուսի և ոչ մի ֆիլմ:

Լիմոնի թթու համի մեջ դու բացակա ես:

Դու չկաս որևէ թեյի բաժակում:

Քո մասին չեն թերթերի հոդվածներն ու հայտարարությունները:

Այ, երբ գրվում են «Մենք հավատում ենք սիրուն» ֆիլմի վերջին տառերը, դու նույնիսկ էնտեղ չկաս:

Անձրևի ամենասովորական կտկտոցը` ապակիներին ու միհոգանոց անձրևանոցներին, դարձյալ ոչինչ չի պատմում քո մասին:

Երկնքի գույնը քո մասին չէ:

Շենքերի ու ասֆալտների տառային սերը քոնը չէ: Չէ, հաստատ քոնը չէ:

Տետրերում գրված ու թանաքով մգացված անունը քոնը չէ:

Այս հինգշաբթի երեկոյում դու փորձում ես չլինել:

Կամ ձուլվել ես կամ գոյություն չունես գիշերվա 4-ի ծայրից ծայր մթության մեջ:

Մի քանի օր առաջ դու չկայիր:

Դու միշտ բացակա ես եղել իմ բանաստեղծություններից:

Քո մասին երբեք բարձր չեմ խոսում:

Դու չկաս կարևոր ու անկարևոր բախումներում:

Քո լինելը անհնարին է օծանելիքի բույրի մեջ:

Մատդ խառը չէ 39,3 աստիճան ջերմության մեջ:

Դու չկաս ընդհանրապես, առհասարակ, սովորաբար, մեկ-մեկ, միգուցե ու միշտ: Միշտ:

Քո մասին ես ստում եմ առհասարակ, սովորաբար, մեկ-մեկ, միգուցե ու միշտ:

Միշտ:

Հաստատ գիտեմ, որ յուրաքանչյուրիս շրջապատում էլ կա մեկը, ով միշտ ուրախ է ու անդադար ծիծաղում է՝ չնայած նրան, որ երբեմն կարող է բոլորիցս ավելի լուրջ լինել: Ես բացառություն չեմ, ու իմ այդ ծանոթի անունը Սոնա է: Մեկ-մեկ նայում եմ նրան ու մտածում. «Այ մարդ, էս աջղիկը ոնց ա սենց ուրախ: Հեչ ոչ մի բանի մասին չի՞ մտածում: Չէ, հաստատ մտածում է, բայց դե, ինքն էլ իր ձևով»:

Ես, Անին ու Սոնան պիտի գնայինք հանրահաշվի պարապմունքի: Մինչև Սոնայենց տանը հասնելը հանգստություն էր տիրում իմ ու Անիի միջև: Աչքներս չհասցրինք թարթել, Սոնան հայտնվեց խաչմերուկում, իհարկե՝ ժպիտը դեմքին:

-Վայ, վայ, վայ, ի՞նչ հոգնած եք քայլում,- ասաց Սոնան:

-Սոն, մենք քո էներգիան չունենք,-պատասխանեցի ես:

Սոնան եկավ, ու «սփռելով» իր էներգիան մեզ վրա՝ ստիպեց բոլորիս շատախոսել:

Համարյա դուրս էինք եկել Սոնայենց թաղից, երբ բացականչեց.
-Վա՜յ, Հաս, տեսար, չէ՞, Քնար տոտային չբարևեցի:

-Քնար տոտան ո՞վ ա,-հարցական հայացքով մեզ նայեց Անին:

-էս վերևի տան տերը: Ան, լսի` բան եմ ասում: Էս Սոնան, ում կողքից անցնում ա` բարև ա տալիս. ու կապ չունի` էդ մարդն իրան տենում ա, թե չէ, կամ ճանաչում ա, թե չէ:

-Սոն, բայց իմաստը ո՞րն ա,- հարցրեց Անին:

-Խոսում ա էլի, որ չճանաչեմ` ո՞նց կբարևեմ,- ասաց Սոնան, ու խոսքը դեռ չավարտած, դիմեց ճանապարհի եզրին կանգնած պապիկին,- բարև, Արգամ պապի:

Ես ու Անին նայեցինք իրար ու սկսեցինք ծիծաղել:

Պարապմունքից վերադառնալիս Սոնան ասաց.

-Հաս, հենց հասնենք մեր թաղ` հիշեցրու Քնար տոտային բարևեմ:

-Լավ, լավ, հասկացանք:

Էլ չեմ հիշում, որտեղից էր գալիս խոսակցությունը, բայց հանկարծ հիշեցինք Սևակին:

-Էն ո՞նց էր, է, որ ասում էր` աչքերս սառում են, թե ինչ:

-Գիտե՞ս որն ա, որ ասում ա.

«Մենակություն բառից դողդողում է օդը իմ սենյակի,

Ու ես հասկանում եմ,

Որ աչքերն են մարդու ամենաթաց տեղը…»

Բառերը դուրս են թռչում իմ բերանից անկախ իմ կամքի, և ես հաճույք էի ստանում առաջացած մթնոլորտից: Մի պահ բոլորս՝ անգամ շատախոս Սոնան, լռել էինք, բայց երբ Սոնան նկատեց, որ Քնար տոտայենց տունն անցել ենք, սկսեց իր «խրատներով» ու շատախոսությամբ ևս մեկ անգամ ստուգել մեր ականջերի ընկալունակությունը:

Մի անգամ տատս ասաց, որ բարևն Աստծունն է, բայց երբ մեզ հետ Սոնան է, երբեմն ուզում եմ ուղղակի կապել նրա բերանը:

Այսօր ֆեյսբուքում կարդացի մի հոդված, որն այնքան ոգեշնչեց ինձ։ Հոդվածի հեղինակը Վահագն Դիլբարյանն էր։ Նա «100 բիզնես գաղտնիքներ» գրքի հեղինակն է։

Հոդվածում նա գրել էր, թե ինչքան է ափսոսում, որ շատ բաներ չի արել մինչև իր քսաներկու տարեկանը, և դրանց կարևորությունը հասկացել է միայն վեց տարի հետո։ Դրանցից մեկը այն էր, որ գրքեր կարդալու փոխարեն հեռուստացույց է դիտել, որից շատ քիչ բան է սովորել։ Երբեք չի մտածել, որ կարելի է աշխատել մինչև բուհն ավարտելը։ Նա շատ քիչ է շփվել հարուստ և հաջողակ մարդկանց հետ, և լսել է այն մարդկանց, ովքեր ասել են, որ հարուստ մարդիկ վատն են, պետք է նրանցից հեռու մնալ։ Երբեք չի մտածել բիզնես հիմնելու մասին։ Բայց նա այդ ամենը հիմա գիտակցում է և ահա գրել է մի գիրք, որը շատ հայտնի է Հայաստանում, և բացի այդ, շատ անհրաժեշտ է հայ հասարակությանը։

Հիմա ամեն ինչ այլ է։ Երիտասարդները, թեկուզ միայն համացանցի շնորհիվ, ավելի շուտ են գիտակցում բաներ, որոնք հասկանալու համար առաջ պահանջվում էր կյանքի փորձ։ Հայաստանը ունի շատ խելացի երիտասարդներ, ովքեր համոզված եմ, կդառնան լավ մասնագետներ և կփոխեն Հայաստանը դեպի լավը։ Երիտասարդները, ցավոք ոչ բոլորը, գիտակցում են, որ կարող են շատ բան փոխել Հայաստանում, նրանք չեն վախենում սխալվելուց կամ անհաջողություններից։ Նրանցից շատերի մտքում կա Հայաստանում բիզնես հիմնելու գաղափարը։ Շատ մեծ հույս ունեմ, որ այս հիանալի սերնդի շնորհիվ Հայաստանի վիճակը կբարելավվի։ Հայ երիտասարդները ունեն մեծ ներուժ, որը նրանց առաջնորդելու է իրենց ողջ կյանքի ընթացքում։

Ինձ ոգեշնչում են շատ մարդիկ, որոնցից են` Ցուքերբերգը, Կալանիկը, Սթիվ Ջոբսը, ինչպես նաև` Վահագն Դիլբարյանը, Վահրամ Միրաքյանը… Շատ են նրանք։ Նրանք հասել են հաջողության։ Կիսվելով իրենց հաջողություններով, նրանք ոգեշնչում են շատերին։ Ես նույնպես հաջողության հասնելուց հետո, անելու եմ հնարավորը, որ մեր երիտասարդներին հայտնի դարձնեմ իմ հաջողության պատմությունը, կկիսվեմ իմ փորձով, կպատմեմ նրանց իմ գործած սխալների մասին, որ նրանք դասեր քաղեն դրանցից։

Միշտ պետք է հիշենք, որ Հայաստանի ապագան մեր ձեռքերում է։ Չպետք է թողնել հայրենիքը, հեռանալ այլ երկրներ` լավ կյանքի ակնկալիքներով։ Պետք է մնանք այստեղ և նպաստենք մեր երկրի զարգացմանը։ Չպետք է առաջնորդվենք շրջապատի այն մարդկանցով, որոնցից շատերը անվերջ բողոքում են կյանքի անարդար լինելուց և ոչինչ չեն ձեռնարկում։ Փոխենք ինքներս մեզ, հավատանք մեր ուժերին, թեկուզ մեզ հանդիպի անհաջողություն, պարզապես մոռանանք դրա մասին և առաջ գնանք։ Միշտ հիշենք, որ բոլոր հաջողակ մարդիկ շատ անհաջողություններ են ունեցել մինչև հաջողակ դառնալը։

Մենք կփոխենք Հայաստանը։

Այնպիսի հաճույք է, երբ զգում ես, որ վերջապես հանգստանալու ես ամենօրյա ծանր դասերից:

Բայց իհարկե, ոչինչ անվերջ չէ, և այս օրերն էլ ունեն վերջ: Եվ ինչպե՞ս են վերջանում այս օրերը:

Երբ գալիս է կիրակի օրվա երեկոն, սկսում ես սովորել այնքան դաս, որ չէիր կարողանա վերջացնել անգամ մեկ շաբաթում: Իսկ ուսուցիչներին հազիվ ենք կարողանում կանգնեցնել:

Ախր, մտածում են, թե մենք ռոբոտ ենք կամ պիտի չհանգստանանք: Չէ-որ մենք էլ ունենք հանգստանալու իրավունք: Լավ, վերջ բողոքներին: Մեկ է, ինչքան էլ բողոքենք, ոչինչ չի փոխվի, նրանք միշտ էլ տնային առաջադրանքների մի մեծ կույտ են հանձնարարելու: Ի դեպ, ինչ նախանձով եմ կարդում, որ շատ երկրներում տնային առաջադրանքներ չեն տալիս…

Երանի՜ մի օր մեր երկրում էլ այդպես լինի. Շաբաթ, կիրակի` միայն հանգստանալ: Ու քանի որ վաղը դասի ենք, ես կիրակին սկսում եմ տնայիններով…

Դո՞ւք էլ եք մեկ-մեկ առանց առիթի տխրում։ Հա՜, ես էլ… 

Ես մտածել եմ. գուցե դա նրանից է, որ ինչ-որ մեկին կարոտել ենք կամ էլ ինչ-որ մեկը իրենից անկախ մեզ մի քիչ նեղացրել է, օրինակ՝ չի զանգել կամ էլ վերջին անգամ հետներս շատ քիչ է խոսել։ Նույնն է. կարոտում ենք։

Կամ, միգուցե, մեզ մենակ ենք զգում, պակասել է մեկի ներկայությունը։ Դե, վերջին հաշվով՝ էլի կարոտում ենք։

Կարոտը մեզ իր ձեռքերի մեջ գնդում, մի բուռ է դարձնում։ Ինչքան էլ կողքից հպարտ, ինքնավստահ երևանք, կարոտի առաջ շա՜տ ենք խեղճանում։ Բա որ հանկարծ լինում է այնպես, որ գիտակցում ենք, որ կարոտներս առնելու հնարավորություն էլ չենք ունենալու, պա՜հ… Իսկ եթե նույնիսկ ունենանք էլ, գուցե կարոտներս չառնենք, հը՞ն։

Հիմա պատմեմ, տեսեք՝ դո՞ւք էլ եք զգացել։

Պատուհաններիցդ այն կողմ ամառվա շոգ օր է, իսկ ներսումդ մի քանի օրով (նույնիսկ շաբաթով) բույն է դրել աշունը։ Մտքումդ քեզ պատկերացնում ես տաք ծածկոցով փաթաթված, բազմոցի մի անկյունում կծկված, տաք թեյի բաժակը ձեռքիդ, թեյի երեսին էլ՝ լողացող կիսալուսնաձև լիմոն. ոնց որ հատուկ այդպես կտրված լինի, որ լուսնի տակ գիշերվա մենակությունը հիշեցնի։ Դե, ֆիլմի լինել-չլինելն էլ՝ ձեր ճաշակով։ Հա, հոգու պատուհաններից այն կողմի անձրևն էլ մոռացա։ Իհարկե, անձրևի «պատասխանատու» ամպերն էլ հավաքվում ու կոկորդդ են սեղմում։

Նկատել եմ նաև, որ տխուր ժամանակ շատ ենք մրսում։ Երևի մեր ներսի «ես»-ը մտածում է, որ եթե կարոտել է, ուրեմն կորցրել է իր արևին և ուրեմն պարտավոր է մրսել։

Մյուս կողմից, երբ որ ձմռան ամենացրտին էլ լինում ենք մեր «կարոտի» կողքին, ցուրտը չենք զգում կամ քիչ ենք զգում։ Ոնց հասկացա, մեր ներքին «ես»-ը հաշվի չի նստում դրսի արևի հետ, ինքն ունի իր արևները, իր մոտ մի ուրիշ կլիմա է, եղանակային օրենքներն էլ այստեղ չեն գործում։ Սրտիդ արևը խավարելիս ոնց որ սիրտդ բռնեն ու երկու ձեռքով քամեն, ճիշտ այնպես, ինչպես, եթե մանկությունիցդ դեռ հիշում ես, մայրիկներն էին լվացքը ջրից հանելուց հետո քամում։

Խավարումն ավարտվում է, ու թվում է, թե ուր որ է՝ սիրտդ կհանդարտվի, արևը դուրս կգա, ու եղանակը կտաքանա, բայց դե իր արևին նորից հանդիպելով՝ հիմա էլ, քիչ է մնում, դուրս թռչի տեղից։

Բան չեմ հասկանում էս «սիրտ-հոգի-տրամադրություն» եռյակից. շատ խառն են։