arman arshak-shahbazyan

Դատարկ աթոռները

Դե, արդեն գրեթե բոլորը գիտեն Աբովյանի գիժ քամու մասին, բայց քչերը գիտեն, որ մեր թաղամասում գրեթե ամեն անգամ գերգիժ քամիների ժամանակ հոսանքը կտրում են: Հա, հա, արդեն տեսակների ենք բաժանել քամին՝ հանգիստ քամի, ուժեղ քամի կամ նույն ինքը` «բուլուլիճ», այդպես էր ասում տատս, գիժ քամին և ինչպես նշեցի քիչ առաջ, գերգիժ, որի ընթացքում մեր թաղամասի լույսերն են կտրում:

Հերթական ամառային երեկոն էր ու հերթական քամոտ օրը, սակայն ո՞վ կմտածեր, որ միանգամից կսկսվի գերգիժ քամին, իսկ լույսերն էլ կկտրեն էլի: Ու ինչպես ամեն անգամ, լույս կտրելուն հաջորդեց իմ` «Օ՜ֆ, գոնե վայֆայը լույսով չլիներ» արտահայտությունը: Երևի բոլորն էլ այդպես են անում, երբ լույսերը անջատվում են. քնում են սովորական ժամից չափազանց շուտ, քնում այն հույսով, որ առավոտյան արդեն էլեկտրականություն կլինի, իսկ երբ արթնանում ու տեսնում են չկա, սկսում են հաճախակի ժամացույցին նայել: Եվ այդպես սպասելով դարձավ ժամը 12:00-ը, իսկ ես արդեն 20 ժամ է, ինչ ֆեյսբուք չէի մտել: Հասկացա, որ պետք է մի լուծում գտնել: Միակ լուծումը հետևյալն էր՝ գնալ մորեղբորս տուն, և այդպես էլ արեցի:

Պատկերացրեք` իչքան նամակներ ու ինչքան ծանուցումներ կային, բայց այդ բոլորից առանձնացավ մի նամակ, հետևյալ բովանդակությամբ՝ «Արմ ջան, ուզում եմ երիտասարդական շարժում ստեղծել, բարեգործական գործառույթ իրականացնելու համար, կուզենամ դու լինես այդ խմբում»: Առանց որևէ վայրկյան մտածելու համաձայնեցի, հասկանալով, որ հրաշալի հնարավորություն է ընձեռվում կատարել վաղուց ցանկացած ու պլանավորած շատ ծրագրեր: Երեկոյան արդեն պատրաստ էր խումբը, իսկ շարժման անվանումն էր՝ «Միասնական բռունցք», և ունեինք առաջին ու հստակ առաջադրանքը. ներկայացնել մեկ նախագիծ, որը հնարավոր լինի իրականացնել երիտասարդական շարժման շրջանակներում: Մտածելու կարիք անգամ չկար: Անմիջապես գրեցի երկու նախագիծ՝ բարեգործական կինոդիտում և համագործակցություն դպրոցների հետ` օգնության արկղիկի տեսքով: Ի զարմանս ինձ, բոլորը համաձայնեցին: Անցավ 7 ամիս, սակայն ոչ մի աշխատանք չկար արված: Եվ կրկին ստանում եմ նամակ, որ երիտասարդական շարժման ղեկը ես եմ ստանձնում, բնականաբար պատասխանատվության զգացում կար. 7 ամիս ոչինչ չանելուց հետո ղեկը ստանում եմ ես, ու պետք է առաջին քայլերը անել, իսկ ես մեկ օր անգամ չկորցնելով հավաքում եմ ողջ խմբին, վիրտուալ գրում ու նախագծում ողջ ծրագիրը, կատարում աշխատանքի բաշխում և անցնում գործի: Գիտակցելով, որ դու մի երիտասարդական շարժման ղեկավար ես, որտեղ տարիքով ամենափոքրն ես, մեկ շաբաթ շարունակ ստանալով զանգեր տարբեր կազմակերպություններից տարածքի համար, հասկանում ես, որ լիարժեք քաղաքացի ես:

Եվ արդեն ունեինք հստակ որոշված օր, ժամ, տեղ, ֆիլմ: Մնում էր տարածել հայտարարությունը, ինչպես միշտ, օգնության հասավ ֆեյսբուքը, տարածվեց հայտարարությունը կինոդիտման մասին:

