Կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր մարդ արվեստի որևէ ճյուղի նկատմամբ հակում ունի, և աշխատելու դեպքում այն կարող է զարգացնել: Երջանիկ է նա, ում հաջողվում է գտնել արվեստի իր ճյուղը և ապրել դրանով: Եթե նա իր ամբողջ էությամբ նվիրվում է այդ արվեստին, ապա դառնում է հաջողված և սիրված արվեստագետ: Արվեստի ցանկացած գործ պետք է ծնվի ինքնաբերաբար, սրտի թրթիռով, ոչ թե մտադրված: Ճիշտ է այն գաղափարը, որ արվեստն արտահայտում է մարդու բնավորությունը:

Մի ընտանիքի երկու տարբեր բևեռներ՝ ես և քույրս, և արվեստի մի ոլորտ՝ նկարչությունը: Եթե քույրս պատկերը նկարում է վրձնով, հատ-հատ, գծանկարելով, ավելի դանդաղ, ապա ես դա անում եմ ֆոտոխցիկի կոճակի մի հպումով՝ թեև ունենում եմ նույն էմոցիան, ինչ քույրս՝ վրձնով նկարելիս:

Երբ հասկացա, որ ինձ հարազատ է լուսանկարչությունը, սկսեցի ամեն մի երևույթի նայել այլ աչքերով և տեսածս մի այլ ձևով ընկալելով՝ լուսանկարել: Սկզբից չէր ստացվում, բայց հետո ֆոտոխցիկս տեսնում էր այն, ինչը գեղեցիկ է և ինչը յուրահատուկ է: Լուսանկարներում արտացոլում էի բնության գեղեցկությունը: Բայց որքան շատ պատկերներ էի սկսում լուսանկարել, այնքան ավելի էի հասկանում, որ լուսանկարչությունը շատ ու շատ բարդ է: Պետք է լուսանկարել այնպիսի երևույթներ, որոնք տեսնելիս մարդկանց մոտ կառաջանա մի այլ, առանձնահատուկ զգացմունք: Լուսանկարչությունը ինձ համար արվեստի այն ոլորտն է, որտեղ շարունակում եմ փնտրել ինձ և կարծես թե գտնում եմ այդտեղ դրսևորվելու իմ ուղին: Արվեստն այդ կերպ է արտացոլվում իմ մեջ:
Քույրիկս ևս արվեստասեր է: Նա իրեն գտել է նկարչության ոլորտում: Թեև դեռ 11 տարեկան է, բայց ձգտում է իր աչքով տեսած գեղեցիկը, իր ցանկությունները, երբեմն իր զգացողությունները հանձնել թղթին: Նա ամեն ինչ տեսնում է երրորդ աչքով: Նրա վրձինը արդեն թղթին է տալիս այն, ինչը կամենում է: Նա նկարում է մանկական պատկերներ, կենդանիներ, թռչուններ, բնություն, անտառ, ծաղիկներ… Նկարների մեջ կա մանկական ոգի: Վրձինը և քույրս դարձել են հարազատներ: Վրձինը կյանք է տալիս նրա ամեն մի զգացմունքին, նրա ամեն մի տեսածը պատկերում է թղթին: Քույրս արդեն իրեն չի պատկերացնում առանց վրձնի: Չնայած իր փոքր տարիքին՝ նա կարողանում է պատկերել իր հոգեվիճակը այնքան իրական, որ ոչ ոք չի կարողանում անտարբեր նայել:

Քույրիկիս նկարները, թեև դեռ այնքան էլ հաջողված չեն, բայց կարծում եմ, նա դեռ նկարելու է եզակի և տարբերվող նկարներ: Չէ՞ որ նա արվեստի հետ է:

Ամբողջ օրը մտածում էի, թե ինչ գրեմ ինքս իմ մասին ու ամփոփեմ իմ ապրած 15 տարիները: Դե, երևի կռահեցիք, որ ծննդյանս օրն է… 15 րոպե կլիներ, որ նստել էի նյութ գրելու, բայց մտքերս գալիս էին ու հանկարծ գնում: Հենց փորձում էի մի միտք որսալ` անհետանում էր: Այ քեզ բան, բայց, չէ՞ որ ամբողջ օրը մտածել էի ու արդեն գրեթե գիտեի, թե ինչ եմ գրելու…

Ի դեպ, ընդամենը մի քանի նախադասություն եմ գրել, բայց երբ ստուգում էի գրածս, տեսա, որ արդեն 7 տառ «կուլ եմ տվել» (երևի ծերանում եմ…): Հիմա կմտածեք՝ գժվել եմ, բայց, չէ, չեմ գժվել, ուղղակի ինչ-որ տարօրինակ զգացումներ ունեմ: Այսօր, երբ այս նյութը գրում եմ` 15 տարեկան եմ, իսկ վաղն այն կարդալիս կլինեմ 16 տարեկան…

Հետ նայելով իմ եկած ճանապարհով, շատ հիշողություններ եմ ունենում ու տեսնում, թե ինչքան իրարից տարբեր դեպքեր են եղել, որոնց վաղը նայելու եմ այլ աչքերով:

Երբ ծնողներս պատմում են իմ առաջին քայլերի ու բառերի մասին, մեծ հրճվանք եմ ապրում ու փորձում եմ ինձ պատկերացնել այդ վիճակում: Չեմ էլ կարողանում հասկանալ, թե ինչքան արագ են անցնում տարիները: Կարծես, դեռ երեկ լիներ, որ գնում էի մանկապարտեզ: Կարծես, դեռ երեկ լիներ, որ հայոց այբուբենն էի սովորում: Չգիտեմ: Չեք էլ կարող պատկերացնել կամ հավատալ, թե ինչքան եմ հուզվել, էլ չեմ կարողանում շարունակել մտքերս: Երևի այսքանով էլ վերջացնեմ, չնայած որ շատ ասելիք ունեի: Միայն վերջում չեմ կարող չասել ամենակարևորը.

-Շնորհակալ եմ ձեզ, մամ ջան, պապ ջան… Շնորհակալ եմ, որ ինձ կյանք եք պարգևել…

Հաղթական բանակ, անկոտրում զինվորներ, կամքի ուժ, մարդկային ծայրաստիճան պնդություն… Հայտնի դարձած տողեր, որոնք բնորոշում են մեր բանակին: Անգիր հնչող ու սառնությամբ արտասանվող բառեր, որ բոլորը գիտեն, բայց չգիտեն նշանակությունը: Բառեր, որ դարերից են եկել: Ամեն ինչ կփոխվի, կփոխվի սերունդը, կփոխվեն զինվորները, կփոխվեն շփման ձևերը, բայց կմնա հայ զինվորի կարևորությունը, կմնա հատուկ վերաբերվելու ձևը:

Բա իրենց զգացա՞ծը, ապրա՞ծը, տեսա՞ծը: Ապրիլից հետո մեր բանակն ավելի մեծ նշանակություն ունեցավ ու տեղ գրավեց մեր կյանքում: Ամեն զինվորի հետ մի մայր գնաց բանակ… Գնաց, ու մարդ չգիտի, ով հետ եկավ, ով՝ մնաց: Եթե չեկան, զինվորի փոխարեն շքանշան տուն եկավ, որը երբեք չի լրացնի էն բացը, որ թողել է զինվորը: Կան բաներ, որ երբեք չեն փոխվի ու երբեք սովորական չեն դառնա:

Մտնում ենք կայքեր ու բոլորն իրենց պաթոսով զարմացնում են: Մտածում եմ՝ էս էն մեր երկիրը փնովողները չե՞ն, իրենք չե՞ն, որ ապրիլին տունը նստել էին ու որպես «հայրենասեր» սրան-նրան էին քննադատում: Ազգս մենակ հունվարի 28-ին է սկսում հայրենասիրանալ: Բայց իրականում ամեն մեկն իր զինվորին է սպասում: Իսկ էսօր իմ զինվորի մի տարին լրացավ, իմ Արմանը, ում մի տարի առաջ Եղեգնաձորի եկեղեցուց ճանապարհեցի: Նստեց ու գնաց, ինչպես վայել է իսկական հայ զինվորին: Իրենք երկու տարվա ընթացքում դառնում են բոլորինը, որովհետև իրենք մեր եղբայրներն են ու մեզ համար են ծառայում: Արմանն էլ իրենց տան երրորդ տղան էր, որ գնաց բանակ՝ օրինակ վերցնելով իր եղբայրներից: Սկզբում մտնում էի իրենց տուն ու չէի համակերպվում, որովհետև համակարգչի դիմաց մարդ չկա, չնստեցի ու չկռվեցի հետը, տատին էլ պադվալից չասաց. «Մէ էն գազաններին ասեք՝ թո հանգստանան»: Վերջին անգամ, երբ եկավ, վազեցի արագ, որ քաչալի հետ խաղամ: Քաչալը չէր սազում, գլխարկը դրած ման թող գա: Չթրաշված չի սազում, թող միշտ թրաշված լինի: Մեր սահմանին կռիվներ չեն սազոմ, թող միշտ խաղաղություն լինի:

Մի խոսքով, շնորհավոր, բանակ ջան, ինչքան ծնունդ նշել ես, հազար հատ այտենց ուրախ, հավեսով ծնունդ նշես, քո զինվորներով միշտ հպարտանաս: Ողջ-առողջ:

Աշնանային մի առավոտ ես սովորականի պես արթնացա և ուղևորվեցի դպրոց։ Երբ մտա դասարան, զանգը դեռ չէր հնչել, շատ հետաքրքիր անցան բոլոր դասաժամերը։ Եկավ վեցերորդ դասաժամը՝ ֆիզկուլտուրան։ Մեր դասարանի Ամալյան նստած էր Կարենի սեղանի մոտ։ Երբ զանգը հնչեց, տղաները վազելով դուրս թռան՝ չնկատելով, որ հրեցին Ամալյային։ Ամալյան ընկավ, աղջիկներով վազեցինք նրա մոտ։ Բարեբախտաբար Ամալյային ոչինչ չէր պատահել։ Այ, իսկ սեղանի ոտքը կոտրվել էր։ Մենք ստիպված էինք կանչել մեր դասարանի Կարենին։ Ես և Կարենը մնացինք դասարանում, որ սարքենք սեղանի ոտքը։ Մեզ նյութեր էր անհրաժեշտ։ Բայց որտեղի՞ց։ Երկար մտորելուց հետո որոշեցինք գնալ Լյովա պապիկենց տուն։ Բերեցինք նյութերը և վերանորոգեցինք սեղանը։ Շատ ուրախ էինք, որ կարողացանք հասցնել, և ուսուցիչները չիմացան։ Ես ուրախ-ուրախ իջա ֆիզկուլտուրայի դահլիճ, որտեղ տեսա ընկեր Մամբրեյանին։ Չգիտեի, ինչ պատճառաբանություն հորինել, դասից բացակայելու համար։ Ասացի, որ մնացել էի դասարանում որոշ առաջադրանքներ գրելու համար։ Պարզվեց, որ մեր դասարանի Լիլյան ընկեր Մամբրեյանին ասել էր, թե ես ինձ վատ եմ զգացել, դրա համար չեմ ներկայացել դասին։ Ընկեր Մամբրեյանը կանչեց Լիլյային և երկուսիս սաստեց ու շատ զայրացավ, որ ստել ենք։

Հաջորդը դասղեկի ժամն էր։ Դասղեկը մեզ տարավ համակարգչային սենյակ՝ ֆիլմ դիտելու։ Ֆիլմն ընկերության մասին էր։ Բայց մենք չէինք կարողանում դիտել ֆիլմը՝ անընդհատ մտածում էինք այն մասին, որ ընկեր Մամբրեյանը չպատմի մեր ստախոսության մասին, այլապես դասղեկը մեզ կպատժեր և կզրկեր էքսկուրսիա գնալու հնարավորությունից։ Ամբողջ դասարանով որոշեցինք ինքներս պատմել այդ մասին։ Դասղեկը ժպտաց և գնահատեց մեր անկեղծությունը՝ խոստանալով տանել էքսկուրսիա:

Երբևէ մտածե՞լ եք մտածելու մասին: Ասեմ, որ ինձ համար ամենահետաքրքիր թեմաներից մեկն է: Ես սկսեցի մտածել մտածելու մասին, երբ մի օր գիրք կարդալիս գտա մի նախադասություն.

«Երբ մարդն առաջին անգամ դառնում է ինքն իր համար հարց, գիտակցում է, որ գիտակցություն ունի ու սկսում է գիտակցել գիտակցելու մասին»:

Ես մի պահ սկսեցի մածել մտածելու մասին: Ու սկսեցի ուշադրություն դարձնել փոքրիկ երեխաների ամեն մի շարժմանն ու գործողություններին և ամեն անգամ մտածում եմ՝ տեսնես նրանք է՞լ են մտածում ինձ նման…

Այս մտքերով որոշեցի մի փոքրիկ հարցում կատարել ու հասկանալ բոլորի տեսակետը մտածելու մասին, և հիմնականում բոլորից լսում էի նույն պատասխանը.

-Դե չէ, ոնց պետք ա փոքր երեխան մտածի, ի՞նչ են հասկանում, որ մի բան էլ մտածեն:

Բայց եկեք մի փոքր ուշադիր լինենք, ու երևի հարցը պարզ կդառնա նրանց արարքների միջոցով, ու վերջապես իմ մտքերը մի քիչ կհանգստանան: Նրան իհարկե, իրենց փոքրիկ գլխում ամեն ինչ մտածում են, վերլուծում են, դե հա, իհարկե, ոչ մեզ պես, բայց ինչ-որ ձև, ինչ-որ չափ հաստատ մտածում են:

Ինչևէ, որոշեցի շարունակել և գրքի ընթերցումը, և մտածելու մասին մտածելը:

Սկզբում Պլատոնի մտքերն էին գլխիս մեջ, հետո մեզ միացավ Հեգելը իր ժխտողական սկզբունքներով, ու մեկ էլ Կանտը եկավ: Բոլորը միախառնվեցին, ու սկսվեցին մտքեր՝ մտածելու մասին, գիտակցության մասին, մարդու մասին: Եվ ինչպես ասվում է հայտնի ասացվածքներից մեկում՝ «Որպեսզի լինի սկիզբ, ստեղծվեց մարդը»…

Սկսեք մտածել մտածելու մասին, վարակիչ հարց, որ եթե թույլ տաս մտնել քո մեջ, հաստատ կհետաքրքրի:

Իսկ վերջում Կանտի խոսքերից մի բան, որը էլի մտածելու տեղ կտա.

«Ինձ ոչ ոք չի հասկացել, բացառությամբ մեկից, ու նա էլ սխալ է հասկացել»:

Այս կայքի բոլոր թղթակիցների ուղեղներում, եթե նրանք պարտաճանաչ են ու ակտիվ, երկար ժամանակվա նյությային երաշտից հետո մի միտք է պտտվում միայն: Ինչի՞ մասին գրել: Ու սկսվում է իսկական որսը: Մենք (գրում եմ մենք, բայց հնարավոր է մենակ ես եմ այդպես անում) սկսում ենք պտտվել ընկերների շուրջը, մայրիկից մի միտք թռցնել, հեռուստացույցով մի շշուկ լսել, փոքր երեխաների խոսակցությանը ականջ դնել, որ մի նյութի թեմա գտնենք:

Բայց ինչքան փորձը ցույց է տալիս (ես եմ ինձ վրա փորձ արել), լավագույն մտքերը գալիս են հանկարծակի ու առանց զգուշացնելու, նրանք չեն սպասում, որ դու իրենց փնտրես, գալիս են, ու վերջ: Բայց դա չի նշանակում, որ պիտի անգործ նստես ու սպասես , թե երբ կփայլատակի միտքդ:

Այս թեմայով վերջերս մի պատմվածք էի կարդում (Օ. Հենրիի «Մի երգիծաբանի խոստովանությունը»), որտեղ գլխավոր հերոսը՝երգիծաբանը, տառապելով խմբագրությանը նյութ հասցնելու մոլուցքով, կորցրել էր հումորի զգացումն ու հանգիստը:
Ամենալավ գաղափարները գալիս են այն ժամանակ, երբ արդեն ամեն բան սպառված է, ու թվում է, թե այս աշխարհում հետաքրքրության արժանի այլևս ոչինչ չկա: Հետաքրքիր մարդիկ, ուշադրության արժանի դպքերը մեր քթի տակ են, պարզապես լավ են քողարկված, պարզապես նրանք վախենում են շատ մարդկանց ուշադրության կենտրոնում լինելուց:

Ամեն մեկին մի բան բարդ է տրվում: Ինձ` նյութի վերնագիր ընտրելը: Այս գործն ինձ համար այնքան բարդ է, որ մեկ-մեկ անվերնագիր նյութեր եմ ուղարկում: Չէ որ վերնագիրը պիտի լինի այնպիսին, որ ընթերցողին ստիպի մտնել ու կարդալ առաջին տողը, իսկ դրանից հետո կշարունակի թե ոչ, դա այլ հարց է:
Բայց չնայած դժվարությանը, ինձ ազատ ժամանակ ամենից շատ նյութ գրելն է դուր գալիս, ու նամանավանդ, վերնագիր դնելու պահը: Չէ որ ամբողջ օրը ուղեղը ծանրաբեռնելուց հետո, պետք է թույլ տալ նրան մի քիչ էլ մարզել ինքն իրեն, տրամաբանել, փնտրել ու գտնել:

Արդեն բավական ժամանակ է, ինչ չեմ կարողանում նյութեր ուղարկել 17․am-ին։ Երբ ամեն անգամ մտածում եմ գրելու մասին, ինչ-որ մի բան խանգարում է։

Ամեն անգամ քնելուց մտածում եմ վաղվա մասին, ու երևի այս օրերի ընթացքում չի եղել մի այնպիսի օր, որ չմտածեմ գրելու մասին։ Հա, ճիշտ է, ես չեմ սիրում գրել, բայց մտածե՞լ։ Ինչպե՞ս կարելի է չսիրել «մտածել» ասվածը։ Հը՞։

Միշտ մտածում եմ, որ երբ առավոտյան արթնանամ՝ մի խորիմաստ ու հավես նյութ կգրեմ։ Չգիտեմ, է՜։ Առավոտ արթնանալուն պես փորձում եմ գրել այն ամենը, ինչ մտածում էի նախորդ գիշեր։ Մտածել ամեն ինչի մասին ու այդ ամենը միացնել իրար։

Երբ դեռ չես հասցրել մի բան գրել, տան մեծերը սկսում են քեզ գործի դնել, այդ ամենից հետո դասեր, իսկ երբ այդ բոլորը վերջացնում ես ու բոլորից թաքուն փորձում ես գրել… Ի՞նչ գրել։ Արդեն բոլոր մտքերը ցրվեցին։ Վերցնել թուղթը և գրիչը: Ես չեմ կարողանում, ու գիտե՞ք ինչու, որովհետև ես չեմ սիրում գրել , չեմ սիրում մտածածս թղթին հանձնել։ Բայց այսօր որոշեցի ինչ մտածում եմ ասել․ ասել այն ամենը, ինչ արդեն ներկայացրեցի: Որտեղի՞ց պետք է սկսել, կամ որտեղ վերջացնել։

Հա, ճիշտ եմ ասում, այս օրերին շատ գաղափարներ եմ ունեցել, բայց երբ թուղթը և գրիչը վերցրել եմ ձեռքս, ամեն ինչ հօդս է ցնդել։ Ախր, ես գիտեի, թե ինչ կարելի էր գրել, բայց մտածում էի, որ բոլորն էլ գրում են, նյութի պակաս չկա 17-ում, կհասցնեմ, հետո տեսնում էի, որ ուրիշներն արդեն այդ մասին գրել են, այդ իսկ պատճառով սպասում էի մեկ այլ թեմայի։

Վերջ, սպասելն ինձ շատ խանգարեց: Այսուհետ չեմ սպասելու, գրելու եմ հաճախ, գրելու եմ առօրյա կյանքի, ինձ հուզող խնդիրների, նորությունների, ինձ շրջապատող մարդկանց մասին։

Անձրևներից ամենաօգտավետը, թերևս, ամռան անձրևներն են, երբ հողը, ճաքճքած հայացքը երկնքին հառած, սպասում է կենարար ջրին՝ իր զավակների փարթամությունը, հաճախ նաև կյանքը փրկելու համար: Բայց ամենագեղեցիկ անձրևները գարնանն են գալիս: Նրանց ավետաբերը քամին է  կամ ամպրոպի հեռավոր ձայնը, և կարելի է աչքով տեսնել անձրևի վազքը, իհա՛րկե, տեսնել, թե ինչպես են կաթիլները սրընթաց արշավանքով գրավում ողջ տեսանելի աշխարհը, իսկ նվագախուբը ամպրոպի ձայնով թնդացնում ու ոգևորում է իր զինվորներին: Երկնքը պատռվում է խաչվող բազմաթիվ անձև սրերից, լույսը՝ կուրացնում, իսկ աղմուկը գալիս է լրացնելու տպավորության կատարելությունը: Ճակատամարտի նմանվող այս անձրևները երկար չեն տևում, իսկ վերջում օդը լցվում է օզոնի թավշյա բույրով, երկինքը՝ պսակվում հաղթանակի ծիածանակերպ կամարով, և ներկայացումն ավարտվում է:

Հանդիսատեսը մտածում է՝ ինչու այդ գարնանային անձրևներից  մարդու սրտում էլ չի գալիս, որպեսզի պայքարի դուրս գան լավ ու վատ արարքները, մեղքերը, սխալները, հիշողությունները, թնդյունով ու աղմուկով պատերազմեն, նրանց բախումից ճեղքվի հոգին, իսկ վերջում տարածվի խղճմտանքի բույրը, մարդը կարողանա ներել ինքն իրեն, ներբեռնվել  գարնան նորությամբ, նոր կյանքի սպասումով, աշխարհը բարեփոխելու ճանապարհին զինվի ինքն իրեն փոխելու գիտակցությամբ:

Երանի՜, երանի գարնանային անձրև գար մարդո՛ւ սրտում, լվանար, մաքրեր ու տաներ անցած կյանքի մոխիրը, ծլարձակում տար սիրո ծաղիկին, լույս ծնվեր մարդու մթնած աչքերում, և հոգին հուսավորվեր ապագայի պայծառ գույներով:

Թող ձախ ձեռքդ չիմանա, թե ինչ է անում աջդ: Իսկ երբ աջ ձեռքդ դողալով մեկին բարություն է անում, թող ձախդ աշխարհին չհայտնի…

-Ո՞վ ենք մենք, որ փոխենք աշխարհը, կամ մարդկանց ճակատագրերը: Եվ հետո, ի՞նչ կարող է անել միայն մեկ հոգին:

Երևի շատերդ եք լսել այս խոսքերը, կամ գուցե նաև ասել: Գուցե…

Բայց գիտե՞ք, այն ժամանակ, երբ մենք ու շատերը ինքներս մեզ փորձում ենք համոզել, որ միայնակ ոչինչ անել հնարավոր չէ, որ մի ծաղկով գարուն չի գա, կան մարդիկ, ովքեր հենց այդպես, մի ծաղկով գարուն են բերում ուրիշ մարդկանց համար: Այդ ինչպե՞ս:

Նյութերիցս մեկում արդեն ասել եմ, որ համակարգիչը չարիքից բացի կարող է նաև հրաշագործ լինել: Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում պատահաբար գտա մի խումբ, որի նպատակը կարիքավոր, անապահով ընտանիքներին օգնելն է: Սակայն այն ոչ թե որևէ մեծահարուստի կամ բարեգործական կազմակերպության կողմից էր ստեղծված, այլ մի խումբ մարդկանց, ովքեր ուղղակի փորձում են մեր փոքրիկ երկրում մեծ խնդիրներ ունեցող մարդկանց կարիքների մասին հայտնել ուրիշներին, միգուցե մեկն ու մեկը օգնել ցանկանա: Եվ ստացվում է:

Գիտե՞ք, օգնել ցանկացող մարդկանցից որևէ մեկը չի մտածում, որ իր հազար կամ թեկուզ հինգ հարյուր դրամի օգնությունը ոչինչ չի փոխի, նրանցից որևէ մեկը չի մտածում, որ մի ծաղկով գարուն չի գալիս: Չէ՞ որ միայն մի ծաղիկը, որ կարող է լինել տաք կոշիկ, վերարկու կամ նույնիսկ ոչինչ չարժեցող ձեռնոց, մի փոքրիկ գարուն է այդ ամենի կարիքն ունեցող մանկան համար: Իսկ որքան մեծ ուրախություն է տեսնել, որ աղքատ ընտանիքի երեխան անվասայլակ կամ հենակ ունենալու հնարավորություն է ստանում:

Ահա այդ մի ծաղկով գարունը…

Հիմա մի թեթև հաշվարկ: Ֆեյսբուքյան խումբն ունի մոտ 20 000 անդամ, նույնքան հավանում՝ էջը, եթե հաշվի առնենք, որ նրանցից շատերը նույն մարդիկ կարող են լինել, մոտավորապս ընդունենք 25-30 հազար հոգի, իսկ յուրաքանչյուր ընտանիքի կամ անհատի մասին պատմությունը մոտ 100-200 ու ավելի տարածում ունի, հավանական է, որ հազարավոր մարդիկ էլ այդպես կարող են տեսնել: Եթե ընդունենք, որ մոտ հիսուն հազարի գոնե կեսը օգնել ցանկանա թեկուզ հազար դրամով՝ բավականին գումար կստացվի: Սակայն սա տեսականորեն, գործնականում արդյունքն ավելի լավ է, կարող եք ինքներդ համոզվել…

Իսկ վերջում ուղղակի կասեմ, որ վստահաբար, օգնություն ստացող մարդկանցից ավելի երջանիկ զգում են տվողները, չէ՞ որ հրաշալի զգացողություն է տալ ու փոխարենը ոչինչ չակնկալել:

Բայցև, այս կյանքում ոչինչ անպատասխան չի մնում:

Ուզում եմ անկեղծ խոսել, թեև անկեղծ գրելու իմ ամեն փորձից մի խառը, անհամ բան է դուրս գալիս։

Մենք, ուզենք-չուզենք, որոշ մարդկանց շատ ենք կարևորում, տոներին անհամբեր սպասում ենք նրանց շնորհավորանքներին ու զանգերին, մենք էլ իրենց ենք պարտաճանաչ կերպով ու լավագույն մաղթանքներով շնորհավորում, ուզում ենք մի երկու նախադասություն շնորհավորանքով մի աշխարհ նվիրել։

Մենք, ուզենք, թե՝ չէ, որոշ մարդկանց նկատմամբ էլ, մեզնից անկախ, մի քիչ անտարբեր ենք գտնվում (ցավոք), մեկ-մեկ մոռանում ենք, կամ էլ՝ ոչ մի կերպ «ժամանակ չենք գտնում» զանգելու կամ գրելու։ Մյուսների շնորհավորելուց էլ զարմանում ենք. էդ մարդուց ամենևին էլ չէինք սպասում:

Մարդիկ կան, ում ծանոթանում ենք, թվում է, թե մտերմանում, հետո որևէ ծրագրի կամ ճամբարի ավարտից հետո գնում ենք տուն, գուցե մի երկու օր էլ իրենց հետ ինչ-որ կերպ շփվում, ու ինչ-որ պահից զգում ենք, որ մեր չաթում իրար հետևից մենակ շնորհավորանքներ են գրվում։  Հետո մի տարի էլ նկատում ենք, որ էս անգամ մեզ չնկատեցին էլ, ու մեր սրտերը շատ են ցավում. աչքներիս առաջ «մոտիկները ձեռքներիցս գնում են»:

Ցավում ենք, բայց մենք էդ սառնության դեմ գրպաններումս կրակ չունենք։ Իրենց «կորստով» մենք տխրում ենք, իրենք գուցե չեն էլ նկատում…

Մարդիկ էլ կան, որ էլի ծանոթանում ենք, մտերմանում, բաժանումից հետո հեռակա կարգով էլի շփվում, ու թեև ինչ-որ պահից սկսած մեր խոսակցությունների հաճախականությունը պակասում է, բայց մենք իրար միշտ մտերիմ ենք համարում, ամեն հարմար առիթի իրար ենք հիշում։ Եթե նույնիսկ շատ երկար ժամանակ կապն ընդհատվում է, մենք էլի նույնն ենք մնում, ու պատահական ամեն հանդիպման ու զրույցի ընթացքում վերագտնում ենք մեզ պակասող հարազատությունը: Զգում ենք, որ թեև կարծում էինք, որ մեր հարազատն արդեն էլ մերը չէ, բայց իր համար գոնե էդ արհեստական հեռացումը նշանակություն չունի, ինքն ինչքան էլ փոխվի, մեզ համար էլի առաջվանն է մնալու։ Խառը ժամանակներին ափսոսում ենք էսպիսի մարդկանցից աստիճանաբար հեռանալու համար, ցավում ենք՝ «օտարացումը» նկատելով:

Ցավում ենք, բայց գոնե գիտենք, որ դրա դեմ մի զանգ, մի հաղորդագրություն կամ մի հանդիպում ունենք, գիտենք, որ մի խոսակցության ընթացքում հետ կբերենք մեր շփման ամբողջ ջերմությունը։ Էս մարդկանց կարոտած ձայնը լսելով մենք երջանկանում ենք…

Մենք այդպիսին ենք, ուզենք, թե՝ չէ։ Ու թե կա մեկը, որ երբեք չի զգացել էս ամեն ինչը, թող ձեռք բարձրացնի, ես իրենից անտարբերություն եմ ուզում սովորել։

Երևի սկզբում պիտի ասեի. մի կես ամիս առաջ Նոր տարի, երեկ էլ՝ ծնունդս էր…