Այսօր մեզ հայտարարեցին, որ մեկ շաբաթ տանն ենք: Մեր դպրոցում տոն է, աշակերտները ուրախ են, քանի որ մեկ շաբաթ չեն գնալու դասի: Ես նույնպես շատ ուրախ եմ:

Բայց ոչ մի արձակուրդ առանց հանձնարարությունների չի անցնում: Ինչպես ընդունված է, արձակուրդներին տալիս են ավելի շատ դաս, քան երբ գնում ենք դասի:

Բարեբախտաբար, մեր դպրոցում այդ կանոնը չի գործում, մեր ուսուցիչներն ամենալավն են:

Երեկ խոսում էի հորեղբորս աղջկա հետ, նա ասաց, որ իրենց այնքան դաս են տվել, որ ամբողջ օրը գրքերի մեջ է: Եվ դա ինձ ասում էր չորրորդ դասարանի աշակերտուհին:

Երբ իմ հանրահաշվի ուսուցչուհուն հարցնում ենք, թե ինչ է տալիս արձակուրդներին տանը անելու, նա ասում է, որ արձակուրդները տրված են հանգստանալու համար, իսկ եթե ուզում ենք առաջադրանքներ անել, դա մեր կամքն է:

Անցած տարի աշնանային արձակուրտներին ես և քույրս դուրս էիք գալիս այգի զբոսնելու: Բայց այս տարի չենք կարող զբոսնել այգում, քանի-որ այստեղ ձյուն է եկել, և դրսում շատ ցուրտ է:

Անցած տարիներին մեր գյուղում աշնանային արձակուրդները ընկալվում էին որպես կարտոֆիլի բերքը հավաքելու համար նախատեսված մեկ շաբաթ: Այս տարի այն ուղղակի աշնանային արձակուրդ է: Ամբողջ բերքը հավաքվել է, և անելու ոչինչ չկա:

Չգիտեմ ինչպես են մտածում մյուսները, բայց ինձ համար աշնանային արձակուրդները ուղղակի հանգստյան օրեր են: Եվ ես իմ հանգստյան օրերի մեծ մասը կանցկացնեմ իմ դաշնամուր նվագելով:

Այսօրվանից արձակուրդներ են` այս խոսքերից բոլորի սիրտը լցվում է ուրախությամբ:

Այսօր արթնացա ու տեսա անսպասելին. մեր գյուղը հագել է «ճերմակ զգեստ»: Ձյունը ծածկել է ամբողջ գյուղը: Ոմանք ուրախ էին, ոմանք` տխուր: Գյուղի բոլոր մարդիկ մտահոգ էին, քանի որ ոչ բոլորն էին վերջացրել գյուղատնտեսական աշխատանքները: Տատիկս նայում էր դուրս և տխուր հայացքը հառելով ձյանը ասում:

-Մենք քեզ սպասո՞ւմ էինք, որ եկար: Բա ժողովուրդը մեղքը չե՞ն՝  կարտոլը մնաց, մրգերը ցուրտը տարավ:

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Դեռ այսպիսի դեպք չէր եղել մեր գյուղում: Ո՞վ է տեսել կանաչ տերևի վրա ձյան հաստ շերտ:
Երեկ երբ ձյուն էր գալիս, շատ ուրախացա, բայց այսօր տեսնելով ձյան ծանրությունից «խոնարհ հարսի» պես գլուխները կախ ծառերը, արդեն հասկացա, որ վիճակը այդքան էլ լավ չէ:
Դուրս գալով տնից տեսա, որ բոլորը շփոթված այս ու այն կողմ են վազում` բահերը ձեռքները: Մի քիչ առաջանալով տեսա մյուսներին` դույլերը ձեռքները: Մեկը բահով ձյուն է մաքրում, մեկը մրգեր է քաղում, և այդ ամենը անում են շնչակտուր:

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Տեսա տատիկիս, ով արագ-արագ խնձոր էր քաղում, մոտեցա և հարցրեցի.
-Տատ, ինչի՞ ես էսպես խառնվել իրար: Խնձորը հաստատ չի փախչի:
-Բա որ փախչի՞: Ցուրտը տարավ: Էսքան չարչարվել ենք, բա ջո՞ւրը գցենք:
Ուզում էի մի քիչ էլ նայել, բայց ցուրտ էր, արագ եկա տուն: Խեղճ տատս էս ցրտին խնձորն է փրկում:

Լուսանկարը` Մելսիդա Մալխասյանի

Էհ, չգիտակցելով այս ամենը, երեխաներն ուրախ են, ես էլ, քանի որ սիրում եմ ձյունը, ձնագնդին, ձյան մեջ իրար հետևից ճչալով վազող երեխաներին, դպրոցից տուն գալուց վախի զգացումը, թե` երբ են մի ձնագնդի գլխիդ տալու, ձնեմարդ պատրաստելու համար որոնվող գազարը, և այս ամենի մեջ եղած երջանկությունը զգալով, ուզում եմ, որ ձմեռը չվերջանա:

Ընտանիքիս անդամները շատ են`տատս, հայրս, մայրս, միջնեկ եղբայրս, մեծ եղբայրս` կնոջ և որդու հետ: Դե, պատկերացրեք քանի հոգի են կանգնած, որ համակարգչի դիմաց նստելուն պես նախատեն ինձ: Մոտավորապես այսպես:

Մի պահ նստեցի համակարգչի առաջ.

Տատս ասաց.

-Ախչի, էլի նստա՞ր էդ կաբուդատորի դեմը, հելի, մեղք ես, հաշքերտ քոռցան: Տենաս ո՞վ էտ անտերը ստեղծեց, մեր գախ որ չկար, չի°նք աբրում…

Անդրանիկը`եղբորս որդին.

-Հոքու~ր, մի հատ իմ մուլտիկը կդնե°ս:

-Չէ, մի քիչ հետո:

-Է~, հիմի եմ ուզում…

Մեծ եղբայրս.

-Պա~հ, էս էլի հասա՞ք իրար կամպուտրի համար:

Միջնեկ եղբայրս.

-Արագ վերջացրու, գործ ունեմ անելու, քուրս:

-Լա~վ էլի, ժողովուրդ, թողեք մի վայրկյան հանգիստ նստեմ:

Տատս.

-Չէ~ հելի, բոլա, հելի` թող էրեխեն նստի:

Հայրս.

-Մի կռվեք: Թե չէ`մյուս ամիս կապի փողը չեմ մուծի, կանջատեն:

Էսպես ամիսներ շարունակ: Մի օր դպրոցում անցկացրած 17.am-ի սեմինարից հետո գնացի ու հորս ասացի.

-Պապ, սեմինարի եմ մասնակցել:

-Ի՞նչ թեմայով էր:

-Լրագրություն, լուսանկարչություն, կինոյի: Եթե ակտիվ մասնակցեմ, կգնամ լրագրողական դասընթացների, կթողնե°ս:

-Բա գնա, բա ի՞նչ պիտի անես: Գնա, համ էլ էն ինտերնետից կկտրվես:

Մասնակցեցի 17.am-ի դասընթացներին: Շատ հետաքրքիր էր:

Ես ինքս ինձ մտածում էի, որ աշխարհում շատ ավելի հետաքրքիր բաներ կան ինտերնետից բացի: Ես ազատ ժամանակ ինտերնետում էի անցկացնում, իսկ հիմա բոլորը գիտեն, որ ես նստած նյութեր եմ գրում: Նույն բանը տատս էր մտածում, և ինքն էլ մի օր քթի տակ իրեն-իրեն ասաց.

-Լավ ա, լավ: Էդ աղջիկը լավ էլ զբաղմունք ա ճարել: Լավ էլ գրում ա…

Բայց ինձ համար դա զուտ զբաղմունք չէ, այլ մի նոր աշխարհ, որը ինձ կլանել է իր մեջ:

-Հա՜ս, Հաս ջան, ի՞նչ ես անում։

-Հա, մամ, դաս եմ անում։ Ի՞նչ կա։

-Լավ, լավ, դասերդ արա։ Ուզում էի` սուրճ եփեիր։

«Դասերդ արա»: Էնքան էլ հեշտ են ասում, կարծես մեկ-երկու րոպե, ու կվերջանան դասերդ, կամ էլ թեկուզ` մեկ-երկու ժամ։ Բայց չէ՜, ժամեր շարունակ, մինչև ուշ գիշեր։

Լավ, շարունակենք «տառապելը»։

Վա՜յ, էս իմ հեռախոսն է զանգում։ Փրկությու՜ն, թեկուզ երկու րոպեով կկտրվեմ Օհմից և նրա էլեկտրական դիմադրությունից։ Կարենը ֆիզիկայի դասի տեղն էր հարցնում։ Գնա` դու էլ տառապի Օհմի ձեռքը։

Լավ, կենտրոնանանք ու «տառապենք»։ Կարծես թե, էնքան էլ դժվար չի, որ կենտրոնանում եմ, լավ էլ հեշտ ստացվում է։

Ու՜ֆ, նորից հեռախոսս է զանգում։ Դե, մի խանգարեք, էլի։ Գոռն էր, քիմիայի խնդիրներից էր հարցնում։ Այ տղա, քիմիայից էլ հեշտ առարկա՞: Գնա, կարդա, սովորի, էլի։ Ուրիշներին էլ մի խանգարի։ Խորացանք ֆիզիկայի մեջ, չէ, լավ էլ ստացվում է։

Մայրիկս ճիշտ է. պետք է մտքիս տեղ լինի, որ սովորեմ։ Լավ, էս էլ վերջացրինք։ Հեռախոսս ո՞ւր դրեցի. պետք է լիցաթափվել։ Դրանում իհարկե ինձ կօգնի երաժշտությունը։ Երգս էլ հարամեցին։ Հիմա էլ Լևոնն է, թե՝ անգլերենիդ տետրը կբերես, որ արտագրեմ։ Կբերեմ, բա ի՞նչ կանեմ, թե չէ` դու ո՞ր օրվա անգլերեն գրողն ես։

Սուզվեցինք հայկական հարցի մեջ, հասանք Փարիզի խաղաղության կոնֆերանս։ Պատմություն շատ եմ սիրում, էդ պատճառով էլ չեմ զգում ոնց եմ վերջացնում։ Լիլո, այ, հիմա զանգի։ Սևրի պայմանագիրը կապելու փոխարեն պիտի քեզ հետ շատախոսեի։ Լավ, ինչ արած, ես կզանգեմ։

-Լիլ, ի՞նչ կա։

-Հեչ, կոֆե ենք խմում։

Վա՜յ, մայրիկին սուրճ էի խոստացել։

-Մամու՜լ, կոֆե եփե՞մ։

-Չէ, Հաս ջան… Ես եփել եմ, խմել եմ, դու դասերդ արա:

Համարյա ամեն օր նույնն է. դպրոցից հետո տուն, դասեր, մտքում կռիվ ամեն դասի հետ, իսկ ազատ ժամանակ համարյա չի մնում:

Երևի մի 20 րոպե գրիչը վերցրել էի ձեռքս ու քառակուսի պատուհանից դուրս էի նայում ՝ չգիտեի` ինչ գրել:

Պատուհանից այն կողմ գրված էր Էջմիածին: Ես գնացքում էի, հասել էինք Էջմիածին: Առավոտ ժամը 8: 30 էր: Այս անգամ որոշեցի Գյումրի գնալ գնացքով: Մտածում էի` ինձ մի հրաշք ուղևորություն է սպասվում: Իրականում այն բացահայտումներով էր լի:

Սպասում էի, որ կտեսնեմ ինձ նման արկածներ փնտրող երիտասարդների, կտեսնեմ յուրահատուկ մարդկանց, որոնք զուտ նախասիրություններից ելնելով ընտրել են գնացքը: Բայց պատկերը այլ էր՝ ավելի իրական էր:

Ուրբաթ առավոտ՝ աշխատանքային էր: Ես վազելով հասա գնացքին, մտա, նստեցի: Մի աղջիկ ինձ տեսնելով եկավ ու նստեց իմ դիմացը: Ես երևի նրան ապահովություն ներշնչեցի, դրանից ինձ ավելի քաջ զգացի:

Եկան մի քանի կանայք` 50-55 տարեկան, նստեցին ինձ հետ: Արևից մգացած դեմքերով, ձեռքերի չորացած մաշկով ու հոգնած աչքերով: Շտապում էին դաշտային աշխատանքի: Խոսում էին, ծիծաղում, ինձ էլ փորձում ծիծաղեցնել, բայց ծիծաղել չէր ստացվում, նրանց չորացած ձեռքերը թույլ չտվեցին: Ես աչքս չէի կտրում. նրանց չորսի ձեռքերին էի հերթով նայում: Ինձ համար այնքան գեղեցիկ էին, կնճռոտ էին, ափերի մասը` ճաքճքած: Այդ ձեռքերը պատմում էին, թե որտեղ է աշխատում իրենց տերը, ու թե ինչքան հոգս կա այդ ձեռքերի վրա, չնայած նրան, թե ինչքան հեզ ու նուրբ էին ծնվել դրանք: Կանայք չթողեցին, որ երկար հետազոտեմ իրենց: Իրենց կանգառում իջան:

Գնացք բարձրացան ծանր, մեծ պարկերով մարդիկ: Պարկերում բանջարեղեն էր, կանաչի, միրգ: Դե, երևի դրանք նախատեսված էին մի ողջ օր շուկայում դրվելու ու իրենց մշակողին վերջապես շահույթ բերելու համար: Իսկ երբ մենք գնում ենք շուկա, սկսում ենք սակարկել, 400 դրամը սարքել 200 դրամ, չնայած դրանից մեր գրպանը այդքան չի տուժում, իսկ այդ մարդկանց քրտինքը, տանջանքը չի գնահատվում, և գուցե այդ օրվա հացն էլ կիսվում է, մեր իսկ ձեռքով:

Աստիճանաբար վագոնը լցվում էր, ապա դատարկվում: Լցվում էր ամենատարբեր մարդկանցով: Շրջում էր մի տատիկ.

-Ընտի՜ր մածունով գաթա՜…

Մյուսը դիմացից եկավ.

-Թարմ կանաչի՜…

Ի՞նչն է ստիպել այս կանանց շրջել գնացքում, վաճառել այստեղ, չէ որ շատ-շատ քչերին էին հետաքրքրում միջանցքով անցնող, որոշներին նույնիսկ նեղություն տվող կանայք:

Նստած էին շատերը, յուրաքանչյուրն ուներ իր մթնոլորտը, իր շնչելու տարածքը, իր քառակուսին: Յուրաքանչյուրն ուներ իր մտահոգության առարկան, իր հոգսերը, որ եթե նայեինք` շատերի հոգսերը գրվում էին նրանց մռայլ, կնճռոտ դեմքերին:

Իսկ քառակուսի պատուհանից այն կողմ ինչ-որ գործարանից սև ծուխ էր բարձրանում վեր: Նույնիսկ դրսում գորշ մթնոլորտ էր տարածվում:

Մի կին, որը երևի 90-ամյա տատիկ լիներ, օգնեց մի կնոջ ծանր տոպրակները տեղափոխել: Բա՞ , ոչ մի «ծանր սոցիալական վիճակ» կոչված մեզանից շատերին չի զրկի մարդկությունից: Իսկ ինձ էլ թվում էր, թե ծանրաբեռնված դասերը՝ կիսատ ռեֆերատը, հոգս է: Այստեղ մարդիկ ընտանիքների կերակրման հարց են լուծում:

Առավոտը մռայլ բացվեց, այնքան մռայլ, որ անգամ այդ մի քանի տեղանոց վագոնից դուրս, այդ քառակուսի պատուհաններից այն կողմ պատկերը չի փոխվում:

Հաճախ Radiohead եմ լսում, կարդում «Փարավոնի» 9-րդ էջը, հոդվածներ գրում Վիքիում, թեյով լցնում Հեմինգուեով բաժակս, Ներուդա թարգմանում, չգիտեմ` արդեն որերորդ անգամ լսում “Hallelujah” երգի սիրածս հատվածը՝ 1:50-ից սկսվող, երեկոները պարապմունքից հետ գալիս մի կանգառ վերև իջնում ու տերևները խշխշացնելով հասնում տուն:

Առավել հաճախ ես կորցնում եմ քեզ:

Մեկ-մեկ որոշում եմ չգրել, մեկ-մեկ իսկապես չեմ գրում, հետո որոշում եմ գրադարան գնալ, ավարտել կիսատ թողած գրքերս, կիթառ նվագել սովորել, վերջապես դիտել “Captain fantastic”-ը, Շիշկինի մասին հոդված թարգմանել կամ պարզապես գրել մի հին ծանոթի:

Մեկ-մեկից ավելի հաճախ ես բացում եմ չաթի կապույտ պատուհանը: Ուղղակի բացում եմ: Այսքանը:

Մի օր միանգամից Զեմֆիրայի բոլոր երգերը ջնջեցի երգացանկիցս, չնայած ռեֆլեքսի պես դեռ շարունակում եմ քթիս տակ երգել ու հարցնել քեզնից, թեկուզ ուղղակի պահանջել, որ եթե քնելը չի ստացվում, անպայման ասես՝ սպանենք հարևաններին կամ աստղերը պայթեցնենք: Էդ ամեն ինչից հետո մենք կարող ենք ինչ-որ տանիքի նստել, ինչ-որ պատմություններ պատմել ու նարինջ ուտել: Հա՞:

Ֆլոյդը մի բացարձակ ճշմարտություն ունի “I wish you were here” վերնագրով: Առհասարակ ամեն ճշմարտություն վերնագրից  է սկսվում: Ուրեմն՝ կուզեի էստեղ լինեիր, որ հարցնեմ՝ What have we found?: Հետո միանգամից փոխեի հարցս՝ ի՞նչ եմ ես գտել:  Կամ` դու: Կարևորը՝ առանձին իրարից:

Իմ տեսանկյունից ճշմարտությունը էստեղ-էնտեղ ա, մեկ-մեկ մի քանիսը, նույնիսկ բավականին շատ: Էդպիսի մեկն էլ «Լավ էլիի» մոտ կա… «Որ կյանքի բերումով յոթը երգ գիտեմ, և բոլոր յոթն էլ քո մասին»:

Ճշմարտությունները շարունակվում են Guns N’ Roses-ի, Nazareth-ի, Imagine Dragons-ի, Beatles-ի ու մնացածի երգերում, Ֆիցջերալդի, Պաչյանի, Շաֆաքի ու Սարոյանի գրքերում, Իննյարիտուի, Դոլանի ու Կիշլովսկու ֆիլմերում: Իսկ ինձ պետք էր մի ճշմարտություն, որը սկսվեր քեզնից, շարունակվեր քեզնով ու չավարտվեր. ոչ քո կողմից, ոչ քեզնով, ոչ քեզնում:

Էս ամենի ընթացքում Creep-ը պարտադիր մեջ է ընկնում, որ հիշեցնի՝ ամեն ինչ մեկ է: Հիշելը հիշում եմ, Յորք ջան: Բայց  մե՞կ ա, որ:

Զուգահեռ իրականությունից ենթագիտակցությունս նամակ է ուղարկում՝ թե չորրորդ օրն է՝ նույն երազն ես տեսնում: Հետո դե ժավյուներս կոնկրետ ժամի խփում են ուսիս, քաղաքում ծանոթ ժակետներ, քայլվածք ու սանրվածքներ եմ տեսնում: Հետո… Հետո Թոմը ականջակալներումս համոզում է, որ it’s okay, բայց դե չէ… Որովհետև:

Որովհետև ամենից հաճախ բացական քո անվան դիմաց է դրվում: Իսկ դա նորմալ չի: Չէ:

Դե, արդեն գրեթե բոլորը գիտեն Աբովյանի գիժ քամու մասին, բայց քչերը գիտեն, որ մեր թաղամասում գրեթե ամեն անգամ գերգիժ քամիների ժամանակ հոսանքը կտրում են: Հա, հա, արդեն տեսակների ենք բաժանել քամին՝ հանգիստ քամի, ուժեղ քամի կամ նույն ինքը` «բուլուլիճ», այդպես էր ասում տատս, գիժ քամին և ինչպես նշեցի քիչ առաջ, գերգիժ, որի ընթացքում մեր թաղամասի լույսերն են կտրում:

Հերթական ամառային երեկոն էր ու հերթական քամոտ օրը, սակայն ո՞վ կմտածեր, որ միանգամից կսկսվի գերգիժ քամին, իսկ լույսերն էլ կկտրեն էլի: Ու ինչպես ամեն անգամ, լույս կտրելուն հաջորդեց իմ` «Օ՜ֆ, գոնե վայֆայը լույսով չլիներ» արտահայտությունը: Երևի բոլորն էլ այդպես են անում, երբ լույսերը անջատվում են. քնում են սովորական ժամից չափազանց շուտ, քնում այն հույսով, որ առավոտյան արդեն էլեկտրականություն կլինի, իսկ երբ արթնանում ու տեսնում են չկա, սկսում են հաճախակի ժամացույցին նայել: Եվ այդպես սպասելով դարձավ ժամը 12:00-ը, իսկ ես արդեն 20 ժամ է, ինչ ֆեյսբուք չէի մտել: Հասկացա, որ պետք է մի լուծում գտնել: Միակ լուծումը հետևյալն էր՝ գնալ մորեղբորս տուն, և այդպես էլ արեցի:

Պատկերացրեք` իչքան նամակներ ու ինչքան ծանուցումներ կային, բայց այդ բոլորից առանձնացավ մի նամակ, հետևյալ բովանդակությամբ՝ «Արմ ջան, ուզում եմ երիտասարդական շարժում ստեղծել, բարեգործական գործառույթ իրականացնելու համար, կուզենամ դու լինես այդ խմբում»: Առանց որևէ վայրկյան մտածելու համաձայնեցի, հասկանալով, որ հրաշալի հնարավորություն է ընձեռվում կատարել վաղուց ցանկացած ու պլանավորած շատ ծրագրեր: Երեկոյան արդեն պատրաստ էր խումբը, իսկ շարժման անվանումն էր՝ «Միասնական բռունցք», և ունեինք առաջին ու հստակ առաջադրանքը. ներկայացնել մեկ նախագիծ, որը հնարավոր լինի իրականացնել երիտասարդական շարժման շրջանակներում: Մտածելու կարիք անգամ չկար: Անմիջապես գրեցի երկու նախագիծ՝ բարեգործական կինոդիտում և համագործակցություն դպրոցների հետ` օգնության արկղիկի տեսքով: Ի զարմանս ինձ, բոլորը համաձայնեցին: Անցավ 7 ամիս, սակայն ոչ մի աշխատանք չկար արված: Եվ կրկին ստանում եմ նամակ, որ երիտասարդական շարժման ղեկը ես եմ ստանձնում, բնականաբար պատասխանատվության զգացում կար. 7 ամիս ոչինչ չանելուց հետո ղեկը ստանում եմ ես, ու պետք է առաջին քայլերը անել, իսկ ես մեկ օր անգամ չկորցնելով հավաքում եմ ողջ խմբին, վիրտուալ գրում ու նախագծում ողջ ծրագիրը, կատարում աշխատանքի բաշխում և անցնում գործի: Գիտակցելով, որ դու մի երիտասարդական շարժման ղեկավար ես, որտեղ տարիքով ամենափոքրն ես, մեկ շաբաթ շարունակ ստանալով զանգեր տարբեր կազմակերպություններից տարածքի համար, հասկանում ես, որ լիարժեք քաղաքացի ես:

Եվ արդեն ունեինք հստակ որոշված օր, ժամ, տեղ, ֆիլմ: Մնում էր տարածել հայտարարությունը, ինչպես միշտ, օգնության հասավ ֆեյսբուքը, տարածվեց հայտարարությունը կինոդիտման մասին:

Վերջապես եկավ այդ բաղձալի օրը՝ 2016 թվական մարտի 12, «Միասնական բռունցքը» պատրաստ էր դիտմանը: Ինձ բնորոշ բնավորության համաձայն, 2 ժամ շուտ էի կանչել բոլորին: Այդ օրը մինչ ֆիլմի դիտումը եռուզեռ էր տիրում տուրիզմի հայկական ինստիտուտում: Այո, այո, այնտեղ էր կայանալու մեր բարեգործական կինոդիտումը: Եվ վերջապես եկավ այն ժամը ,որ պետք է գար հանդիսատեսը, սակայն դահլիճում տեղ գտան միայն մեր թիմի անդամները, իսկ հյուրերի համար տեղերը այդպես էլ դատարկ մնացին:
Տխրել էինք, բայց դասեր քաղեցինք. երբեք, ոչ մի դատարկ աթոռ, ոչ մի չստացված նախագիծ չպիտի պատճառ հանդիսանա կանգ առնելու: Քայլիր առաջ, հետ մի նայիր անցյալի դատարկ աթոռներին:

Հ.Գ. Հոդվածս գրում եմ մոմի լույսի տակ: Հա, հա. քիչ առաջ գերգիժ քամի էր…

Ասում են՝ ուսանողը իրավունք ունի դասի չգնալու, եթե նա մահացել է։ Դե՜, քանի որ ես չեմ մահացել, այլ պարզապես ունեմ գլխացավ ու բարձր ջերմություն, ստիպված եմ վերցնել իմ չեղած տրամադրությունը, վեր կենալ և գնալ համալսարան…

Էլի կանգառում եմ ու էլի սպասում եմ «իմ սիրելի» 23-ին։ Հեռվից էլ տեսանելի էր, որ ավտոբուսը լիքն է, և էլի ոտքի վրա եմ գնալու ողջ ճանապարհս։

Բացվեցին ավտոբուսի դռները։ Մի ոտքս դեռ դրսում էր, երբ զգացի, որ պայուսակս այլևս ձեռքիս չէ։ Ինչ որ մեկն անմիջապես վերցրեց այն, առանց զգուշացնելու…

-Էս ինչ սիրուն-սիրուն աղջիկներ են գալիս։ Արի՜, արի՜, բալա ջան։ Էս ինչ բոյով, սիրուն աղջիկ ես: Արի մոտս կանգնի, բռնեմ քեզ` հանկարծ չընկնես։- Բարձացնում եմ գլուխս ու նկատում տատիկին, ով կլիներ մոտ 70-75 տարեկան, բայց ուներ 20 տարեկանի աշխուժություն։

Երկու տեղանոց նստարանին նստել էին երեք հոգի՝ մի կին, մի երիտասարդ աղջիկ և տատիկը՝ նրանց մեջտեղում։ Մի ձեռքում պայուսակն էր, մյուս ձեռքով պինդ բռնել էր երիտասարդ աղջկա ոտքերից, որ ավտոբուսի տատանումներից հանկարծ չընկնի։ Նրա դիմաց էլ, իրար կողքի նստել էին մի կին և մի երիտասարդ։ Ու տատը դիմում է երիտասարդին․

-Այ տղա, վեր կաց։ Դու ֆայմ չունե՞ս։ Վեր կաց, թող էս երեխեն նստի,-մատնանշում է ինձ։ Իսկ տղան ծիծաղում է ու ասում՝ չէ։

Մի քանի րոպե տատի դիտողությունները լսելուց հետո, երևի ամոթից, տղան վեր կացավ և զիջեց իր տեղը ինձ։ Վերցրի պայուսակս ու տեղավորվեցի։

Տղայի ձեռքին սև տոպրակ կար։ Երբ նա ոտքի ելավ, տատը վերցրեց նրա ձեռքից այն ասելով.

-Մյուս անգամ սև տոպրակի մեջ նվեր չդնես,- բացեց այն։ Տոպրակի մեջ էլի սև տոպրակ կար։- Էլի սենց բան տեսնեմ, վերցնելու եմ ձեռքիցդ ու շպրտեմ մի կողմ։-շարունակեց, արդեն մի փոքր բարկացած։

Տղան ծիծաղելով հետ քաշվեց։

Ավտոբուս բարձրացան երկու կին, որոնցից մեկին տատը «կլոր» անվանեց, երևի մի փոքր գեր լինելու պատճառով։ Նրանց ձեռքից էլ քաշեց ու վերցրեց պայուսակները՝ խեղճերին շփոթմունքի մեջ գցելով։

Ամբողջ ճանապարհին խոսում էր, պատմում իր մասին, մեզ էլ հաճոյախոսություններ անում։

-Էս իմ ասել-խոսելը որ չլիներ, ես շուտվանից մեռած կլինեի։ Բայց ինձ սենց աշխույժ մի նայեք։ Ես շատ ցավ եմ տեսել։ Հեսա, հասնում եմ իմ կանգառին։ Կիջնեմ` ինձանից կպրծնեք։ Տանեմ էս եղածն էլ ծախեմ, որ մի քիչ փող գա ձեռքս,- ու կարծես տխրություն իջավ աչքերին։

Հասավ իր կանգառին․

-Սիրու՜ն տիկին, ա՛ռ, վերցրու պայուսակդ։ Ա՛յ տղա, ո՞ւր ես, արի դու էլ տոպրակդ վերցրու, տատին իջնում ա։ Դե՜, երեխեք ջան, Աստված օրհնի ձեզ։ Լավ մնացեք։ Ձեր բալեքին էլ լավպահի,- դիմեց երկու կանանց։

Երկու մեծ տոպրակ ուներ, երևի՝ ծանր։ Ու անգամ իջնելիս էն խեղճ տղային էլի նախատեց․

-Այ տղա, չես ֆայմո՞ւմ, օգնի՛։ Էս տոպրակներս իջեցրու։

Տրամադրությունս բարձրացնելուց զատ, տատը ինձ մի խրատ տվեց. անկախ սոցիալական վիճակից, անկախ կյանքի տված հարվածներից, մարդը պիտի շարունակի ՄԱՐԴ մնալ, ժպտալ ու սիրել կյանքը, քանի որ այն տրվում է միայն մեկ անգամ…