Արարատյան դաշտավայրն իմ երկրորդ «հայրենիքն» է՝ Լոռիից հետո: Մայրս այնտեղ է ծնվել ու հասակ առել, ես էլ հաճախ եմ լինում այնտեղ՝ փոքր ժամանակ առավել հաճախ: Արարատյան դաշտավայրի ինձ ամենաշատ գերող մասը դա իմ անդավաճան սերն է՝ Մասիս սարը: Բայց չեմ կարող թաքցնել, որ ինձ գերում են նաև այնտեղի քաղցրահամ ու դյութիչ մրգերը: Հատկանշական է այնտեղի ծիրանը, դեղձը, տանձն ու խնձորը, խաղողը… Խաղողը՜… Իրականում այնքան էլ խաղողի սիրահար չեմ, բայց ամենևին էլ չեմ հրաժարվում նրան վայելելու հաճույքից: Ես Արարատյան դաշտի մրգերից գրեթե բոլորի մշակմանը, հավաքմանը և այլ աշխատանքներին մասնակցել եմ, բայց խաղողի հետ կապված ոչ մի աշխատանքի չէի մասնակցել մինչև վերջերս…

Խաղողահավաքի շրջանն է, ու ես այցելել էի պապիս տուն՝ մի քանի օրով: Իմ այցելության ժամանակը համընկավ նրանց այգու բերքահավաքի հետ: Եվ առիթ ընձեռվեց մասնակցել այն գործին, որով երբևէ չէի զբաղվել:
Պարզվում է՝ խաղողաքաղը՝ հետաքրքիր, աշխույժ, ինչու ոչ, նաև համեղ գործընթաց է: Մարդիկ հավաքվում են, գործը բաշխում իրար մեջ ու անցնում գործի: Աշխատանքն ավելի համ ու հոտով է դառնում նույնատիպ խոսք ու զրույցի շնորհիվ: Իսկ երբ հեռվից էլ քեզ նայում ու ոգևորում է Արարատը, դա արդեն հիանալի է: Այդպիսի աշխատանքից ձեռք բերած հոգնությունն էլ արդեն հաճելի է թվում:

Խաղողը հավաքում էինք, լցնում բեռնատար ավտոմեքենայի մեջ, որը գործի ավարտից հետո պետք է ուղևորվեր գործարան: Գործը քիչ-քիչ առաջ էր գնում, խաղողի վազերը հերթով թեթևացած շունչ էին քաշում, Մասիսն էլ հեռվից մեզ էր հետևում ու փայլփլում էին նրա ձյունե մազերը՝ արևի ոսկե ճառագայթներից:
Վերջապես ավարտեցինք աշխատանքը: Մեքենան բեռնված էր: Հանգստանում էինք ու գուշակում, թե մոտ որքան կկշռի հավաքված բերքը.

-Մի հեչի պես` հինգ տոննա կլինի:
-Չէ հա, մի քիչ քիչ՝ մի չորս, չորս ու կես տոն:
-Է՜հ, կարևորը ղսմաթով լինի…

Եվ նմանատիպ այլ զրույցներ: Ես վերջին անգամ եմ այդքան մոտիկից հիանում իմ անդավաճան սիրո գեղեցկությամբ, ճիշտ է՝ Արարատյան դաշտավայրի ամեն կետից էլ երևում է Արարատը, բայց պապիս այդ խաղողի այգուց շատ ավելի մոտ ու գեղեցիկ էր երևում այն:
Ժամանակն է գալիս ուղևորվելու տուն: Գնում ենք, քննարկում օրվա ընթացքում տեղի ունեցածները, բերքի առատություն-սակավությունը, ու սպասում ենք լուրին՝ որքա՞ն է կշռել մեր հավաքած խաղողը:

Օրը փոխվում է: Հաջորդ օրն առավոտյան լինում է սպասված զանգը, բայց այնքան էլ չսպասված լուրով: Պարզվում է՝ աչքաչափով ամեաքիչը չորս տոննա կշռող խաղողի քնակը հազիվ երեքուկես տոննա է եղել, իսկ նախօրոք հայտարարված ընդունման գումարը (մեկ կիլոգրամը՝ 130 դրամ) իրականում 110 դրամ է եղել:

Այնպիսի տպավորություն էր՝ կարծես պարզապես ծաղրում են գյուղացուն: Նրա աշխատանքը արժեզրկում են ու հավասարեցնում ոչնչի: Ամբողջ տարին քրտինք թափած, հողի ու ջրի հետ կռիվ տված գյուղացուց կարելի է ասել՝ գողանում են բերքը:

Մեկ օր առաջվա այն ոգևորությունն այլևս չկար, դրան փոխարինելու էր եկել խոր հիասթափությունը: Ու ամենավատն այն է, որ ոչինչ էլ չեն կարող անել խեղճ գյուղացիները՝ բացի համակերպվելուց. ոչինչն էլ օգուտ չունի…

Ի՞նչ անի հասարակ ռանչպարը, երբ պետությունն անգամ չի կարողանում վերահսկել այդ ամենը: Սեփական պետության ներսում բացահայտ թալանում են մարդկանց, ու դա մատնվում է անուշադրության: Ու այդ ամենից մարդիկ ելքը միայն գտնում են արտագաղթի մեջ:

Քաղցրահամ խաղողը մշակողի բերանում դառնանում է, խաղողահավաքին պայծառացած Մասիսը մռայլվում է, ամոթից ու տխրությունից ամպերով պատում երեսը: Գործարանատերերը, պետական որոշ այրեր ու պաշտոնյաներ էլ օր-օրի կլորացնում են արդեն իսկ այդպիսի փորերն ու տռզացնում գրպանները` թքած ունենալով նրանց վրա, որոնց շնորհիվ են հասել այդ ամենին…

Չմոռանամ ասել, որ նախորդ տարվա խաղողի դիմաց հասանելիք գումարն էլ շատերին դեռ չեն վճարել…

Ուշքի եկ, կառավարություն, քեզ պահող ուժն օր-օրի նվազում է… Հայրենիքի իրական տերերը հիասթափված թողնում-գնում են, վաղն ուշ կլինի, խաղողի վազերի փոխարեն՝ տատասկ ու փուշ կլինի…

Այս հոդվածս ուզում եմ մի փոքր այլ կերպ սկսել: Սկզբում ուզում եմ իմ շնորհակալությունն ասել 17.am-ին, որ կարողանում ենք ես ու իմ ընկերները ազատ արտահայտել մեր մտքերը տարբեր հարցերի շուրջ: Ինձ թվում է` գալիք սերունդը կարող է ոտքի հանել մեր մշակույթը: 

Այսօր մտածում էի` ինչո՞ւ նյութ չեմ գրում, ու որոշեցի գրել այնպիսի թեմայով, որն ինձ վաղուց էր հուզում: Իզուր չէր, որ ամենասկզբում նշեցի մշակույթը, քանի որ իմ այսօրվա նյութը նվիրում եմ հայերիս համար այդ «Աքիլլեսյան գարշապար» դարձած խնդրին: Արդեն զգում եմ, որ շատերն ուզում են ժխտել իմ ասածները: Բայց մի շտապեք. ես դեռ չեմ հիմնավորել իմ կարծիքը:

Նախ և առաջ ես ուզում եմ սկսել թեթև համեմատությամբ, որը կանցկացնեմ խորհրդային և ներկայիս ժամանակաշրջանների մշակույթների միջև, և հավատացեք, «սովետի» ժամանակ մեր մշակույթը տարածաշրջանում լավագույնն էր, այդ իսկ պատճառով համեմատությունը շատ տեղին է: Առնո Բաբաջանյան, Արամ Խաչատրյան, Հենրիկ Մալյան, Մհեր Մկրտչյան, Սոս Սարգսյան, Սերգեյ Փարաջանով, Շիրազ, Սարյան և էլի շատ-շատ անուններ, որոնք կերտել են մեր` հայի կերպարը այդ տարիներին:

Իսկ հիմա եկեք նայենք, թե ինչ ունենք մենք հիմա. տասնյակ նորաոճ արտիստներ, որոնց երգերը չունեն մեղեդի և հիմնականում արտահայտում են նույն մտքերը… Ինձ, անկեղծ ասած, զզվեցրել ու հոգնեցրել են սիրո մասին նույնատիպ երգերը, որոնք մարդու ականջը նույնիսկ իրարից չի տարբերի: «Սիրում եմ քեզ, յար, մենք չպետք է բաժանվենք, քո ժպիտը մի արև է…»

Հերիք է նույն տեքստերը «քլնգեք» միապաղաղ, հղի շան կաղկանձ հիշեցնող թուրքածին կլկլոցներով: Առանց այն էլ մի կերպ ենք պահպանում մեր ազգային ինքնատիպությունը այս գլոբալիզացիայի դարաշրջանում:

Իսկ ֆիլմերը… Ես երևի լռեմ մեր ներկայիս ֆիլմերի որակի մասին… է, չէ, չի լինում, բայց դե որի՞ց սկսես` մեկը մեկից ավելի ապաշնորհ սերիալների՞ց, թե՞ նույն գաղափարները և պրիմիտիվ սյուժեները կրկնող ֆիլմերից: Հասկանում եմ, որ սերը շատ գեղեցիկ ու նուրբ զգացմունք է, բայց չէ՞ որ մեր բազմաշերտ կյանքում շատ ավելի հետաքրքիր ու ուսուցողական երևույթներ կան: Վերցնենք սերիալները. անընդհատ կրկնվող կիսակրիմինալ սյուժեներ, դերասանական խաղի բացարձակ բացակայություն, մեկը մեկից ավելի «կայտառ» անուններ. «Կյանքի գինը, Առաջնորդներ, Դժվար ապրուստ…», իսկ այս մեկը ընդհանրապես գագաթնակետն է` «Հրեշների գայլը»:

Առաջին հայացքից իրար հետ և բանականության հետ ոչ մի կապ չունեցող անունները միավորում է երկու բան. դերասանական խայտառակ խաղ, որն ինձ վերջին զանգին ծույլիկ աշակերտի ասմունք է հիշեցնում, և տարրական սյուժեի բացակայությունը: Հա, կիսակրիմինալ կյանքի մասին էլ աշխարհում նկարվում են սերիալներ, օրինակ, «Սոպրանոյի Կլանի» նման, բայց մեր սերիալների իմ ասած մեծ բացթողումների պատճառով, դարձել են ինչ-որ շիլաշփոթ:

Լավ, թողենք սերիալները, առավել ևս, որ դրանք ուղղված են զբաղեցնելու տնային տնտեսուհիներին մինչև կեփեն ճաշը: Չնայած, ինչու քրեական ու քրեածին սյուժեներով «համեմաել» ճաշը, չեմ հասկանում:

Անդրադառնանք ֆիլմերին, որոնք ցավոք ավելի ողբալի վիճակում են: «Փեսացուն կրկեսից», «Պահանջվում է միլիոնատեր», «Սիրո գործակից», «Խաղ իմ կանոններով» (վերջինս հարսանյաց հանդեսի «կասետի» տպավորություն թողեց իր օպերատորական աշխատանքի պատճառով), և էլի շատ ու շատ նմանատիպ վերնագրեր:

Ասեմ` այս ֆիլմերը տառապում են նույն հիվանդությամբ ինչ մեր «սիրելի» սերիալները: Այն է` դերասանական խաղի լրիվ կամ մասնակի բացակայություն և սյուժեի բացակայությունը: Խնդիրն այն է, որ այս ֆիլմերը չեն առաջարկում դասական կոմեդիայի որևէ յուրովի լուծումներ, սյուժեն զարգանում է միապաղաղ, հանդիսատեսը հանգիստ կարողանում է գուշակել հաջորդ կադրի բովանդակությունը, դրանից տուժում է նաև այս կինոնկարների հումորը, քանի որ այն չափից դուրս շաբլոն է և զուրկ որևէ տափակ: Այս ֆիլմերը մեզ պատմում են նույն պրիմիտիվ պատմությունը` փոխելով հերոսների անունները և թեմատիկան:

Չէ որ ֆիլմը պետք է դաստիարակի սերունդներ, ոչ թե փչացնի առանց այն էլ դատարկության մեջ խարխափող պատանի հոգիները:

Ակամա հայացք եմ գցում հետ ու հիշում մեր դասականներին`«Մենք ենք մեր սարերը», «Երջանկության մեխանիկան», «Տղամարդիկ», «Հարսնացուն հյուսիսից», ֆիլմեր, որոնք իրոք տաղանդավոր են: Բայց ո՞րն է գաղտնիքը: Պատասխանը շատ պարզ է. տաղանդավոր դերասաններ և ժողովրդի սրտից բխող սյուժեներ: Կերպարները հիշվում էին իրենց յուրօրինակությամբ, ոչ մեկի սյուժեն մյուսին անգամ մոտավոր չէր հիշեցնում, բայց կրում էին իրենց մեջ նաև բարոյախրատական կարևոր գաղափարներ:

Իսկ հիմա մենք վայելում ենք նույնատիպ սիրային պատմություններ և դերասանական անտաղանդ խաղ:

Լավ, եկեք պարզենք` ինչո՞ւ է այդպես: Երևի հեծանիվ չեմ հայտնագործի, եթե ասեմ, որ մեղավորը վերաբերմունքն է, և առաջին հերթին ժողովրդինը: Չէ որ այս ամենը մեզ համար է արվում, և յուրաքանչյուր գործ, որը լույս է տեսնում, արժանանում է հասարակության գնահատականին: Եվ որքան մենք կուլ տանք այս, մեղմ ասած, թույլ որակի հիմարությունները, շարունակելու ենք հետևել այս անորակ, միապաղաղ և պրիմիտիվ երգերի և ֆիլմերի բազմացմանը:

Եվ պատճառն այն է, որ ամեն ինչ բաց է թողնված ինքնահոսի, և ոչ մեկը չի վերահսկում այդ ամենը: Դրա համար մեր սերունդը դիմում է օտար մշակույթի օգնությանը, որի որակը անհամեմատ գերազանցում է մեր ներկայիս մշակույթինը: Նա լսում է Սիա, Սեմ Սմիթ, Մետալիկա, Էմինեմ, դիտում է Տարանտինոյի, Սկորսեզեի և Կամերոնի ֆիլմերը:

Ես կարծում եմ, այսպես շարունակել չի կարելի, և մենք պետք է պայքարենք, արտահայտենք մեր բողոքը, ցույց տանք, որ մենք հավեր չենք, որ ամեն տված «կուտ ուտենք»:

Հարգեք մեզ, մենք այդքան ցածրաճաշակ չենք, մենք բարձր արվեստ ենք պահանջում: Եթե ժամանակին ունեցել ենք այդ տաղանդները, ուրեմն մեր ժողովուրդը իվ իճակի է, ունի ներուժ: Դե, եկեք օգտագործենք այդ ներուժը, և կտեսնեք, որ դարձյալ մշակույթը կծաղկի:

Երեկ դարակս բացեցի, որպեսզի տետր վերցնեմ, ու գիտե՞ք ինչ գտա: Գտա լիքը փամփուշտներ: Երևի մի քանի ամիս չէի տեսել ու անգամ մոռացել էի դրանց մասին: Փամփուշտները տուփի մեջ «խնամքով» հավաքել էի: Արդեն մի քանի տարի է` հավաքում եմ: Երբ ես փոքր էի, ու երբ  կրակում էին, միշտ մտածում էի, թե երբ է լուսանալու, որպեսզի դադարեցնեն ռմբակոծությունը: Ու ոչ թե նրա համար, որ վախենում էի, այլ այն պատճառով, որ ուզում էի գնալ ու հավաքել փամփուշտների բեկորները կամ, շատ դեպքերում, հենց փամփուշտները, որովհետև շատերն ուղղակի չէին պայթում: Հավաքում էի սառնասրտությամբ, առանց վախենալու, թե կարող է պայթել ձեռքումս: Երևի մտածում եք, թե ինչիս էր պետք կամ ինչ էի անելու դրանք: 

Երբ հակառակորդը  կրակում է, և դու ամբողջ գիշեր ստիպված ես լինում պատսպարվել նկուղում, ու ամեն պահի կյանքդ վտանգի տակ է, քո մեջ զայրույթ ու ատելություն է առաջանում թշնամուդ նկատմամբ: Ու չէի համբերում, թե լույսը երբ է բացվելու, որ փափուշտները հավաքեմ: Ու գիտե՞ք այդ փամփուշտներով ինչ էի անելու: Ճիշտ է, դժվար է կռահելը:  Ես այդ փամփուշտները հավաքում էի, որպեսզի նորից հետ կրակեմ, որ նույն բանը զգա թշնամին, ինչ ես էի զգում ամբողջ գիշեր նկուղում ստիպված փակված:

Հետո, երբ արդեն սկսեցի հասուն մարդու պես մտածել, հասկացա, որ դա հնարավոր չի, հնարավոր չի փամփուշտները հետ կրակել: Բայց գիտե՞ք, մինչեւ հիմա հավաքում եմ: Կարծես «ավանդույթ» է դարձել:

Մի քանի ամիս առաջ Ներքինկարմիրաղբյուրցի համագյուղացիս վիրավորվել էր ДШК-ի բեկորից: Նա ուղղակի իր խոտի դեզի ավելորդ մասը հավաքել էր մի տեղ  և ուզում էր վառել: Բայց վառելու պահին դեզի տակ չպայթած փամփուշտ կար, որը այդ ջերմությունից պայթել էր: Առավոտյան, երբ իմացա այդ լուրը, ինձ վատ զգացի, որովհետև մտածում էի, որ «առաքելությունս» լավ չեմ կատարել, մինչև վերջ չեմ հավաքել փամփուշտները:

Ու արդեն երեկոյան, երբ դասերս էի սովորում, եղբայրս եկավ մի չպայթած փամփուշտ ձեռքին, ասաց թե մեր հավաբնի միջից է գտել: Հիշեցի առավոտյան տեսած տուփի մասին ու, վերցնելով եղբորս ձեռքից, զգույշ տարա ու տեղավորեցի տուփիս մեջ  (զգույշ, որովհերև եթե ընկներ, կարող էր և պայթել), որպեսզի դա հետ ուղարկեմ իր իսկական հասցեով:

Եթե ես լինեի… Կարծես սա հեքիաթից պոկված ու մեզ մոտ հատուկ նպատակով եկած բառեր լինեն, որոնք անընդհատ մեզ վրա ծիծաղում են ու հիշեցնում ` դու արդեն այն ես, ինչ որ կաս…

Կան դեպքեր, երբ ես շրջվում եմ, ինձ վրա ծիծաղողին լեզու եմ ցույց տալիս, բայց էս տողերը ինձ նորից ու նորից խեղճացնում են.

Ու երբ հանկարծ
Թողնում ես ինձ ու հեռանում `
Լքված տան պես ճաք եմ տալիս…

Եթե Սևակը իմանար, թե ինչ տողեր է գրել, կարող էր էլ ոչիչն չգրել: Էս տողերը մենք կգրեինք մեր նոթատետրի առաջին էջում և ամեն անգամ, երբ օդանավակայում կամ գնացքի կայարանում տեսնեինք «ներքին երկրաշարժի» հետևանքով «լքված ու ճաք տված տներ», կբացեինք էդ տողերը, կկարդայինք ու կդառնայինք «հոգու վերանորոգիչներ»:
Գիտես, ընթերցող, ամեն անգամ որևէ մեկին դիմավորելիս կամ ճանապարհելիս, ես ոնց որ թվերի առանցքի «զերոն» լինեմ, իսկ դեպի որ կողմը կձգվեմ` դրական թե բացասական, կապված է նրանից. դիմավորո՞ւմ եմ մարդուն, թե՞ ճանապարհում:
Այ, էս պահին ես ուզում եմ լինել էդ մղիչ ուժը և տանել ինձ դեպի դրական կողմը: Անհնարին բան եմ ուզում, չէ՞:
Ամեն անգամ քայլում եմ իմ տխուր քաղաքով, տեսնում եմ մարդկանց հոգսաշատ դեմքերը, անտարբեր հայացքները, ու կարծես բոլորը խունացած լինեն: Էդ պահին ուզում եմ ծիածան լինել ու բոլորին մի բուռ գույն տալ` թեկուզ սպառվելով, բայց հավատացեք, որ այդ հսկայական ծիածանի գույները, միևնույն է, չեն բավարի…

Կամ էլ կանգնած եմ կանգառում, ականջակալներումս հնչում է ամենասիրածս երգի ամենսիրածս պահը, ու ես էդ վայելքը մոռանում եմ, որովհետև հայացքս սևեռվում է կանգառում նստած տատիկի վրա, որը չորացած կանաչի, սերմեր ու համեմունքներ է վաճառում: Այ, էդ պահին ուզում եմ 10 000 դրամ ունեցողը լինեմ, որ գնեմ նրա ամբողջը ապրանքը, նրան տուն ճանապարհեմ:

Այ, վերջերս մեր անկախությունն էինք նշում, ինձ նման շատերը կային, որ վստահություն չունեին ասելու, որ ապրում են ազատ ու անկախ երկրում ……ըհը, գուշակեցիր….ես ուզում եմ լինել այդ վստահությունը:

Տես, ինչ անհավանական բաներ եմ ուզում ու դեռևս նեղանում եմ, երբ հեքիաթից «եթե ես լինեի» արտահայտությունը ծիծաղում է ինձ վրա:

«Կընդունվեմ համալսարան ու կգնամ էս անտեր երկրից»: Քանի ու քանի անգամ եմ լսել ու մտածել իմ անտեր երկրից գնալու մասին: Չէ՛, չեմ գնա: Կամ էլ կգնամ, բայց մի օր կվերադառնամ իմ անտեր երկրում ապրելու…

Չնայած նրան, որ տեր ունի ու անունն էլ ժողովուրդ է, ասում ենք անտեր: Անտեր է , որովհետև ժողովուրդս մաս առ մաս գնում է երկրից ու մի քանի տարի հետո օդանավակայաններս կդատարկվեն… Տերերը գնում են՝ իրենց տիրակալ լինելը մոռանալու պատճառով: Մոռացել են, որովհետև լեզուները ժայռերի նման քարացել են, իսկ ձեռքերն արդեն վաղուց սովորել են հրաման կատարելուն: Ունենք-չունենք` 29,8 հազար կիլոմետր քառակուսի տարածք ունենք ու այստեղից էլ, որ հեռանանք, էլ ինչո՞ւ ենք հայ կոչվում:

Հայը, որ գնա, էլ ո՞վ է թոնրում լավաշ թխելու, այգում ծառ տնկելու, Արարատ բարձրանալու մասին երազելու ու Հայաստանից բողոքելու: Հայաստանում ենք ապրում, դրա համար էլ բողոքում ենք, ու անունը տալիս` մեր ծնկները չեն ծալվում: Հայաստանում ենք ապրում, դրա համար էլ գնում ենք, որ հեռվից սիրենք ու կարոտենք մեր երկիրը:

Մի օր Հայաստան ասելիս ձեռքերս կդողան: Մի օր հայը կհասկանա, որ չի կարող առանց Հայաստանի: Չի կարող այնպես,ինչպես ես չեմ կարող առանց Երևանի մայրամուտի, Արարատի գագաթների, Գյումրու հարյուրամյա տների, Դիլիջանի ծառերի, Սևանի կապույտի ու Վանաձորի անձրևների:
Չեմ գնալու, որովհետև չեմ կարող առանց իմ տերերով լցված անտեր Հայաստանի:

Մինչև վերջին տարիներս մեր գյուղում «մոմ էինք վառում»: «Մոմից» միացնում էինք հեռուստացույցը, սառնարանը, լվացքի մեքենան, համակարգիչը… Ամեն ինչ, ինչը հնարավոր էր միացնել հոսանքին, կամ ինչ կա սովորական գյուղացու տանը: Ու այս սարքերից օգտվում էինք հենց մոմի պես: Թեթև քամուց կհանգե՞ր մոմը, կհանգեր, ուրեմն գյուղի լույսերն էլ կգնային: Քամին դադարելուն պես լույսերն էլ կմիանային: Մինչև վերջին տարիները ագարակցիները մուկն ու կատու էին խաղում լույսերի հետ՝ ամեն վայրկյան սպասելով, թե հեսա լույսերը կտատանվեն ու տեխնիկան կփչանա: Փող էինք տալիս, որ լույս ունենայինք, տեխնիկան էր վառվում: Կպատահեր, որ գյուղում ժամերով լույս չէր լինի, ու մութ ու ցուրտ տարիները հյուր կգային մեզ. հիշում էինք հին խաղերը, երգերը, ոտանավորները, ջերմագին զրույցները…  Լավ է, որ խնդիրը վերջին երկու տարում մեծ հաշվով գտել է իր լուծումը: Բայց դե օրեր են լինում, որ էլի «մոմ ենք վառում»:

Երբ փոքր էի ու կողքից մեկը մյուսին ասում էր, որ իզուր տարի է կորցրել, կամ նմանատիպ բաներ, անկեղծ ասած չէի հասկանում:

Բայց ինչպես շատերն են ասում, լավ է մի անգամ տեսնել, քան տասն անգամ լսել:

15 տարեկանում, երբ ընդունվեցի լրագրության դպրոց, ինձ հետ ընդունվեցին նաև 12-14 տարեկաններ, ես ուշադրություն չդարձրի դրան:

Սակայն մի քանի ամիս սովորելուց հետո հասկացա, թե քանի տարի եմ կորցրել:

9-րդ և 10-րդ դասարաններում, երբ դպրոցից տուն էի գալիս, ու ձանձրանում միապաղաղ օրերից, իմ հասակակիցներն այդ ժամանակ Երևանում սովորում էին ապագա մասնագիտության կարևոր դասերը:

Կորցրած տարիներ… Եթե չկորցնեի դրանք, հիմա ինչքան շատ բան կիմանայի:

Կորցրած տարիներ… Եվ ինչո՞ւ պիտի հիմա ես իմ տարիներն անվանեմ կորցրած, որովհետև ապրում եմ մարզո՞ւմ, ու սա՞ է միայն պատասխանը: Որովհետև եթե ապրում եմ մարզում, պետք է սահմանափակվեմ միայն դպրոցո՞վ, ու ո՞վ է սահմանել այս խտրականությունը և ո՞վ պետք է տա իմ կորցրած տարիների լիարժեք պատասխանը:

Ուզում եմ, որ քաղաքս` Վանաձորը,  ինչպես հիմա, թնդա լիությունից, որ միշտ երգի, պարի: 

Տարօրինակ է, բայց ուզում եմ կարգին ավտոբուսով դասի գնալ ու երջանիկ կլինեմ, որ այնքան մարդ նստած լինի, որ էլի կանգնած գնամ:

Ուզում եմ Դիմաց թաղամասիս այգին միշտ մաքուր լինի, ուզում եմ Արցախ պուրակումս կարգին հատակ լինի ու վաղուց իր դարը ապրած ճոճանակ չլինի:
Ուզում եմ տուն գալուց խաչմերուկում կանգնած Ռուսաստան տանող ավտոբուս չլինի, որ Վանաձորս իր հետևից չդատարկի:
Ուզում եմ Քիմգործարանիցս նորից սկսի ծուխ դուրս գալ:
Ուզում եմ ամեն քայլափոխի ուսապարկը ուսերին Վանաձորովս հիացող զբոսաշրջիկ տեսնեմ: Ուզում եմ քաղաքս իմ հետ ապրի, զարգանա ու առաջ նայի:

Ուզում եմ քաղաքս «Լուսավոր» լինի, «Բարգավաճ» լինի, ուզում եմ, որ քաղաքս «Նոր էջ» սկսի ու նոր գիրք գրի, հին գրքի երկրորդ հատորը:

Ու գիտեմ, որ ամեն ինչ լավ կլինի, որ հոկտեմբերի 2-ը մեր կյանքը կփոխի, որովհետև մենք ի սրտե ուզում ենք, որովհետև Վանաձորը դրան արժանի է:

Մնում է միայն սպասել…