Վերջապես եկավ այդ բաղձալի օրը՝ 2016 թվական մարտի 12, «Միասնական բռունցքը» պատրաստ էր դիտմանը: Ինձ բնորոշ բնավորության համաձայն, 2 ժամ շուտ էի կանչել բոլորին: Այդ օրը մինչ ֆիլմի դիտումը եռուզեռ էր տիրում տուրիզմի հայկական ինստիտուտում: Այո, այո, այնտեղ էր կայանալու մեր բարեգործական կինոդիտումը: Եվ վերջապես եկավ այն ժամը ,որ պետք է գար հանդիսատեսը, սակայն դահլիճում տեղ գտան միայն մեր թիմի անդամները, իսկ հյուրերի համար տեղերը այդպես էլ դատարկ մնացին:
Տխրել էինք, բայց դասեր քաղեցինք. երբեք, ոչ մի դատարկ աթոռ, ոչ մի չստացված նախագիծ չպիտի պատճառ հանդիսանա կանգ առնելու: Քայլիր առաջ, հետ մի նայիր անցյալի դատարկ աթոռներին:

Հ.Գ. Հոդվածս գրում եմ մոմի լույսի տակ: Հա, հա. քիչ առաջ գերգիժ քամի էր…

Իմ ճանապարհը

Լուսանկարը՝ Տիգրան Մալխասյանի

Լուսանկարը՝ Տիգրան Մալխասյանի

Ես Մալխասն եմ: Երկրորդ դասարանից այդ մականվամբ ինձ կնքել է ընկերս` Արտյոմը, ով այնքան է ինձ Մալխասով դիմել, որ իրական անունս մոռացել է: Սկսած այս հոդվածից, ուզում եմ կիսվել իմ պատմությունով: Այս հարցում ինձ ձեռք մեկնեց էլի Արտյոմը, ով հայտնի է իր  հոդվածներով 17.am-ում: Այս ծրագրին մասնակցելու ցանկությունս առաջացել էր դեռ վաղուց, և ընկերոջս հետ խորհրդակցելով, փորձեցի կյանքի կոչել մտադրությունս:

Եկեղեցին դարձել է իմ կյանքի  կարևորագույն մասը: Երկար տարիներ եկեղեցում սպասավոր լինելս օգնեց ինձ հասկանալ եկեղեցու անգնահատելի դերը ոչ միայն որպես շինություն, այլև որպես հոգևոր բնօրրան իմ կյանքում:

Տատիկս պատմում է, որ երբ 3 ամսեկան էի, և սովորականի պես ինձ բարուր էր անում, այդ ժամանակ ասում էր.

-Աստված ջան, էս ինչ լավ բալա ես տվել մեզ:

Եվ չգիտես ինչու, այդ խոսքերից անմիջապես դադարում էր հնչել իմ երեխայական լացի ձայնը, և դրա հետ մեկտեղ, արտասվելը. կարծես թե հասկանում էի տատիկի ասածը:

Եվս մեկ դեպք տատիկի հիշողություններից. մոտ 3 տարեկան հասակում (այդ տարիքում է տեղի ունեցել մկրտությունս  մեր շատ սիրելի  և արժանապատիվ Տեր Իսահակ քահանա Մարգարյանի օրհնությամբ) խաչաձև տեսքով իրար էի ամրացնում 2 փոքր փայտեր և դնելով ընտանիքի անդամների գլխին՝ ասում.

-Ես տերտեր եմ, ես օրհնում եմ ձեզ…

Եվ ահա եկավ ժամանակը, և կյանքումս տեղի ունեցավ շրջադարձային իրադարձություն:

Արդեն 5-րդ դասարան էի: Դպրոցում Հայ Եկեղեցու Պատմության  հերթական դասն էր: Մտնելով դասարան, ընկեր Գոգատաշվիլին հարցրեց, թե ովքեր են տղաներից մկրտված: Եվ գրանցելով իր մոտ 7 հոգու անուն, նա հայտնեց, որ լինելու է Ոտնլվայի կարգ, և մենք էլ պետք է մասնակցենք: Արարողությանը մասնակցելուց հետո Էմին սարկավագը (ներկայումս` Հայր Թովմա Խաչատրյանը) մեզ մի երկու խոսք ասաց մեր հետագա անելիքների մասին. առաջարկեց գալ կիրակնօրյա պատարագին և խոստացավ սովորեցնել բուրվառ գցել: Այսպիսով, նախքան պատարագը, բոլորս հերթով գցում էինք` իրար հերթ չտալով, և փորձելով մյուսներից ավելի լավ գցել այն: Ահա անցավ ժամանակ, և տղաները դադարեցին գալ պատարագներին, ժամերգություններին, մնացի միայն ես՝ հավատարիմ ու ծառա մինչ օրս: Այդ բուրվառը այնքան էր ինձ հետաքրքրել, որ մոգոնեցի փոքրիկ բուրվառ: Տանը ածուխ կար, սակայն առանց խունկի, այդ իսկ պատճառով պատարագներից  մեկի ժամանակ խնդրեցի Տեր Հորը, որ ինձ խունկ տա: Զարմացած հարցրեց, թե ինչ եմ անում այդ խունկը, իսկ ես պատասխանեցի, որ փոքր բուրվառ եմ սարքել և տանը իմ աղոթքներով, անուշաբույր հոտը տարածելով վերացնում եմ չար հոգիներին: Նա ժպտաց ու ասաց.

-Բալես, ինչքան ուզում ես վերցրու:

Լուսանկարը՝ Տիգրան Մալխասյանի

Լուսանկարը՝ Տիգրան Մալխասյանի

Մյուս դեպքը շատ հուզիչ է և տպավորվել է իմ մեջ… Չգիտեմ… Դա երևի գերբնական ինչ-որ բան էր, կամ իրոք Աստծո կողմից ուղարկված հրաշք: Պատարագներից մեկի ժամանակ մեր բուրվառակիրներից մեկը` Արտակը, սովորականի պես  գցում էր  այն` առաջ և հետ: Ծուխ, որը միշտ տեսնում ենք՝ ամեն պատարագի ժամանակ, բայց այս մեկը շատ հիասքանչ տեսարան էր ինձ համար: Երեք անգամ գցելուց հետո ես ուշադրություն դարձրի այդ ծխի ձևավորվելուն, թե ինչպես է այն խառնվում իրար և պատկերում ինձ համար Հիսուսի դեմքը: Այո՛, ես տեսա Քրիստոսին, և այդ անշարժացած դիրքով պատկերը հայտնվեց ինձ ու հանգիստ անցավ խորանի դիմացով: Ուղղակի աննկարագրելի զգացողություն էր, շատ անհավատալի էր այդ հրաշքը տեսնելը: Դրանից հետո ես միշտ փորձել եմ տեսնել դա ևս մեկ անգամ, և մինչ օրս չեմ դադարում ուշադրություն դարձնել:

Ես Աստծուն հիշում էի նեղության կամ դժվարության մեջ, սակայն ժամանակի ընթացքում հասկացա, որ պետք է Աստծուն հիշել և շնորհակալ լինել ամեն տված լավ թե վատ վայրկյանի համար, ամեն ինչի համար, որ մենք ունենք: Նրա համար, որ մեզ տվել է լավ ծնողներ, լավ շրջապատ, և անկեղծ մարդկանց, ովքեր մեր կողքին են ու իրենց ընկերակցությամբ և ժպիտով լիացնում են մեր օրը:

Շատ զորավոր է, երբ աղոթելուս ժամանակ մարմինս փշաքաղվում է. դրանով զգում եմ, որ աղոթքներս հասնում են երկինք, և Աստված լսում է ինձ:

Gayane Avagyan

Ուսուցիչներիս

Ինձ նորից հարցրեք այն անցած դասերից.

Այն անցած խոսքերից անհամար,

Ու եթե սխալվեմ, ուղղեցեք ինձ նորից,

Ես հավե~րժ աշակերտ ձեզ համար:

Արամայիս Սահակյան

Երբ փոքր էի, մտածում էի շուտ մեծանալ ու դպրոց գնալ: Հիշում եմ, առաջին սեպտեմբերի մեկս, իմ առաջին ուսուցչուհուն: Երբ տեսա նրան, նայեցի աչքերին, լսեցի նրա խոսքերը, անկախ ինձնից ցանկացա նրան նմանվել: Իմ ընկեր Պողոսյանին, իմ առաջին գիտելիքների համար հենց նրան եմ շնորհակալ: Անցել է տասներկու տարի, բայց այսօրվա պես հիշում եմ ուսուցչիս խոսքերն ու խորհուրդները` «Ժամանակը ոսկի է երեխաներ, մեկ րոպեում գիտե՞ք ինչքան բան կհասցնենք սովորել: Սովորեք, միշտ հիշեք. ինչքան շատ սովորեք, այնքան լավ մարդ կլինեք»:  Տասնյակ սերունդներ կրթած ուսուցիչի խոսքերը շատ կարևոր էին մեզ` աշակերտներիս համար: Հիմա էլ արդեն կավարտեմ դպրոցս, բայց ընկեր Պողոսյանի` իմ առաջին ուսուցչուհու խրատները ու խորհուրդները միշտ ինձ հետ են լինելու: Տեսնում եմ ուսուցչուհուս, բայց արդեն ճերմակած մազերով ու հիշում Սահակյանի տողերը.

             Սիրելի ուսուցիչ,տեսնում եմ ձեզ նորից,

             Բայց արդեն ճերմակած ավելի:

              Եվ գիտեմ, որ մեկն էլ` այդ ճերմակ մազերից,

              Եղել է իմ մեղքով երևի:

Ներեցեք մեր չարաճճիությունների համար, ներեցեք, որ երբեմն չենք լսել ձեզ, խանգարել ենք դասը: Բայց դուք միշտ մեզ ներել եք, փոխարենը պահանջել` լավ սովորել:

Լավ է, երբ քո ուսուցիչը քեզ համար է և ուսուցանող  է, և հարազատ: Մարդ, ով հասկանում է քեզ, օգնում, խորհուրդներ տալիս, ցույց տալիս կյանքի ճիշտ ուղին, բացահայտում քո բոլո~ր ինչուների պատասխանները:

Ավարտում եմ դպրոցս  այս տարի, բայց ձեզանից ունեցած հուշերս միշտ ինձ հետ են լինելու: Շնորհակալ եմ ձեզ` իմ ուսուցիչներ, իմ այսպիսին լինելու համար: Բոլորդ էլ իմ կյանքում մեծ դեր ունեք:

Ու էլի Սահակյան

Նոր ենք հասկանում, որ մեր մշտական

  Ուղեկիցներն եք ու միշտ կլինեք:

   Մեր լավի համար ձեզ ենք պարտական,

   Իսկ վատի համար մեղավոր ենք մենք:

lida armenakyan

Իմ ուզածը փոփոխություն է

Պարապմունքս ավարտում եմ ու ոտքով տուն եմ գալիս: Հոգնած նստում եմ համակարգչի առաջ ու սկսում բզբզալ: Մեկ էլ մարզերում ապրող ընկերներիս նյութերն եմ կարդում: Ուրեմն Վանաձորում, դե գիտեք, ռոք ֆեսթ էր` #ԴբաՌոքը: Դե, դիմացն ընտրություններ են: Ուրիշ քաղաքներում ու գյուղերում մութ փողոցները լուսավորվում են, քարուքանդները` ասֆալտապատվում: Դե, դիմացն ընտրություններ են: Մեկ ուրիշ տեղ շարունակում են տարիներ առաջ կիսատ թողած գործարանի շինարարությունը: Էլ չասեմ, արդեն հիշում ես, որ դիմացն ընտրություններ են:

Գրիչս վերցնում եմ, ուզում եմ ես էլ էդպիսի «գլոբալ» խնդիրների լուծման մասին գրել: Ուզում եմ գրել, որ իմ Եղվարդ քաղաքում վերանորոգել են հին մանկապարտեզը, ու երեխաները ստիպված չեն քաղաքի մի ծայրից մյուսը հասնել, որ ազգագրական պարերի առանձին խմբակ է բացվել, որը չի զիջում մայրաքաղաքում եղածներին, որ մի նոր գործի տեղ է ավելացել, բայց….

Եթե կուզես իմանալ, ես էլ եմ փոփոխություն ուզում իմ քաղաքում: Ախր, իմ քաղաքում էլ են ընտրություններ, բայց մեր մութ փողոցները չեն լուսավորվում, քարքարոտ ճանապարհները, որոնք ամեն անձրևից հետո ճահճից ոչնչով չեն տարբերվում, չեն ասֆալտապատվում, նոր մանկապարտեզներ ու գործարաններ չեն կառուցվում ու ռոք համերգներ էլ չեն կազմակերպվում: Մեզ մոտ ցուցանակներն են ավելանում: Զարմանալու ի՞նչ կա, որ: Մեզ մոտ էլ են ընտրություններ: Ցուցանակներ, ցուցանակներ… Հա, հա, էն քո իմացած պաստառները, որ մայրաքաղաքում ամեն երկրորդ քայլափոխին փակում են տեսադաշտդ դեպի քաղաքի սիրուն անկյունները: Էն, որ սահմանափակում են պատկերացումներդ գովազդներով: էն,  որ դրանց հետևի տեսարանը կարող է մի թուփ լինել, բայց քեզ այնքան շատ բան տալ, որ ասենք երբեք չես ստանա ինչ-որ հայ գրողի նկարը, անունը, ծննդյան ու մահվան տարեթվերը տեսնելիս:

Իմ ուզածը փոփոխություն է, և ոչ թե կաղապարում, ոչ թե մի շրջանակ, որի մեջ ստիպված ես մտնել, ոչ թե սահմանափակում… Եսիմ: Ես իմ քաղաքում փոփոխություն եմ ուզում ու ես կլինեմ այդ փոփոխությունը, անկախ նրանից` մեր քաղաքում ընտրություններ կլինե՞ն, թե՞ ոչ:

«Իմ գրադարանը»

Հայաստանում գրադարաններ շատ կան, ընթերցողների թիվն էլ պակաս չի, սակայն իմ գյուղի` Արզականի գրադարանում մի ուրիշ շունչ կա: Երևի դա նրանից է, որ մեր շատ սիրելի ընկեր Սոնյան է մեր գրադարանավարուհին: 

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Հա՛, հա՛, հաստատ ընկեր Սոնյայից է, որ գյուղում ընթերցողների թիվը չի պակասում: Անգամ  թոշակառու տատիկներն են այցելում գրադարան և ընկեր Սոնյայից գրքեր  պահանջում: Սակայն այդ պահանջվածներից ոչ  շատերն է ունենում նա, քանի որ գրքեր կան, որոնք մինչև  հիմա կարդացողի մոտ է, կամ էլ վերադարձրել  են, բայց  զուր՝ էջերը չկան: Ընկեր Սոնյայի հետ զրույցում՝ նա պատմեց այս ամենը: Գրադարանում կա 8000-ից ավելի գիրք:

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Երբ ընկեր Սոնյային հարցրեցի, թե խնդիրներ կա՞ն, որոնք առաջնային են: Նա ինձ տարավ գրքերի պահոց և ցույց տվեց այդ անկարելի վիճակը:

Պահոցում օդը շատ ծանր էր, չկարողացա ինձ զսպել և հարցրեցի՝ ինչո՞ւ պատուհան չեք բացում: Նա ասաց.

-Երկու պատուհան կա, բայց չեմ կարող բացել, քանի որ, եթե դիպչեմ պատուհանին, այն պատի հետ միասին կփլչի:

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Լուսանկարը` Էլադա Պետրոսյանի

Չեք պատկերացնի, թե ինչքան էր ազդել ինձ վրա գրքերի խղճուկ վիճակը, պայմանները: Իսկ երբ այդ տեսարանից հետո հարցրեցի, թե ինչ-որ բան կա՞, որ կցանկանայիք ավելացնել, նա պատասխանեց՝ գրքերը, և նրա դեմքի վրա երևաց մեղմ ժպիտ:

Mher Taroyan

Անմահության սերունդ

Խոժոռ է երկինքը:  Սառնաշունչ առավոտը ցող է դրել կանաչի վրա: Վայրկյանը մեկ ցողի մի մարգարիտ է ընկնում հողին ու հազար կտոր լինում: Թվում է, թե ամեն բան բնական ու սովորական է, բայց ոչ: Ցողի ամեն կաթիլի հետ անասելի տագնապ է կաթում հողին: Եվ ընդամենը մի քանի րոպեի ընթացքում հողի ներծծած ամբողջ տագնապը գոլորշիացավ, բարձրացավ ու կախվեց օդում: Ու հանկարծ հակառակորդի կրակահերթը փշուր-փշուր արեց սպանող լռությունը:

-Տագնա˜պ, տագնա˜պ… – կոկորդը պատռելով՝ բղավեց հրամանատարը:

Ակնթարթ չանցած զորքն արդեն պատրաստ է մարտի: Բոց է թափում նրանց աչքերից: Ատամները, ջարդելու աստիճան կրճտացնելով, նրանք սպասում են հրամանի, ոչ սպանելու, այլ պաշտպանելու հրամանի: Մարդկային ամենաթանկ բանի՝ կյանքի գնով պաշտպանելու իրենց հայրենքը, հողն ու ընտանիքը:

Հրամանատարի հրամանաից հետո ամեն մեկը իր մարտական դիքը զբաղեցրեց, բացի Գևորգից ու իր երկու ընկերներից: Նրանք  իրադարձությունների էպիկենտրոնից փոքր-ինչ հեռու տեղակայված վրանում են ու ընդամենը մի քանի րոպեում զարգացած իրադարձություններից անտեղյակ: Կրակոցի ձայները լսելուն պես Գևորգը առանց ռազմական հագուկապի (որովհետև հանգստի ժամն է) պոկվեց տեղից ու վազեց դուրս: Հայացքը սառեց, բիբերը լայնացան՝ ասես առերեսվեց մահին: Հակառակորդի ինքնաթիռը գրոհել է մարտական դիքը ու մեկ-երկու րոպեից պատրաստ կլինի ոչնչացնել այն: Ակնթարթ անց քարացած զինվորը ուշքի եկավ, գիտակցեց պահի լրջությունը ու առանց վայրկյան անգամ կորցնելու, հովազի մի ցատկով հասավ վրան, վերցրեց զենքը, (որն ամենևին էլ նախատեսված չէ հակաօդային պաշտպանության համար) դուրս եկավ ու դիրքավորվեց վրանի առաջ: Գևորգին ու ինքնաթիռին մետրեր են բաժանում: Սևեռուն ու անթարթ հայացքով նա նայում է մահվան աչքերին:

-Երեք հաշվից,-մտքում ասաց նա,- մեկ…
Ու արդեն երկու հաշվին ինքնաթիռը, որն այդ պահին անխուսափելի մահ էր Գևորգի ու ընկերների համար, էլ չկա:
Գևորգը հաղթեց մահին, իսկ մահին հաղթելն ինքնին Անմահություն է: Նա մի օրինակն է այն հազարների, ովքեր այդ օրերին  Անմահացան ու պատմության մեջ մնացին՝ որպես Անմահության սերունդ:

Հ.Գ  Շարքային Գևորգ Հովհաննեսի Մանուկյան

Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ ոչնչացրել է մեր դիրքերը գրոհող հակառակորդի մարտական ուղղաթիռը: Պարգևատրվել է ԼՂՀ Մարտական խաչ 2-րդ աստիճանի շքանշանով:

meri panosyan

Գրքերս

-Գրքե՞ր:
-Հա՛, գրքեր:
Մարդը ստեղծված է անդադար զարգանալու և կատարելագործվելու համար: Նրա կատարելագործման ընթացքում գրքերը մշտապես եղել են, կան և լինելու են ամենամեծ գործոններից մեկը:
Ինչպես ասում է Անդրե Մորուան. «Գիրքը պետք է կարդալ մատիտը կամ գրիչը ձեռքին: Ոչ մի բան այնպես չի ձևավորում ճաշակն ու դատողությունների ճշտությունը, ինչպես դուր եկած հատվածը արտագրելու կամ խորիմաստ միտքը նշելու սովորությունը»:

Վերջերս պատիվ ունեցա կարդալու Հովհաննես Պապիկյանի «Է՛ն ուրիշ Ֆռունզիկը» գիրքը: Տպավորություն էր, որ հիմա ամբողջ գիրքն եմ արտագրելու: Ծանոթացա է՜ն Ֆռունզիկի հետ, որին մինչ այդ չէի ճանաչում:
Ինձ համար գիրք ընտրելը ամենադժվար գործերից մեկն է: Ձեռքիս տակ ընկած ամեն բան չեմ կարդում, փորձում եմ ժամանակս ավելի ճիշտ և խելացի օգտագործել:
Ամենասիրելի գիրքս Վոյնիչի «Բոռ»-ն է: Այդ գրքից հետո Արթուր անունը ավելի ու ավելի շատ եմ սիրում: Կյանքումս կարդացած միակ գիրքն է, որի վերջին էջը արցունքն աչքերիս եմ փակել:
Սիրելի գրքերիցս է նաև Ալեքսանդր Դյումայի «Կամելիազարդ տիկին»-ը: Այստեղ Դյումա որդին ներկայացնում է քաղքենիական նախապաշարումների պատճառով խորտակվող մի հրաշալի սիրո պատմություն:
Կարդալ սկսել եմ տասներեք տարեկանից, ինչի համար շա՛տ եմ ափսոսում: Մինչ այդ ես կարող էի կարդալ շաատ հետաքրքիր գրքեր, որոնք հիմա ինձ համար հետաքրքիր չեն: Կարդալը ամենակարևոր գործոններից է մարդու կյանքում: Ու կապ չունի` ինչ ես կարդում, լավ թե վատ ստեղծագործություն, դու միանշանակ ավելի ես մեծացնում այն հսկա ճամպրուկը, որը ամբողջ կյանքումդ տանելու ես հետդ, իսկ այն ինչքան մեծ լինի, այնքան ավելի պետքական բաներ կլինեն ներսում:

Հայացք

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Հայացք դեպի ներս… Դեպի սեփական հոգու ապրումները, գաղտնիքներն ու օգնության կանչը… Ահա այս հայացքի մասին ենք հաճախ մոռանում… Մոռանում ենք ժամանակ առ ժամանակ հետ կանգնել խելահեղ վազքից ու լսել հոգու կանչը, որ լսելի է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ ինքդ քեզ հետ ես… Մենություն… Լռություն… Ու հոգին է խոսում… Օգնում է գտնել այն հարցերի պատասխանները, որոնք չեն հասել գիտակցությանդ՝ կորչելով ամենօրյա անգիտակից վազքի մեջ…

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Վազում ենք, մինչդեռ ամենակարևորը  փորձում է մեզ համար լսելի դառնալ:

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը՝ Եվա Խեչոյանի

Gayane Avagyan

Վատ գրքեր չկան, կան վատ ընթերցողներ

«Վատ գրքեր չկան, կան վատ ընթերցողներ»: Ամեն անգամ իմ այն հարցին, թե` պապիկ,  ի՞նչ գիրք կարդամ, պապս այսպես է պատասխանում: Պապիս այս խոսքերը հիմք հանդիսացան տարբեր տեսակի գրքեր կարդալու համար: Շատ անգամներ, երբ  ուզում էի գիրք կարդալ, բայց չգիտեի որը, ընկերներիս էի հարցնում, կամ էլ գնում էի գրադարան ու գրադարանավարուհուն հարցնում, թե որ գիրքը խորհուրդ կտա կարդալ: Իսկ հիմա պապիս խոսքերը լսելով, գնում եմ գրադարան, վերցնում որևէ գիրք,  գալիս տուն ու սկսում կարդալ: Ու հասկանում եմ ` յուրաքանչյուր գիրք իր ներսում մի աշխարհ է պարունակում, իր  ներսում քնած հերոսներ ունի, ու դու` հենց ինքդ, ընթերցող, պիտի կարողանաս արթնացնել քնած հերոսներին: Եթե գիրքը կարդաս այնտեղից ինչ-որ բան սովորելու, ինչ-որ բան քո մեջ փոխելու համար,  ուրեմն, գրքի հերոսները քեզ անպայմանորեն կօգնեն:

Մեկ-մեկ սկսում եմ հայելու առաջ ինքս ինձ խոսել: Իմ կարդացած գրքերն եմ վերլուծում: Ու երբ սկսում եմ խոսել ինձ դուր չեկած հատվածների մասին, արժանանում եմ պապիս խրատող հայացքին: Հետո նստում ենք պապ ու թոռ, քննարկում գրողին ու իր գրածը: Հետո իմ մեջ  գցում – բռնում  եմ ու գալիս եզրահանգման` գուցե ինձ համար հեղինակը լավ չի գրում, ու  ինչ-որ բան ինձ դուր չի գալիս, բայց շատ հնարավոր է , որ նա էլ իր ընթերցողների շրջանակն ունի ու չէ որ նա էլ մի ամբողջ կյանք է ապրել գրել կարողանալու համար:

Այ, հիմա է, որ հասկանում եմ` քննադատելուց առաջ մի լավ պետք է մտածել:

Վերջերս սկսել եմ ժամանակակից գրականություն կարդալ: Ու շատ հաճախ, երբ ասում են, թե ինչ եմ կարդում, լսելով իրենց համար անծանոթ գրողի անուն, դեռ մի բան  էլ զարմանում են, որ նման գրող կա: Լավ չէ, որ ժամանակակիցներին անտեսում են: Ինչո՞ւ չեն  կարդում: Փորձել եմ գտնել այս հարցի  իմ պատասխանը: Միգուցե ընթերցողը հոգնել է իրականությունից, հոգնել այսօրվա ապրելակերպից և ուզում է մտքով տեղափոխվել անցյալ: Կամ էլ միգուցե նրանց հետաքրքրում է այն ժամանակվա վարք ու բարքը, սովորությունները, հագուստները կամ, ինչու ոչ, մարդկանց փոխհարաբերությունները, և հենց այդ պատճառով անտեսում է ներկան պատկերող գրողների գործերը: Թերևս ես էլ, եթե  միայն այսպես մտածեի, չէի կարդա ժամանակակից գրողներին: Բայց ինձ հետաքրքիր է նաև այսօրվա գրողի մտածելակերպը, թե ինչի մասին նա արժանի չի գտնում խոսել, ինչի մասին է լռում, ինչն է թաքցնում և ինչի վրա է կենտրոնանում:

Զարմանալի է, արդյո՞ք այն գրքասերները, ովքեր մտածում են` մերօրյա գրականությունը հետաքրքիր չէ,  այս դատողությունն արել են: Եթե ոչ, խորհուրդ եմ տալիս տեսնել նաև մեդալի մյուս կողմը`մտածել նաև այսպես:

Չպետք է նաև մոռանալ, որ գրքերն էլ նեղանալու հատկություն ունեն: Գրքեր չկարդալով մենք շատերին ենք վիրավորում`գրքում փակված հերոսներին, հեղինակին, գիրքը կազմողներին…Ու ինքներս մեզ:

hayarpi baghdasaryan

Արձագանք Սարգիս Մելքոնյանի «Ինչն ում համար է» հոդվածին

Այս անգամ արդեն փորձեմ հակադարձել Սարգսի հոդվածին:

Նախ սկսեմ այնտեղից, որ համամիտ չեմ, որ Հանրային հեռուստաալիքն անդրադառնում է բոլոր խավերին: Փոքրամասնությունները մղված են հետին պլան: Ի դեպ, փոքրամասնությունը միայն ազգայինների մասին չէ: Նրանց մասին գրեթե չի խոսվում: Բացի այդ, կարծում եմ, որ ծրագրերը բովանդակաշատ չեն: Իհարկե, մի քանի տարվա ընթացքում փոքր առաջընթաց կա (բարեբախտաբար), բայց դա չի քողարկում թերությունները:

Հիմա ռաբիսի մասին: Դու նշում ես, որ նորելուկ երգիչներին հարթակ է անհրաժեշտ՝ իրենց ձայնը ռեստորանից դուրս ցույց տալու համար: Բայց սա նաև ինքնագովազդ է, որպեսզի նույն ռեստորաններից ավելի մեծ պահանջարկ ունենան:

Եթե անդրադարձ կա ռաբիսին, ապա պիտի լինի նաև երաժշտության մյուս ժանրերին, եթե կա ծրագիր կանանց համար, ապա պիտի լինի նաև տղամարդկանց համար նախատեսվածը: Իսկ «Մայրիկների ակումբ»-ի մասին, թույլ տուր ասել, որ անկախ նրանից, թե ինչ է խոսվում հաղորդման ընթացքում, վերնագիրն ամենակարևորն է: Եթե «մայրիկ» բառը կա, ապա քիչ հայրիկների կգրավի ծրագիրը:

ՀԳ. Ինչպես Սարգիսն է նշում, «Բողոք-առաջարկությունների դեպքում անպայման դիմե՛ք Հանրային հեռուստաալիքին». ի վերջո, մենք վճարում ենք, գոնե նորմալ բան հեռարձակեն: