Երաժշտությունը խոսող հոգի է

Արմեն Ադամյանը  երգիչ, կիթառահար է: Որոշեցի հարցազրույցս վերցնել նրանից, քանի որ շատ եմ լսել նրա մասին: Նա էլ է եղեգնաձորցի և սովորել է մեր դպրոցում` գերազանց առաջադիմությամբ:  Եղել է իր ժամանակի առաջադեմ, արվեստասեր մարդկանցից: Ստեղծագործում է նաև իմ ամենասիրած ռոք ժանրով:

-Երբվանի՞ց է Ձեր մեջ ծագել սեր դեպի երաժշտությունը և կիթառը:

-Դեռ անցած դարի 60-ական թվականներից, երբ ես ապրում էի Ագարակաձորում և սովորում Եղեգնաձորի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցում, ու ամեն օր դպրոց հասնելու համար ոտքով անցնում էի 6-7 կմ:

Ծնողներս մանկավարժներ էին, և այդ պատճառով էլ մեր տանը միշտ շատ էին ամսագրերն ու թերթերը: Տանը նստած՝ ամսագիր էի թերթում, հանկարծ տեսա լեհական երաժշտական մի խումբ, որի ձեռքին կար Չերնիկովի կիթառ: Կիթառն ինձ գերեց:

Մեր ժամանակվա հիմնական ինֆորմացիայի աղբյուրը հեռուստացույցով ցուցադրվող հնդկական ու ադրբեջանական ֆիլմերն էին: Հաճախ լսում էի տարբեր ժանրերի երաժշտություն, որոնք փորձում էի կատարել: Դրանցից էին Beattles քառյակի առաջին երգերը:

-Եթե կարելի է, պատմեք Ձեր առաջին քայլերի մասին այդ բնագավառում:

-Ես դեռ դպրոցական տարիներին արդեն կայացել էի որպես երգիչ: Լինելով իմ հեռավոր ազգականների տանը՝ Դոնի Ռոստովում, ես լսել էի որակյալ էստրադային երգեր: Վերադառնալով Եղեգնաձոր՝ շատ հաճելի անակնկալ բերեցի մեր դպրոցի համար: Առաջին անգամ, մի համերգի ժամանակ, հանդես եկա ռոքնռոլային երգով, որը լավ ընդունվեց երաժշտասեր հանդիսատեսի կողմից:

Հիշում եմ՝ մշակույթի տան տեղը ճահճուտներ էին, իսկ ամֆիթատրոնի տեղում՝ վարունգի կախովի այգիներ: Կինոթատրոն էլ չկար: 12 տարեկան էի, երբ մշակույթի տանը կից մի փոքրիկ երաժշտական խումբ բացվեց՝ «Ծիծեռնակ» անվամբ, որի անդամներն ինձ հրավիրեցին միանալ իրենց խմբին:

-Այժմ  Դուք պատմում եք Ձեր դպրոցական տարիներից, իսկ ինչպե՞ս եք սովորել դպրոցում և ի՞նչ հետաքրքիր դեպքեր կհիշեք կապված դպրոցի հետ:

-Ես դպրոցում սովորել եմ գերազանց և ավարտել ոսկե մեդալով: Մասնակցել եմ հիմնականում մաթեմատիկայի օլիմպիադաներին, իսկ բանաստեղծություններ գրել եմ դեռ 3-րդ դասարանից:

Երբ 7-րդ դասարանում էի՝ 13 տարեկան, Եղեգնաձորի գերազանց սովորող և ակտիվությամբ աչքի ընկնող երեխաների մի խումբ ստեղծեցին, որի մեջ ընդգրկվեցի նաև ես, և ձմեռային արձակուրդներին մեզ տարան Մոսկվա-Լենինգրադ: Հենց Կարմիր հրապարակի խանութներից մեկում տեսա իմ երազանքների՝ Չերնիկովի կիթառը և  մոտս եղած ամբողջ գումարով գնեցի այն, որը դարձավ այդ ժամանակվա Հայաստանի առաջին էլեկտրական կիթառներից մեկը: Ես սկսեցի ինքնուրույն պարապել այդ կիթառի վրա, որովհետև ոչ մեկը չկար, որ սովորեցներ: Ես հաճախել էի երաժշտական դպրոց և ունեի որոշակի կրթություն: Հետո բախտս բերեց, երբ Եղեգնաձոր եկավ ջութակի ուսուցիչ Մերուժան Սիմոնյանը, ով նաև կիթառ նվագել գիտեր: Ես ընդգրկվեցի նրա խմբում: Բայց հետո նա մեկնեց, և ես ստեղծեցի իմ առաջին խումբը՝ 9-րդ դասարանում: Այն կազմված էր չորս տղայից ու երկու աղջկանից և կոչվում էր «Ե-Ե», այսինքն` «Եղեգնաձորի Երաժիշտներ»: Այդ խմբից էր շատ հայտնի են՝ Ժորա Սիմոնյանը և Հայկ Իսախանյանը:

-Նվագելը Ձեզ համար մասնագիտությո՞ւն է, թե՞ ուղղակի նախասիրություն:

Նվագելը, բացի մասնագիտությունից, Աստծու և բնության կողմից տրված շնորհ է, երկրորդը՝ պարգև, երրորդը՝ միակ փրկիչ օղակ, որը փրկում է աշխարհի և երկրագնդի վրա գտնվող ամեն տեսակ ճղճիմ ու անհեթեթ բաներից՝ սկսած պատերազմից, վերջացրած փողով, պաշտոնով, ընչաքաղցությամբ և քաղքենիությամբ:

Ինձ համար աշխարհի վրա ամենամաքուր տեղը դաշնամուրն է՝ սև ու սպիտակ ստեղների թագավորությունը: Երաժշտությունը խոսող հոգի է, որտեղ դու մտնում ես ու հանդիպում մաքրության: Երաժշտությունը ես համեմատում եմ բնության հետ:

Երաժշտությունը իդեալական է՝ իր բոլոր առանձնահատկություններով: Այն աշխարհի և տիեզերքի մի մասնիկն է:

-Ի՞նչ համերգներով եք հանդես եկել և որտե՞ղ:

-Ես չպատմեցի մի խմբի մասին, որը կոչվում էր «Էվրիկա»: Այդ խմբում նվագում էին մոտ 140 մարդ, որոնցից էին՝ Արման Հովհաննիսյանը, գեներալ-մայոր Ներսիկ Եսայանը և շատ շատերը:

Ես տարբեր խմբերով հանդես եմ եկել արտասահմանյան երկրներում՝ Լեհաստանում, Գերմանիայում, Չեխոսլովակիայում, Մորավիայում, Լատվիայում, Լիտվայում, Ղազախստանում, Ուզբեկստանում և ԽՍՀՄ-ի այլ երկրներում:

-Ասացիք, որ եղել եք տարբեր երկրներում: Իսկ վերաբերունքի ինչ-որ տարբերություն զգացե՞լ եք:

Ճիշտն ասած, ո՛չ մի տարբերություն: Նույնիսկ Ադրբեջանում մեզ շատ լավ ընդունեցին և խտրականություն չդրեցին ազգերի միջև: Նաև ունեցել եմ ադրբեջանցի ծանոթ երաժիշտներ, ովքեր ինձ օգնել են տարբեր հարցերում:

-Ո՞ր երգիչների հետ եք համագործակցել և ելույթներ ունեցել:

-Ելույթներ եմ ունեցել Ձախ Հարութի, Ռուբեն Հախվերդյանի, Դավիթ Ամալյանի, Էդուարդ Զորիկյանի, Վահան Արծրունու, Վահե Քոչարի, Աշոտ Ղազարյանի, Հրաչյա Հարությունյանի՝ Սիրուշոյի հոր, Արթուր Մեսչյանի, Արա Գևորգյանի, Նունե Եսայանի և այլոց հետ:

-Ի՞նչ Էիք ցանականում դառնալ մանկության տարիներին :

-Մանկության տարիներին ուզում էի դառնալ լրագրող: Նույնիսկ ավարտական քննության շարադրությանս մեջ, որն ուներ «Ինչպես ես քեզ տեսնում քսան տարի անց» վերնագիրը, գրել էի՝ լրագրող: Դպրոցն ավարտելուց հետո ուզում էի միանգամից լրագրող դառնալ: Սակայն նոր օրենք էր դուրս եկել. դիմորդը պիտի ունենար երկու տարվա աշխատանքային ստաժ: Ես թողեցի իմ մտադրությունը: Սովորեցի Մոսկվայի Մորիս Թորեզի անվան համալսարանում: Առաջին մասնագիտությամբ թարգմանիչ եմ: «Պիոներ-կանչ» թերթի հատուկ թղթակիցներից էի Եղեգնաձորում: Այդ ժամանակ արդեն հայտնի երգիչ էի:

-Արդյո՞ք այժմ էլ  ստեղծագործում եք: Եվ եթե՝ այո, ապա՝ ի՞նչ ժանրով:

-Այո՛, ստեղծագործում եմ: Ստեղծագործում եմ տարբեր ժանրերով՝ ռոք, փոփ, ջազ, ժամանակակից… Ունեմ նաև ժողովածուներ, որոնցից են՝ «Աստղիկները», «Հանդիպում ծերացած ռոքերի հետ», «Կարծիքներ, մտքեր, աֆորիզմներ»: Ունեմ 12 CD ժողովածու և 250 տեսաերիզ: Հայտնի  են «Այգաբաց», «Մեղավոր գարուն», «Աղոտ աչքերով ծաղրածուն», «Ճամփորդական», «Ամառային ձայներ», «Արևածաղիկ» ստեղծագործությունները:

-Ժամանակին շատ մեծ ճանաչում ուներ հեղինակային երգը, մարդիկ սիրում և լսում էին: Ինչպիսի՞ն է այսօրվա հեղինակային երգի ոլորտը Հայաստանում:

-1988-1994 թթ. իմ նախաձեռնությամբ Եղեգնաձոր քաղաքում կազմակերպվեցին և անցան հեղինակային երգի առաջին՝ թվով հինգ հանրապետական փառատոները, ուր առաջին անգամ բեմ դուրս եկան այսօր հեղինակային երգում արդեն հայտնի անուններ դարձած Վահան Արծրունին, Էդուարդ Զորիկյանը, Արմինե Հայրապետյանը, Արմեն Մովսիսյանը,Կարեն Մամիկոնյանը, Շիբոյան եղբայրները,Լիլիթ Կարապետյանը,Արամ Ավագյանը և շատ ու շատ ուրիշներ….Այսօր տաղանդավոր հեղինակ-կատարող Վախթանգ Հարությունյանի նախաձեռնությամբ Երևանում՝ Թումանյան 40 հասցեում, գործում է հայ հեղինակ-կատարողների «Բարդ ակումբ»-ը, որտեղ ամեն ուրբաթ օր հանդես են գալիս այս ժանրի ներկայացուցիչները, ինչպես նաև Ռուբեն Հախվերդյանը, Քրիստ Մանարյանը, Դավիթ Ամալյանը, Լիլիթ Սարգսյանը, Վահե Քոչարը, Վարդան Գալստյանը, վերջապես ես և այլոք…

-Մի հետաքրքիր պատմություն կարո՞ղ եք պատմել, որը տեղի է ունեցել Ձեր համերգների ժամանակ:

-Հետաքրքիր պատմություններ շատ են եղել: Մի անգամ Ռուբեն Հախվերդյանի հետ համերգի ժամանակ հանկարծ զգում եմ, որ նրա ձայնը չի հնչում: Շրջվում եմ ու ի՞նչ տեսնեմ.  քնել է: Դահլիճում մոտ 400 հոգի կար, ես վեր կացա ու ասացի. «Շը՜շ… Հախվերդյանը քնել ա: Կամաց-կամաց վեր կացեք և դանդաղ դուրս եկեք»:

Ու պատկերացրեք, որ ամբողջ ժողովուրդը շարան-շարան դուրս եկավ:

Հիշում եմ՝ մի անգամ ուղղաթիռով գնում էինք համերգի ու վայրէջք կատարեցինք եղջերուների հոտի մեջ:

Հետաքրքիր դեպք է նաև, թե ինչպես սովորեցի լողալ: Ես փոքր էի՝ 4-5 տարեկան, երբ բարեկամներով գնացել էինք գետ: Ես ուզում էի ցատկել, երբ հայրս բացականչեց. «Արմե՛ն, չթռչե՛ս, խորն ա՜»: Բայց ես արդեն ցատկել էի և զգում էի, որ չեմ կարողանում ջրից դուրս գալ: Բախտս բերեց, որ հայրս ցատկեց ու փրկեց ինձ:

-Ինչպիսի՞ խորհուրդ և բարեմաղթանք կտաք այսօրվա երիտասարդությանը:

-Հայ երիտասարդներին մաղթում եմ չմոռանալ մեր ազգային պատվի, տեսակի և որակի մասին:

Հարցազրույցը վարեց Սոֆյա Աբրահամյանը

Խնայող պապիկը կամ 50 տարի և 1 օր

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գիվարգիզյանի

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գիվարգիզյանի

«Մանանայի» սաներով Վայոց Ձորի Զառիթափ գյուղում էինք: Կարծես արհամարհելով ցուրտը՝ անընդհատ խոսում ու ծիծաղում էինք, ջերմ ժպիտներով իրար էինք նայում ու լուսանկարներ անում: Էդպես նկարելով՝ մի բակ մտանք ու մի պապիկի հանդիպեցինք:

-Բարև՛ Ձեզ:

-Բարև՛, երեխե՛ք ջան, էս ի՞նչ եք անում, որտեղի՞ց եք եկել:

-Սիրուն ֆոտո անել ենք սովորում, պապի՛, կլինի՞ քեզ նկարենք:

-Հա, բալա՛ ջան, ինչի՞ չէ որ:

Նկարում էինք պապիկին, մեկ էլ հավաբնի մոտից մեզ մոտեցավ նրա կինը: Իրեն էլ նկարեցինք, բայց ի տարբերություն իր ամուսնու, նա ուզում էր գեղեցկանալ, նոր նկարվել:

-Վա՜յ, ա՛յ բալա, հենց սե՞նց պիտի նկարե՞ս, էս վիճակո՞վ:

-Ոչինչ, տա՛տ ջան, սենց էլ ես շատ սիրուն:

-Բա գոնե մազերս դզեի:

-Չէ՛, թող մնա, սենց լավա: Մի րոպե…

Րոպեն էլ էր շատ, աչքը չէր թարթել, արդեն նկարել էի:

-Տատ, քանի՞ տարվա ամուսիններ եք:

-50:

-Իրո՞ք,-անկեղծ զարմանքով բացականչեցինք մենք:

-Հա, ա՛յ բալա, ի՞նչ ունենք խաբելու:

-Բա մենա՞կ եք ապրում:

-Չէ, երեխե՛ք ջան:

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գիվարգիզյանի

Լուսանկարը՝ Հասմիկ Գիվարգիզյանի

Արդեն ուզում էինք դուրս գալ, նկատեցի, որ տատիկը (ում անունը, անկեղծ ասած, մոռացա հարցնել), ինչ-որ բան տվեց ամուսնուն ու ասաց, որ դեն նետի:

-Է՜, թող մնա, մեկ էլ տեսար պետք եկավ:

-Ինչի՞դ է պետք, տար թափի զիբիլը,-ասաց տատին ու ներս մտավ: Բայց ո՞նց հասկացա, պապիկը հեշտ հանձնվողներից չէր: Էն, ինչ տվել էր իրեն տատիկը, խնամքով փաթաթեց ու դրեց նույն տեղում: Ու ակամայից հարց առաջացավ. տեսնես էս 50 տարվա ընթացքում մի՞շտ են սենց թեթև բաների պատճառով իրար հակաճառել, թե՞ մենակ էսօր: Բայց ի՞նչ իմանաս, կարող է` շատ էլ կարևոր բան էր իր համար այդ փաթեթի մեջ:

boris israyelyan

Շաբա՞թ, թե՞ ուրբաթ

Մի օր, չգիտես ինչու, անհետացել էին քունը խանգարող և շատ հոգեհարազատ խոսքերը. «Բորիս, վեր կաց, ուշացար»: Մի տեսակ կասկածելի էր: Աչքերս բացեցի, նայեցի ժամին, 9:10 էր, արագ անկողնուցս վեր թռա:

-Մա՛մ, շուտ շալվարս տուր:

-Ո՞ր շալվարդ:

-Դպրոցի:

Հագա շալվարս և վազեցի լվացվելու: Հանկարծ պատուհանից տեսա ընկերոջս  ու վազեցի դուրս:

-Հովհաննե՞ս:

-Ի՞նչ:

–Դու է՞լ ես ուշացել:

-Ինչի՞ց:

–Դասից, էլ ինչի՞ց:

-Չէ, ախր էսօր դաս չկա:

-Ո՞նց չկա:

–Տենց, չկա, շաբաթ ա:

-Վա՜խ, ես էլ գիտեմ ուրբաթ ա, լավ սպասի` գնամ փոխվեմ, գամ:

Հասա տուն, մայրս ասաց.

-Ի՞նչ եղավ:

–Հենց իմացա դասից ուշացել եմ, չես էլ ասում, որ շաբաթ ա:

–Բա ո՞ւր ես գնում:

–Դուրս, հազիվ դաս չկա……

Բայց արդեն երեք շաբաթ է, արթնանում եմ, բայց չեմ սխալվում. Հաստատ դաս չկա:

Ռուբիկի խորանարդը առաջիկա շաբաթվա համար

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

2013 թվականի ամառն էր։ Այդ ժամանակ ես տարված էի մարդկության մի հրաշալի գլուխգործոցով, ավելի կոնկրետ, Ռուբիկի խորանարդով, կամ ինչպես շատերն են ասում՝ «կուբիկ-ռուբիկով»։ Ընդհանրապես, ինչ որ բանով տարվելը ինձ մոտ սեզոնային է։ Եթե ինչ որ բանով տարվեցի, առ ու փախի։ Էնքան կզզվացնեմ բոլորին, մինչև նոր թեմա չգտնեմ։ Լավ, ինչևէ, չշեղվեմ կուբիկից։ 

Առաջին հայացքից հասարակ խաղալիք, կարծես թե իրենից ոչ մի դժվարություն չներկայացնող, բայց հենց որ վերցնում ես ձեռքդ և փորձում ես հավաքել, այդ հասարակ խաղալիքը միանգամից դառնում է անհնարին մի բան։ Ի դեպ, այդ անհնարին թվալու շնորհիվ ես բազում գրազներ եմ հաղթել։

«Կուբիկով» սկսեցի հետաքրքրվել այն ժամանակ, երբ մեր մոտի խանութներից մեկում գտա օրիգինալ «կուբիկ», որը ի տարբերություն չինական կեղծիքների, երկրորդ շարժումից չէր կոտրվում։ Օգոստոսն էր, Ռուսաստանից եկած եղբորս հետ, ում նույնպես հետաքրքրել էր այդ խաղալիքի անվան տակ թաքնված, չգիտեմ էլ ինչպես անվանեմ, իրը, սկսեցինք տակն ու վրա անել համացանցը, մինչև որ չսովորեցինք հավաքել։ Կյանքում չեմ մոռանա առաջին անգամ հավաքելս։ Չգիտես ինչ շարժումներից հետո իմ ձեռքում էր հավաքված «կուբիկը»։ Դա ինձ համար իրոք մեծ ձեռքբերում էր։ Ի դեպ, այդ «չգիտես ինչ շարժումները» կոչվում են ֆորմուլաներ։ «Կուբիկը» լրիվ հավաքելու համար պետք է իմանալ դրանցից առնվազն տասը։ Բոլորը իմանալու և վարժվելու դեպքում «կուբիկը» կարելի է հավաքել 14 վայրկյանում։

Մենք մի շաբաթ ման էինք գալիս այդ ֆորմուլաների հետ, այդ թերթիկը, որի վրա գրած էր մեր  պարծանքը, տանում էինք գրեթե ամեն տեղ։ Մի շաբաթից մենք իհարկե սովորեցինք հավաքել «կուբիկն» առանց թերթիկի։

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Համացանցում այդ հրաշքի գաղտնիքը ման գալու ժամանակ մենք ծանոթացանք տասնյակ ուրիշ գլուխկոտրուկների հետ։ Իհարկե, ինչպես իսկական «քանքանչիներ», մենք փորձեցինք դրանք գտնել մեզ մոտ։ Ցավոք, մենզ հաջողվեց գտնել դրանցից մի քանիսը միայն, որոշ մարդկանց մոտ մենք ուղղակի տարօրինակների տպավորություն էինք թողում։ Դե ո՞ւմ ասես «Կներեք, կարո՞ղ ա դուք «կուբիկ-ռուբիկի» եռանկյուն տեսակը ունենաք: Էն որ սենց ֆռռացնում ես, խառնվում ա, հետո պիտի մի կերպ էլի գույները դնես իրանց տեղերը», չի զարմանա։ ճիշտն ասած, ես շատ էի նախանձում եղբորս, քանի որ գիտեի, նրանց մոտ՝ Ռուսաստանում, հաստատ կան այդ բոլոր գլուխկոտրուկները։

Քանքանչի ասացի՝ հիշեցի։ Չգիտեմ որտեղից, իմացել էինք, որ «կուբիկը» պետք է յուղել, որ լավ պտտվի։ Այդպես ես հրաժեշտ տվեցի իմ առաջին «կուբիկին»։

Հիմա, երբ անցել է 3 տարի, ես կարողանում եմ հավաքել միայն ստանդարտ խորանարդը, չնայած ունեմ 5 տեսակի գլուխկոտրուկ։

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Եվ վերջում, կիսվեմ Ռուբիկի խորանարդի մասին մեկ-երկու հետաքրկիր փաստով։

1. Եթե աշխարհի բոլոր խորանարդները դնենք իրար հետև, կստանանք մի գիծ, որը կձգվի հյուսիսային բևեռից մինչև հարավայինը

2. Ռուբիկի խորանարդը կարող է գտնվել 43 252 003 274 489 856 000 տարբեր դիրքերում։ Այդ դիրքերը հերթով ստանալու համար, պտտելով խորանարդի կողմերը 1 պտույտ/վայրկյան արագությամբ, մարդուց կպահանջվի 1400 տրիլիոն տարի։

Հասկացա՞ք, թե իրականում ինչ մեծ բան է այդ հասարակ խաղալիքը։

Արձակուրդները մեկ շաբաթով էլ են երկարացրել, իսկ դրսում ցուրտ է: Ի՞նչ եմ առաջարկում. Փորձեք հավաքել այս կախարդական խորանարդը: Ոչ միայն շատ լավ ժամանց է, այլև իսկական մարզանք է մեր արդեն բթացող ուղեղների համար:

nona petrosyan

Համացանցային դիետա

Ամառ էր. Քայլում էի փողոցով, և հանկարծ տեսա մի խումբ երեխաների, որոնք ի զարմանս ինձ, խաղում էին այնպիսի խաղեր, որոնք  մոռացված էին նույնիսկ ինձ համար: Զարմացա, ուզում էի մոտենալ և նրանց հարցնել, թե որտեղից գիտեն այս խաղերը, սակայն մի պահ ամաչեցի ,որ ես՝  նրանց համար «հին սերնդի ներկայացուցիչս»,  կարող եմ չհիշել նրանց համար այդքան կարևոր և հետաքրքիր խաղը:

Լավ, անցանք առաջ: Ուրախացա ու մի պահ ընկա մտորումների մեջ: Ի՞նչ կլիներ, եթե չլինեին մեզ համար այդքան կարևոր  և անհրաժեշտ  հեռախոսները, պլանշետները, և վերջիվերջո, համակարգիչները: Փորձեցի ավելի լավ պատկերացնելու համար իրոք մեկ օր ապրել առանց դրանց: Անջատեցի հեռախոսս, համակարգչիս մասին փորձում էի չհիշել: Գնացի քաղաքով զբոսնելու դասընկերուհուս հետ: Զբոսնում էինք: Ամեն ինչ շատ հաճելի էր, մինչ այն պահը, երբ նա սկսեց խոսել ինչ-որ նորությունների մասին, որոնք միայն  կարող էինք համակարգչով տեսնել: Նա պատմում էր, պատմում, չհասկանալով, որ ես ուզում եմ կտրվել ամեն ինչից, և դա բացարձակ ինձ չի հետաքրքրում: Սակայն նա այնպիսի խանդավառությամբ և ոգևորությամբ էր պատմում, որ չկարողացա դիմանալ և ասացի.

-Կներես, սակայն պետք է գնամ, արդեն ուշ է:

Ոչ թե ուշ էր, այլ շատ ձանձրալի:

Հաճելի զբոսանք, գեղեցիկ բնություն, սակայն անհետաքրքիր զրուցակից, որն անընդհատ խոսում էր համակարգչից, նորություններից`բա չիմացա՞ր, սա այնպես արեց, նա այնպես արեց…

Որոշեցի գնալ տատիկիս տեսնելու, քանի որ արդեն հարցերս ավելանում էին: Գնացի, դուռը թակեցի: Բացեց դուռը փոքր եղբայրս, որն առանց ինձ տեսնելու արագ բացեց դուռը և վազեց նորից համակարգչի մոտ: Մտածեցի` կարող է շփոթմունք է: Մի՞թե նա ինձ տեսնելու ցանկություն չուներ: Ի՞նչ է պատահել, չլինի՞ թե նեղացրել եմ: Մտքովս ամեն ինչ անցավ, բացի նրանից, որ եղբայրս շատ «կարևոր» խաղ էր խաղում… Տե~ս է, չէի մտածել, որ խաղերը`այդ չշնչող, արհեստական ու էկրանին երևացող մի քանի մեքենաներն ու զենքերը ավելի կարևոր են: Վերջ, հասա տատիկիս մոտ, համբուրեցի նրան, նստեցի կողքին և առանց շունչ քաշելու հարցրեցի.

-Տատ, իսկ դու ի՞նչ էիր  անում, երբ Կարենի տարիքին էիր:

Տատս խորը շունչ քաշեց, զսպելով ցավն ու թաքցնելով արցունքները, ասաց.

-Ապրում էինք, աղջիկս, ապրում էինք խաղաղ, առանց էս «զիրթը-զիբիլների»: Գնահատում էինք մեր ծնողներին, մեր մեծերին, նրանց կողքին էինք ամեն վայրկյան, օգնում էինք և հաճույք ստանում մեզ տրված հրաշալի կյանքից: Խաղում էինք, հորինում երգեր, պարեր, մեր ծնողների, տատերի հետ գնում էինք զրուցում, ինչպես հիմա քեզ հետ եմ զրուցում, բայց մի տարբերությամբ. մենք չէինք բողոքում, մեր տատերը չէին բողոքում, նրանք  ուրախանում էին, մենք միշտ երջանիկ էինք նրանց կողքին, իսկ հիմա… Հիմա նույն տանը նստած, թոռանս հետ չեմ էլ կարողանում զրուցել, հանգիստ նստել ու խոսել, էնքան ագրեսիվ են, էնքան վայրենի: Է~հ չգիտեմ, թեկուզ կարող է ես ժամանակի հետ չեմ քայլում, բայց ավելի լավ է այդպես, հիշեմ մեզ… Ո՞ր մեկն ասեմ, ո՞ր մեկը… էնքա~ն լավ էր, էնքա~ն անհոգ, ինչ իմանայի` էս զիբիլները  կքայքայեն թոռներիս:

Տատիկիս  ամեն բառից հասկանում էի, թե ինչքան ցավ կա նրա սրտում, և մտքումս մի բան ծագեց: Մտածեցի` ավելի լավ է այսօր շուտ գնամ տուն, որ մայրիկս գա  ու տեսնի ինձ տանը: Ամեն ինչ կանեմ նրան ուրախացնելու համար:

Գնացի գեղեցիկ և շատ համեղ աղցան պատրաստեցի նրա համար, հենց իր սովորեցրած աղցաններից էր, որն ինքը շատ էր սիրում: Ամեն ինչ կարգին է, ամեն ինչ իր տեղում է: Մայրս հաստատ շատ կուրախանա: Վերջապես եկավ, գնացի դուռը բացեցի, համբուրեցի նրան և կանչեցի սեղանի մոտ: Նա շատ գոհ էր և ուրախ: Վերջում մայրիկս հարցրեց.

-Աղջիկս, ինչպե՞ս ես կարողացել կտրվել համացանցից և աղցան պատրաստել:

Ես ապշած էի: Մի՞թե ես էլ եմ նույն կերպ վարվել ամեն օր ու չեմ զգացել, թե ինչ կախվածության մեջ եմ: Ինձ  համար մորս ուրախությունը թեև մի քիչ անտեղի էր,բայց երբ տեսա աչքերում երջանկություն, հասկացա, որ իրոք ես էլ եմ դասընկերուհուս նման շատ-շատերին պատմել անհետաքրքիր պատմություններ, անուշադիր եղել շատ կարևոր մարդկանց նկատմամբ:

Օրս առանց համացանցի, հեռախոսի անցավ հրաշալի: Հասկացա շատ բաներ, որոնք կհասկանաք նաև դուք, երբ պահեք այս «դիետան»… Ծիծաղելի է, ամեն ինչ լսել էինք, բայց «համացանցային դիետաա»…

Փիլիսոփայական զրույց

Հարցազրույց մայրիկիս` Կրթության Ազգային Ինստիտուտի Վայոց Ձորի մասնաճյուղի տնօրեն Հայկուհի Բարսեղյանի հետ:

-Մայրիկ, ի՞նչ մասնագիտություն ունես:

-Մասնագիտությամբ փիլիսոփա եմ: Ավարտել եմ Երևանի պետական համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետը:

-Իսկ մասնագիտությամբ ե՞ս աշխատում:

-Այո, բայց ոչ հիմնական աշխատանքում: Ես դասավանդում եմ ՀՊՏՀ-ի Եղեգնաձորի մասնաճյուղում մի շարք առարկաներ, այդ թվում նաև փիլիսոփայություն:

-Իսկ ո՞րն է հիմնական աշխատանքը:

-Ես աշխատում եմ Կրթության Ազգային Ինստիտուտի Վայոց Ձորի մասնաճյուղի տնօրեն:

-Ինչո՞վ է զբաղվում ազգային ինստիտուտը:

-Հանրակրթության ոլորտի մասնագետների համար վերապատրաստումներ, սեմինար-պարապմունքներ ենք կազմակերպում:

-Իսկ ո՞ր աշխատանքն է ավելի հոգեհարազատ:

-Քանի որ հիմնական աշխատավայրում բացի վարչական աշխատանքից նաև դասընթացավար եմ, իրականացնում եմ հասարակագիտության ուսուցիչների դասընթացներ, ըստ էության իմ երկու աշխատանքներն իրար հետ շատ ընդհանրություններ ունեն, ինչպես առարկայի, այնպես էլ իրականացվող եղանակների տեսանկյունից: Կարելի է ասել, երկու աշխատանքն էլ սիրում եմ, հաճույքով եմ կատարում:

-Իսկ աշխատանքի մեջ ի՞նչն է ավելի շատ դուր գալիս:

-Շփումը մարդկանց` ուսուցիչների և ուսանողների հետ, տարբեր սերունդների ընկալումներին և պատկերացումներին հաղորդակից դառնալու հնարավորությունը, ինչպես նաև աշխատանքիս ինքնակրթության և ինքնակատարելագործման հնարավորությունը: Իմ ուսուցիչները` թե կյանքում, թե առօրյա աշխատանքում մեծ փիլիսոփաներ են, նրանց կենսաիմաստային ասույթները, արժեքային ուղենիշները ինձ միշտ ուղենիշ են:

-Իսկ սովորելու տարիներից մի հետաքրքիր դեպք կպատմե՞ս:

-Հիշում եմ ուսանողական կյանքից մի դրվագ: Դասախոսության ժամանակ իմ սիրելի դասախոսը հաճախ էր իր հայացքը սևեռում իրեն հետաքրքրությամբ լսող ուսանողների վրա: Նայում էր մեկին, կարծես թե հենց այդ մեկի համար էր դասախոսությունը կարդում: Իսկ այդ օրը նրա անբեկուն հայացքի օբյեկտը ես էի, քանի դեռ ուշադիր լսում էի նրան, նա ոգևորված խոսում էր, բացատրում: Հանկարծ մտքերս այլ ուղղությամբ շեղվեցին, չնայած, որ շարունակում էի նայել դասախոսիս ուղղությամբ, սակայն այլևս նրան չէի լսում: Ինձ թվում էր, եթե նայում եմ իրեն, դա բավական է: Բայց դասախոսը շփոթվեց, մտքերը խառնվեցին իրար, և լավ էր, որ զանգը հնչեց: «Այդ ի՞նչ արեցիր, Հայկուհի»,- սրանք իմ դասախոսի վերջին բառերը եղան, և նա դուրս եկավ լսարանից: Շատ վատ էի զգում, բայց նաև հասկացա, որ դասավանդողի և աշակերտի կամ ուսանողի միջև անտեսանելի մի կապ կա, առանց որի ուսուցում չի կարող լինել:

-Կցանկանայի՞ր, որ քո երեխաները քո մասնագիտությունն ընտրեն:

-Ես ունեմ մի համոզմունք, որ փիլիսոփայությունը որպես մասնագիտություն միայն Անտիկ աշխարհում էր հարգի: Այսօր ցանկացած մասնագիտություն բարձրագույն կրթության համակարգում սերտ առնչություն ունի փիլիսոփայության առարկայի հետ և ուսումնասիրվում է: Իմ երեխաներն ունեն բնագիտական ուղղվածություն, և արդեն ընտրել են իրենց ապագա մասնագիտությունը: Փիլիսոփայի խոսքերով ասած, կցանկանայի ինչ անում են`լավ անեն:

Հարցազրույցը վարեց Անի Կարապետյանը

ani shahbazyan

Ամեն ինչ ժամանա՞կը կորոշի

Ես ուզում եմ պատմել մեր հարևան ընտանիքի մասին: Սմբատ Շահբազյանը և Աշխեն Ավետյանը թեև տատիկ-պապիկ են արդեն, բայց երիտասարդ են:  Բազմազավակ են, ունեն օրինակելի, կայացած  ընտանիք:  «Լավագույն  մարզական ընտանիք» ամենամյա մրցույթին 10 տարի  շարունակ մարզային փուլը գրեթե միշտ առաջին տեղը գրաված, մասնակցում են  եզրափակիչ՝ հանրապետական փուլին: Նրանք ունեն չորս  զավակ՝ մեկ աղջիկ և երեք տղա: Մեծ  տղան արդեն 5-րդ տարին է, ինչ ապրում է Ռուսաստանում: Վերջերս  մի քանի ամսով եղբոր մոտ հյուր է գնացել նրանց փոքր տղան: Նա շուտով պիտի գա Հայաստան ու զորակոչվի բանակ: 

Թեև նրանք շատ դժվարություններ են հաղթահարել, սակայն չեն համակերպվում  այն մտքին, որ  կարող են ապրել իրենց զավակներից հեռու: Առանց երեխաների կյանքը նրանց համար կարծես դառնում է անվերջանալի կարոտ: Նրանք շատ են ուզում ապրել իրենց զավակների հետ, լինի դա Հայաստանում, թե՝ արտերկրում: Նրանք երկուսն էլ  աշխատում են որպես մանկավարժ, սական աշխատավարձը չի բավականացնում լիարժեք, բարեկեցիկ կյանքով ապրելու համար: Տղան հաճախակի է գումար ուղարկում, թեև ծնողները դրա ակնկալիքը չունեն, շատ լավ հասկանալով, որ գումարն առաջին հերթին անհրաժեշտ է իրենց զավակին կայանալու, ընտանիք կազմելու համար: Նա վերջին անգամ եկել է Հայաստան 2015 թվականի հոկտեմբերին՝ շատ կարճ ժամանակով: Դեռ չի ամուսնացել, այն պարզ պատճառով, որ այնտեղ հարմար հայ աղջկա չի հանդիպել, և այստեղ գալուց էլ ժամանակը չի հերիքում նոր ծանոթությունների համար: Համացանցը հնարավորություն է տալիս  ցանկացած պահի խոսել և տեսնել զավակներին, սակայն դա բոլորովին չի հագեցնում նրանց կարոտը: Որքան էլ որ ուզում են իրենց զավակների ապագան տեսնել հայրենիքում, այսօր հստակ է մի բան, որ նրանց որդիները ավելի շուտ կարող են աշխատանք գտնել  Ռուսաստանում: Նրանց միջնեկ տղան  վերադարձել է  բանակից,  սովորում է Երևանի Պետական Ճարտարագիտական Համալսարանում, և միաժամանակ  մասնագիտություն է սովորում, որպեսզի մեկնի եղբոր մոտ աշխատելու: Դուստրն ամուսնացած է և ունի երկու տղա՝ 9 և 4 տարեկան: Սակայն դստեր ամուսինն էլ չունի հիմնական աշխատանք: Եթե եղբայրները համապատասխան աշխատանք գտնեն, կտանեն  իրենց մոտ նաև քրոջ ընտանիքը: Թեև ծնողները շատ են ուզում իրենց երեխաների հետ, սակայն գնալով այդ հույսը  դառնում է երազանք: Ընտանիքի հայրը Արցախյան պատերազմի  մարտական գործողությունների մասնակից է, եղել է «Մալիշկա» ջոկատի հրամանատար: Ու հիմա ցավով է տեսնում դատարկվող Հայաստանը, որի մի մասնիկն էլ իր ընտանիքն է: Եթե զավակները հաստատվեն ՌԴ-ում, իրենք այլընտրանք չունեն. որտեղ իրենց երեխաները, այնտեղ էլ իրենք:

Բայց դեռ թաքուն հույս ունեն, որ ամեն բան կարող է փոխվել. միգուցե հայրենիքում կարողանան իրենց  ապագան կառուցել, ուստի ամեն ինչ կորոշի ժամանակը:

mushegh kyurekhyan

Ձմեռ, ուրբաթ, Վայք, յոթանասունութ էջ…

-Յոթանասունութ էջ, Սոնա Պողոսյան, գլուխ մեկ, բաժին չորս, շարահյուսություն…

Այսպես է սկսում հայոց լեզվի մեր ամեն պարապմունք: Կարծես ավանդույթ է դարձել, մինչև Սոնան այս տողերը չասի, մենք չենք սկսում: Դե ինչ. Սոնան ասաց, սկսեցինք:
Հանգիստ կարդում ենք նախադասությունները, ու հանկարծ Թովմասյանի սահմռկեցնող  ձայնը.
-Մուշե´ղ, «գիտեմ» բայի կյանքը պատմի:
Դեմքիս ժպիտը փոխվեց, մտքիս միանգամից եկավ այս բառը` what?:
-Մի խառնվի´ր իրար, լավ մտածի´ր  ու ասա´,- հանգիստ ձայնով ասաց ուսուցչուհիս:
-Կյանքը պատմի, այսինքն` ասա, թե ինչ բայ ա, եղանակը, ժամանակը,-փորձեց բացատրել Սոնան:
-Ա~խ, կյանքը, լավ հեսա:
Բոլորը սպասում են իմ  պատասխանին ,և վերջապես ես ասացի.
-Գիտեմ բայի կյանքը չգիտեմ:
-Պակասավոր բայ,- միանգամից ասում է Մերին:
-Մուշ ջան, երկու շաբաթ, շատ չէ,- հնչում է Սոնայի մշտական խոսքը:
-Ես որ չասեմ` անցնենք առաջ, ոչ մեկդ չեք ասի, չէ ՞,- ասում է Թովմասյանը ու նայում ինձ,- բացեք , նոր բան եմ թելադրում, գրեք:
Բացեցինք, թելադրեց, գրեցինք ու միաձայն ասացինք
-Բայց…
-Չէ´, չէ´, բայց-մայց չկա, այս կանոնի մեջ բացառություններ չկան,-ասաց Թովմասյանը:
Ո՞նց չկա, աբսուրդ ա, լավ ե՞ք նայել: Հնարավոր չի, որ այս կանոնը բացառություն չունենա. կանոնը առանց բացառության, ոնց որ Ռոմեոն  առանց Ջուլիետայի,  ոնց որ ես առանց ֆեյսբուքի:
Ինչ որ է, անցանք առաջ:
Բոլորի հետ էլ պատահում է, երբ  որևէ բառի փոխարեն ուրիշ բառ են ասում կամ լեզուն կապ է ընկում ու զ-ն «ս» են ասում կամ ուրիշ բան: Բայց մեր բառերը… Ինչքան անջատված լինի մարդ, որ Կոստանդնուպոլիսը կարդա Կորեապոլիս, բայց մի կողմից էլ` չեմ զարմանում, որովհետև ես սիմֆոնիա բառը ասացի սիֆոմսիա, Մերին փոշեկուլը` կոշկուլ: Իսկ այսօր Թովմասյանը ասում է, որ համտես բառը համընդհանուր տեսնելը չէ, այլ` համը տեսնելը:
Ես էլ ոչ տարա, ոչ բերեցի ու ասացի.
-Էդ պարզ էր, թե չէ սենց կլիներ. մենք բոլորս համտեսեցինք դասատուին:
Ասելս ու պոռթկումները մեկ եղան:
Դավիթը նաև մեծատառ ստորակետն ա հորինել` շրջանակը` «Օ» :
Հա, մոռացա ասել` Թովմասյանին չլսեք, կետադրությունը զգալով կդնեք, որովհետև կետադրությունը ինքնին սեր ա, իսկ ինքը ասում ա` կետադրությունը սեր չի, որ զգաք: Բա որ սեր չի, բա ի՞նչ ա:
Նոր խնդիր ենք հայտնաբերել՝ մոտեցման անուղղակի խնդիր (իհարկե, այդպիսի խնդիր չկա):
Այն բառերը ու անունները, որոնք չենք կարողանում կարդալ,ասում ենք «դանդալոշ», օրինակ` «Պերիսթենեսը գնաց տուն», մենք կարդում ենք` «Դանդալոշը գնաց տուն»:
Ես ու Դավիթը շատ ենք իրար հետ վիճում: Մի անգամ ուսուցիչը ասաց. «Ոնց որ տեգոր կնիկներ լինեք, մենակ վիճում եք, իրար հետ յոլա չեք գնում»:
Պարապմունքը վերջացավ, դուրս գալուց Թովմասյանը ասաց .
-Ժավելի հոտ է գալիս:
Մերին էլ պատասխանեց.
-Հա, ճիշտ ա օգտագործած, ժավելի հոտ ա:
Օգտագործած ժավելը ո՞րն ա:
-Հարյուր քառասունյոթ էջ, Սոնա Պողոսյան, գլուխ մեկ, բաժին յոթ, ոճագիտություն…

Մի բան հասկացա՞ք: Հայոց լեզու ենք պարապում:

Sona Tumanyan

Ամպերից կախված

Մանկությունս անցել է Մալիշկայում: Մեր բակում իմ տարիքին երեխաներ չկային, բայց ես խաղում էի ինձանից 2-3 տարով փոքրերի հետ: Երեք  ընկեր էինք, միշտ միասին: Խաղում էինք շատ զվարճալի խաղեր՝ պահմտոցի, գոռոզա նաև ունեինք մեր հորինածները՝ շեֆ-շեֆ, խանութ-խանութ: Երբ 5 տարեկան էի, հետևում էինք մեր թաղի հարևաններին, պարզում նրանց գաղտնիքները: Երբ կռվում էինք` ասում էինք. «Բարիշենք, բարիշենք, հազար տարի չկռվենք»: Ճանկռում էինք իրար, մազեր քաշում ու այդպիսի սարսափելի բաներ: 

Երբ 6 տարեկան էի, խաղացի կալիումի պերմանգանատի փոշու հետ ու թափեցի աչքիս մեջ: Մենք սարսափ-կինոների մոլի երկրպագուներն էինք: Մեր երազանքներից մեկն էր` լինել Նյու-Յորքում,  ու ես ապրիլի 1-ին  խաբեցի ընկերներիս` ասելով, որ եթե փորենք գետինը, ապա Նյու-Յորքի ամպերից կընկնենք ցած: Ես սկզբում չմտածեցի, որ նրանք այդ փաստը լուրջ կընդունեն, բայց երբ տեսա, որ բահերով իջնում են այգի, ասացի նրանց, որ դա ընդամենը կատակ էր:

Հիմա մեծ ենք, այդ «կախարդական» բառերն ասելով մի ակնթարթում րենք հաշտվում, խաղեր էլ վաղուց չենք խաղում, ամեն բանի էլ միամտաբար չենք հավատում: Չգիտեմ` երբ էր ավելի լավ:

Ապագա չի՞

Արձագանքում եմ Մարինե Ղահրամանյանի «Համակարգչային կախվածությունը հիվանդություն է» հոդվածին:

 

Համակարգիչը ապագա չի՞: Լավ, հիմա ես ո՞նց հասկանամ ասածդ: Դու ես նյութն ուղարկել էս համակարգչի միջոցով` օգտվելով էն համակարգչային ծրագրերից: Եթե համակարգիչը ապագա չլիներ, հիմա արդեն մոռացվել էր, ինչպես մոռանում են հեռուստացույցը: Եթե մարդկության պատմության միջից հանենք համակարգչի գյուտը, հիմա մարդկությունը կդոփեր իր տեղում անցյալ դարի 50-ականներից: Ու եթե որոշ հանճարներ մտածեին, որ համակարգիչը ապագա չի, ու չստեղծեին բազմահազար համակարգչային տեխնոլոգիաներ ու ծրագրային ապահովումներ, հիմա ոչ-ոք չէր կարող խոսել իր հեռավոր բարեկամների հետ, ու ասեմ, որ սքայփով խոսելը համակարգչի միակ լավ հատկությունը չի: Այսօրվա դարում մարդիկ մտածում են, որ եթե կարողանում են միացնել ու անջատել սքայփը, դա իրենց բավարար է, և համակարգիչը ստեղծված է դրա համար: Բայց չէ՞ որ համակարգիչը մի ֆանտաստիկ գյուտ է, որը կարող է կատարել այնպիսի մաթեմատիկական հաշվարկներ, որոնք մարդ արարածը չի կարող: Ես միշտ պատկառանքով եմ նայում համակարգչին և, ամեն օր ավելի շատ ուսունասիրելով նրա կառուցվածքը, զարմանում եմ այն մարդկանց հանճարի վրա, ովքեր իրենք ամբողջ կյանքը վատնել են ինչ-որ մի դետալի վրա, բայց դարձել են համահեղինակը մի աներևակայելի հայտնագործության: Ու դու հիմա համարձակվում ես համակարգիչն անվանել սքայփ:
Ես մի բան ասեմ. Կարող է չհավատաք: Ես ու շատերը իրենց կյանքում համակարգչի օգնությամբ դասեր չենք սովորում: Ինչի՞ համար պետք կարող է գալ դասի համար համակարգիչը: Հիմա կասեք` ինչ-որ մի կոնկրետ բանի մասին տեղեկություն ստանալու համար: Հա, բայց եթե դու այդքան խորշում ես համակարգչից ու սիրում ես դասերդ, կարող ես գնալ գրադարան կամ օգտվել հանրագիտարաններից, որոնք հաստատ կան բոլորի տանը:
Հիմա եթե ուսուցիչներս որ կարդան, թող չնեղանան: Ես իմ գիտելիքների առյուծի բաժինը ձեռք եմ բերում համակարգչից, բայց ես ամբողջ ժամանակ Վիքիպեդիայում նյութեր չեմ կարդում: Ես կարող եմ ժամերով նայել ֆիլմեր ռուսերեն և նայելուց հետո, բացի բավականություն ստանալուց, բառապաշարս զգալի հարստանում է: Կարող եմ ժամերով թերթել ինչ-որ անիմաստ ու անկապ կայքերի «թայմլայն»-եր, բայց նայելուց հետո ավտոմատ ֆիլտրվում է ամբողջ ինֆորմացիան, ու ես սովորում եմ հազար տեսակի նոր բան: Ես հիշում եմ, փոքր ժամանակ համակարգիչ չունեինք, ու ես ժամերով խաղում էի էժանագին խաղային համակարգերով պիկսելային գրաֆիկայով և («Սեգա»,«Դենդի»), բայց հետո, երբ դուրս էի գալիս փողոց` յոթ քար խաղալու, միշտ կարողանում էի փլել բուրգը, որովհետև դրանից առաջ «Դենդիիս» վրա ժամերով նշան էի բռնում այլմոլորակային ափսեների վրա: Ու այդպես ես ձեռք էի բերում մի հմտություն` ճիշտ նշան բռնել: Առաջին հայացքից անպետք հմտություն է, բայց կյանքում շատ է պետք գալիս: Հիմա կասես` ինչի՞ համար ա էս տղան դրել իր կյանքը պատմում: Ասեմ: Ասածս այն է, որ համակարգչային խաղերը շատ օգտակար են: Օգնում են զարգացնել թե մատորիկան, թե տրամաբանությունը, և թե գիտելիքները: Ուղղակի պետք է ճիշտ խաղեր ընտրել: Ես որպես, այսպես ասած ՏՏ ֆանատ, պատրաստ եմ մինչև վերջ իմ ու շատերի տեսակետը պաշտպանել` ներկայացնելով փաստեր ու խոսելով փաստերով:

Հա ու վերջում, համակարգիչը «Ադնակլասնիկ» չի ու ոչ էլ Վիկիպեդիա,    ու պատկերացրու, ոչ էլ Սքայփ: Պահանջում եմ այսուհետ հարգանքով խոսել համակարգչի մասին: