Գրիչը ձեռքիս՝ մտածում եմ, թե ո՞րն է իմ կյանքի գլխավոր պակասը, ու հիշում եմ, որ մի անգամ մտերիմներով զրուցում էինք Հայաստանի վատ կողմերից, ու հանկարծ նրանցից մի տղա, որն ապրում է նյութապես ապահով պայմաններում,ասաց, որ մենք չպետք է բողոքենք Հայաստանից, որովհետև այստեղ ամեն ինչ էլ կա: Իսկ ընկերուհիս դրանից հետո ասաց, որ եթե նա էլ տարվա ընթացքում շատ կարճ ժամանակով ապրեր իր հոր հետ, դժվար թե նույնն ասեր:

Այո, հիմա ասում եմ, որ իմ կյանքում պակաս է հայրս, որը Հայաստանի շատ հայրերի պես ընտանիքը պահելու համար մեկնել է արտագնա աշխատանքի:

Տարվա ընթացքում մի որոշ ժամանակ եմ հասցնում նրան տեսնել, կամ էլ, լինում են տարիներ, որ ընդհանրապես չեմ տեսնում: Սա միայն իմ կյանքի պակասը չէ: Եթե հարցնես, 10-ից 8-ը կասեն, որ իրենց կյանքում էլ կա այս պակասը:

Իսկ ինչի՞ համար: Ո՞վ կտա այս հարցի պատասխանը, ո՞վ կլրացնի երեխայի կյանքում հոր պակասը:

Իմ կյանքում պակաս է հայրս, պակաս է լիարժեք ընտանիքս:

Գիտե՞ք՝ գրքերի պակասը կլրացնես մի ամսում մի քանիսը կարդալով, վիտամինի պակասը՝ մրգերով: Իսկ այս պակասը երբեք չի լրացվի, որովհետև ընտանիքը մարդուն պետք է յուրաքանչյուր րոպե, ժամ ու պահ:

Ամեն մարդ ունի իր առջև դրված նպատակներ ու երազանքներ։ Դե, բնականաբար ես նույնպես ունեմ։ Երբ փոքր էի, գիտեի` ինչպես իրականացնել։ Շատ հեշտ մի միջոց էի գտել. կախարդական փայտիկ էր պետք։ Դե, մուլտֆիլմերի ազդեցության տակ էի։ Եթե դպրոցում լավ սովորեի, ինձ կտային այդ փայտիկը, բայց ամեն բան այդքան հեշտ չէր։ Հիմա արդեն փոխադրվել եմ իններորդ դասարան ու բավականին լավ եմ սովորում։ Հիմա կասեք` իսկ ո՞ւր է փայտիկը։ Դե ոչ, արդեն գիտեմ` չկա նման փայտիկ, ու մարդ ինքնուրույն պետք է կարողանա հասնել իր նպատակներին և իրականացնել երազանքերը։

Հա, մոռացա ասել, թե կախարդական փայտիկով ինչ պիտի անեի։ Մտածում էի հենց ունենամ, պետք է կրկնօրինակը ստեղծեմ, որպեսզի եթե կորցնեմ, էլի մեկը  ունենամ։ Մի մեծ տնակ էի ուզում, որի մեջ կլինեինք ընկերուհիներով ու կխաղայինք։ Տատիկիս հետ նույն սենյակն ունեինք, և ինձ համար առանձին սենյակ էի ուզում։ Նաև ուզում էի մեր տունը մեծացնել ու ավելի գեղեցկացնել։ Դրանից հետո փայտիկը կտայի եղբորս, նա էլ հայրիկին, հետո մայրիկին ու բոլորիս երազանքները կկատարեր։ Ճիշտ է, ես չունեցա այն, ինչ երազում էի, բայց ասում են, եթե մի բան շատ ես ուզում, կատարվում է։ Հիմա ներքուստ էլի հավատում եմ փայտիկի գոյությանը և երազանքներ ունեմ։ Շատ եմ ուզում խաղաղ ապրել, ուզում եմ բոլորը առողջ լինեն։ Այսքան տարիների ընթացքում հասկացել եմ, որ երջանկությունը  առանձին սենյակ ունենալու և մեծ տան մեջ չէ, բայց էլի ուզում եմ այդ գեղեցիկ տունը և իմ առանձին սենյակը։ Երբ մի քիչ էլ մեծանամ և լավ աշխատանք ունենամ, կփորձեմ իրականացնել դա։

Իհարկե, իմ երազանքներն այսքանով չեն ավարտվում, ավելին՝ դեռ նոր են սկսում, սակայն դրանց մասին առայժմ կլռեմ։ Երբ իրագործվեն առաջին մի քանիսը, կսկսեմ մտածել նորերի մասին։ Չէ՞ որ մարդ պետք է միշտ երազանքներ ունենա:

Բարև, ես հումանիտար եմ:

Եթե դու կարծում ես, որ ես բացարձակ գլուխ չեմ հանում մաթեմից կամ տեղյակ չեմ, թե ինչեր են գուանինը, ադենինը, ցիտոզինն ու թիմինը, շտապեմ քեզ հիասթափեցնել:

Ես հումանիտար եմ ու շատ եմ սիրում մաթեմատիկան: Բոլոր շանսերն ունեի՝ մաթեմատիկոս դառնալու, բայց ցանկություն չունեի: Ես սիրում եմ ժամերով նստել ու մի խնդրի շուրջ մտածել, գտնել մեկից ավելի լուծումներ: Սիրում էի նաև Միլուշի հետ փորձել իր տնայինները լուծել ու դասարանում էլ սիրում էի ուսուցչիս հետ լուծման լավ տարբերակներ մտածել: Ու մինչև հիմա էլ սիրում եմ տանը նստել, 1-ին 1 գումարել ու ստանալ 3:

Կենսաբանություն ու քիմիա առարկաները առհասարակ չէի սիրում, բայց դպրոցում դրանք չսովորելու ոչ մի տարբերակ չունեի: Իրականում մինչև հիմա էլ հիշում եմ սովորածներս: Դե էն ամենակարևորները, որ հաստատ:
Ֆիզիկան ուղղակի պաշտում էի: Չափազանց շատ էի հավանում էդ առարկան: Անգամ ավագ դպրոցում, երբ հումանիտար պատմական հոսքում էի, տանը ֆիզիկա էի բզբզում: Բայց ես հումանիտար եմ:

Անկեղծ ասած, ժամանակի, տարիքի ու նախասիրությունների հետ հասկացա, որ հոգով հումանիտար եմ, որ ես չեմ ուզում մասնագիտությամբ բժիշկ լինել կամ հաշվապահ աշխատել:

Լսիր, կներես, չգիտեմ՝ համեստությունս որտեղ եմ թողել, բայց ես հիանալի հասկանում եմ տեխնիկայից, ունեմ նորմալ ու հլը մի բան էլ նորմալից մի քիչ ավելի լավ տրամաբանություն, կարողանում եմ շատ արագ եռանիշ թվերից երկնիշ թվեր հանել մտովի ու ճիշտ պատասխան ստանալ, չնայած նրան, որ ես հումանիտար եմ: Ուրեմն կորցրու էն կարծրատիպդ, թե մենք՝ հումանիտարներս, զբաղվում ենք ինչ-որ անիմաստ բաներով ու էս կյանքից բան չենք հասկանում:

Հարգելիս, ախր, մենք նույն հարթության վրա ենք գտնվում: Գրկում եմ քեզ ու հիշեցնում, որ ես հումանիտար եմ, բայց համ մաթեմատիկներին եմ շատ սիրում, համ էլ բնագիտականներին:

Լավ մնա:

Ժամը 11-ն էր, օրը՝ ամառ (դե, ներեցեք, որ օրը չեմ հիշում, ո՞ր մի աշակերտը ամռանը կիմանա, թե ամսի քանիսն է): Մալիշկայի կարմիր ավտոբուսը դըխկդըխկալով հասավ Եղեգնաձոր. Շահբազյան Անիին էր բերում:

Մի քանի օր առաջ…

-Ան, արի ճամբար ման գանք, գնանք, մենակ թե դուրս գանք տանից, մեռա արդեն պարապությունից ու կինոներ նայելուց:

-Արի, ես ոչ մի ճամբար չեմ գտել, հլը դու նայի:

-Ահ, ես էլ չեմ գտնում, լսի, արի մենք ամառային, դպրոցական ճամբար կազմակերպենք:

-Ա՜, ճիշտ ես ասում:

-Ան, դու կխոսես, ես կնկարեմ… Հլը մի րոպե, արի կինո նկարենք, ես մի քանի հատ գաղափար ունեմ:

Լավ, մնացած մասն անհետաքրքիր է: Խումբ կազմեցինք, անունն էլ դրեցինք «Միթրես» («սեր թիմ» բառի շրջված տարբերակն ա, էլի): Դե, արդեն նշեցի, մի քանի օր հետո Անին եկավ Եղեգնաձոր, իմ «չխկլիկ» հեռախոսով վիդեոռեպորտաժ էինք որոշել նկարել: Պետք է շրջեինք մի քանի գյուղերով ու մարդկանց հարցուփորձ անեինք, թե ինչպես են դիմանում շոգին: Շոգ-ճառաքին ամբողջ Եղեգնաձորով մի քանի պտույտ արեցինք ու ում տեսանք՝ նկարեցինք: Դե, էլ չասեմ՝ քանի անգամ մերժվեցինք, մեկը, թե բա՝ ես անգրագետ մարդ եմ, ես չեմ կարա խոսամ, մյուսը՝ վայ չեմ դիմանում, շոգ ա, թողեք գնամ, շատերն էլ՝ երեխա գտեք, նկարեք, ինձնից ի՞նչ եք ուզում: Մի կնոջ էլ ժամերով կանգնել բացատրում էինք՝ ռեպորտաժն ու վիդեոն ինչեր են: Վատ բաների հետ լավն էլ եղավ, մի տղայի հարցրինք, մի քանի բառ ասաց, հետո էլ մեզ երկու տոպրակ ադի-բուդի հյուրասիրեց, գոհ-գոհ կերանք, գնացինք մեր տուն:

Մյուս այցը Մալիշկան էր: Չեմ եկել մենակ պատմելու՝ ինչ արեցինք, ոնց արեցինք, մի քիչ էլ բողոքել եմ ուզում: Ես սկսեցի սիրել Մալիշկայի հյուրասիրությունը, ժպիտները, մեկը մյուսից լավն էին: Անծանոթ մարդը քեզ փողոցում տեսնում էր, բարև էիր տալիս, էնքան ջերմ էր խոսում, մի բան էլ հրավիրում էր իրենց տուն: Հրավիրելը որն ա, է, ամբողջ ուժով ջանում էր համոզել, որ գնանք, մի գավաթ սուրճ խմենք իր հետ, ու այդպես գրեթե բոլորը: Հասկանո՞ւմ եք, նրանք այնքան մենակ են եղել երկար ժամանակ, որ իրոք ինչ-որ մեկի հետ խոսելու կարիք ունեն: Ու դա էն դեպքում, երբ Մալիշկան 5000 բնակչություն ունի, բայց ընդհանրապես չէիր ասի, որ այդպես է. դատարկ էին փողոցները, տները: Հավատացեք՝ պատճառը ոչ շոգն ա, ոչ էլ ցուրտը, ինքներդ էլ գիտեք՝ դրան ինչ են անվանում: Կամ Մալիշկան, որ համարվում է Հայաստանի երկրորդ ամենամեծ գյուղը, ոչ մի խանութ չունի: Մեկը, որ երևի մեր թաղի խանութից էլ փոքր էր, չէր աշխատում, իսկ մյուսը, որ գյուղի մյուս ծայրում էր, ոչ մի բանի պիտանի չէր, իսկ ես դեռ իմ քաղաքից էի բողոքում:

Անիի տատիկն էլ ամեն կերպ ուզում էր մեզ ջեմով մածուն կերակրելուց հետո միայն նոր բաց թողնել: Իսկ երեխաները իրենց գյուղի բարբառը չէին սիրում, շատ երեխաներ էլ ուղղակի չէին կարողանում բարբառով խոսել, ես էի իրենց սովորեցնում, որ բարբառով պատմեն շոգի մասին (դե, մեր տանը բոլորը բարբառով են խոսում, ես էլ լավ գիտեմ): Վերջում էլ պարզվեց՝ ես էլ եմ հայրական կողմից արմատներով մալիշկեցի, տատս ասում ա՝ մալիշկեցու ծոռ ես դու:

Երրորդ կանգառն Արփին էր: Դե, Արփին, քանի որ ոչ ինձ էր լավ ծանոթ, ոչ էլ Անիին, իմ ծանոթը՝ Աշոտը, պետք է մեզ ման տար: Ինքն էլ իր հերթին իր ընկերոջն էր բերել, որի անունը չեմ հիշում: Էդ խեղճերը ամբողջ օրը մեզ հետ ման եկան, մի լավ օգնեցին՝ շոգից վառվելով: Մարդ էինք փնտրում՝ գոնե մի քանի բառ ասեր, ոչ ոք չէր ցանկանում խոսել: Արփիում էլ մի բան եղավ, որն ինձ մտածմունքի մեջ գցեց: Երբ մի տուն մտանք, մի 80-ին մոտ տատիկ էր նստած բակում: Մեզ տեսնելուն պես սկսեց բարձր ձայնով լացել, գոռալ, ինչ-որ անհասկանալի բառեր ասել: Ինչքան հասկացա, ասում էր՝ թողեք, թողեք մեռնեմ, թե ինչ, արագ դուրս եկանք, չեք էլ պատկերացնի՝ ինչպես էինք վախեցել: Անին էլ գլխարկը մոռացել էր երթուղայինի մեջ: Մինչև ծանոթներ խառնելով վարորդին գտանք, օրվա կեսն անցավ: Ինչևէ, մնում էր մեր ֆիլմի «պերեբիվկան» նկարեինք ու գնայինք հարևանիս՝ Լիպարիտի մոտ, որ մեզ մոնտաժ անել սովորեցներ (դե, մասնագիտությամբ դոկումենտալիստ է, մեզ էլ ահագին բան սովորեցրեց, թե՛ ֆոտոների, թե՛ ֆիլմերի և թե՛ 300 սպարտացիների մասին): Ռեպորտաժը նկարեցինք, մոնտաժն արեցինք, վերնագիրն էլ դրեցինք՝ «Շոգի հետքերով»: Մի խոսքով՝ կյանքիս ամենախառը օրերն էին: Իսկ տատիկս ամբողջ ազգին պատմում ա.

-Իմ թոռը ռեժիսոր ու նկարող ի տառե, տույ կտսնաք՝ շատ առաջ ի էթալու:

Հ.գ. Եթե չեք դիտել մեր վիդեոռեպորտաժը, դիտեք, Անին վայրկյանը մեկ մտնում ու ստուգում է դիտումների քանակը: Ահա հղումը.

Ես ու Անին իրար երաժշտական դպրոցից ենք ճանաչում, ու մեղմ ասած, ատում էինք իրար, իսկ հիմա մեր տանն անգամ հաց ենք ուտում միասին: 17.am-ը հրաշքնե՜ր է գործում: